In Parijs is de terreuraanslag van 2015 op weekblad Charlie Hebdo herdacht. Er werd een krans gelegd en een minuut stilte in acht genomen. Dat gebeurde in aanwezigheid van president Emmanuel Macron en burgemeester Anne Hidalgo.
Ook op twee andere plekken in Parijs waren herdenkingsceremonies. De politieagent die op straat werd vermoord door de terroristen werd herdacht. Ook was er een bijeenkomst bij de joodse supermarkt waar vier mensen werden gedood, twee dagen na de aanslag op Charlie Hebdo.
Alle herdenkingen waren "net zoals elk jaar sober en eenvoudig, op verzoek van de nabestaanden", liet de gemeente Parijs weten.
Mohammed-cartoonsPrecies tien jaar geleden, op 7 januari 2015, liepen twee terroristen de redactie van Charlie Hebdo binnen en schoten daar koelbloedig elf mensen dood. Aanleiding voor de aanslag waren Mohammed-cartoons die Charlie Hebdo had gepubliceerd.
Wat gebeurde er op 7 januari 2015? Bekijk de onderstaande video voor een korte terugblik
In het hele land wordt vandaag op grote schaal stilgestaan bij de tien jaar die voorbij zijn gegaan sinds de aanslag. Op radio- en televisiezenders is er de hele dag aandacht voor. Er zijn nieuwe boeken verschenen en er worden interviews met overlevenden en documentaires gepubliceerd en uitgezonden over de gebeurtenissen destijds.
'Niet kapot te krijgen'Charlie Hebdo kwam vandaag met een speciaal nummer waarin wordt teruggeblikt op het afgelopen decennium. Dat gebeurt als vanouds: soms serieus en vaak met spot. Op de voorpagina staat een cartoon van een lezer met een exemplaar van Charlie Hebdo in zijn handen, die bovenop de loop zit van een kalasjnikov. "Niet kapot te krijgen", staat erboven. "Satire getuigt van optimisme en dat heeft ons door deze tragische jaren geholpen", schrijft hoofdredacteur Riss. "Wie wil lachen, wil leven."
Bij de overlevenden van Charlie Hebdo zijn de trauma's nog niet verdwenen. Webmaster Simon Fieschi raakte in 2015 zwaargewond en levenslang gehandicapt. Hij overleed vorig jaar, waarschijnlijk door zelfmoord, hoewel dat niet officieel is bevestigd.
Hoofdredacteur Riss zegt vandaag op tv: "Ik dacht dat het met de jaren zou slijten. Maar het slijt niet."
Tekenaar Coco zei deze week tegen Le Monde: "Ik moet ermee leren leven, maar die 7e januari achtervolgt me onophoudelijk. Hún wapens en monsterlijke ideeën tegenover ons: tekenaars met vulpennen, stiften en potloden, die gewoon mensen willen laten lachen."
Woede verdwenenVoor veel Parijzenaars en Fransen is de aanslag van tien jaar geleden nog steeds een pijnlijk litteken. De sympathie voor Charlie Hebdo is niet verdwenen. Volgens een peiling die het blad liet uitvoeren vindt 62 procent van de Fransen dat religies bekritiseerd en bespot mogen worden. Onder moslims is dat 53 procent en onder katholieken 59 procent.
Maar de woede die er in 2015 was over het bloedbad is verdwenen. Het leven ging door en Frankrijk werd in de jaren erna getroffen door nog meer, en ook nòg bloedigere aanslagen. In 2016 zei 71 procent van de Fransen het 'Je suis Charlie'-gevoel te hebben. In 2023 had 58 procent dat.
Historicus Laurent Bihl wijt die daling mede aan de veranderende tijdgeest. "Vroeger mocht alles gezegd worden. Niets was heilig. De vrijheid van meningsuiting stond centraal", zei hij in Le Figaro. Maar nu is er vooral respect voor ieders individuele mening. "Vandaag de dag draait het niet meer om respect voor een principe, maar om respect voor de buurman."
