NOS Nieuws - Algemeen

De Velperweg, een van de oudste en belangrijkste wegen van Arnhem, is in anderhalf jaar tijd omgebouwd van een chaotische toegangsroute tot een met bomen omzoomde weg met veel ruimte voor fietsers en wandelaars.

Omwonenden tonen zich vooral tevreden over de nieuwe rotonde met apart fietspad die in de plaats is gekomen van een druk kruispunt ter hoogte van museum Bronbeek.

"We zagen heel vaak een automobilist nog net even het oranje stoplicht 'meepakken' en zich met 80 tot soms wel 100 kilometer per uur op het kruispunt storten. Zonder dat je kon zien of er nog iemand aankwam", zegt makelaar Rob Kranen bij Omroep Gelderland.

Kranen keek jarenlang op het kruispunt uit. "Het is verbazingwekkend dat er de laatste tien à vijftien jaar geen dodelijke ongelukken zijn gebeurd; er waren wel veel aanrijdingen", stelt hij. "Die snelheid is er met de rotonde nu wel uit."

Lommerrijke laan

Begin vorige eeuw was de Velperweg tussen het centrum van Arnhem en Velp een lommerrijke laan, die langs monumentale landgoederen voerde. Maar de laatste decennia was het vooral een brede weg van A naar B waar fietsers zich aan de randen moesten zien te redden.

Begin vorig jaar reden er per dag ongeveer 14.000 auto's en 5000 fietsers over de Velperweg, waarmee het ook een van de drukste straten in de stad was. Uit onderzoek bleek dat de weg ook op de 5e plaats stond op de lijst van de onveiligste wegen in Gelderland.

Alsof dat nog niet voldoende aanleiding was om de Velperweg aan te pakken, bleek ook dat de weg niet goed berekend was op extreem weer. Al het asfalt veroorzaakte bij warm weer extra opwarming van de omgeving. Bij veel regen ontstond wateroverlast.

Renaissance

Uiteindelijk leidde dat tot het plan voor een "groene, klimaatadaptieve boulevard" met beduidend minder asfalt, een nieuw, modern rioleringssysteem en minder ruimte voor auto's. Het ingenieursbureau dat het plan maakte spreekt zelf van een renaissance omdat de Velperweg nu weer de uitstraling heeft die hij begin vorige eeuw ook had.

De Velperweg is sinds gisteren weer open voor alle verkeer. Alleen de trolleybus moet nog een paar dagen omrijden omdat uit de bovenleiding op de Velperweg koper is gestolen. "Vanwege de vakantieperiode is het lastig om dit meteen op te lossen", meldt vervoerder Transdev.

Rijkswaterstaat is begonnen aan het verbreden van de A27 tussen Houten en knooppunt Hooipolder. In verband met de werkzaamheden gaat de snelweg telkens op een aantal plekken dicht. De verwachting is dat het verkeer een half uur tot een uur vertraging oploopt.

Verbreding van de A27 is noodzakelijk, zegt Rijkswaterstaat. Er staan zo vaak files, vooral bij Meerkerk, dat er extra rijstroken bij moeten komen. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want als je een weg verbreedt betekent dat bijvoorbeeld ook dat de viaducten over de weg langer moeten worden en de ondergrond aangepakt moet worden.

"Verwacht veel machines en vrachtwagens die heen en weer karren", zegt Michael Blatter van Rijkswaterstaat bij RTV Utrecht. "Het wordt een enorme klus."

Langere viaducten

Ruim honderd mensen zijn gisteravond aan het werk gegaan met wat volgens Blatter nog maar de voorbereidingen zijn op de uiteindelijke verbreding. Later deze zomer worden bijvoorbeeld de viaducten over de A27 gesloopt, zodat er straks langere viaducten gebouwd kunnen worden.

Ook de watergangen onder de snelweg worden aangepakt, vertelt Blatter. "In het natuurgebied rondom Meerkerk liggen veel sloten en andere grotere waterwegen. Die lopen nu in een grote buis onder de A27 door. Maar als de weg breder en zwaarder wordt, moet je er wel voor zorgen dat die buizen daartegen kunnen."

Voor automobilisten betekenen de werkzaamheden dat ze moeten omrijden. De afsluitingen gaan in delen. Zo is sinds gisteravond het stuk A27 dicht tussen knooppunt Gorinchem en knooppunt Everdingen, alleen in de richting van Utrecht. Volgend weekend komt daar de andere richting bij en is de weg dus in beide richtingen afgesloten.

Van maandag 4 augustus tot woensdag 13 augustus 05.00 uur is de A27 tussen knooppunten Everdingen en Gorinchem afgesloten richting Breda. Daarna begint het werk aan het stuk A27 tussen Gorinchem en knooppunt Hooipolder, met ook weer tal van gedeeltelijke afsluitingen.

Extra zitvlees

Zoals gebruikelijk adviseert Rijkswaterstaat om te rijden. Dat vereist extra zitvlees, want de omleidingsroutes zijn tientallen kilometers lang. "Wil je van Utrecht bijvoorbeeld naar Breda, dan moet je via Den Bosch of Rotterdam", aldus Blatter.

Hij verwacht dat het vooral in het begin van de zomerafsluitingen drukker zal zijn op omliggende wegen als de A12. "We zien dat mensen vaak nog even moeten wennen aan een afsluiting. Al weet je in een zomervakantie nooit hoe het gaat lopen: het rijgedrag van vakantiegangers is onvoorspelbaar. Komen er ineens veel Duitsers richting de Nederlandse kust, of juist niet? Dat weet je niet."

Dwars door Nieuwegein

Blatter benadrukt dat automobilisten de gele borden met de omleidingsroutes moeten volgen en dus niet op hun navigatie moeten vertrouwen. Vorig jaar, toen delen van de A2 dicht waren, ging het mis toen automobilisten Google Maps of een van de andere apps gebruikten. De apps zochten de kortste andere route en vonden die dwars door Nieuwegein heen. De straten liepen daar vorig jaar augustus volledig vast.

Vertrouw dus niet per definitie op zo'n routeplanner, zegt Blatter. "We hebben wel verzoeken bij navigatiesystemen ingediend om officiële omleidingsroutes aan te bevelen, maar we hebben er geen invloed op of dat ook echt gebeurt."

Het Amerikaanse leger heeft gisterochtend in Syrië Dhiya' Zawba Muslih al-Hardani gedood, volgens de Amerikanen een hooggeplaatste IS-leider. Het Amerikaanse militaire commando voor het Midden-Oosten (Centcom) heeft dat bekendgemaakt. Ook twee volwassen zoons van het IS-kopstuk zouden bij de aanval in al-Bab in de regio Aleppo zijn gedood.

Volgens het leger waren de zoons net als hun vader lid van de terreurbeweging Islamitische Staat. Centcom schrijft dat het drietal "een gevaar was voor Amerikaanse troepen en bondgenoten". Dat wordt niet toegelicht. De Amerikanen maken niet duidelijk wat de rol van Hardani binnen IS precies zou zijn geweest.

Op de locatie van de aanval waren volgens het leger ook drie vrouwen en drie kinderen aanwezig. Zij zouden ongedeerd zijn gebleven.

