NOS Nieuws - Algemeen

Het is niet de opgewekte boodschap die je zou verwachten bij de eerste toespraak op een partijcongres van een kersverse premier. "Er moeten moeilijke beslissingen worden genomen om stukje voor stukje de fundering van het land te repareren," zei Labour-premier Keir Starmer in Liverpool.

Door de belabberde toestand waarin wij het land aantroffen na jaren van Conservatief bestuur, moet er nu een flinke berg worden beklommen, zei Starmer. Maar daarna, als de "rotte fundering" is aangepakt, volgen betere tijden, beloofde de premier. Hij wil bouwen aan een land waarin mensen weer trots op zichzelf kunnen zijn.

Keir Starmer is geen politicus die een zaal kan betoveren of kan laten bulderen van het lachen, zoals Boris Johnson dat enkele jaren geleden deed. En voor een partij die afgelopen juli nog een grote verkiezingsoverwinning behaalde, is het ontbreken van een jubelstemming op deze conferentie opmerkelijk.

Bezuinigingen

Op het Labour-programmaboekje prijken grote letters: "14 jaar van pijn" een verwijzing naar de 14 jaar waarin Labour niet aan de macht was en de Conservatieven regeerden. "14 jaar van pijn, maar we zijn altijd blijven dromen." Het probleem van de afgelopen tijd is echter dat de kiezer weinig van die 'dromen' heeft meegekregen. Keer op keer werd vooral benadrukt dat er 'pijnlijke beslissingen' moeten worden genomen, zoals bezuinigingen. Op de begroting gaapt een gat van 22 miljard. Het is dus noodzaak om de staatsschuld onder controle te krijgen.

Die doom-and-gloom boodschap, bedoeld om de vorige regering de schuld te geven, is zo 'effectief' geweest dat het consumentenvertrouwen inmiddels is gedaald. In de veronderstelling dat er barre tijden aankomen, houden mensen de hand op de knip en bedrijven zijn terughoudend met investeringen.

Optimisme

En dus horen we Keir Starmer vandaag bewust een dosis optimisme in zijn toespraak leggen: "We werken aan het Groot-Brittannië van de toekomst. We gaan bouwen, de economie laten groeien, het onderwijs verbeteren, eerlijke lonen voor hardwerkende mensen garanderen en gelijke kansen creëren voor iedereen." Wat betreft de slogan 'change' waarmee Labour de verkiezingen won: "Die verandering is al begonnen", zei Starmer.

In de aanloop naar de conferentie zag Starmer zijn populariteitscijfers dalen, terwijl hij en kopstukken van zijn regering zich moesten verantwoorden voor het accepteren van dubieuze cadeaus van partijdonateurs. Britse media, gevoed door de oppositiepartij, kwamen met het ene na het andere verhaal over een bevriende Labour-miljonair die de top van de partij verwende met chique maatpakken, nieuwe brilmonturen, jurken en overnachtingen in luxe penthouses.

Premier Starmer gaf de cadeaus grotendeels netjes op. Uit het register bleek dat hij meer dan 100.000 pond (bijna 120.000 euro) aan giften heeft ontvangen in de afgelopen vijf jaar, meer dan welk ander Lagerhuislid ook. Zo kreeg hij kaartjes voor de skybox van zijn favoriete voetbalclub Arsenal en tickets voor een Taylor Swift-concert.

Banden met donateurs

De reden dat Starmer vanwege de cadeaus onder vuur ligt, is dat hij als oppositieleider dit soort praktijken herhaaldelijk aan de kaak stelde. Hij sprak van vriendjespolitiek en corruptie. Het was juist Starmer die beloofde met zijn nieuwe regering een einde te maken aan deze praktijken. Het mediateam van Starmer kondigde vorige week aan dat de partijtop voortaan dit soort donaties niet meer aanneemt, in de hoop zo de discussie te beëindigen.

Toch heeft de giftenaffaire het vertrouwen in Labour een deuk gegeven: uit peilingen blijkt dat zo'n 40 procent van de Britten denkt dat er geen verschil is tussen Starmers regering en de vorige als het gaat om corruptie en vriendjespolitiek. Het schandaal kwam voor Labour ook op een ongelukkig moment, vlak na het schrappen van de energietoelage voor gepensioneerden die in de winter moeite hebben om hun energierekening te betalen.

Realistisch

Starmer besteedde in zijn toespraak weinig aandacht aan de ophef over de giften. Hij wilde duidelijk maken dat zijn regering realistisch is en sprak daarom van lastige beslissingen die nodig zijn om het fundament van het land te herstellen.

Starmer zei dat als mensen goedkopere elektriciteit willen, dat er meer windmolens en elektriciteitsmasten in hun 'achtertuin' zullen verschijnen. Dat het aanpakken van de migratiecrisis ook inhoudt dat het VK meer asielaanvragen moet accepteren. Hij vroeg de Britten om geduld, terwijl zijn regering de economie stabiliseert. "Vervolgens bouwen we samen aan een duurzaam en trots Groot-Brittannië."

Bij een stadsfestival in het Spaanse Pantoja, ten zuiden van Madrid, is een dode gevallen bij het traditionele stierenrennen. De stier brak door de afzettingen van het parcours en nam toeschouwers op de hoorns. De dode is een man van 80.

Vier anderen raakten gewond, onder wie een meisje van vier. Politieagenten hebben de stier doodgeschoten.

Al eeuwenlang worden stierenrennen georganiseerd tijdens de jaarlijkse volksfeesten in Spaanse regio's. Ongelukken met dodelijke afloop gebeuren vaker. Meestal zijn het de renners zelf die worden ingehaald door een kudde stampende stieren. De beroemdste editie van stierenrennen is tijdens het San Fermín-festival in Pamplona, in het noorden van Spanje.

Ondanks protest uit de hoek van onder meer dierenbeschermers wordt het jaarlijkse spektakel met de stieren nog altijd georganiseerd. Stierenrennen zijn een goede inkomstenbron voor de steden. De editie in Pamplona trekt jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers.

Stierenvechten

Stierenrennen verschilt aanzienlijk van het stierenvechten. Daarbij doodt een matador de stier met zwaarden. Die sport neemt in populariteit af en is in een toenemend aantal Spaanse regio's illegaal. Al eindigen de stieren na het rennen vaak in het slachthuis, of zoals in Pamplona, alsnog in de arena om daar te 'vechten'.

Spanje heeft in mei de belangrijkste prijs voor stierenvechten afgeschaft. Bij die jaarlijkse uitreiking kreeg de beste stiervechter van het land een cheque ter waarde van 30.000 euro. Volgens de Spaanse minister van Cultuur, Ernest Urtasun, is het stierenvechten niet meer van deze tijd.

