Aggregator

De Israëlische luchtmacht gaat alle reservisten ontslaan die een open brief hadden getekend tegen de oorlog in de Gazastrook. Vanochtend stond er in verschillende kranten in Israël een advertentie waarin bijna duizend (oud-)reservisten van de luchtmacht oproepen tot een einde aan de oorlog en de terugkeer van de gegijzelden.

De reservemilitairen schrijven dat de oorlog op dit moment "politieke en persoonlijke belangen dient" in plaats van de nationale veiligheid. Ze willen dat iedereen in Israël in actie komt om een einde aan de oorlog te eisen. "Zoals het verleden heeft aangetoond, leidt alleen een deal tot de veilige terugkeer van de gegijzelden. Militaire druk leidt juist tot hun dood en brengt onze militairen in gevaar."

De bevelhebber van de luchtmacht had volgens Israëlische media de actieve reservisten al gewaarschuwd dat ze ontslagen zouden worden als ze de brief tekenden. De krant Haaretz schrijft dat er ook officieren en piloten bij zitten. Volgens de krant hebben slechts 25 van de 970 oorspronkelijke ondertekenaars zich na de waarschuwing teruggetrokken, terwijl er ook acht nieuwe reservisten hun handtekening plaatsten uit protest tegen het dreigement.

Ontoelaatbaar

Het leger stelt dat de brief voornamelijk door oud-reservisten is getekend en zegt dat het niet is toegestaan om onder de vlag van de luchtmacht te protesteren tegen politieke besluiten. Ook leidt de brief tot een vertrouwensbreuk tussen commandant en reservist, vindt het leger.

Premier Netanyahu staat achter het besluit van het leger. Hij zegt dat het gaat om een kleine, maar extreme groep die deze brief heeft opgesteld. "Uitspraken die het leger verzwakken en onze vijanden versterken zijn ontoelaatbaar in tijden van oorlog."

Ook enkele Israëliërs die hoge posities hebben bekleed hebben de protestbrief ondertekend, zoals een oud-stafchef van het leger en een voormalige CEO van een van de grootste bedrijven in de Israëlische defensie-industrie.

In tegenstelling tot eerdere protestacties roept de brief van de reservisten niet op tot een algemene dienstweigering. Vorige maand ontsloeg het leger meerdere reservisten die niet meer wilden dienen omdat Israël een einde had gemaakt aan het staakt-het-vuren in Gaza. Een van hen, luchtmacht-navigator Alon Gur, zei toen dat hij niet meer ging vechten omdat de staat "zijn burgers in het volle daglicht in de steek laat."

Uit legerrapporten over dat incident blijkt dat er binnen de legertop zorgen bestaan dat dienstweigering een breder fenomeen kan worden onder reservisten.

Ten tijde van de massaprotesten tegen de juridische hervormingen van premier Netanyahu, in 2023, weigerden honderden reservisten hun reserveplicht. Desondanks kwamen na de terreuraanslagen van Hamas op 7 oktober 2023 bijna 300.000 reservisten opdagen. Daarmee was het de grootste opkomst van reservisten in het bestaan van Israël.

De Nederlandse gamenieuwssite Gamer.nl stopt. De site fuseert met die van Power Unlimited. De artikelen blijven wel bestaan, maar dan onder de vlag van dat merk. Onlangs werden de werknemers van de redacties van die twee titels al grotendeels ontslagen.

OpenAI klaagt Elon Musk aan omdat de miljardair het bedrijf achter ChatGPT veelvuldig zou hebben aangevallen. OpenAI wil Musk aansprakelijk stellen voor de schade die hij hiermee aangericht zou hebben. Eerder klaagde Musk het bedrijf aan voor contractbreuk.

Ruim 76.000 medewerkers van defensie hebben een zogenoemde dagorder op de mat gekregen. De boodschap: sta "zo snel als mogelijk" paraat voor een eventuele inzet. Dat betekent dat ze moeten checken of ze klaar zijn om ingezet te worden, zoals bijvoorbeeld het nagaan van vaccinaties. Waarom komt het leger nu met deze oproep?

Bereidt het leger zich voor op een oorlog?