In Syrië zijn zo'n 2000 Amerikaanse militairen gestationeerd om vanuit daar te strijden tegen IS. "We blijven IS-terroristen achtervolgen. Ze zijn niet veilig waar ze slapen, waar ze opereren en waar ze zich verstoppen", dreigt een commandant van Centcom in het persbericht.

Islamitische Staat riep elf jaar geleden een kalifaat uit in delen van Syrië en Irak en heerste over een gebied met daarin bijna 10 miljoen inwoners. Inwoners van bezet gebied moesten leven onder een strenge interpretatie van de islamitische regels.

Sinds 2017 verloor de terreurbeweging onder leiding van de Verenigde Staten zijn grondgebied in Irak. In 2019 raakte IS ook het bezette gebied in Syrië kwijt. Sinds de machtsovername door de nieuwe Syrische president Sharaa probeert IS zich te hergroeperen en weer vaker aanslagen te plegen.

Imkers op Walcheren zijn begonnen met het zenderen van Aziatische hoornaars. De hoop is dat de exoot met een zendertje om zijn taille de weg wijst naar zijn nest. Dat kan dan worden vernietigd.

"Het doel van dit project is om het aantal Aziatische hoornaars in Zeeland te beperken zodat ze niet de overhand krijgen en al het goede uit de natuur wegroven", zegt Sam de Visser van de gemeente Veere bij Omroep Zeeland.

De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) is een wesp die hier van nature niet voorkomt, maar al een aantal jaar vooral in het zuiden van Nederland wordt aangetroffen. Omdat hij gemeen kan steken is de hoornaar heel vervelend voor de mens. Maar voor honingbijen, hommelsoorten en andere bestuivende insecten is de hoornaar dodelijk.

De Manteling

Imkers hebben nu de bestrijding van de hoornaar op zich genomen. Zoals in duingebied de Manteling bij Domburg, waar de exoot steeds meer overlast veroorzaakt.

"Je moet het behandelen als een exoot, maar we krijgen hem niet meer uitgeroeid. Er zijn er al te veel in Nederland", aldus De Visser. "Vorige week werd een hovenier vijf keer gestoken en die was wel een beetje draaierig."

Kijk hier hoe het zenderen van de hoornaars in zijn werk gaat:

Met het zendertje van ongeveer een centimeter groot gaan de gemeente en de imkers op Walcheren de strijd aan met het plaagdier. Het zendertje wordt om de taille bevestigd, terwijl de hoornaar met het achterlijf in een soort van pincet wordt gestopt zodat hij niet kan steken.

Daarna laten de vrijwilligers hem vrij, in de hoop dat hij naar zijn nest vliegt. "Via een antennesysteem kunnen we het beestje volgen tot zo'n 140 meter. We zien op de telefoon via een app waar die naartoe gaat", zegt imker Rob Voesten.

De vernietiging van het nest zelf is daarna routine, vergelijkbaar met het weghalen van een gewoon wespennest. De bestrijders moeten wel extra opletten, want het zendertje kost zo'n 125 euro per stuk en kan prima worden hergebruikt. Het is dus zaak om de gezenderde hoornaar terug te vinden.

Zwaarlijvig

Inmiddels weten veertien imkers hoe ze een Aziatische hoornaar moeten zenderen. Het is hierbij van belang dat de zenders zijn opgeladen, zodat ze twee dagen lang op volle kracht kunnen werken. Ook moeten de imkers opletten dat de hoornaar niet te zwaarlijvig is, zegt Voesten. Dikke hoornaars komen niet meer van de grond af als ze het extra gewicht van 0,17 gram moeten meetorsen dat de zender weegt.

Of het zenderen een oplossing is moet nog blijken. De gemeente benadrukt dat het om een proef gaat en heeft 25 zenders gekocht.

Advocaten maken zich zorgen over de hack bij het Openbaar Ministerie. Het OM is al anderhalve week van het internet afgesloten, waardoor ook advocaten hun werk niet goed kunnen doen.

Het Landelijk Advocatennetwerk Gewelds- en Zedenslachtoffers (LANGZS) wil dat advocaten en het OM zo snel mogelijk weer digitaal met elkaar kunnen communiceren. Ook de Nederlandse Orde van Advocaten is bezorgd over de situatie. De organisatie roept advocaten op om melding te doen van de praktische gevolgen in het werk.

"We merken er heel veel van", zegt Annemarie van der Velden van Luns Van der Velden Advocaten, tevens aangesloten bij LANGZS. Ze legt uit dat er alleen nog telefonisch contact mogelijk is met het OM. "En als iedereen gaat bellen, wordt het een chaotische situatie."

'Niks komt tot ons'

Het OM koppelde vorige week alle systemen los van het internet na vermoedens van een hack, wat later werd bevestigd. OM-medewerkers kunnen nog wel met elkaar mailen, maar digitaal contact met de buitenwereld is niet meer mogelijk.

"Dat betekent dat we weer heel veel moeten printen en op papier de deur uit moeten doen", zei Marthyne Kunst van het OM-crisisteam deze week. Dit gaat mogelijk nog weken duren.

"Niks komt tot ons op dit moment", zegt advocaat Van der Velden. "En als we iets nieuws willen, gaat elk OM-parket daar anders mee om. Rotterdam heeft deze week tegen ons gezegd: 'Je moet het maar komen halen.' Dat is geen onwil van die OM-medewerkers, maar het is geen werkbare oplossing."

In sommige zaken leidt dit direct tot vertraging, zegt Van der Velden. Ook ontstaan er volgens haar zorgelijke kwesties. "Stel: een slachtoffer wil een contactverbod, dan stuur je normaal gesproken via de mail een ingescande brief naar het OM, en die komt nu niet aan."

'Post is geen oplossing'

De advocaat is kritisch over het ontstaan van het hack bij het OM. "Wij vinden het lastig te begrijpen dat een overheidsinstantie - die verantwoordelijk is voor de veiligheid van u en mij - zelf kennelijk de ICT niet goed op orde heeft. Een cyberaanval is gewoon iets waar je tegenwoordig rekening mee moet houden."

De oplossing die het OM heeft gekozen - alles via de post versturen - is volgens Van der Velden niet werkbaar. Ze vindt dat er zo snel mogelijk een nieuwe digitale verbinding moet komen tussen het OM en de andere partijen in het strafrechtproces.

Het OM noemt de zorgen en frustraties van de advocaten in een verklaring "terecht en begrijpelijk". Het doel is volgens het OM om zo snel mogelijk op een verantwoorde manier terug te keren naar de normale situatie. "Tot die tijd blijven de in gang gezette noodprocessen van kracht en blijven we zoeken naar alternatieve werkwijzen, zodat de voortgang van strafzaken zo min mogelijk hinder ondervindt."

Ook de zorgen van slachtoffers zijn begrijpelijk, stelt het OM. "Slachtoffercoördinatoren doen hun best om de contacten zoveel mogelijk op de normale (telefonische) wijze te onderhouden."

De Turks-Nederlandse acteur Hüseyin Cahit Ölmez is overleden op 62-jarige leeftijd. Ölmez brak in Vlaanderen door als motoragent Selattin Ateş in de populaire tv-serie Flikken. Hij speelde in de eerste drie seizoenen van die serie, die begon in 1999.

In Nederland speelde Ölmez onlangs nog in de remake van de ziekenhuisserie Medisch Centrum West. Ook had hij rollen in series als Baantjer en Van Speijk, speelde hij in de film Gangsterboys uit 2010 en in de met twee Gouden Kalveren bekroonde film Wolf (2013).