Tekenaar Hajo de Reijger heeft in Den Haag de Inktspotprijs gewonnen. De prijs voor de beste politieke tekening werd dit jaar voor de dertigste keer uitgereikt. Op de tekening is PVV-leider Wilders te zien met opgestoken middelvingers.

De winnende spotprent stond vorig jaar op 24 november in NRC, twee dagen na de Tweede Kamerverkiezingen waarbij de partij van Wilders de grootste werd.

De jury noemt de winnende spotprent "hard, satirisch, geestig en glashelder. De eeuwige buitenstaander heeft het Binnenhof in bezit genomen". Verder spreekt de jury van "een ijzersterk beeld, prachtig getekend in de Nederlandse 19e-eeuwse spotprenttraditie". De tekening heeft volgens de jury nog niets aan actualiteitswaarde verloren.

Getransformeerd

"We zien Wilders, die net op spectaculaire wijze de verkiezingen gewonnen heeft, met twee vingers opgeheven in de lucht naar de oude partijen, het systeem en de politiek. Hij is nu zelf getransformeerd tot het gebouw van de Staten-Generaal, met zijn mond als enige in- en uitgang."

Er werden 123 tekeningen ingezonden door 41 tekenaars. Hajo de Reijger is sinds 2009 de vaste illustrator en cartoonist van NRC. Hij won eerder de Junior Inktspotprijs en de Inktspotbattle met een cartoon over Hillary Clinton en Donald Trump.

De Tweede Kamer is tegen de komst van een munitiedepot in het aardbevingsgebied in Groningen. Een meerderheid steunt een motie van SP en GroenLinks-PvdA die vraagt om een verbod op de bouw van munitieopslagplaatsen in het gebied.

In de motie staat dat mensen in de regio "niet nogmaals gedupeerd mogen worden door onteigening en gedwongen verhuizing" om de komst van een munitiedepot mogelijk te maken. De motie kreeg steun van de Partij voor de Dieren, DENK, D66, ChristenUnie, PVV, Forum voor Democratie en Volt.

Meer locaties voor munitieopslag

Defensie is op zoek naar meer ruimte om munitie op te slaan. Een belangrijke reden daarvoor is dat andere NAVO-landen tegen de grenzen van hun opslagcapaciteit aanlopen. Nederland is dankzij de ligging aan de kust een strategische locatie, mocht het nodig zijn om snel munitie te vervoeren.

Op dit moment worden locaties verspreid over het land bekeken, waarvan een aantal in de provincie Groningen in verband met de nabijheid van de Eemshaven. Drie van die mogelijke opslaglocaties liggen midden in het aardbevingsgebied: Slochteren, Luddeweer en Tjuchem.

Ongeruste bewoners

De komst van een munitiedepot in het Groningse aardbevingsgebied leidde tot veel onrust bij omwonenden, schrijft RTV Noord. Een informatiebijeenkomst van Defensie werd vorige week door vijfhonderd bewoners bezocht. De Groningers maken zich zorgen om hun veiligheid en vrezen dat ze moeten verhuizen.

Of de plannen nu definitief van de baan zijn, kan een woordvoerder van het ministerie van Defensie niet zeggen. "Het is een belangrijk signaal van de Kamer. Ik ga ervan uit dat dit wordt meegenomen in de verdere besluitvorming", zegt een woordvoerder. Het kabinet wil begin volgend jaar een besluit nemen over de plek van de munitieopslag.

Nederland heeft een eerste bedrag (1,3 miljard euro) gekregen uit het Europees coronaherstelfonds. Het fonds, opgericht na de coronacrisis, is bedoeld om EU-lidstaten groener en veerkrachtiger te maken na de coronapandemie.

Het was destijds voor het eerst dat de Europese Unie gezamenlijk schulden aanging om extra geld op te halen. Het coronaherstelfonds is het grootste stimuleringspakket in de Europese geschiedenis. In het fonds zit 750 miljard voor de 27 EU-landen. Ongeveer de helft van dat bedrag wordt verstrekt als lening, de andere helft bestaat uit giften.

Het Nederlandse kabinet moest voor het geld een aanvraag indienen bij de Europese Commissie. Om het te krijgen werden hervormingen doorgevoerd, onder meer op het gebied van milieubelastingen, de huizenmarkt en het pensioenstelsel.

De overheid wil het geld onder meer besteden aan vergroeningsmaatregelen, laptops voor leerlingen en het vergroten van de IC-capaciteit van ziekenhuizen

Nog een paar miljard tegoed

Nederland heeft in totaal recht op 5,4 miljard euro uit het fonds. Bijna alle landen uit de Europese Unie hebben al geld gekregen. Nederland was het laatste land van de 27 lidstaten dat zijn plannen indiende.

Vorig jaar concludeerde de Europese rekenkamer dat er onvoldoende zicht is op de besteding van de honderden miljarden euro's uit het coronaherstelfonds. Ook blijft op dit moment geld uit het fonds liggen. Lidstaten zijn traag met het doorvoeren van de hervormingen die nodig zijn, waardoor de uitbetalingen achterblijven. De vraag is of de deadline van 2026 voor het uitbetalen van al het geld gehaald gaat worden.

Dat geldt mogelijk ook voor Nederland. In de miljoenennota van eerder deze maand zei het kabinet dat het hele bedrag van 5,4 miljard al is ingeboekt. "Een eventuele korting zal leiden tot een begrotingstegenvaller."

De grootschalige Israëlische luchtaanvallen op Hezbollah-doelen in Libanon hebben grote gevolgen voor de bevolking. Volgens de Libanese minister van Volksgezondheid kwamen er tot nu toe meer dan 500 mensen om het leven en raakten zeker 1800 mensen gewond. Het leidt tot paniek onder de bevolking van het land dat al jarenlang in een diepe crisis verkeert.

"Het is nergens veilig. Israël heeft gezegd dat ze overal zullen bombarderen. Waar moet ik heen?", zei een man uit Beiroet tegen de BBC.

Libanezen uit het zuiden vluchten massaal naar het noorden. Het is zo druk op de weg dat het soms wel zeventien uur duurt om Beiroet te bereiken. Een aantal snelwegen is kapot gebombardeerd.

"Dit is alles wat ik heb meegenomen", zegt een vrouw tegen persbureau AP, wijzend op drie tassen. "Drie huizen bij ons in de buurt zijn gebombardeerd."

De afgelopen dagen werd de Libanese bevolking verrast door de omvang van de Israëlische luchtaanvallen. De Israëlische strijdkrachten zeggen meer dan 1600 doelen van Hezbollah te hebben geraakt.