De NAVO ziet nog altijd Rusland als grootste dreiging van het militaire bondgenootschap, waar ook Nederland onderdeel van is. Generaal Onno Eichelsheim, Commandant der Strijdkrachten, zegt dat er de laatste tijd niet iets drastisch is veranderd in de dreiging. "Maar ik heb wel gezien dat we kunnen versnellen."

De grote vrees voor oorlog zit vooral bij de landen rond Oekraïne. Die voelen de dreiging van Rusland. De Baltische staten vrezen dat ze het volgende slachtoffer van de Russen zullen worden, na Oekraïne.

Defensiedeskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael zegt dat de zorgen daar groot zijn. Hij denkt alleen niet dat Rusland zich op korte termijn op andere landen zal focussen, omdat het leger nog zijn handen vol heeft aan de oorlog in Oekraïne. "Maar als er een bestand zou komen, ontstaat er een andere situatie", zegt hij, verwijzend naar de pogingen van de VS om een staakt-het-vuren af te spreken met Rusland.

Waarom doet defensie deze oproep nu?

Nederland moet hoe dan ook klaarstaan om in actie te komen, zegt Eichelsheim. Als er zo'n bestand komt, moet Nederland bijvoorbeeld mee kunnen doen met een coalitie van andere landen die de vrede moet bewaken, afhankelijk van er uiteindelijk wordt afgesproken in zo'n bestand.

Maar er zijn ook andere opties. Zo werkt defensie ook aan een plan dat bedoeld is voor het geval een van de landen binnen de NAVO zelf bedreigd wordt.

Voor deze twee scenario's moet volgens Eichelsheim sowieso "de motor aanstaan". Het is volgens hem tijd voor "een volgende versnelling", daarom stuurde hij een dagorder naar al het defensiepersoneel. Daarnaast wordt de aanschaf van materiaal als drones, wapens en kleding versneld.

Aan wie is deze oproep gericht?

Een dagorder is binnen het leger bedoeld voor "bijzondere mededelingen". Ruim 76.000 medewerkers van defensie ontvingen de brief gisteren. "Deze is bedoeld om de boodschap relevantie en urgentie mee te geven", zegt voorzitter Jean Debie van de Vakbond voor Burger en Militair Defensiepersoneel.

Hij omschrijft de brief als een soort wake-upcall aan het personeel. Ze krijgen de opdracht om zich versneld in gereedheid te brengen voor een eventuele inzet. Iedereen moet bijvoorbeeld checken of ze aan alle basisvaardigheden voldoen, hun vaccinaties op orde zijn en of ze fit genoeg zijn.

"Wij dragen dit ook uit", zegt Debie van de vakbond. "Houd rekening met een eventuele inzet en bereid je daar ook op voor. Ook als je ouderschapsverlof hebt of vakantieplannen, alle verloven kunnen dan worden ingetrokken. De hele organisatie moet op scherp."

Komt er een dienstplicht?

De dienstplicht bestaat nog steeds in Nederland, voor iedereen vanaf 17 tot 45 jaar. Iedereen wordt ingeschreven en de overheid kan in uitzonderlijke situaties een beroep op je doen. Ook vrouwen worden sinds vijf jaar ingeschreven.

De opkomstplicht is echter in 1997 afgeschaft. Je wordt vanaf je zeventiende dus niet meer opgeroepen om je te melden. Nederlanders krijgen wel een dienstplichtbrief waarin de inschrijving wordt vermeld. Sinds 2023 is de brief langer en wordt er ook in verwezen naar de oorlog in Oekraïne.

Staatssecretaris Tuinman van Defensie wil het leger flink uitbreiden, naar zo'n 200.000 mensen. Hij denkt nog niet aan een volledige dienstplicht, maar sluit het niet uit. "Wellicht als de escalatie in de wereld nog een fase verder gaat, maar vooralsnog niet", zei hij tegen de Volkskrant.

Tuinman wil mensen eerst enthousiasmeren om zichzelf bij defensie te melden. Alle jongeren die nu op hun zeventiende de dienstplichtbrief krijgen, zouden bijvoorbeeld ook een enquête moeten invullen.

Zoiets gebeurt al in Zweden. Daar krijgen jongeren een vragenlijst over hun vaardigheden, motivatie en affiniteit met defensie, die ze verplicht moeten invullen.