Verder runde Ölmez, die eind jaren 80 afstudeerde aan de toneelschool in Amsterdam, nog kort een restaurant in Gent.

Inzamelingsactie

Ölmez overleed maandag aan de gevolgen van kanker en werd donderdag begraven in de Turkse stad Mersin, schrijft acteur Ilker Delikaya op de pagina van een inzamelingsactie die hij voor Ölmez was gestart.

Met die actie moest een alternatieve behandeling tegen kanker worden bekostigd, zo is te lezen op de pagina. De ziekte werd enkele maanden geleden bij Ölmez geconstateerd. Delikaya schrijft dat er in Nederland nog een afscheid voor Ölmez wordt georganiseerd. De datum is nog niet bekend.

Fijn gevoel voor humor

In Belgische media reageren acteurs waarmee hij speelde in Flikken verslagen op zijn dood. "Hij had een heel fijn gevoel voor humor", zegt Mark Tijsmans, die in de serie als agent Wilfried Pasmans een hoofdrol had, tegen de Gazet van Antwerpen.

De afgelopen jaren was het contact tussen de twee acteurs verwaterd, waardoor hij werd overvallen door het nieuws van zijn dood. "Hij is gegaan zoals hij vaak leefde: omhuld door mysterie", aldus Tijsmans.

"Dat hij een restaurant geopend en vervolgens weer gesloten had in Gent, dat hij weer naar Nederland was getrokken... je hoorde het altijd pas achteraf. Je wist nooit alles van Cahit. Een wandelend enigma."

Lichtgrijs, donkergrijs, vuilnisbakkengrijs, chocoladebruin, goudbruin, crème, zwart in allerlei tinten: wie goed naar de auto's op de Nederlandse wegen kijkt, ziet weinig kleur. Grijzigheid voert de boventoon, lijkt het.

Cijfers van het CBS leren dat die indruk ook klopt. Om een paar voorbeelden te noemen: in 2000 reden er in ons land 1,1 miljoen grijze auto's rond, nu zijn dat er 3,1 miljoen. Aan het begin van deze eeuw telde ons land bijna 600.000 zwarte bolides, nu zijn dat er bijna vier keer zoveel: 2,2 miljoen.

Met een wagenpark van ruim 9 miljoen auto's betekent dat dus dat het merendeel inmiddels grijs of zwart is. In 2000 was het wagenpark 6,3 miljoen auto's groot, waarvan toen nog geen kwart zwart of grijs was.

En wie oude beelden bestudeert van bijvoorbeeld het Polygoonjournaal uit de jaren 70 en 80, ziet veel meer rood, blauw en zelfs de toen modieuze kleur oranje op de snelwegen.

Veilige kleuren

Leasemaatschappijen bepalen voor een groot deel de kleur van het Nederlandse wagenpark. Zij schaffen jaarlijks honderdduizenden nieuwe auto's aan en die komen op een bepaald moment ook weer als tweedehands op de markt.

Willemijne de Wit van leasemaatschappij Athlon Nederland heeft wel een verklaring voor die grijzigheid. "Het is een beetje saai ja. De leaserijder bepaalt natuurlijk de kleur. Bij onze zakelijke klanten zien we dat neutrale kleuren het meest worden gekozen. Veilige kleuren. Dat zijn dus zwart, grijs, blauw en wit", zegt ze. "Werkgevers hebben daar ook een rol in. Die willen een zakelijke, representatieve auto. Maar ik vraag me af: is een rode auto dan niet zakelijk en representatief?"

De Wit zegt ook dat werkgevers een gangbare kleur makkelijk vinden, zodat ze de auto makkelijk kunnen doorschuiven naar iemand anders. "Stel, ze zitten met een gele auto waar niemand anders in wil rijden... dat is wel een probleem dan."

Andere gehoorde argumenten: vuil is op een grijze auto bijna niet te zien en ook de restwaarde speelt soms een rol. Iemand kan een paarse of kanariegele auto hartstikke mooi vinden, maar misschien raak je die na vier of vijf jaar aan de straatstenen niet meer kwijt. Onverkoopbaar dus.

Milou Ket uit Purmerend, stylist-ontwerper met kleur als expertise, heeft het over kuddementaliteit. "Het is een beetje deprimerend hoor. Iedereen wil op elkaar lijken. Niemand durft met zijn hoofd boven het maaiveld uit te komen. En dan kiezen we blijkbaar voor grijs, terwijl kleur mensen zo gelukkig maakt, blijkt ook uit onderzoek. Wie een mooie, kleurige bos bloemen ontvangt, voelt zich gewoon prettiger."

Ze denkt wel dat er heel voorzichtig verandering op komst is. "Vooral bij de kleinere auto's, daar durft men toch wat meer. Rood zie ik veel, fel blauw, veel nuances groen." Volgens Ket zie je die overgang naar warmere kleuren ook in het interieur van huishoudens. "We zien zoveel narigheid om ons heen, in onze eigen omgeving willen we graag dat het gezellig is en vriendelijk. Een warme omgeving."

Liefde, passie, leven

Fiat nam in de zomer van 2023 het radicale besluit om te stoppen met de productie van grijze auto's. Door zijn modellen meer kleur te geven, wil het merk zijn Italiaanse roots benadrukken met kleuren geïnspireerd door zon, zee, strand en lucht.

Met veel bombarie nam topman Olivier François van Fiat toen - zittend achter het stuur van een nieuwe Fiat 600e - een duik in een oranje kleurenbad. "Italië is vreugde, optimisme, liefde, passie, het leven. Wat heeft grijs daarmee te maken? Helemaal niets", aldus François. Hij gruwelt van fabrikanten die massaal Duits grijs, Japans grijs en Frans grijs op de markt brengen: "Dat is een veilige keuze die altijd verkoopt. Daar willen wij dus van af."

En dan nog een broodjeaapverhaal: dat je meer premie betaalt als je een zwarte auto hebt. De waarheid: de kleur is niet van invloed op de verzekeringspremie. Volgens het Verbond van Verzekeraars is het ook niet bewezen "dat een auto met een felle kleur minder vaak is betrokken bij een ongeluk."

Ook de SWOV, het instituut voor wetenschappelijk onderzoek van de verkeersveiligheid, kent geen onderzoek in ons land dat wijst op een hoger ongevalsrisico vanwege de kleur van een auto.

Gisteravond leek er een staakt-het-vuren in de maak, maar in het grensgebied tussen Thailand en Cambodja wordt nog altijd gevochten. Vooral Thailand lijkt de wapens nog niet te willen neerleggen.

Bij het grensconflict zijn nu volgens de autoriteiten in de twee landen zeker 32 mensen gedood. In Thailand staat het dodental op negentien, voornamelijk burgers. Cambodja meldt na de gevechten van vandaag dertien doden.

Het conflict tussen de twee landen laaide eergisteren op. Beide landen zeggen dat de ander is begonnen met schieten. Cambodja en Thailand hebben al meer dan honderd jaar ruzie over de grens. Zowel Thailand als Cambodja claimt tempels die op de grens staan.

Vanwege het conflict zijn tienduizenden mensen gevlucht of geëvacueerd. In Thailand zijn in vier getroffen grensprovincies meer dan 58.000 mensen gevlucht naar tijdelijke onderkomens, meldden de Thaise autoriteiten gisteren. In Cambodja gaat het om meer dan 23.000 evacuaties.