De door Iran gesteunde beweging vuurt al maanden raketten af op het noorden van Israël, naar eigen zeggen om Hamas in de Gazastrook te steunen. Het wil daar pas mee ophouden als er een staakt-het-vuren voor Gaza is afgesproken. Israël opende de aanval op Hamas na de terreuraanslagen op 7 oktober.

Israël heeft de afgelopen dagen in Libanon veel aanvallen uitgevoerd op woongebouwen: volgens het Israëlische leger verstopt Hezbollah daar militair materieel zoals raketten. Gisteren was de dodelijkste dag in Libanon sinds het einde van de burgeroorlog in 1990.

Het Israëlische leger lichtte een deel van de inwoners telefonisch in voordat een luchtaanval werd uitgevoerd. Gevluchte Libanezen zeiden tegen Nieuwsuur dat sommige mensen daardoor op tijd weg konden komen, maar dat lang niet iedereen zo'n waarschuwing kreeg. "Het sturen van een waarschuwing maakt het nog niet acceptabel om burgers aan te vallen", zo oordeelt het VN-bureau voor de rechten van de mens.

De Israëlische strijdkrachten hebben Libanezen die in de buurt van een Hezbollah-wapenopslag wonen opgedragen om te vertrekken. Veel bewoners hebben geen idee dat ze in de buurt van zo'n opslag wonen.

Een man uit Zuid-Libanon was aan het filmen toen een er raket insloeg in het huis naast hem:

Mensen vragen zich af waar zij nog terechtkunnen voor medische hulp. Ziekenhuizen zijn al overvol door de pieper-aanval van vorige week. Daarbij raakten meer dan 3000 mensen gewond.

Na de aanval ontstonden er grote tekorten aan medische hulpmiddelen en bloed, al is onduidelijk hoe nijpend de situatie precies was. Vandaag kregen ziekenhuizen de opdracht om alle geplande operaties te annuleren vanwege het grote aantal gewonden dat ziekenhuizen nog moeten verwerken.

Jarenlange politieke en economische crisis

De huidige situatie komt bovenop de crisis die het land al jaren teistert: de Libanese overheid functioneert niet, er is een groot tekort aan energie en meer dan de helft van de bevolking leeft in armoede. Het land huisvest 1,4 miljoen Syrische vluchtelingen, van wie 86 procent onder de armoedegrens leeft.

Het gezondheidssysteem in Libanon functioneert al jaren onder de maat. Veel gezondheidswerkers hebben het land vanwege de economische crisis verlaten.

Voor medische zorg zijn Libanezen veelal afhankelijk van hulporganisaties: de reguliere gezondheidszorg is onbetaalbaar voor een groot deel van de bevolking.

'Niemand had hierop gerekend'

"Ik hoor dat de ziekenhuizen vol raken, soms moeten patiënten naar andere ziekenhuizen verplaatst worden omdat er geen plek meer is", zegt Lotte Ruppert van het Internationale Rode Kruis. Momenteel is ze in Nederland, maar normaal woont ze in Beiroet. Daar is ze verantwoordelijk is voor het ondersteunen van het Libanese Rode Kruis.

"Niemand had op zo'n grote aanval gerekend, dus we moesten echt snel schakelen", zegt ze. Ze ziet dat veel mensen die gevlucht zijn uit het zuiden van Libanon een beroep doen op hun familie, maar niet iedereen heeft zo'n netwerk om op terug te vallen.

Twee medewerkers UNHCR gedood

Vanmiddag werd bekend dat twee medewerkers van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn gedood bij een Israëlische luchtaanval. "Als medewerker van zo'n organisatie ben je veel gewend, maar hier kun je niet aan wennen", zegt Ivo Freijsen, een hoge vertegenwoordiger bij UNHCR vanuit Libanon.

"Het is veel moeilijker om in deze situatie hulp aan te bieden", zegt hij ook. "Je moet nu steeds heel goed overwegen of het veilig is om ergens heen te gaan."

Het gaat niet zo goed met NSC. De man om wie alles draait, Pieter Omtzigt, zit oververmoeid thuis, terwijl de partij intussen met aanzienlijke tegenzin vastzit in een complexe coalitie. En het recente optreden van interim-fractievoorzitter Van Vroonhoven in het belangrijkste debat van het jaar lokte kritiek uit.

Nicolien van Vroonhoven verbaasde de Tweede Kamer toen ze zich vorige week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) schaarde achter een verzoek van de oppositie aan het kabinet. "Ik heb twee woorden. Artikel 68 van de grondwet", zei ze, daarmee doelend op het recht op informatie van de Kamer.

De oppositie was blij verrast, de andere coalitiepartijen waren boos en de premier was geïrriteerd. Er waren ook verbaasde blikken bij de eigen fractieleden. Van Vroonhovens steun aan de oppositie was "een spontane actie" van haar, klinkt het in de partij. Maar de actie heeft de verhoudingen met PVV, VVD en BBB verder op scherp gezet. Voor de APB hadden ze afgesproken elkaar niet te verrassen.

Geen groot fan

De steun van Van Vroonhoven voor het informatieverzoek bepaalde het verdere verloop van het debat, dat bijna alleen nog ging over al dan niet zwartgelakte documenten. Daarin was te lezen dat ambtenaren de inzet van noodrecht om de komst van asielzoekers in te perken geen goed idee vinden.

Het is geen geheim dat NSC (de partij van goed bestuur en rechtsstatelijkheid) geen groot fan is van het inzetten van noodrecht, omdat het parlement daarmee buiten spel wordt gezet. Dat de documenten openbaar werden, kwam de partij (en NSC-minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark) dus niet slecht uit. Maar de fractie heeft deze noodrechtroute wel zo afgesproken in het coalitieakkoord.

Premier Schoof was niet blij met Van Vroonhovens steun:

In het eerste coalitieoverleg vanochtend tussen de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB werd Van Vroonhoven beschuldigd van een vooropgezet plan. Met haar Artikel-68-opmerking zou ze de asielafspraak hebben willen torpederen. Zelf ontkent ze dat. Van Vroonhoven zou er in het overleg op hebben gewezen dat de anderen haar eerder in het debat juist niet te hulp schoten toen ze over het noodrecht onder vuur werd genomen.

NSC lijkt voor te sorteren op het niet inzetten van noodrecht, tot irritatie vooral van PVV-leider Wilders. Die wil de noodrechtroute helemaal uitspelen, al was het maar om te laten zien dat hij alles op alles zet om het asielprobleem zo snel mogelijk aan te pakken.

Klem

De kwestie toont de klem waarin NSC zich bevindt. Omtzigt vond dat de verkiezingsuitslag hem haast verplichtte in een coalitie met de PVV te stappen. Maar er leven principiële bezwaren in zijn partij (bij hemzelf, maar nog meer bij Van Vroonhoven).