Daarnaast wil Tuinman jongeren nog verder enthousiasmeren om een dienjaar te doen, een jaar waarin je bij het leger gaat werken. Tuinman wil verder volwassenen stimuleren om reservist te worden. Dan werk je naast je gewone baan ook bij defensie.

Is a bicycle like a motorcycle? Of course, the answer is it is and it isn’t. Saying something is “like” something else presupposes a lot of hidden assumptions. In the …read more

De afgelopen tijd was het weer in Nederland veel van hetzelfde. De zon scheen vaak en het bleef droog. Het is in een paar maanden tijd al de tweede lange periode met weinig verandering. Is het toeval of speelt klimaatverandering een rol?

Van het mooie weer wordt enorm genoten. Zonder jas naar buiten en in de zon op het terras te zitten zonder angst voor een bui. Dat gaat niet snel vervelen, zou je zeggen. Minder gelukkig waren we in december vorig jaar met dagenlang hetzelfde grijze weer. Toen scheen de zon elf dagen op rij niet en werd het de somberste periode sinds 1990.

Ook hadden we verspreid over vorig jaar vaak dagen achtereen veel en heftige regenbuien.

Relatief kort achter elkaar dus perioden waarbij het weer nauwelijks verandert. Het weersysteem dat dit veroorzaakt wordt door meteorologen een blokkerend hogedrukgebied genoemd.

De straalstroom

Om te verklaren waarom de atmosfeer zo op slot raakt, moeten we naar de wind en warmte kijken. Er valt meer zonnestraling op de evenaar dan op de polen, omdat onze planeet een gekantelde bol is. Dat is ook waarom we op aarde seizoenen hebben. Door het verschil in zonneschijn aan de polen en op de evenaar ontstaan temperatuurverschillen. Lucht- en oceaanstromen herverdelen dat verschil in warmte.

In de buurt van Nederland komt koude lucht vanaf de Noordpool en warme lucht vanuit de subtropen samen. Precies op deze overgang ontstaat hoog in de atmosfeer een krachtige wind. Dit heet de straalstroom.

Soms recht, soms met bochten

Deze snelle luchtstroom, die altijd van west naar oost gaat, kan je het best vergelijken met een rivier. Soms stroomt hij vrij recht en op andere momenten zitten er veel bochten in. Als je op een vlucht zit van New York naar Amsterdam en het vliegtuig meelift met deze stroom wordt de totale reistijd een stuk korter.

Hoe recht of kronkelend de straalstroom ligt heeft enorme impact op het weer dat wij ervaren. Het verschilt van lange perioden van droogte tot zware regenval, hittegolven of aanhoudend winterweer in het geval van veel bochten. Of juist het omgekeerde met sterk veranderend en zelfs stormachtig weer, als de wind redelijk ongeremd van west naar oost stroomt. Op dit moment heerst dus droogte.

Hier zie je hoe de ligging van de straalstroom kan variëren:

Net als andere weersverschijnselen is de straalstroom gevoelig voor effecten van klimaatverandering. Uit wetenschappelijke onderzoeken komt naar voren dat vooral opwarming van de poolgebieden ervoor kan zorgen dat de straalstroom zich grilliger gaat gedragen, met meer weersextremen als gevolg.

Het is lastig om te zeggen of dat in dit geval de enige oorzaak is. Tussen de atmosfeer, het land en de oceanen zitten zo veel schakels in de keten dat de oorzaak zich lastig laat ontrafelen. In de chaotische ontwikkeling van de atmosfeer is toeval ook goed mogelijk.

Regen en wisselvallig

Vanaf zondag zit er voor het eerst sinds lange tijd weer regen in de verwachting en daarna blijft het waarschijnlijk aan de wisselvallige kant. De atmosfeer gaat dus weer van het slot.

Eerder maakte NOS op 3 deze explainer over de straalstroom:

Datacenters gebruiken volgens berekeningen van het Internationaal Energie Agentschap tegen 2030 dubbel zoveel stroom. Deze stijging zou voornamelijk door datacenters komen die specifiek voor AI bedoeld zijn, die tegen 2030 zelfs vier keer zoveel stroom vereisen.

Het Italiaanse modebedrijf Prada heeft concurrent Versace overgenomen voor 1,25 miljard euro. Prada heeft een deal gesloten met Versace-eigenaar Capri Holdings.