GeneratiekloofDat blijkt ook uit de peiling die Charlie Hebdo liet doen. Een derde van de Franse jongeren (tot 35 jaar) vindt tegenwoordig dat je niet zomaar mensen en religies mag bespotten uit naam van de vrijheid van meningsuiting. Ze bestempelen spot vaak als 'discriminatie' of 'gebrek aan respect'. De onderzoekers spreken zelfs van een generatiekloof, omdat ouderen veel minder moeite hebben met spot en satire.
Een gevoel dat wél bij alle generaties lijkt terug te komen: het missen van saamhorigheid. Charles Bousquet klom in januari 2015 met een immens potlood het standbeeld op Place de la République op om zijn steun te betuigen aan Charlie Hebdo: de beelden daarvan gingen de hele wereld over. "Het is bizar als je ziet hoe politiek verdeeld Frankrijk nu is. Toen waren we niet verdeeld. We waren allemaal samen, we streden voor hetzelfde doel", zei hij op de Franse tv.
In een reportage van die dag in 2015 zijn ook een banketbakker en een politieman te zien die elkaar tijdens de demonstratie in januari omhelsden. Ze zijn sindsdien vrienden gebleven. De bakker zegt het jammer te vinden dat Franse politici het gevoel van verbondenheid niet hebben vastgehouden. De politieagent zegt verbitterd dat het gevoel van saamhorigheid van de Fransen maar héél kort duurde. "Een week duurde het, daarna was het weer voorbij."
Jean-Marie Le Pen, oud-voorman en oprichter van de extreemrechtse partij Front National (FN), is op 96-jarige leeftijd overleden in Frankrijk. Decennialang was hij het enfant terrible van de Franse politiek; hij zat nooit verlegen om een spraakmakende, provocerende of ronduit schofferende opmerking.
Le Pen beleefde zijn finest hour in april 2002, toen Frankrijk een nieuwe president koos. De vraag was toen: krijgt Jacques Chirac een tweede termijn of wordt het de socialistische kandidaat Lionel Jospin? Tot grote ontsteltenis van veel Fransen was het niet Jospin die in de tweede ronde uitkwam tegen Chirac, maar Le Pen.
Reden was niet eens zozeer zijn populariteit, maar de versplintering van het linkse electoraat over een groot aantal relatief onbetekenende kandidaten.
VreemdelingenlegioenLe Pen, al vele malen kandidaat voor zijn FN, was nog nooit zo dicht bij het presidentschap geweest. Hij kon er alleen van worden afgehouden als er in de tweede ronde massaal voor de centrumrechtse Chirac zou worden gestemd. En dat gebeurde: uit vrees dat Le Pen inderdaad in het Élysée terecht zou komen stemde ruim 82 procent van de kiezers voor Chirac.
Le Pen wordt 1928 in Bretagne geboren, als zoon van een visser. Hij studeert politicologie en rechten, maar ook het leger trekt. Begin jaren 50 sluit hij zich aan bij het Franse Vreemdelingenlegioen en vecht hij onder meer in Indochina (het huidige Vietnam, Laos en Cambodja) en Algerije, dat door Frankrijk als eigen grondgebied wordt beschouwd.
Het is een periode die zijn politieke ideeën heeft gevormd. De ervaringen die hij daar opdoet in zijn rol van kolonisator zijn bepalend voor zijn denken en zijn racistische ideeën.
Marginale partijIn 1956 krijgt hij eindelijk de kans zijn ideologie in praktijk te brengen, als hij wordt gekozen als lid van de Nationale Assemblée. Hij staat dan op de lijst van de populist Pierre Poujade, die een partij aanvoert met een ideologie die anti-parlementair, anti-establishment en anti-overheid is.
Ook hebben Poujade en zijn volgelingen onversneden xenofobe en antisemitische ideeën. Er hangt dan ook rond de term 'poujadisme' voor veel Fransen nog steeds een onaangename geur.