En hoewel de twintig NSC-parlementariërs allemaal hebben getekend voor het coalitieakkoord, is de fractie nog steeds verdeeld over die samenwerking en valt regelmatig het woord "buikpijn".

Onthoofd

PVV, VVD en BBB beschouwen NSC als de minst stabiele factor van de coalitie. Zo klinkt het dat er geen afspraken te maken zijn met de partij, dat Omtzigt nog aan de knoppen zit, en dat hij de oppositie zou hebben 'gevoed' met informatie bij de APB. Ook wordt bij de coalitiepartijen openlijk gespeculeerd over een breuk in de fractie en welke NSC-Kamerleden dan eventueel in het coalitiekamp zouden blijven.

Hoewel een Kamerlid de partij "onthoofd" noemt na het tijdelijke vertrek van Omtzigt, zijn er geen signalen dat de fractie op instorten staat. Maar dat met zoiets in de coalitie rekening wordt gehouden, zegt iets over het onderlinge vertrouwen.

Wat de sfeer bij NSC niet ten goede komt, is een recente peiling van EenVandaag. Drie zetels blijven er daarin over van de twintig die de partij nu heeft in de Tweede Kamer (in de vorige peiling van een maand geleden waren dat er nog 9). Opvallend: van die virtuele NSC-kiezers wil iets meer dan de helft dat Pieter Omtzigt na zijn ziekte terugkeert als fractievoorzitter. Iets minder dan helft wil dat dus niet, terwijl oprichter Omtzigt het gezicht van de partij is.

Wanneer Omtzigt weer terugkomt, is niet bekend. "De komende weken" in ieder geval niet, zei de partijleider twee weken terug. Voorlopig lijken de problemen dus vooral op het bordje van Van Vroonhoven te liggen.

De Rotterdamse politie overweegt een discriminatiemeldpunt, gaat agenten beter trainen op het gebruik van geweld en wil vaker in gesprek met mensen op straat. Dat staat in een plan van aanpak na problemen bij het basisteam Rotterdam-Centrum.

Vorige maand bleek dat er een onveilig werkklimaat heerst bij het politieteam. In een onderzoek spraken medewerkers van discriminatie, seksisme en grensoverschrijdend gedrag. Volgens het rapport leidt dat niet alleen tot risico's voor agenten zelf, maar ook voor mensen op straat.

In een vandaag gepresenteerd plan van aanpak belooft de Rotterdamse politie een aantal concrete maatregelen. Zo worden agenten extra getraind om ongewenst gedrag te voorkomen.

Bij alle interne meldingen van uitsluiting, discriminatie, seksisme of racisme stelt de politie voortaan een onderzoek in. Daarnaast wil de politie kijken of ze een meldpunt kan inrichten voor burgers die hiermee te maken hebben gekregen.

Geweld

Ook overmatig gebruik van geweld op straat wordt aangepakt. In Rotterdam-Centrum zijn relatief veel geweldsincidenten, vaak op uitgaansavonden. Veel agenten ervaren deze horecadiensten als "werken in een oorlogsgebied", staat in het plan van aanpak. "Daarom is het essentieel om te blijven investeren in training en begeleiding met een focus op bejegening en de escalatie."

Op straat dragen agenten inmiddels bodycams. Die hebben een preventieve werking en zorgen dat situaties minder snel uit de hand lopen.

De politie wil ook vaker in gesprek met bewoners, bezoekers en ondernemers in Rotterdam-Centrum. Dat moet bijdragen aan een betere bejegening van mensen op straat. Personeelstekorten maken het wel lastig om tijd te vinden voor zulke gesprekken, waarschuwt de politie.

Cultuur

Na media-aandacht voor de problemen bij basisteam Rotterdam-Centrum stapten de twee teamchefs op. De politie kijkt nu aan welke eisen nieuwe leidinggevenden moeten voldoen.

Ook komt er betere begeleiding van agenten die een heftig incident hebben meegemaakt. "Het gaat om het creëren van een cultuur waarin medewerkers durven te reflecteren op wat ze hebben meegemaakt."

Volgens het plan van aanpak zal het tijd kosten om zo'n nieuwe cultuur te creëren. Het doel van het basisteam is om nu een "inspirerend voorbeeld" te worden voor de rest van de politie.

Een man uit het Noord-Hollandse Bovenkarspel is veroordeeld tot een celstraf van tien jaar voor het doden van zijn vrouw. De 54-jarige Emiel H. wurgde vorig jaar april zijn vrouw en stak 's avonds haar lichaam in brand in de tuin, schrijft regionale omroep NH.

De rechtbank in Alkmaar acht doodslag bewezen en stelt ook vast dat er sprake is van het verhullen van haar dood. Zo liet hij in de drie dagen tot zijn arrestatie iedereen denken dat zijn vrouw was weggelopen na een ruzie, aldus de rechter.

"Zelfs nadat hij was aangehouden, bleef hij iedere betrokkenheid bij haar dood ontkennen en probeerde hij nog de suggestie te wekken dat een ander verantwoordelijk zou kunnen zijn voor haar overlijden", aldus de rechtbank.

"De verdachte heeft zijn echtgenote, de moeder van zijn kinderen, van het leven beroofd. In een opwelling heeft hij het slachtoffer haar adem ontnomen, toen hij dacht dat ze bij hem wegging. De verdachte lijkt constant bang te zijn geweest dat zijn echtgenote hem zou verlaten en kon dit niet verdragen", aldus de rechter.

Geen tbs

H. lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis met dwangmatige trekken. De rechtbank houdt in het vonnis rekening met een verminderde toerekeningsvatbaarheid en vindt een celstraf van tien jaar passend. Het Openbaar Ministerie had dertien jaar cel geëist.

De verdachte krijgt geen tbs met voorwaarden opgelegd, omdat dat alleen kan als er maximaal vijf jaar gevangenisstraf wordt opgelegd. "En dat zou geen recht doen aan de ernst van de feiten en het leed van de nabestaanden", aldus de rechter. Wel heeft de rechtbank vrijheidsbeperkende maatregelen opgelegd voor na zijn gevangenisstraf.

H. en het OM hebben twee weken om in hoger beroep te gaan.

Het onderzoeksprogramma Pointer heeft in samenwerking met internationale mediabedrijven nieuwe data verzameld van Russische schepen die mede worden ingezet voor spionage. De schepen houden onder meer militaire doelen en windmolenparken in de Noord- en Oostzee in de gaten, meldt Pointer. Ze zijn ook voor de kust van Nederland gezien.

Het programma deed al eerder onderzoek naar de dubbelrol van Russische schepen. Ook in het buitenland is veel onderzoek gedaan en zijn er aanwijzingen van spionage. Bij dit nieuwe onderzoek is, op basis van onder meer morsecode en andere data, in kaart gebracht hoe vaak de schepen voor de kust lagen.