Versace is sinds 2018 in handen van Capri. Die Amerikaanse modegroep is ook eigenaar van de merken Michael Kors en Jimmy Choo. Er gingen al langere tijd geruchten over de spraakmakende overname. De Amerikaanse modegroep heeft last van tegenvallende resultaten.

Volgens persbureau Boomberg is het de grootste overname in de 112-jarige geschiedenis van Prada. Door de overname komt Versace weer in Italiaanse handen.

Versace groeide in eerste instantie goed onder Capri, maar de laatste jaren ging het steeds slechter door de afnemende vraag vanuit China. Onlangs maakte Donatella Versace, zus van oprichter Gianni Versace, bekend te stoppen als creatief directeur.

Zij blijft wel betrokken bij het merk als chief brand ambassador. Het is voor het eerst sinds de oprichting in 1978 dat er geen Versace als creatief directeur aan het roer staat.

De 42-jarige Italiaan Dario Vitale nam het stokje over van Versace. Daarmee werd de geruchtenmolen voor een overname alleen nog maar meer gevoed: hij stond jarenlang aan het roer van Prada's dochtermerk Miu Miu.

Marktpositie versterken

Prada begon in 1913 als lederwarenbedrijf van de broers Prada. Miuccia Prada, kleindochter van een van de broers, kreeg het bedrijf in 1978 in handen. Mede dankzij het succes van dochtermerk Miu Miu doet Prada het goed in de modewereld.

Door de overname kan Prada zijn marktpositie versterken en concurreren met bijvoorbeeld het Franse Louis Vuitton LVMH en het bedrijf Kering, dat achter merken als Gucci, Saint Laurent en Balenciaga zit.

Drie mannen zijn veroordeeld tot celstraffen omdat ze de gemeente Den Haag hebben opgelicht voor ruim 1,7 miljoen euro. De 53-jarige hoofdverdachte was een ambtenaar van de gemeente en is inmiddels ontslagen. Hij heeft een celstraf van 3,5 jaar gekregen.

De andere twee veroordeelden, twee mannen van 60 en 59 jaar, hebben 22 en 16 maanden cel opgelegd gekregen voor oplichting en witwassen. Een vierde verdachte, de vrouw van de voormalig ambtenaar, is vrijgesproken omdat het niet zeker is of zij op de hoogte was van de oplichting.

De gemeente Den Haag werd zes jaar lang opgelicht, tussen 2013 en 2019. De ex-ambtenaar maakte in die tijd meerdere valse facturen en zorgde ervoor dat de gemeente die betaalde.

De bedrijven van wie de facturen afkomstig waren, stonden veelal op naam van de twee andere mannen. De facturen gingen over reparatie- en bouwwerkzaamheden in Den Haag. Maar die werkzaamheden werden nooit uitgevoerd.

Vertrouwen geschaad

De oud-ambtenaar zette zijn handtekening op de facturen en mailde collega's dat de werkzaamheden klaar waren en dat de rekeningen snel betaald moesten worden. De twee mannen die de bedrijven op hun naam hadden staan, hebben het geld steeds contant opgenomen of verspreid over verschillende rekeningen. Het geld kwam terecht bij de ex-ambtenaar en de twee andere veroordeelden.

Volgens de rechtbank heeft de ex-ambtenaar het vertrouwen dat de maatschappij heeft in de integriteit van ambtenaren geschaad. "Dit vertrouwen is van wezenlijk belang voor het goed functioneren van de overheid."

De ex-ambtenaar vertelde in de rechtbank dat hij het geld onder meer nodig had voor zijn seksverslaving. In 2020 werd hij in een civiele procedure al veroordeeld tot het terugbetalen van het verdwenen geld, schreef Omroep West eerder.

Elf mensen in Nederland en vier mensen in België werden in 2019 het slachtoffer van de Pegasus-spyware. Dat blijkt uit een lijst van het aantal slachtoffers per land, die als bewijsmateriaal is ingediend bij een rechtszaak in de Verenigde Staten.

Zo'n twintig actievoerders blokkeren voor de tweede dag op rij het treinverkeer op de havenspoorlijn bij Rotterdam. Er kunnen daardoor geen treinen meer op het goederenspoor rijden.