In 1972 begint Le Pen voor zichzelf en richt het Front National op. Met als pijlers zijn eigen ideeën en fascinaties: racisme, antisemitisme en nationalisme. Le Pen weet voortdurend in het nieuws te blijven met provocerende en polariserende uitspraken, waarvoor hij een aantal keren tot hoge geldboetes wordt veroordeeld.
"Gaskamers hebben wel bestaan, maar zijn niet meer dan een voetnoot in de geschiedenis", is waarschijnlijk zijn meest opzienbarende statement. Ook doken concrete aanwijzingen op dat hij in zijn tijd als militair in Algerije mensen heeft gemarteld.
Het waren allemaal factoren waardoor hij en zijn partij nooit tot het centrum van de macht konden doordringen. Ondanks incidentele successen bleef het FN onder zijn leiderschap bij nationale en lokale verkiezingen altijd een marginale partij.
Front National is ook een familiebedrijf. Naast Jean-Marie zijn zijn dochters Marie-Caroline en Marine, zijn kleindochter Marion Marechal-Le Pen en een schoonzoon betrokken bij de partij. Zijn vrouw Janie verving hem als Europees lijsttrekker, nadat hij eens veroordeeld was tot twee jaar politieke inactiviteit.
Dochter Marine heeft het meeste in haar mars en blijkt een stemmentrekker van formaat. In 2011, als Jean-Marie Le Pen 82 is, draagt hij het partijleiderschap van Front National aan haar over. Wel blijft hij erevoorzitter en zit hij namens Front National in het Europees Parlement.
'Stelen als de raven'Zijn terugtreden betekent niet dat hij het rustig aan gaat doen. Hij laat nog regelmatig van zich horen. Zo wordt hij begin 2012 veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf en een boete. Hij heeft volgens de rechter de Duitse bezetting van het land in de Tweede Wereldoorlog gebagatelliseerd. De extreemrechtse politicus had de bezetting "niet bijzonder onmenselijk" genoemd.
Een jaar later krijgt hij een boete van 5000 euro omdat hij op een partijcongres over Roma heeft gezegd dat ze "stelen als de raven" en dieven zijn "van nature".
In mei 2014 raakt hij opnieuw in opspraak als hij op een campagnebijeenkomst in Marseille zegt dat door het ebolavirus het immigratieprobleem in drie maanden kan worden opgelost.
Een maand later veroorzaakt hij een schandaal door in een video voor de website van FN over de Joodse zanger Patrick Bruel te zeggen "de volgende keer doen we hem in de oven".
Uit de partij gezetZijn dochter, die afstand neemt van de uitspraken van haar vader, vindt het welletjes. Om een breder electoraat te kunnen aanspreken wil ze de scherpe kanten van de partij afhalen en Jean-Marie Le Pen wordt in 2015 uit de partij gezet. De twee maken sindsdien openlijk ruzie en Le Pen sr. stapt naar de rechter omdat hij zijn lidmaatschap wil behouden.
In 2016 oordeelt de rechter dat Le Pen sr. terecht uit de partij is gezet, maar dat hij wel erevoorzitter mag blijven. Ook blijft hij nog lid van het Europees Parlement namens de partij. Een jaar later wordt bekend dat hij wordt vervolgd voor haatzaaien vanwege zijn uitspraken over Patrick Bruel.
In 2018 is het echt voorbij voor Le Pen bij Front National, de partij die hij in 1972 zelf heeft opgericht. Op een partijcongres in Lille stemt 79,9 procent van de aanwezigen ervoor de statuten te veranderen, zodat de post van erevoorzitter kan worden afgeschaft. Op hetzelfde congres wordt besloten dat de partij voortaan als Rassemblement National door het leven gaat.
In Frankrijk is Jean-Marie Le Pen, oprichter en boegbeeld van de extreemrechtse politieke partij Front National, overleden. Dat meldt zijn familie aan Franse media. De vader van Marine Le Pen was 96 jaar.