In totaal hebben de schepen 428 reizen gemaakt in de Oost- en Noordzee. Bij minstens 54 van die reizen voeren ze extreem langzaam, zigzaggend of stopten ze volledig in de buurt van belangrijke infrastructuur. De schepen lagen acht keer voor de Nederlandse kust. Ook zouden er leden van de Spetsnaz meevaren, een Russische gespecialiseerde militaire eenheid.

De vermoedelijke doelwitten van spionage zijn een NAVO-duikgebied voor onderzeeërs bij Duitsland, de windparken voor de Nederlandse kust en de Balticconnector, een aardgaspijpleiding tussen Estland en Finland. Ook bij Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Finland zijn Russische schepen gesignaleerd.

Volgens Pointer worden de schepen die in de Oost- en Noordzee varen officieel gebruikt voor hydrografisch onderzoek of reddingsoperaties onder het zeeoppervlak. In werkelijkheid wordt informatie doorgegeven aan de Russische strijdkrachten, meldt een voormalig medewerker van zo'n schip. Rusland bekijkt de kritieke infrastructuur volgens hem vanuit strategisch oogpunt.

De infrastructuur vormt in geval van oorlog een belangrijk doelwit, zegt de oud-medewerker. "De directe functie van de onderzoeksschepen is daarom het scannen van de zeebodem en het verstrekken van deze informatie aan het leger."

'Doel is saboteren'

Russische schepen mogen vanwege het zeerecht vrij varen door de Noord- en Oostzee. Ze worden wel geschaduwd door marineschepen van de NAVO als daar aanleiding voor is. "Ze brengen al onze kritieke infrastructuur in kaart met zeer geavanceerde apparatuur, met als doel die te kunnen saboteren", zegt James Appathurai (assistent secretaris-generaal van de NAVO) tegen Pointer.

"In het afgelopen half jaar zien we een stijging van de bedreigingen tegen onze landen. Waaronder sabotage, politieke inmenging, desinformatie, cyberaanvallen, gedwongen migratie en aanvallen op kritieke infrastructuur onder water. Ze zijn allemaal onderdeel van een patroon waar we ons tegen moeten verdedigen. We doen veel, maar we zijn nog niet voldoende voorbereid", zegt Appathurai.

Ook VVD-Europarlementariër Bart Groothuis vindt dat er te weinig gebeurt om de infrastructuur te beschermen. "Ga er agressief op zitten, hinder ze. Je moet deze dreiging serieus nemen. Zolang we onze diensten er niet op afsturen om amok te maken, voelen die Russen zich vrij die operaties hier uit te voeren."

De Algemene Rekenkamer is deels positief en deels kritisch over de begroting die het kabinet op Prinsjesdag heeft gepresenteerd. Deze onafhankelijke overheidsinstantie controleert "of de rijksoverheid publiek geld zinnig, zuinig en zorgvuldig uitgeeft".

Positief is de instantie over hoe het nieuwe kabinet uitlegt waar meer en minder geld aan gaat uitgeven. En ook waar het geld voor de drie nieuwe ministeries naartoe gaat. Dat zijn de ministeries van Klimaat en Groene Groei, Asiel en Migratie en Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Vage doelstellingen

Maar de Rekenkamer is dus ook kritisch. Het instituut vindt dat kabinetsdoelstellingen vaak niet of te abstract zijn gedefinieerd. "Daardoor is het voor het kabinet moeilijk de voortgang te volgen en te controleren."

De instantie wijst bijvoorbeeld op de doelstelling van de politie in de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Zo schrijft het ministerie "een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende politie" na te streven. Maar zo'n doelstelling is volgens de Rekenkamer niet specifiek en meetbaar.

De Rekenkamer ziet ook wel een aantal duidelijke en meetbare doelstellingen, zoals het bouwen van 100.000 woningen per jaar.

Risico's en onzekerheden

Daarnaast vindt de Rekenkamer dat risico's en onzekerheden over de uitvoering van plannen meestal niet duidelijk in beeld zijn gebracht. "Terwijl die informatie juist belangrijk is om verrassingen in beleidseffecten en uitgaven te voorkomen."

Op dat vlak vindt de Rekenkamer het positief dat minister Faber van Asiel en Migratie wijst op onzekerheden over het aantal asielzoekers dat de komende paar jaar naar Nederland komt.

De afgelopen jaren werden de budgetten van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (CAO) steeds overschreden. Voor dit en de komende twee jaar zijn de budgetten in de rijksbegroting flink verhoogd, ook omdat er een stijging van het aantal asielzoekers wordt verwacht door het COA.

Budget omlaag, terwijl asielzoekers blijven komen

Tegelijk is de Rekenkamer juist kritisch dat het budget voor het COA vanaf 2027 fors omlaag gaat, terwijl het COA verwacht dat het aantal asielzoekers hoog blijft. "De verwachte daling van de uitgaven voor de opvang van asielzoekers houdt geen gelijke tred met de verwachte daling van het aantal asielzoekers in de opvang", aldus de Rekenkamer.

En dus verwacht de Rekenkamer dan weer budgetoverschrijdingen. "De uitgaven aan asielopvang waren in 23 jaar maar liefst 21 keer te laag begroot. Het gevolg hiervan was dat het COA in een crisis terechtkwam."

Kamerleden kunnen de informatie van de Rekenkamer gebruiken bij de komende begrotingsbehandelingen. Die zijn eerst in de Tweede Kamer en daarna in de Eerste Kamer.

De openbaar aanklager in Turkije houdt dertien ambtenaren verantwoordelijk voor de dodelijke brand in een nachtclub in Istanbul begin april. Daarbij kwamen 29 mensen om het leven.

De brand ontstond 's middags tijdens werkzaamheden aan de club op de onderste twee verdiepingen van een appartementencomplex van zestien verdiepingen hoog. De club was gesloten vanwege de renovatie. De slachtoffers werden ingesloten door het vuur. Een deel van hen overleed later in het ziekenhuis.

Naast de dertien ambtenaren van het stadsdistrict Besiktas zijn negen anderen aangeklaagd, onder wie de eigenaren van de nachtclub en brandweerofficieren. Ze worden beschuldigd van onder meer nalatigheid en riskeren celstraffen tot 17 jaar. Zo zou de brand te voorzien zijn geweest vanwege laswerkzaamheden, meldt staatspersbureau Anadolu.

Uit onderzoek van het Turkse Openbaar Ministerie blijkt dat er te weinig en onvolledige controles zijn uitgevoerd sinds de nachtclub in 2006 een vergunning kreeg. De rechtszaak staat gepland voor 7 oktober.