De actie begon vanochtend, ter hoogte van de Groene Kruisweg. Volgens regionale omroep Rijnmond hebben zes mensen zich vastgeketend aan het spoor. De activisten hebben spandoeken bij zich gericht tegen het havenbedrijf Rotterdam en vragen aandacht voor "de import en export uit gebieden gelinkt aan mensenrechtenschendingen".

Economische schade

Een getuige zegt tegen de omroep dat er een trein aankwam toen de activisten net het spoor hadden geblokkeerd. De trein kon op tijd stoppen en is later teruggereden. Volgens ProRail staan door het protest vijf treinen stil.

Volgens de spoorbeheerder veroorzaakt de blokkade tonnen aan economische schade. Per uur rijden normaal gesproken tientallen wagons over het spoor. Woensdag werd het spoor ook al geblokkeerd, toen hield de politie zeventien mensen aan.

Het Chinese elektronicabedrijf Luxshare overweegt meer te investeren in faciliteiten buiten China. Dit doet het bedrijf in reactie op de recente importheffingen die de Amerikaanse overheid instelde. Luxshare assembleert onder meer iPhones, AirPods en de Vision Pro voor Apple.

Kees van Ekris is benoemd tot de nieuwe scriba van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Hij volgt per 1 juli René de Reuver op, die sinds 2016 het gezicht van de kerk was.

Voormalig Theoloog des Vaderlands Van Ekris vertegenwoordigt vanaf dan de PKN in kerkelijke en maatschappelijk verbanden.

Voorzitter Trijnie Bouw noemt Van Ekris een aanstekelijke theoloog, met hart voor de kerk, de samenleving en de individuele mens. "Zijn spreken en optreden dagen je uit, inspireren en zorgen voor beweging. Vanuit zijn geloof is gemeenschap en gemeenschapsvorming een gave en een opdracht."

Direct na zijn benoeming hield Van Ekris een toespraak. Daarin sprak hij over "een leven in een tijd vol uit-elkaar-trekkende krachten, in de samenleving, in families, in lokale kerken, in synodes en dat dat ons verzwakt". Volgens hem moeten we "juist in deze omstandigheden de oefening doen om tot een diepere eenheid te komen".

Van Ekris wil komend jaar verschillende bijeenkomsten houden om in gesprek te gaan over "thema's waarvan wij allemaal aanvoelen dat ze ons bezighouden". Hij noemde als onderwerpen onder meer oorlog, schepping en verharding.

In het Franse dorpje Auvers-sur-Oise is een slepend conflict over wie er precies eigenaar is van de boomwortels die de inspiratie waren voor het allerlaatste schilderij van Vincent van Gogh nog steeds niet ten einde.

Vorige week oordeelde de Franse rechter in hoger beroep dat de 350 jaar oude boomwortels eigendom zijn van de eigenaar van de tuin waar de wortels in de grond zitten.

Tot ergernis van de burgemeester, die al ruim vier jaar probeert om de wortels in handen te krijgen. Ze heeft inmiddels op Facebook aangegeven in cassatie te gaan, waarmee de zaak tot op het allerhoogste rechtsniveau zal worden uitgevochten.

De eigenaren van het perceel, de familie Serlinger, kochten het stuk land ten noorden van Parijs in 2013. Dat was zeven jaar voordat iemand überhaupt wist dat de boomwortels aan de rand van de tuin, op een steenworp afstand van de openbare weg, een stukje kunstgeschiedenis bleken te zijn.

Ansichtkaart leidde tot ontdekking

Wouter van der Veen, wetenschappelijk directeur van het Institut Van Gogh, ontdekte de plek in 2020 per toeval op een ansichtkaart van Auvers-sur-Oise uit 1900-1910. "Op de kaart, die ik op mijn computer had staan, zie je een man met een fiets in zijn hand en daarachter een heuvel met een opvallende boomstructuur", zei Van der Veen in 2020 tegen Nieuwsuur.

Het deed hem denken aan het grillige motief van het schilderij Boomwortels uit 1890. "De overeenkomsten waren voor mij heel erg duidelijk. De plek is op nog geen 150 meter van herberg Ravoux, waar Van Gogh destijds verbleef." Een paar uur na het schilderen van het werk, dat hangt in het Van Gogh Museum, schoot hij zichzelf in de borst. Hij overleed twee dagen later.