Le Pen werd in de jaren 50 gekozen in het Franse parlement, als kandidaat op de lijst van de populist Pierre Poujade. Begin jaren 70 begon hij voor zichzelf en richtte hij het Front National op. Hij zat in de jaren 80 korte tijd namens zijn partij in het parlement, maar was vooral lange tijd Europarlementariër. Hij zat, met een korte tussenpoos, bijna 35 jaar achtereen in het Europees Parlement.
Ook deed Le Pen keer op keer mee aan de presidentsverkiezingen. Zijn grootste succes behaalde hij in 2002, toen hij vriend en vijand verraste door de socialist Lionel Jospin te verslaan in hun strijd om de tweede plaats. Hij nam het in de beslissende tweede ronde op tegen zittend president Jacques Chirac en verloor grandioos.
Gaskamers en ebolaHij kwam geregeld in het nieuws door zijn extremistische uitspraken. Zo kon volgens hem het immigratieprobleem worden opgelost "door het ebolavirus te gebruiken" en noemde hij de gaskamers van nazi-Duitsland "niet meer dan een voetnoot in de geschiedenis". Die uitspraak uit de jaren 80 herhaalde hij in 2015 in een interview, waarna hij werd vervolgd en beboet vanwege het bagatelliseren van een misdaad tegen de menselijkheid.
Le Pen werd opgevolgd als partijleider door dochter Marine, met wie hij later gebrouilleerd raakte door zijn neiging om voortdurend racistische en antisemitische uitspraken te doen. Hij werd in 2015 geroyeerd als lid van de partij en in 2018 raakte hij ook het erevoorzitterschap kwijt.
Een portret van Jean-Marie Le Pen:
De Zuid-Koreaanse minister van Infrastructuur en Transport heeft aangekondigd dat hij opstapt vanwege de dodelijke vliegtuigramp eind vorig jaar. Hij zegt verantwoordelijkheid te nemen voor het ongeluk waarbij een Boeing 737-800 van Jeju Air crashte op de luchthaven van Muan.
Op een persconferentie bood minister Park zijn excuses aan. "Ik voel intens verdriet." Hij zei te vertrekken zodra de huidige politieke crisis voorbij is, waarmee hij de situatie rond de geschorste president Yoon bedoelt.
Daarnaast kondigde hij aan dat de veiligheid van landingssystemen op vliegvelden wordt verbeterd. Een fout in die systemen heeft volgens experts mogelijk geleid tot de ramp.
LandingsgestelOp beelden is te zien dat het landingsgestel van het vliegtuig niet uitklapte, waardoor het toestel aan het einde van de baan doorschoot met hoge snelheid. Het vliegtuig botste tegen een muur en vloog in brand. Er kwamen 179 mensen om het leven. Twee bemanningsleden overleefden de ramp.
Volgens vliegveiligheidsexperts waren er problemen met een aarden wal aan het einde van de landingsbaan. De wal zou te hard zijn geweest en te dicht de landingsbaan hebben gestaan.
De viceminister van luchtvaart geeft toe dat de veiligheidsmaatregelen van de wal mogelijk niet voldoende waren. De regering gaat kijken of de regels aangescherpt moeten worden.
OnderzoekDe Zuid-Koreaanse politie doet onderzoek naar de ramp en de eventuele rol van de structuur van de wal, meldt het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap. Vorige week deed de politie invallen bij het kantoor van Jeju Air en het vliegveld van Muan.
Tijdens het onderzoek zijn ook veren ontdekt in een van de motoren van de Boeing, zegt de hoofdinspecteur van de politie. Maar volgens experts leiden botsingen tussen vliegtuigen en vogels zelden tot defecten in het landingssysteem.
Gisteren vlogen twee politie-inspecteurs naar Amerika om de vluchtdatarecorder te analyseren. Deze raakte beschadigd tijdens de crash. Deze recorder, samen met de stemrecorder in de cockpit die de gesprekken tussen de piloten opnam, zijn de twee zwarte dozen die belangrijke informatie bevatten over de ramp.