De VN-Veiligheidsraad hield gisteravond in New York een spoedvergadering achter gesloten deuren. Daar riep Maleisië, dat zich als bemiddelaar opwerpt, op tot een einde aan de vijandelijkheden.

Vreedzame oplossing

Cambodja was eerder al akkoord gegaan met een voorstel van Maleisië voor een staakt-het-vuren. De opstelling van Thailand is echter niet helemaal duidelijk.

Het Thaise ministerie van Buitenlandse Zaken zei eerst dat het in principe akkoord was met het plan en dat de regering het zou overwegen. Maar een bestand moest wel gebaseerd zijn op "de juiste omstandigheden ter plaatse". Over wat die omstandigheden zijn, heeft het land geen duidelijkheid gegeven.

Niet zelf aanvallen

Er kwam in New York na afloop geen officiële verklaring van de raad, maar bronnen melden aan persbureau AP dat alle vijftien leden de partijen opriepen tot de-escalatie, terughoudendheid en een vreedzame oplossing van het conflict.

De Cambodjaanse ambassadeur bij de VN zei na de vergadering dat Cambodja "onvoorwaardelijk" om een onmiddellijk staakt-het-vuren had gevraagd. Ook zou hij hebben opgeroepen tot een vreedzame oplossing.

Hij reageerde op beschuldigingen dat Cambodja Thailand had aangevallen, door te vragen hoe een klein land zonder luchtmacht een veel groter land kan aanvallen met een leger dat drie keer zo groot is. Hij benadrukte: "Dat doen wij niet."

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"Er lijken in Thailand krachten te spelen die de gevechten nog even willen laten doorgaan. Thailand had het in de Veiligheidsraad helemaal niet over een staakt-het-vuren. Het verklaarde alleen dat Cambodja moet ophouden met de 'grove schendingen van het Thaise territorium'.

Ondertussen wordt er nog steeds gevochten. Weliswaar op minder plekken dan gisteren, maar er worden nog altijd mensen gedood, met in totaal zeker 32 doden. Omdat Thailand een staakt-het-vuren afhoudt, groeit de angst voor een uitgebreider en langduriger conflict. Iets wat beide landen zich eigenlijk niet kunnen veroorloven.

In Thailand heerst politieke instabiliteit, de economie draait slecht. En Cambodja is gewoon overduidelijk veel zwakker dan Thailand. Dus eigenlijk zit geen van de twee landen hierop te wachten, maar heeft op dit moment vooral Thailand het gevoel dat ze nog door moeten vechten.

Het Thaise leger staat overigens niet onder de leiding van een minister. Het is een gigantisch machtsbolwerk in Thailand, dat dus ook moeilijk te controleren is. Wat hun motivatie is weten we niet, maar dat ze nog doorvechten, is duidelijk."

Bij een busongeluk in Peru zijn zeker achttien mensen om het leven gekomen. Ook raakten 48 mensen gewond.

De dubbeldekkerbus was onderweg van de hoofdstad Lima naar het Amazonegebied van Peru. Het ging mis in de omgeving van Tarma, een stad in het Andesgebergte zo'n 240 kilometer ten oosten van Lima. De bus raakte van de weg en stortte naar beneden. Hoe het ongeluk kon gebeuren, wordt nog onderzocht.

Het voertuig kwam ondersteboven naast een rivier terecht:

Busongelukken komen geregeld voor in Peru. De wegen in het land zijn in slechte staat en voertuigen worden slecht gecontroleerd. Probleem is ook dat na ongelukken de noodhulp langzaam verloopt en niet goed georganiseerd is. Volgens officiële cijfers kwamen vorig jaar zo'n 3200 mensen om het leven bij verkeersongevallen.

Goedemorgen! In Rotterdam wordt vandaag de jaarlijkse Zomercarnaval Straatparade gehouden. En in Frankrijk begint de Tour de France Femmes.

Eerst het weer: vandaag wisselen zon en wolken elkaar af. Vanmiddag ontstaat landinwaarts een enkele bui. Bij een zwakke tot matige westenwind liggen de maxima tussen 22 en 25 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De VVD heeft als eerste partij, midden in het zomerreces, het concept-verkiezingsprogramma gepresenteerd. Het programma met als titel 'Sterker uit de storm' is een lange opsomming van plannen, deels al bekend uit eerdere verkiezingsprogramma's.

Enkele speerpunten uit het 81 pagina's tellende document: lagere belastingen voor ondernemers, meer financiële voordelen voor werkenden, extra investeringen in defensie, maar ook een kleiner basispakket in de zorgverzekering en een meer "activerende" sociale zekerheid.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de ecologische wijk Oosterwold in Almere zijn de bewoners fel tegen de komst van een filiaal van McDonald's. Ondanks de bezwaren van omwonenden wil het fastfoodbedrijf niet langer wachten op toestemming van de gemeentes. Na de bouwvak start de bouw van het restaurant.

Dat mag juridisch, maar het restaurant moet het gebouw wel op eigen kosten slopen als de gemeente beslist dat de bezwaren gegrond zijn.

Zowel McDonald's als de inwoners zijn het wachten op de gemeente zat:

Fijne dag!

De Olympische Spelen vorig jaar in Parijs hebben aanzienlijk meer geld gekost dan was gedacht én dan ze hebben opgebracht. "Als je het puur boekhoudkundig bekijkt, zijn de Spelen een mislukking", zegt econoom Pierre Rondeau van de Sports Management School in Parijs. "Maar er zijn ook positieve effecten."

Vandaag is het precies een jaar geleden dat de openingsceremonie van de Spelen werd gehouden, op de Seine in het hartje van de hoofdstad. Op verzoek van de NOS zette econoom Rondeau alle nu beschikbare cijfers over de inkomsten en uitgaven op een rij.

Tekort van ruim 1,5 miljard

Ten eerste hadden de Olympische Spelen 'directe kosten'. Die werden betaald door het organisatiecomité, de COJOP, en door een speciale instantie, Solideo, die de infrastructuur bouwde. "Zij hadden samen een budget van 8,8 miljard euro", zegt Rondeau. "Maar uit onderzoek blijkt dat de inkomsten van de Spelen 7,1 miljard euro bedragen." Dat komt dus netto neer op een tekort van 1,7 miljard.

De COJOP zelf zegt los van Solideo een overschot op de begroting te hebben van 76 miljoen euro, maar dat compenseert niet het bedrag van 1,7 miljard. "Dat overschot is mede te danken aan de Paralympische Spelen", zegt Rondeau. "Die waren minder verliesgevend dan gedacht."

Los van de directe kosten zijn er ook indirecte kosten. De Franse overheid trok massaal de portemonnee, bijvoorbeeld om de Olympische Spelen goed te beveiligen en om het openbaar vervoer te verbeteren. De Franse Algemene Rekenkamer becijferde dat die indirecte kosten in totaal 5,9 miljard bedroegen. Dat is twee keer zoveel als vooraf was begroot.

Volgens econoom Rondeau heeft de overheid de kosten - tegen beter weten in - te laag ingeschat. "Een groot deel van de kosten betrof de beveiliging. Die was begroot op minder dan 400 miljoen euro. Maar iedereen weet dat het beveiligen van de Olympische Spelen altijd meer dan een miljard kost. In Parijs bleek de beveiliging uiteindelijk 1,4 miljard te kosten."