Het Van Gogh Museum en Institut Van Gogh stelden in 2021 na verder onderzoek definitief vast dat de wortels dezelfde zijn als die Van Gogh schilderde.

Het schilderij Boomwortels uit 1890 en een deels ingekleurde versie van de ansichtkaart die leidde tot de ontdekking van de bewuste boomwortels:

Toen was het juridische gevecht om de plek al losgebarsten. De wortels trekken jaarlijks zo'n 300.000 kunstliefhebbers, schrijft de Britse krant The Times.

De Serlingers bieden onder meer betaalde rondleidingen aan op hun perceel. Dat is de burgemeester een doorn in het oog. Volgens haar zijn de wortels cultureel erfgoed en moeten ze worden bestempeld als deel van de publieke ruimte, omdat ze aan de openbare weg grenzen. Volgens haar wil het stel op een "schaamteloze manier" geld verdienen en is de plek eigendom van de inwoners van haar dorp, "en geen handelswaar".

Erfgoed van de inwoners

Maar de eigenaren van het perceel weerspreken tegenover The Times die beschuldigingen en onderstrepen dat ze vooral hun best doen om de plek te houden zoals hij is.

In 2023 kreeg het stel bij een lagere rechtbank gelijk en vorige week dus ook bij het hof in Versailles. Maar de burgemeester benadrukt in haar laatste Facebookbericht dat wat haar betreft het juridische getouwtrek nog niet ten einde is en ze zegt ook het ministerie van Cultuur te hebben ingeschakeld "om het erfgoed van de inwoners van Auvers te behouden".

Spammers hebben een bot gemaakt die met behulp van api's van OpenAI 80.000 unieke spamberichten verspreidde. De bot is al sinds september actief, zeggen beveiligingsonderzoekers van SentinelOne, die de bot ontdekte.

De Belgische minister van Defensie Theo Francken maakt 61 miljoen euro beschikbaar om de cyberbeveiliging van het land te verbeteren. Het geld wordt onder meer geïnvesteerd in de overstap naar clouddiensten. Hier zijn geen verdere technische details over bekendgemaakt.

Amazon, Microsoft en Google bouwen op grote schaal datacenters in een aantal van de droogste gebieden ter wereld. Dat concluderen The Guardian en de non-profit onderzoeksorganisatie SourceMaterial na eigen onderzoek.

Around these parts, we generally celebrate clever hacks that let you do more with less. So if somebody wrote in to tell us how they used multiplexing to drive the …read more

Elf mensen in Nederland zijn slachtoffer geworden van beruchte Israëlische spionagesoftware. Dat blijkt uit een lijst van het aantal slachtoffers per land, die is ingediend bij een rechtszaak in de Verenigde Staten. Door het overzicht wordt voor het eerst duidelijk hoe groot de kwestie voor Nederland is.

De spionagesoftware Pegasus van het bedrijf NSO uit Israël kan onder meer WhatsApp-berichten zien, de camera en microfoon aanzetten, de locatie achterhalen, zien welke foto's en video's zijn gemaakt, het adresboek leegtrekken en de internetgeschiedenis bekijken.

Uit de openbaar gemaakte lijst wordt niet duidelijk wie in Nederland is bespioneerd met de Pegasus-software. Ook is niet duidelijk wie achter de spionage zit: het kan ook gaan om buitenlandse aanvallen op mensen in Nederland.

Pegasus is officieel alleen bedoeld voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten in de strijd tegen terrorisme en zware criminaliteit. Maar uit internationaal onderzoek blijkt dat de software ook is ingezet tegen journalisten, advocaten, politici en activisten.

Nederland kocht Pegasus

Nederland telt op een land na de meeste gevallen van spionage met Pegasus in Europa. Alleen in Spanje zijn meer slachtoffers: 21. De meeste gevallen bevinden zich buiten Europa, zoals Mexico (456) en Marokko (69), waar de software is ingezet tegen journalisten en activisten.

In Spanje trad het hoofd van de geheime dienst af na het gebruik van Pegasus. Daar bleek de software te zijn ingezet tegen personen rond de onafhankelijkheidsbeweging van Catalonië.