Frankrijk heeft de eerste patiënt met de nieuwe mpox-variant gemeld. Het gaat om een vrouw uit Bretagne, zegt het ministerie van Volksgezondheid. Frankrijk is het derde land in Europa waar het virus is vastgesteld.
Het virus brak uit in Congo waar vorig jaar een vaccinatiecampagne is gestart. De infectie wordt overgebracht door nauw fysiek contact. Het virus zorgt voor onder meer koorts, spierpijn en huiduitslag. Wereldgezondheidsorganisatie WHO riep afgelopen augustus de nieuwe variant uit tot een internationale noodsituatie voor heel Afrika.
Volgens het Franse ministerie heeft de vrouw het virus opgelopen doordat ze in contact kwam met twee personen die in Centraal-Afrika waren geweest. Gezondheidsautoriteiten doen bron- en contactonderzoek.
In oktober meldden Duitsland en Groot-Brittannië dat ze de eerste gevallen van de infectie hadden vastgesteld. In Nederland is er bij een gehandicapteninstelling in Eindhoven een milde variant van het virus geconstateerd.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid en de politie willen mensen actiever betrekken bij de strijd tegen criminaliteit. Daarom komen ze met de campagne Vreemd of Verdacht? tegen ondermijning. Het initiatief moet ertoe leiden dat mensen signalen van georganiseerde criminele activiteiten in hun buurt beter gaan herkennen.
Ondermijnende criminaliteit is een vorm van zware, georganiseerde misdaad. Criminelen gebruiken legale bedrijven en dienstverleners voor hun illegale activiteiten. Daardoor raken onder- en bovenwereld met elkaar vermengd, wat voor onveilige omstandigheden kan zorgen.
Volgens minister van Justitie en Veiligheid David van Weel zit ondermijnende criminaliteit overal om ons heen en dat leidt volgens hem tot gevaarlijke situaties. "We hebben ontploffende drugslabs gezien, we zien liquidaties in de wijk, we zien jeugd die afglijdt in het criminele circuit. En we kunnen dat niet allemaal in ons eentje aan. Een heleboel van die signalen worden gezien door mensen, en daar willen we ze alert op maken."
Verdachte cadeausEen van de signalen is een verlaten terrein in je buurt waar 's nachts ineens licht brandt en busjes naar binnengaan die geen logo hebben. Het krijgen van verdachte cadeaus is een ander signaal. In de campagne krijgt een moeder dure sneakers van haar zoon. De moeder weet dat haar zoon die niet heeft kunnen betalen van het zakgeld dat hij krijgt of van zijn bijbaantje.
Het ruiken van vreemde geuren in je portiek kan ook een signaal zijn dat er iets mis is. Net zoals een eenvoudige woning met opvallend veel camerabeveiliging of een verbouwing waarbij grote ketels en tonnen naar binnen worden gesjouwd.
Volgens Van Weel komt het nog altijd voor dat als er criminelen zijn opgepakt of als er een verdachte winkel wordt gesloten, mensen achteraf zeggen dat ze veel signalen hadden gezien die ze vreemd vonden. "Een winkel die 's nachts om 2 uur pas opengaat, een kelderbox waar veel mensen naar binnen gaan. Die signalen zijn er vaak wel, we willen mensen er meer alert op maken om een grotere slag te kunnen slaan."
Er zijn verschillende dingen die mensen kunnen doen als ze signalen herkennen, zegt Van Weel: "Bijvoorbeeld het praten met buurtcoaches als het gaat om jeugd of het praten met de woningbouwcorporatie om te vragen of er meerdere klachten zijn ontvangen. Maar je kunt het ook melden bij Meld Misdaad Anoniem." Online staan meer tips om signalen te herkennen en wat mensen kunnen doen om misdaad uit hun buurt te houden.