Nederland telt op dit moment elf wolvenroedels. Vorig jaar waren dat er nog negen. Dat meldt BIJ12, het bureau dat provincies ondersteunt op het gebied van wolvenzaken.

Een wolvenroedel bestaat uit een wolvenpaar met jongen. Zeven roedels leven op de Veluwe, twee in Midden-Drenthe en de Drents-Friese regio. Daarnaast is er een nieuwe roedel vastgesteld op de Utrechtse Heuvelrug en is er sinds kort ook een roedel in het noordelijke deel van de Gelderse Vallei.

Volgens BIJ12 lijkt de eerdere toename van het aantal roedels in Nederland "af te vlakken". Tussen 2019 en 2021 was er één wolvenroedel in Nederland. In 2022 waren dit er vier. In 2023 was het aantal roedels toegenomen tot negen en dit jaar dus tot elf.

Meeste welpen in Gelderland geboren

Bij tien van de elf roedels zijn er nieuwe welpen geboren. In totaal zijn dat er minimaal 55. De meeste welpen, 38 in totaal, zijn gezien bij de roedels in de provincie Gelderland.

Daarvan zijn elf jongen op wildcamera vastgelegd bij een roedel in het zuidwesten van de Veluwe. "Dat is in Nederland niet eerder voorgekomen. Echt uniek", zegt Maurice La Haye van de Zoogdiervereniging tegen Omroep Gelderland. Gemiddeld gezien krijgt een roedel drie tot zes welpen.

Aantal wolven

Uit DNA-onderzoek blijkt dat er zeker 43 verschillende wolven in Nederland zijn. Daarvan zijn acht wolven voor het eerst aangetroffen in Nederland. Van vijf wolven is de afkomst onbekend.

Hoeveel wolven er daadwerkelijk in Nederland zijn, is volgens BIJ12 lastig te zeggen. Vanwege een gebrek aan sporen is het namelijk niet mogelijk om van elke wolf DNA te onderzoeken. De organisatie schat dat er op dit moment tussen de 104 en 124 wolven in Nederland leven.

Schademeldingen

Tussen februari en mei van dit jaar zijn er 217 meldingen bij BIJ12 gedaan van schade na mogelijke wolvenaanvallen op vee. Bij 190 gevallen werd vastgesteld dat een wolf inderdaad de dader was.

Dertien keer bleek het te gaan om een aanval van een hond. In andere gevallen bood onderzoek geen uitsluitsel.

Het aantal mensen dat zijn zorgpremie niet betaalt blijft stijgen. Begin deze maand waren dat er 184.500. Vorig jaar waren dat er 178.912. Dat meldt het centrale administratiekantoor CAK aan het ANP.

Zorgverzekeraars geven mensen die hun premie langer dan zes maanden niet hebben betaald door aan het CAK. Die houdt dan meestal een premie in op uitkering of salaris, zodat de wanbetaler toch verzekerd blijft.

Stijging

Het CAK weet niet wat de oorzaak is van de stijging. Ook kan het niet zeggen of een nieuwe verhoging van de zorgpremie tot meer wanbetalers leidt.

Vanmorgen maakte zorgverzekeraar DSW bekend dat de premie voor komend jaar omhoog gaat met 9,50 euro per maand. Andere verzekeraars volgen de stijging van DSW doorgaans min of meer.

Vooral jongeren kampen met betalingsachterstanden bij zorgverzekeraars. Veel jongeren vragen geen zorgtoeslag aan, terwijl ze daar wel recht op hebben. Het kabinet wil daar wat aan doen, onder meer door procedures te vereenvoudigen.

De Tweede Kamer wil een helmplicht voor fatbikegebruikers en een verbod op het gebruik van de e-bike met dikke banden voor kinderen onder de 14 jaar. Een grote meerderheid heeft zojuist een motie van VVD en NSC met die strekking aangenomen.

Strengere regels zijn volgens de Kamer hard nodig vanwege het toenemend aantal ongelukken en incidenten waarbij niet alleen fatbikegebruikers zelf zijn betrokken. De indieners stellen 14 jaar als minimumleeftijd voor omdat vanaf die leeftijd ook de legitimatieplicht geldt, wat handhaving makkelijker maakt.

Voor fatbikes gelden nu nog dezelfde regels als voor normale elektrische fietsen. Dat betekent dat je geen rijbewijs nodig hebt en niet per se een helm hoeft te dragen. Iedereen mag op een fatbike rijden, ook jonge kinderen. De Kamer wil nu dat daar verandering in komt.

Lange afstanden

Minister Madlener van Verkeer waarschuwde eerder dat er juridisch nog wel haken en ogen aan zitten. Hij wees er vandaag opnieuw op dat het ingewikkeld is om fatbikes van andere e-bikes te onderscheiden en dat regels daardoor voor alle typen elektrische fietsen zouden gaan gelden.

Madlener zegt de voorstellen te gaan bestuderen. Hij denkt dat de helmplicht en leeftijdgrens zeker door kunnen gaan, maar dat het er dan wel op uit kan draaien dat die regels voor alle elektrische fietsen zullen moeten gelden.

En dat is weer niet waar de Kamer op uit is. Voor kinderen die lange afstanden moeten afleggen naar een school wil de Kamer juist wel dat gewone elektrische fietsen wel een optie blijven, ook als zij jonger zijn dan 14 jaar.

NSC-Kamerlid Van Dijk denkt dat het onderscheid maken wel degelijk mogelijk is door bijvoorbeeld uiterlijke kenmerken van fatbikes als de dikke banden in de regels op te nemen, Hij vindt dat minister Madlener "snel aan de slag moet" met het uitwerken van de plannen.

Madlener zegt dit van plan te zijn en er naar te streven voor het einde van het jaar met zijn uitwerking van de moties te komen.

In het ziekenhuis

Gisteren nog werd bekend dat steeds meer fatbikerijders in het ziekenhuis belanden. Alleen al van april tot juni kwamen er 115 fatbikers in in het ziekenhuis terecht. Bijna de helft van de slachtoffers was tussen de 12 en 15 jaar oud.

Dit aantal geeft nog geen volledig beeld want is slechts gebaseerd op gegevens 14 van de 83 spoedeisende hulpafdelingen in ons land, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL.

Fatbikes mogen niet harder dan 25 kilometer per uur, maar worden soms opgevoerd tot wel 45 of 50 kilometer per uur. Eerder deze maand maakte de Inspectie Leefomgeving en Transport bekend inmiddels 16.500 illegale, makkelijk op te voeren fatbikes uit China in beslag te hebben genomen.

In afwachting van eventuele nieuwe regels roept minister Madlener ouders op geen fatbikes meer te kopen voor kinderen onder de 14. Ook NSC-Kamerlid Van Dijk roept ouders op "verstandig" te zijn.