Ook Nederland heeft de software gekocht. In 2022 onthulde de Volkskrant dat de Nederlandse inlichtingendienst AIVD software van NSO heeft ingezet om de telefoon van Ridouan Taghi te hacken.

Rechtszaak WhatsApp tegen NSO

De lijst met slachtoffers is ingediend in een rechtszaak tussen WhatsApp en NSO. In 2019 bleek dat het Israëlische bedrijf misbruik maakte van een lek in WhatsApp om de spionagesoftware ongezien op de telefoons van slachtoffers te installeren.

In december oordeelde de rechtbank dat NSO de Amerikaanse wet heeft overtreden door telefoons via WhatsApp te besmetten. Volgens WhatsApp zijn minstens honderd mensenrechtenactivisten en journalisten op die manier slachtoffer geworden.

Bezoekers aan een willekeurige supermarkt kan het opgevallen zijn: volle vakken met onaangeroerde paaseieren. Nederlanders blijken dit jaar namelijk vooralsnog minder vaak de portemonnee te trekken voor de beroemde chocolade-eitjes.

In opdracht van de NOS heeft marktonderzoeksbureau Hiiper de verkoop van paaseitjes vergeleken in de tien weken in de aanloop naar Pasen vorig jaar en nu. Daaruit blijkt dat de verkoop van paaseitjes dit jaar met 12,5 procent is afgenomen.

"Dat verschil is inderdaad fors", zegt Sebastiaan Schreijen, specialist in consumentenvoeding bij de Rabobank, over de afgenomen verkoop van paaseieren. En dat heeft vooral met de hoge cacaoprijs te maken. "Er gaat ook melk en suiker in bijvoorbeeld, maar het cacaodeel is het belangrijkste stuk in de prijs."

Uit onderzoek van de Rabobank blijkt dat de prijs van cacao sinds 2021 met 50 tot 70 procent is gestegen. "We zien dat de prijzen van paaseitjes vergeleken met vorig jaar ruwweg met 30 procent zijn gestegen. Dat betekent dus dat als je net zoveel wil uitgeven als vorig jaar, je minder eitjes krijgt."

Hebben consumenten dan een bepaald bedrag in hun hoofd dat ze willen uitgeven aan chocola in het algemeen of paaseitjes in het bijzonder? "Het is meer dat mensen een budget, een bepaald bedrag, in hun hoofd hebben wat ze in totaal uit willen geven", zegt Schreijen. "Daarbij vragen ze zich af 'Wat geef ik uit aan iets lekkers?' Daar passen ze hun uitgaven op aan."

Dat zie je ook in de totale boodschappenuitgaven, zegt de onderzoeker. "Gemiddeld gingen de prijzen in de supermarkt de afgelopen drie jaar met zo'n 30 procent omhoog. Door minder of goedkopere producten zoals huismerken te kopen hebben consumenten geprobeerd te voorkomen dat hun uitgaven ook met 30 procent stegen."

Overigens bleek uit de gegevens van Hiiper dat de laatste week waar gegevens van bekend zijn het verschil met 2024 daalde van 19 procent naar 12,5 procent. Volgens Schreijen valt daaruit te herleiden dat als Pasen dichterbij komt, de vraag aantrekt. Mensen hechten blijkbaar toch waarde aan de traditie.

"Zeker als Pasen nog wat verder weg is, maakten consumenten duidelijk andere keuzes door de hoge prijzen. Maar blijkbaar hoort voor veel mensen het paaseitje er toch bij. Dus zie je nu de Paasdagen echt naderen dat ze toch overstag gaan en de hoge prijzen voor lief nemen."

Bossche bolsmaak

De cacaoprijzen van de afgelopen maanden spelen geen rol in de prijs van de eitjes in de supermarkt, zegt de onderzoeker. "Er wordt met contracten gewerkt die 6 tot 9 maanden eerder zijn afgesloten. De prijzen voor de paaseitjes die in de schappen liggen, zijn vorig jaar zomer bepaald, soms net na de paasperiode van dat jaar."

Uit onderzoek blijken vooral kleinere zakjes van 150 gram met duurdere eitjes in de schappen te liggen. "Er is ook volop keuze met allerlei nieuwe smaakjes, zoals Bossche bolsmaak tot Zaanse huisjes", zegt Schreijen.