Bovendien moest de Franse staat dreigende stakingen afkopen. Niet alleen van de politie, maar ook van ov-personeel dat dreigde het werk neer te leggen en zo de Spelen te verstoren. Dat wilde de regering-Macron te allen tijde voorkomen. "Het ov-personeel kreeg daarom speciale premies van soms wel meer dan 1200 euro per persoon tijdens de Spelen. De extra kosten voor het openbaar vervoer kwamen daarmee uit op 600 miljoen."

Kosten of investeringen?

Uiteindelijk hebben de Olympische Spelen dus meer gekost dan werd verwacht en dan was begroot. Maar ook dat is maar een deel van het verhaal, benadrukt Rondeau. "De vraag is eigenlijk of je al die uitgaven ziet als kosten of als investeringen. Want als je naar de opbrengsten op langere termijn kijkt, dan verandert het beeld."

De beveiliging kostte bijvoorbeeld 1,4 miljard, maar daardoor heeft Parijs zich wel op de kaart gezet. "De Spelen waren goed georganiseerd, zijn goed verlopen en waren veilig. Dat heeft het imago van Parijs voor bijvoorbeeld toeristen een positieve impuls gegeven", aldus de econoom. Toeristen kunnen jarenlang nog besluiten om Parijs te bezoeken vanwege dat goede imago.

Daarnaast is er de infrastructuur. Ten noorden van Parijs verrezen een olympisch zwembad en een olympisch dorp. Aan de rand van Parijs werd een groot nieuw sportcomplex gebouwd en verspreid rond de stad werden wegen aangelegd of gerenoveerd. Die worden nu allemaal gebruikt door omwonenden en door Parijzenaars zelf. Gewone Fransen kunnen nog decennia profiteren van de olympische infrastructuur.

"Dat is echt de erfenis voor de lange termijn. Ten noordwesten van Parijs staat bijvoorbeeld het stadion van Colombes. Dat werd gebruikt voor de Olympische Spelen van 1924. En dat stadion staat er nog steeds. En het wordt nu, honderd jaar later, nog altijd gebruikt."

Moeilijk in geld uit te drukken

Verder is de 'erfenis op de lange termijn' moeilijk te meten. Het is nauwelijks te becijferen wat extra toeristen, meer openbaar vervoer en nieuwe stadions over een aantal jaren opbrengen áls het al in geld is uit te drukken.

Econoom Rondeau: "Misschien moet je dit soort grote sportevenementen niet alleen maar op de korte termijn en financieel beoordelen. Eigenlijk zijn ze dan altijd verlieslijdend. Ze kosten altijd meer geld dan ze opbrengen. Maar op lange termijn kunnen er wel degelijk positieve effecten zijn."

In de Nigeriaanse deelstaat Katsina zijn het afgelopen halfjaar meer dan 650 kinderen overleden als gevolg van ernstige ondervoeding. Dat meldt Artsen zonder Grenzen.

Volgens de hulporganisatie wordt de situatie in het noorden van Nigeria zienderogen slechter. Steeds meer kinderen hebben behandeling nodig vanwege ondervoeding. Volgens de hulporganisatie is het aantal kinderen dat met ondervoeding in een van de AzG-klinieken terechtkomt dit jaar ruim verdrievoudigd ten opzichte van vorig jaar.

Het afgelopen half jaar kregen in Katsina 70.000 ondervoede kinderen medische hulp van de hulporganisatie. Onder hen waren 10.000 kinderen die in een ernstige toestand in het ziekenhuis werden opgenomen. Ook zien artsen dat steeds meer volwassenen ondervoed zijn. Onder hen zijn veel zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.

Extra kliniek met honderden bedden

Om de nood te bestrijden, deelt de hulporganisatie samen met de lokale autoriteiten voedingssupplementen uit aan 66.000 kinderen in het gebied. Ook is er in Katsina een extra kliniek met honderden bedden geopend, specifiek gericht op ondervoeding.

Volgens Artsen zonder Grenzen worden de problemen in Noord-Nigeria verergerd door uitbraken van ziektes, een lage vaccinatiegraad, een slechte basiszorg en geweld in de regio. Maar ook de bezuinigingen op noodhulp spelen een rol, zegt de organisatie. "We zijn momenteel getuige van enorme bezuinigingen, met name door de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. Die hebben reële impact op de behandeling van ondervoede kinderen."

'Ongekende hongersnood'

Eerder deze week meldde het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de VN al dat Nigeria kampt met een "ongekende hongersnood". Ook het WFP legt een verband met de forse bezuinigingen. De regionaal directeur van WFP, Margot van der Velden, stelt dat "we geconfronteerd zullen worden met de hartverscheurende realiteit dat we de humanitaire hulp voor de bevolking in door conflicten verwoeste gebieden moeten opschorten".

Jarenlang was de Amerikaanse overheidsorganisatie USAID een van de belangrijkste organisaties voor humanitaire hulp in het noordoosten van Nigeria. De regering-Trump heeft de buitenlandse hulp drastisch teruggebracht en USAID voor een groot deel ontmanteld.

Problemen in West- en Centraal Afrika

Het Wereldvoedselprogramma van de VN benadrukt dat de problemen zich niet beperken tot Nigeria. Ook andere landen in West- en Centraal Afrika merken de gevolgen van de teruggelopen financiering.

Volgens Van der Velden kan het WFP veel minder hulp bieden dan voorheen. "In landen zoals Mali, Mauritanië, Niger, Kameroen en de Centraal-Afrikaanse Republiek zien we hetzelfde patroon: toenemende behoeften, slinkende middelen en groeiende risico's."

Lagere belastingen voor ondernemers, meer financiële voordelen voor werkenden, extra investeringen in defensie, maar ook een kleiner basispakket in de zorgverzekering en een meer "activerende" sociale zekerheid. Het zijn enkele speerpunten uit het 81 pagina's tellende concept-verkiezingsprogramma van de VVD, dat vrijdagavond laat op de website van de partij is gepubliceerd.

Geen cijfers

De VVD is de eerste partij die, midden in het zomerreces, het concept-verkiezingsprogramma presenteert. Het programma met als titel 'Sterker uit de storm' is een lange opsomming van plannen, deels al bekend uit eerdere verkiezingsprogramma's.

Er staat niet bij hoeveel de voorstellen kosten en ook bij voorgestelde bezuinigingen, zoals op de zorg en het ambtenarenapparaat, staan geen cijfers. Dat komt later, op het moment dat de partij de economische effecten van het verkiezingsprogramma wil laten doorrekenen door het Centraal Planbureau.

Na afloop gaf Yesilgöz een toelichting op de plannen:

De VVD richt zich duidelijk op de Nederlandse ondernemer, de 'hardwerkende Nederlander' en een sterke economische groei. Een streng asielbeleid komt zeker aan bod, maar is niet meer het belangrijkste speerpunt van de rechts-liberale partij.

'Hardwerkende Nederlander'

Ondernemers moeten vooral goed hun bedrijf kunnen runnen, zonder belemmerende regels of andere lasten. Daarom wordt bijvoorbeeld het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte geschrapt voor kleine ondernemers.