De Zwitserse politie heeft meerdere personen gearresteerd na de dood van een vrouw in een in Nederland ontwikkelde zelfdodingscapsule. Onder hen is volgens de Volkskrant ook een fotograaf van de krant, die de zaak volgt.

De vrouw overleed gisteren in de omgeving van Schaffhausen en was de eerste persoon die stierf in de capsule gevuld met stikstofgas, meldt de Volkskrant. Het gebruik van de capsule is volgens de Zwitserse minister van Volksgezondheid illegaal.

De dood van de 64-jarige Amerikaanse vrouw werd aan de Volkskrant bevestigd door Philip Nitschke, een Australische arts die in Nederland woont. Hij bedacht de capsule en staat bekend als voorvechter op het gebied van het recht op zelfbeschikking. Hij werkte jarenlang aan de ontwikkeling van deze 3D-geprinte capsule met de naam Sarco.

Bij het overlijden van de vrouw was Florian Willet aanwezig, directeur van The Last Resort, de Zwitserse organisatie die het proces heeft begeleid. Hij informeerde de Zwitserse politie na haar overlijden. De politie heeft haar dood inmiddels ook bevestigd.

De vrouw zou al "minstens twee jaar" hebben rondgelopen met een stervenswens, vertelt ze in een opname die de Volkskrant beluisterde. Ze zou zijn gediagnosticeerd met een ernstige ziekte waardoor ze veel pijn had. Ook zegt ze in de opname dat haar twee zonen er volledig achter staan en dat dit haar beslissing is.

Niet volgens de wet

De capsule stond in een bos in het kanton Schaffhausen, vlak bij de Duitse grens. De keuze voor Zwitserland als plek om te overlijden was niet toevallig; het is een van de weinige landen waar hulp bij zelfdoding onder bepaalde voorwaarden is toegestaan.

Maar de Zwitserse minister van Volksgezondheid Elisabeth Baume-Schneider zei gisteren dat de Sarco niet aan de wet voldoet. Toezichthouder Swissmedic constateerde begin vorige maand dat de capsule geen medisch apparaat is. Er moet nog worden vastgesteld welke wetgeving van toepassing is op de capsule.

"Weliswaar is Zwitserland een van de weinige landen waar hulp bij zelfdoding is toegestaan en heeft het land een 'traditie' met verschillende levenseindeklinieken, er zijn ook daar erg veel waarborgen waar aan voldaan moet worden", zegt hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen van de Erasmus Universiteit.

In Nederland leidt hulp bij zelfdoding, vaak door familieleden, altijd tot vervolging, al wordt er vanwege de omstandigheden vaak een voorwaardelijke straf gegeven.

In beslag genomen

Naast de Volkskrant-fotograaf is volgens de krant mogelijk directeur Willet van The Last Resort opgepakt. De gebruikte Sarco is door de politie in beslag genomen.

Zweden beschuldigt Iran ervan dat het vorig jaar augustus zo'n 15.000 sms'jes in het Zweeds heeft verstuurd naar aanleiding van een reeks openbare koranverbrandingen eerder in de zomer. In de berichten werd opgeroepen tot wraak op degenen die het heilige boek van de islam hadden verbrand.

De binnenlandse veiligheidsdienst van Zweden heeft vastgesteld dat de Iraanse Revolutionaire Garde erin is geslaagd de servers van een grote telecomprovider te hacken. Welke provider dat was is niet bekendgemaakt. De Revolutionaire Garde is een elite-eenheid van het leger die in Iran veel invloed heeft.

In de sms-berichten stond dat "degenen die de Koran hebben ontheiligd in as moeten opgaan". De Zweden worden 'duivels' genoemd. Volgens het hoofd van de Zweedse veiligheidsdienst waren de sms'jes bedoeld om Zweden neer te zetten als islamofoob land en verdeeldheid in de samenleving te zaaien.

Geen vervolging

De anti-islamdemonstraties waren toegestaan omdat ze onder de vrijheid van meningsuiting vielen. Maar ze brachten Zweden in een lastig parket doordat het land na de Russische inval in Oekraïne lid van de NAVO wilde worden. De Turkse president Erdogan hield dat geruime tijd tegen, mede vanwege de betogingen tegen de islam en de koranverbrandingen.

De Zweedse regering zag zich toen genoodzaakt om afstand te nemen van de betogers en te benadrukken dat de acties niet het standpunt van de overheid vertegenwoordigden.

Iran heeft nog niet op de beschuldigingen vanuit Stockholm gereageerd. Omdat degenen die de sms'jes verstuurden handelden namens een "buitenlandse mogendheid, in dit geval Iran", ziet Zweden af van vervolging en uitleveringsverzoeken. Het land gaat ervan uit dat dat kansloos is.

De onderhandelingen over een nieuwe cao voor het voortgezet onderwijs zijn stukgelopen. De Algemene Onderwijsbond AOb noemt afspraken over het verlagen van de werkdruk het grootste struikelblok. De vakbond kondigt acties aan om de eisen kracht bij te zetten.

"Het aanpakken van de hoge werkdruk staat voor onze leden op de eerste, tweede en derde plaats", zegt AOb-bestuurder Jelmer Evers. "We zitten met een enorm lerarentekort en het is de belangrijkste reden dat mensen afbranden en dat beginners het onderwijs weer snel verlaten."

De vakbonden wilden daarom cao-afspraken maken over de grootte van klassen, het maximumaantal lesuren en meer tijd om lessen voor te bereiden, na te kijken en gesprekken te hebben met bijvoorbeeld ouders. "De werkgevers zeggen hier al maandenlang keihard 'nee' tegen. Nu zijn we uitgepraat." Er had voor 1 oktober een nieuwe cao moeten liggen, dan loopt de oude af.

Complexer

Werkgevers verenigd in de VO-raad noemen de eis van maximaal 22 lessen per week en een maximale klassengrootte "geen begaanbaar pad". "Simpelweg omdat hiervoor geen extra leraren beschikbaar zijn, de middelen hiervoor ontbreken en geen recht gedaan wordt aan de verschillen tussen scholen, leraren en leerlingen."

"De werkgevers wilden alleen de afspraak maken dat 'alle scholen binnen drie jaar het taakbeleid tegen het licht houden'", zegt vakbondsbestuurder Evers. "Daar koop je als docent en ondersteuner echt helemaal niets voor."

Volgens Evers is nog niet duidelijk hoe de acties in het onderwijs eruit gaan zien. Daarover wordt volgende week meer bekend.

Een man die in 2021 tien mensen doodschoot in een Amerikaanse supermarkt is veroordeeld tot levenslang. De advocaten van de 21-jarige Ahmad Al Aliwi Alissa hadden aangevoerd dat hun cliënt vanwege psychische problemen volledig ontoerekeningsvatbaar was. De jury ging daar niet in mee.

