"Ik had nooit gedacht dat ik dit ooit zou zeggen, maar het Centers for Disease Control brengt nu de volksgezondheid in gevaar", zegt dr. John Swartzberg. Hij is emeritus hoogleraar infectieziekten in Californië. "Dit mooie instituut is niet meer te vertrouwen", vindt de specialist met ruim vijftig jaar ervaring van de overheidsinstelling voor ziektepreventie.
Het CDC is de Amerikaanse tegenhanger van het Nederlandse RIVM en valt onder gezondheidsminister Robert F. Kennedy Jr. Die was jarenlang een drijvende kracht binnen de antivax-beweging.
Op een hoorzitting in het Congres eind januari stelde RFK Jr. bezorgde senatoren die zijn aanstelling moesten goedkeuren nog gerust. Kennedy beloofde niet te tornen aan de beschikbaarheid van vaccins. Ook beloofde hij de vaccinatiekalender voor kinderen niet te wijzigen en zei hij te varen op het oordeel van de wetenschappelijke experts binnen het CDC.
"Kennedy heeft zijn beloften verbroken", zegt zijn voormalig medisch directeur dr. Debra Houry tegen de NOS. Ze verliet recent de CDC nadat minister Kennedy de algemeen directeur had ontslagen. "Ik besefte dat ik ook moest opstappen, zodat ik het publiek kon waarschuwen voor wat er bij het CDC gebeurt." Volgens Houry negeerde de minister haar en andere directeuren. Ingrijpende veranderingen moest ze via zijn berichten op platform X vernemen.
Reeks ontslagen
RFK ontsloeg kort na zijn aantreden alle experts van de adviescommissie voor vaccins en verving ze deels door vaccinsceptici. "Ze noemen zichzelf groentjes", zegt Houry. "We moeten niet willen dat groentjes het Amerikaanse vaccinatiebeleid bepalen."
De nieuwe leden van de commissie stelden recent het hepatitis B-vaccin voor baby's ter discussie. Houry zegt zich grote zorgen te maken over de toekomst van kindervaccinaties onder RFK.
Zijn CDC gooide al het combinatievaccin voor mazelen, bof, rodehond en waterpokken op de schop. Het covid-vaccin wordt alleen nog aangeraden voor mensen met een verhoogd risico en 65-plussers, waardoor andere groepen het vaak niet meer vergoed krijgen en moeilijker kunnen krijgen.
RFK Jr. zaait ook continu twijfel over de veiligheid van vaccins. Zo brengt hij het hulpmiddel aluminiumzout in verband met astma en chronische aandoeningen. Aluminiumzout is een stof die we dagelijks via lucht, voedsel en dranken innemen. Een minieme hoeveelheid aluminiumzout zit al zeventig jaar in veel vaccins, zoals tegen polio en kinkhoest, en is volgens experts veilig. Ook in recent Deens onderzoek is geen verband gevonden.
Toch echoot president Trump de claims van Kennedy: "We willen geen aluminium in vaccins", zei hij twee weken geleden. "We gaan het eruit halen." Het onnodig verwijderen van aluminiumzout zou ongeveer de helft van de kindervaccins onbruikbaar maken. Deze zouden helemaal opnieuw moeten worden ontwikkeld, en dat kan vele jaren duren.
Vaccinatiegraad daalt
RFK Jr. laat meerdere onderzoeken naar ongewenste effecten van vaccinaties uitvoeren die eerder al overtuigend zijn uitgesloten, zoals de mythe dat vaccins autisme veroorzaken. Volgens de experts wakkert hij daarmee sluimerende twijfels bij ouders aan.
De vaccinatiegraad in de VS daalt, met name in conservatieve staten. Voor het eerst in tientallen jaren brak begin dit jaar in Texas een enorme epidemie van mazelen onder ongevaccineerde kinderen uit. De ziekte leek uitgebannen, maar leidde nu tot twee doden.
Toch schrapte het conservatieve Florida onlangs de verplichting om kinderen te laten vaccineren. Volgens de nieuwe topambtenaar voor gezondheid in Florida, een Republikein die is aangesteld door gouverneur Ron DeSantis, moeten ouders zelf daarover kunnen beslissen. Het Hooggerechtshof boog zich een eeuw geleden al over het dilemma, en oordeelde toen dat verplichte vaccinaties in het belang zijn van het algemeen welzijn.
Lappendeken
De voorganger van Kennedy, dr. Scott Rivkees, keurt de beleidswijziging dan ook af. "Ouders zijn voor de bescherming van hun kinderen ook afhankelijk van andere ouders." Rivkees vervulde de functie in Florida tot eind 2021 en is nu hoogleraar aan de Brown-universiteit. "Als je de vaccinatieverplichting wegneemt, neem je ook een belangrijke steunpilaar van de volksgezondheid weg en breng je kinderen in gevaar."
Progressieve staten kiezen nu ook voor een eigen vaccinatiebeleid. Zo werken noordoostelijke staten als New York, Connecticut, Massachusetts en Maine samen, en hebben de westelijke staten Californië, Washington en Oregon met Hawaii een alliantie opgericht.
Dr. Rivkees: "Het leidt tot een lappendeken van richtlijnen in dit land, maar virussen kennen geen grenzen. Je zult in verschillende staten uitbraken zien, afhankelijk van het beleid." Volgens dr. Swartzberg zullen de effecten zelfs tot in Europa voelbaar zijn. "Dit stopt ook niet bij de landsgrenzen."