Mensen met een koophuis hoeven ook niet te vrezen, want de hypotheekrenteaftrek blijft bij de VVD intact. "Wij kiezen voor de hardwerkende Nederlander. Als je hard werkt, moet je kunnen groeien en iets op kunnen bouwen. Als je hard gewerkt hebt, verdien je een fijn leven zonder zorgen", zo staat in het programma.

Mensen met een uitkering, de niet-werkenden, worden harder aangepakt. De partij wil een ontkoppeling tussen het minimumloon en uitkeringen in de sociale zekerheid, met uitzonderingen voor de AOW en de regeling voor arbeidsongeschikten. De VVD vindt dat werkenden altijd een hogere koopkracht moeten hebben dan niet-werkenden en dat daar ook een aparte koopkrachtwet voor moet komen.

Verder wil de VVD een uitkeringsplafond en korten op de bijstand als iemand slecht Nederlands spreekt of een geschikte baan weigert.

Een aantal voorstellen uit het VVD-verkiezingsprogramma:

De versterking van de Nederlandse krijgsmacht is een belangrijk punt voor de VVD. De partij vindt de verhoging van de defensie-uitgaven naar 3,5 procent van het bruto nationaal product nodig om "de Russische dreiging het hoofd te bieden". Als het niet lukt om in Nederland voldoende vrijwillige militairen te werven, is een herinvoering van de opkomstplicht niet uitgesloten.

Keuzes

Om de miljardenuitgaven aan defensie en veiligheid te betalen, zal er minder geld gaan naar sociale zekerheid en zorg. "We maken geld vrij om de economie flink te laten groeien, zodat we ook in de toekomst een welvarend land zijn", staat in het verkiezingsprogramma.

"Dat betekent wel dat we keuzes zullen moeten maken in de zorg en de sociale zekerheid, zoals een kleiner basispakket, meer eigen bijdragen, een efficiënter zorgstelsel en een veel meer activerende sociale zekerheid." Er wordt niet ingegaan op het verkleinen van het basispakket en wat er bedoeld wordt met een "meer activerende sociale zekerheid".

Stikstof

Om ervoor te zorgen dat er voldoende wordt gebouwd pleit de partij voor een "forse stikstofreductie": 50 procent minder uitstoot in 2035. Over gedwongen uitkoop van boeren staat niets concreets in het concept-verkiezingsprogramma.

De teksten over asiel bevatten geen opvallende nieuwe plannen. Enkele voorstellen zijn: veel minder vluchtelingen opvangen ("misschien wel 0"), sobere opvang, geen voorrang meer voor statushouders bij het toewijzen van een huis en strenge bewaking aan de grens.

Industrie en klimaat

Op het gebied van klimaat maakt de VVD, zoals verwacht, een pas op de plaats. De industrie mag niet uit Nederland vertrekken. "We kiezen voor realisme in klimaatbeleid. We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen."

Het concept-verkiezingsprogramma wordt nog voorgelegd aan de VVD-leden. Eventuele wijzigingen komen op het congres op 6 september aan bod.

Socialemediabedrijven, zoals Meta, Google en Reddit, kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor een racistisch gemotiveerde schietpartij waarbij in 2022 tien zwarte Amerikanen werden gedood. Dat heeft een hof van beroep in de staat New York geoordeeld.

De zaak was aangespannen door familieleden van slachtoffers, winkelmedewerkers en klanten die getuige waren van de aanval. Zij vinden dat de bedrijven wel verantwoordelijkheid dragen, omdat volgens hen de dader mede door de sociale media is geradicaliseerd.

Met het vonnis vernietigt het hof een uitspraak van een lagere rechtbank. Volgens het hof hebben Facebook en Instagram van Meta, YouTube van Google, 4Chan, Reddit en andere socialemediabedrijven recht op immuniteit. Die is het gevolg van een federale wet die online platforms beschermt tegen aansprakelijkheid voor content die door anderen op hun platforms is geplaatst.

Aanslag gefilmd

In mei 2022 schoot de dader tien mensen dood in een supermarkt in Buffalo. Hij filmde die aanslag via een camera op zijn helm en zond de beelden live uit op livestreamplatform Twitch. In de rechtszaak erkende hij dat hij de slachtoffer had gedood omdat ze zwart waren. De man is inmiddels tot levenslang veroordeeld, zonder de mogelijkheid tot vervroegde vrijlating.

De zaak over de aansprakelijkheid werd behandeld door vijf rechters en ze waren het niet met elkaar eens. Drie van hen vonden dat de bedrijven niet aansprakelijk kunnen worden gesteld. In een verklaring schreven ze dat aansprakelijkheid de bedrijven zou ondermijnen en het "zou leiden tot het einde van het internet zoals wij dat kennen".

Federale zaak

De andere twee rechters waren het daar niet mee eens. Ze zijn van mening dat de bedrijven alles doen om gebruikers op de platformen te houden, of het nu gaat om video's over koken of puppy's of over witte suprematie en nationalisme. Daarmee zouden ze volgens de rechters wel aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de aanslag.

De aanval maakte in 2022 veel los in de VS. De vorige president, Joe Biden, noemde de ideologie van witte suprematie "vergif" en beschreef de racistische aanslag als "gruwelijk en weerzinwekkend".

Er loopt nog een federale zaak tegen de dader. Daarin kan hij de doodstraf krijgen.

Vakantiegangers in het Alpengebied moeten de komende dagen rekening houden met noodweer, onweer en zeer veel regen. Weerdiensten verwachten dat er zaterdag in het zuiden van Tirol wel 250 millimeter regen kan vallen. Dat is meer dan wat er normaal in een hele zomer valt.

Ook op andere plekken in de Alpen kan veel regen vallen, zoals in de Oostenrijkse deelstaat Vorarlberg en in het noordoosten van Zwitserland.

De Oostenrijkse omroep ORF meldt dat lokaal modderstromen en overstromingen kunnen ontstaan. Het nationale weerinstituut heeft voor de komende dagen code geel afgegeven in een groot deel van het Alpenland. In Zwitserland geldt in delen van het land code oranje vanwege de vele neerslag die wordt verwacht.

De ANWB waarschuwt dat automobilisten hinder kunnen ondervinden van de hevige regenval en files:

Italië

Weerplaza meldt dat ook Italië te maken krijgt met zware buien. Met name in delen van Toscane en rond het Gardameer kunnen buien gepaard gaan met harde windstoten en grote hagelstenen.

Vorig jaar leidde zware regenval tot grote overstromingen in Centraal-Europa. Toen kwamen in Roemenië, Polen, Tsjechië en Oostenrijk zeker achttien mensen om het leven.

In het doorgaans gesloten diplomatieke corps is openlijke kritiek op regeringsbeleid zeer ongebruikelijk. Toch uiten Nederlandse diplomaten hun onvrede over het uitblijven van politieke actie tegen de aanhoudende oorlog in Gaza. Een opvallend - en zeldzaam - signaal kwam deze week van Jaco Beerends, tweede man van de Nederlandse vertegenwoordiging in Ramallah.

In een emotioneel beladen bijdrage op LinkedIn doorbrak hij de diplomatieke stilte: "We gingen van het ene verwerpelijke dieptepunt naar het volgende. De geschiedenis zal niet mild over ons oordelen. Om wat we deden, en vooral om wat we niet deden".