De dodelijke aanslag vond plaats in een supermarkt in Boulder, in de staat Colorado. Alissa vermoordde daar binnen enkele minuten tien mensen, onder wie de agent die als eerste ter plaatse was. Alissa gaf zich over nadat hij door een andere agent in zijn been was geschoten.

De rechter veroordeelde Alissa voor tienvoudige moord zonder de mogelijkheid om voorwaardelijk vrij te komen.

Schizofrenie

Na de aanslag werd de dader gediagnosticeerd met schizofrenie. Alissa beweert dat hij stemmen in zijn hoofd hoorde die hem opdroegen om te schieten.

Zijn advocaten stelden dat hun cliënt om die reden niet bij zinnen was tijdens de schietpartij. De officier van justitie noemde dat geen reden om af te zien van een straf. "Dit is geen kwestie van geestesziekte. Dit gaat over bruut en opzettelijk geweld."

Uitvoerig voorbereid

Volgens de rechter is er genoeg bewijs dat Alissa verantwoordelijk kan worden gesteld. Eind vorig jaar kwam aan het licht dat hij zich uitvoerig had voorbereid. Op zijn telefoon werden aantekeningen over wapens, schiettechniek en openbare locaties aangetroffen. Dat onderzoek had hij maanden voor de aanslag al uitgevoerd.

Daarnaast maakte hij keuzes in de slachtoffers; hij richtte zich specifiek op mensen die wegrenden. Anderen negeerde hij. Ook zijn wapen kocht hij ruim van tevoren, zes dagen voor de aanslag. Agenten zeiden dat hij met een AR-15 schoot, een semi-automatisch geweer. Dat wapen wordt vaker gebruikt bij aanslagen in Amerika.

Veel familieleden van slachtoffers woonden de zaak bij. Enkelen zeggen Alissa te kunnen vergeven, maar anderen zijn daar niet toe in staat. "Aan de persoon die dit heeft gedaan: we hopen dat je de rest van je leven lijdt. Je bent een lafaard", zei een broer van een van de slachtoffers. Een ander zei dat haar doodgeschoten vader de eerste was geweest die hulp had geboden als Alissa simpelweg om hulp had geschreeuwd. Een reactie van Alissa bleef uit.

De Franse overheidsfinanciën lopen flink uit de hand. Frankrijk heeft vrijwel nooit zo'n groot begrotingstekort gehad als nu, zegt de nieuwe Franse minister van Economische Zaken, Antoine Armand.

"De situatie is heel ernstig", aldus Armand tijdens een radio-interview. "De afgelopen 50 jaar is het misschien maar een of twee keer voorgekomen dat het tekort zo enorm was als nu."

Uit officiële cijfers blijkt dat het tekort in 2023 ruim 150 miljard euro bedroeg. Dat is 5,5 procent van het bruto nationaal product. Dat kan dit jaar groeien tot 5,6 procent en volgend jaar tot boven de 6 procent als er geen ingrijpende maatregelen worden genomen, aldus het ministerie van Economische Zaken.

Alleen al 50 miljard euro rente

Volgens de Europese normen mag het begrotingstekort maximaal 3 procent zijn. De Europese Unie heeft Frankrijk daarom een officiële waarschuwing gegeven. De regering in Parijs moet eind volgende maand met concrete plannen komen om het begrotingstekort terug te dringen. Gebeurt dat niet, dan kan de EU sancties opleggen aan Frankrijk.

Enkele dagen geleden waarschuwde de nieuwe premier Michel Barnier ook al dat de overheidsuitgaven de bocht uitvliegen. "We betalen alleen al 50 miljard euro per jaar aan rente over onze schuld."

Die Franse staatsschuld bedraagt meer dan 3000 miljard euro. Dat is zo'n 110 procent van het bruto nationaal product. Volgens de EU mag de staatsschuld maximaal 60 procent zijn. De situatie begint alarmerend te worden, zeggen deskundigen. "We hebben de overheidsfinanciën niet meer onder controle", zei Pierre Moscovici, de voorzitter van de Franse Rekenkamer, een week geleden.

Frankrijk doet het ook slechter dan de meeste andere Europese landen. De Franse staatsschuld is na die van Griekenland en Italië de hoogste van alle EU-lidstaten.

Ook als het gaat om het begrotingstekort hoort Frankrijk in Europa bij de slechtste leerlingen van de klas.

"De situatie in Frankrijk staat in scherp contrast met de situatie in soortgelijke Europese landen, want die zijn erin geslaagd om in 2023 hun tekort te stabiliseren of te verkleinen", schreef de Franse Rekenkamer in een rapport in juli van dit jaar.

Premier Barnier, die begin deze maand werd benoemd, heeft daarom aangekondigd dat hij het aanpakken van de schuld en het tekort als een van zijn prioriteiten ziet. Hij wil de uitgaven van de overheid terugdringen en sommige belastingen verhogen.

Op eieren lopen

Daar zullen niet alle Fransen de dupe van worden, aldus minister Armand."We kijken of we de rijkste huishoudens en bedrijven extra kunnen belasten. Het is niet de bedoeling de werkende Fransen, de middenklasse, extra te belasten."

Voor zowel minister Armand als premier Barnier is het op eieren lopen. Hun centrumrechtse kabinet wordt gesteund door de middenpartijen en de rechtse partij La Droite Républicaine. En juist bij die partijen liggen extra belastingen voor bedrijven en hogere inkomensgroepen heel gevoelig.

De regering heeft bovendien geen absolute meerderheid in het parlement, die nodig is om maatregelen door te voeren. Die meerderheid komt er alleen als de rechts-radicale Rassemblement National van Marine Le Pen de plannen steunt. Maar die partij maakte van het verbeteren van de koopkracht juist haar belangrijkste programmapunt bij de laatste verkiezingen. En extra belastingen betekenen doorgaans dat de koopkracht erop achteruit gaat.

De Franse regering moet puzzelen en staat ook nog eens onder grote tijdsdruk. De Europese Unie eist binnen een maand concrete plannen. Premier Barnier houdt volgende week dinsdag, op 1 oktober, in het parlement zijn maiden speech. Vakbonden hebben al aangekondigd die dag te zullen staken en demonstreren. De week daarna, op 9 oktober, wil Barnier zijn begroting voor 2025 presenteren.

Vriend en vijand zeggen dat de nieuwe Franse regering op de blaren moet zitten die president Macron heeft veroorzaakt. "In vier jaar tijd heeft Frankrijk 250 miljard euro meer uitgegeven dan het gemiddelde van andere Europese landen, terwijl die landen met dezelfde coronacrisis en dezelfde energiecrisis te maken hadden als wij", aldus economisch commentator François Lenglet.