De post kreeg veel bijval, ook van Ferdinand Lahnstein, de Nederlandse ambassadeur in Qatar. "Goede, dappere post, Jaco Beerends", zo reageerde hij onder het bericht. Ook andere diplomaten spraken hun steun uit met instemmende reacties en likes.

Een Nederlandse ambtenaar die nauw betrokken is bij het Gazadossier zegt zich volledig te herkennen in de inhoud van Beerends' boodschap. "Ik snap de frustratie helemaal", zegt de gezant, die anoniem wenst te blijven.

Extreme omstandigheden

Beerends vertrekt deze maand uit Ramallah en zal een nieuwe post in Kenia vervullen. Hij kreeg in 2023 de vraag om aan de slag te gaan op de Westelijke Jordaanoever, in de bezette Palestijnse gebieden. Hij twijfelde.

"Weer weg van mijn familie, en vooral vanwege de manier waarop mijn land zich opstelde na 7 oktober 2023" - de dag waarop Hamas een grootschalige terroristische aanval uitvoerde op Israël. De Israëlische reactie - maandenlange bombardementen en een intense militaire operatie in Gaza - duurt tot op de dag van vandaag voort.

Volgens Beerends is het internationale humanitaire recht, ooit een leidraad voor Nederlands beleid, steeds meer ondergeschikt geraakt aan geopolitieke belangen.

Juist omdat diplomaten zelden publiekelijk kritiek uiten op het regeringsbeleid, maakt zijn bijdrage indruk. Binnen Buitenlandse Zaken geldt dat je er beter het zwijgen toe kunt doen, als je carrière je lief is. Maar tegenover de NOS zegt Beerends dat de "extreme omstandigheden" in Gaza hem geen andere keus lieten dan zich uit te spreken.

"Ik sta volledig achter wat ik heb opgeschreven en hoop dat er uiteindelijk iets verandert. Ik ben mij ook bewust dat dit een risico met zich meebrengt, maar de extreme omstandigheden vragen daarom. Hoe we ons verhouden tot ons vak, en hoe we omgaan met verantwoordelijkheden die daarin besloten liggen, raakt onder de huidige omstandigheden elke dag mensenlevens", zegt Beerends.

"Uiteindelijk is het voor ieder een persoonlijke afweging hoe je je professioneel en persoonlijk daartoe wil en kan verhouden."

Goed over nagedacht

Nikolaos van Dam, oud-diplomaat met decennialange ervaring in het Midden-Oosten, zegt dat veel huidige ambtenaren van Buitenlandse Zaken "zwaar kritisch" zijn op het Nederlandse beleid ten opzichte van Israël, "maar velen durven niets te zeggen".

"Beerends heeft hier duidelijk goed over nagedacht, want hij drukt zich heel genuanceerd en gematigd uit. Want iedereen met een klein beetje gezond verstand ziet dat het helemaal mis zit in Gaza."

"De vraag is of onze huidige regering dit soort geluiden van ambtenaren zal tolereren. Ik hoop het wel, want ik zou willen dat er meer geluisterd gaat worden naar expertise. Zo niet, dan laat dat weer eens zien hoe ver de publieke opinie af staat van deze regering. Als ze verstandig zijn laten ze hem met rust."

Een woordvoerder van Buitenlandse Zaken wijst in een schriftelijke reactie op de vrijheid van meningsuiting. "Rijksambtenaren hebben net als alle Nederlanders vrijheid van meningsuiting. Hierbij moet je er wel goed voor zorgen dat het uitoefenen van je functie niet wordt belemmerd. Om houvast en duidelijkheid te bieden geldt de Gedragscode Integriteit Rijk en de Ambtenarenwet."

Luid en activistisch

Sinds het uitbreken van de oorlog in Gaza is er in Nederland terugkerende discussie over de wapenleveranties aan Israël, de export van onderdelen voor het gevechtsvliegtuig F-35 en de Nederlandse steun aan UNRWA, de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen. Maar concrete maatregelen tegen Israël blijven uit.

"Veranderingen moeten komen door steeds meer druk, van buiten en van binnen", stelt Beerends op LinkedIn. "Van formele instellingen en van gewone mensen. We moeten blijven zeggen wat dit is, tot het stopt, luid en activistisch van buitenaf, en misschien minder zichtbaar maar wel scherp van binnenuit de macht".

Toch blijft zijn slotboodschap wrang: "Ik ben gestopt met posten over mijn werk. Het voelt belachelijk iets te zeggen over je baan terwijl de gruweldaden doorgaan, en politieke leiders die niet voldoende benoemen".

Een 45-jarige docent uit Utrecht die verdacht wordt van ontucht met drie minderjarige leerlingen, had volgens het Openbaar Ministerie ook expliciet materiaal van andere meisjes op zijn computer en telefoon. Dat bleek op een tussentijdse zitting, waarbij de verdachte niet aanwezig was.

Volgens het OM zijn er beelden gevonden van vijf meisjes die inmiddels zijn geïdentificeerd. Mogelijk zijn er nog meer slachtoffers, omdat er ook niet-geïdentificeerde meisjes op zijn gegevensdragers zijn gevonden, schrijft RTV Utrecht.

Ontslagen

De man had langdurig contact met drie leerlingen die hij lesgaf op middelbare scholen in Utrecht en Almere. De meisjes waren toentertijd 16 en 17 jaar. In mei is de docent, die op dat moment werkte op een school in Rijswijk, op staande voet ontslagen. Er zijn geen aanwijzingen dat hij ook op die school slachtoffers heeft gemaakt.

Olav A. zit sinds januari in voorarrest. Op 17 oktober is er weer een tussentijdse zitting in de zaak.

Voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie en de Amerikaanse president Trump ontmoeten elkaar dit weekend in Schotland om te praten over de handelstarieven. Dat meldt Von der Leyen op X.

"We hebben afgesproken om zondag in Schotland bijeen te komen om de trans-Atlantische handelsbetrekkingen te bespreken en hoe we deze sterk kunnen houden", schrijft Von der Leyen. De ontmoeting komt op het moment dat de VS en de EU dicht bij het sluiten van een handelsakkoord zijn.

De Amerikaanse president dreigt importheffingen van 30 procent in te voeren als er geen akkoord komt. Volgende week vrijdag, op 1 augustus, verloopt de deadline die Trump heeft gesteld.

Woensdag kregen de EU-landen een laatste update over de status van de onderhandelingen van de Europese Commissie. De onderhandelaars koersen af op een Amerikaanse importheffing van 15 procent voor Europese producten die naar de VS worden geëxporteerd. Voor Trump opnieuw aan de macht kwam was er een tarief van 4,8 procent.

Wisselende percentages

In april kondigde Trump forse importheffingen aan voor landen wereldwijd. Voor de Europese Unie noemde hij toen een percentage van 20. Voor andere landen lagen de percentages nog hoger.

Zo wilde hij voor China een importheffing van 54 procent instellen. Wereldwijd zorgde Trumps aankondiging voor een daling van de beurskoersen. Nadat Trump de heffingen weer afzwakte stegen de beurzen weer.

Sindsdien schommelen de percentages die Trump noemt steeds. Zo dreigde hij in mei met een percentage van 50 procent voor de EU. Toen Spanje dwarslag bij het verhogen van de NAVO-norm zei Trump dat hij dat land extra hoge importheffingen zou opleggen. "We laten ze twee keer zoveel betalen", zei hij op een persconferentie.

Fifty-fifty

Ook voordat Trump in het vliegtuig naar Schotland stapte trok hij de kans op het halen van de deadline in twijfel. Hij zei de kans op een akkoord op fifty-fifty te schatten. "Misschien minder dan dat, maar ik zou zeggen dat we fifty-fifty kans hebben om een deal te sluiten met de EU", zei hij.

Nadat hij was geland in Schotland ging hij opnieuw in op vragen van journalisten over de handelsakkoorden. Als het akkoord met de EU gesloten wordt zal dat "het grootste van allemaal" zijn, zei Trump.

Trump brengt de komende dagen een privébezoek aan het land, waar hij onder meer zijn golfresorts in Ayrshire en Aberdeenshire zal bezoeken. Ook heeft hij een informele ontmoeting met de Britse premier Starmer.

Bewoners en ondernemers op de Wallen in Amsterdam willen dat hun buurt een permanent veiligheidsrisicogebied wordt. Daar vragen ze om in een brandbrief aan de gemeente Amsterdam. Ze zijn de overlast door straatdealers beu. In een veiligheidsrisicogebied mag de politie preventief fouilleren en dat is volgens de briefschrijvers nodig, schrijft AT5.

"De intimiderende aanwezigheid van straatdealers en incidenten met wapens zijn helaas dagelijkse kost. De situatie in ons gebied is grimmig en voor velen ronduit onveilig. Door een schrijnend gebrek aan zichtbaar gezag en regie is ons woon- en werkgebied inmiddels het domein geworden van personen die zich onaantastbaar wanen", staat in de brief.

De gemeente en de politie proberen al langer overlast door straatdealers aan te pakken. Omdat veel van hen nepdrugs verkopen, zijn ze strafrechtelijk lastig aan te pakken. Sinds december vorig jaar kunnen de dealers al een straatverbod voor 48 uur krijgen, maar volgens de omwonenden is die maatregel niet genoeg. De dealers hangen op straat rond, vallen bezoekers lastig en gedragen zich vaak agressief, schreef het Openbaar Ministerie jaren geleden al.

Volgens bewoner Yet ten Hoorn is het 's avonds en 's nachts niet veilig op de Wallen. "Zo voelt het gewoon voor ons als bewoner. Dan heb je met name de gekkies en er wordt gedeald. Ik hoor dat breed uit de buurt van andere bewoners."

Vertraging

De bewoners hadden tot voor kort nog hoop op verbetering. Nog voor de zomervakantie zou het straatverbod voor overlastgevers verlengd worden naar 72 uur. Door een administratieve fout bij de gemeente ging dat niet door.

Het besluit over het langere gebiedsverbod wordt nu half september genomen. Als een meerderheid van de raad voor is zal de regeling met spoed ingevoerd worden, aldus een woordvoerder van burgemeester Halsema.

Niet alleen de bewoners balen daarvan. "Dat is ontzettend vervelend en ook wij balen enorm van die vertraging die het daarmee oploopt", aldus de woordvoerder.

Regelmatig overleg

De gemeente neemt de klachten over de situatie op de Wallen "zeer serieus". "Daarover hebben we ook regelmatig overleg met de verschillende betrokken partijen, waaronder ook ondertekenaars van deze brief. Er zijn inmiddels veel maatregelen getroffen, maar dat betekent inderdaad niet dat de problemen allemaal zijn opgelost", aldus de woordvoerder van de burgemeester.

De woordvoerder wil nog niet ingaan op de oproep om de Wallen aan te merken als veiligheidsrisicogebied.

Meta stopt vanaf begin oktober met betaalde advertenties in de Europese Unie die te maken hebben met politiek, verkiezingen of maatschappelijke kwesties. Dat heeft het bedrijf achter onder meer Facebook en Instagram bekendgemaakt. Meta doet dit met het oog op nieuwe Europese regels die het volgens het bedrijf "onwerkbaar" maken.

Het gaat om de Europese wetgeving over transparantie en doelgerichtheid van politieke reclame (TTPA). De EU wil met die wet dat mensen sneller politieke advertenties kunnen herkennen, kunnen zien wie erachter zit en of het om een doelgerichte advertentie gaat.

De EU wil met deze wet ook buitenlandse beïnvloeding bij verkiezingen tegengaan. Zo staat in de wet een verbod op politieke advertenties van "sponsoren" van buiten de EU in de drie maanden voor een verkiezing of referendum.

Voordelen voor adverteerders

Meta zegt dat er de afgelopen jaren al verschillende maatregelen zijn genomen om transparanter te zijn over politieke advertenties. Daar staat bijvoorbeeld bij wie ervoor heeft betaald en ze zijn terug te vinden in een database waarin iedereen kan zien hoe veel de advertentie heeft gekost, schrijft Meta.

De nieuwe wetgeving, die in oktober ingaat, leidt tot "aanzienlijke operationele uitdagingen en juridische onzekerheden", aldus het bedrijf.

De nieuwe regels beperken ook de mogelijkheden om op maat gemaakte boodschappen voor bepaalde doelgroepen te maken. "Dit vormt opnieuw een bedreiging voor de principes van gepersonaliseerde reclame, waarbij voorbij wordt gegaan aan de voordelen voor adverteerders en de mensen die zij willen bereiken", zegt Meta. Het bedrijf benadrukt dat politieke advertenties wel toegestaan blijven buiten de EU.

Microtargeting

Uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam in 2020 bleek dat op maat gemaakte boodschappen van politieke partijen effect kunnen hebben op de stemkeuze van kiezers.

Ook bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 maakten verschillende partijen gebruik van heel gerichte advertenties. De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwde dat dit tot een oneerlijke verkiezingsuitslag kan leiden.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken werkt aan een wetsvoorstel dat onder meer dit soort microtargeting voor politieke partijen aan banden legt. Er zou bijvoorbeeld een onafhankelijke toezichthouder moeten komen.

Cambridge Analytica

Een van de bekendste schandalen op het gebied van microtargeting is het databedrijf Cambridge Analytica. Dat maakte in 2014 de gegevens van miljoenen Facebook-gebruikers buit.

De gegevens van de gebruikers, vooral Amerikanen, werden gebruikt om kiezers voorafgaand aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 persoonlijk te benaderen en in te spelen op hun gevoel. Het bedrijf was ook in andere landen actief rondom verkiezingen.

Ook binnen de Europese Unie spelen er grote zorgen over de macht van techbedrijven bij verkiezingen. Eind voig jaar werden de presidentsverkiezingen in Roemenië ongeldig verklaard door het Constitutionele Hof in dat land, omdat kiezers verkeerd werden geïnformeerd. De eerste ronde van de verkiezingen werd verrassend gewonnen door de uiterst rechtse, pro-Russische kandidaat Georgescu.

Desinformatie

Hoewel hij officieel aangaf vrijwel geen kosten te hebben gemaakt voor zijn campagne, bleek dat die op sociale media veel geld moet hebben gekost. Documenten van de veiligheidsraad lieten zien dat er een "statelijke actor" in het spel was, vermoedelijk Rusland.

De Europese Commissie doet op dit moment ook onderzoek naar Facebook en Meta omdat zij desinformatie en misleidende reclame niet voldoende tegengingen in de aanloop naar de Europese verkiezingen van vorig jaar juni. Het ging onder meer om reclames met AI en deepfakes.