Aggregator

Een gigantische foto van een gigantische kikker. Zo trekt een basisschool in Ebone, een dorpje in de tropische bossen van Kameroen, de aandacht van elke voorbijganger. "De goliathkikker hoort bij ons erfgoed", staat er op de poster aan de buitenmuur. "Laten we hem beschermen."

De school staat midden in het leefgebied van de Conraua goliath: de goliathkikker, die zijn naam te danken heeft aan zijn imposante grootte. 3,5 kilogram kan hij wegen, ongeveer net zo veel als een pasgeboren baby.

Maar de kikker is in de Kameroense bossen steeds zeldzamer. Naar schatting is het aantal goliathkikkers in de afgelopen decennia met meer dan 70 procent afgenomen.

Delphia (12) schudt haar hoofd wanneer ze de vraag krijgt of ze de kikker ooit in het echt heeft gezien. Wel weet dat ze 'ie ver kan springen, "wel drie meter".

Aan een houten bankje zit ze gebogen over een tekening die ze van de kikker maakt. Streepje voor streepje, stipje voor stipje tekent ze een ingewikkelde krijtbordtekening na, net als een dertigtal klasgenoten die vandaag een speciale les krijgen over de Goliathkikker.

"Het is een zeldzame kikker want er wordt veel op ze gejaagd", zegt Leonel (10). "Stropers vangen ze om ze te verkopen." In Kameroen belanden de gestroopte kikkers vaak op de zwarte markt, waar ze worden verkocht voor consumptie.

De kikker wordt beschouwd als een lekkernij. Sommigen geloven dat het dier ook geneeskrachtige werkingen heeft. Regelmatig gebeurt het dat kikkers over de grens worden gesmokkeld en in het buitenland worden verkocht.

Wet niet gehandhaafd

Maar er speelt meer, zegt Robillard Kouekam, natuurbeschermer bij ASCOBIO (Association pour la Conservation de la Biodiversité). "Door het gebruik van landbouwgif, zoals pesticiden, zijn veel kikkers verdwenen", zegt hij. "Andere kikkers hebben zich dieper teruggetrokken in het regenwoud."

De jacht vormt nog altijd het grootste probleem. "In Kameroen is het verboden om op ze te jagen," zegt Kouekam, op grond van een speciale natuurwet uit 1994. "Maar de wet wordt niet gehandhaafd. Nog altijd wordt er op ze gejaagd, zonder dat mensen eigenlijk doorhebben dat de kikker daardoor uitsterft."

Basisschoolleerlingen zijn voor natuurbeschermers zoals Kouekam een belangrijke doelgroep. Vandaar dat ze op scholen, zoals op de basisschool in Ebone, eenmaal per jaar langskomen voor een speciale les over de Goliathkikker. Daarmee leren de kinderen niet alleen over de bijzonderheden van het dier, maar komen ze ook te weten welke gevolgen uitsterven kan hebben voor het ecosysteem. Zo eet de kikker larven van insecten die ziektes bij zich dragen, zoals malaria en dengue.

Via de basisschoolkinderen hoopt Kouekam een grotere groep te bereiken. "Als je een kind voorlichting geeft, dan komt het ook bij de ouders. Dat is waarom we ons op kinderen richten." Daarnaast helpt de organisatie stropers om andere activiteiten te ondernemen, zoals het verbouwen van champignons en het kweken van slakken.

Beter bewust

Volgens de organisatie werpt dit alles zijn vruchten af. In de omgeving van Ebone zijn mensen zich volgens Kouekam en zijn organisatie al veel beter bewust van het uitsterven van hun stukje nationaal erfgoed. "Als je het nu waagt om een goliathkikker te vangen, dan fluiten je buren je direct terug."

This week Jonathan Bennett and Jeff Massie chat with Andy Piper about Mastodon! There’s a new release of Mastodon, and plenty on the road map to keep everybody excited! https://joinmastodon.org/ …read more

Nederlandse overheidsorganisaties hebben in meer dan de helft van de gevallen de risico's van gebruikte AI-systemen niet afgewogen tegen de opbrengsten. Dat schrijft de Algemene Rekenkamer in een rapport. Bij de Nederlandse overheid zijn 120 AI-systemen in gebruik.

Het kabinetsplan om te onderzoeken of uitgeprocedeerde Afrikaanse asielzoekers naar Uganda gestuurd kunnen worden, kan op steun rekenen bij zeker twee van de vier coalitiepartijen. PVV-leider Wilders noemt het idee "geweldig". "Minder asielzoekers, meer Nederland", schrijft hij op X.

NSC-Kamerlid Boomsma is "in principe positief" over het idee van zogenoemde terugkeer-hubs in landen buiten de EU. Het kan volgens hem een oplossing zijn voor het probleem dat uitgeprocedeerden vaak niet uitgezet kunnen worden. In de regio van Uganda zijn veel landen die slecht meewerken aan terugkeer, zegt Boomsma.

Wel stelt hij als harde voorwaarde dat de fundamentele mensenrechten van de asielzoekers gerespecteerd worden. "Mensen moeten goed behandeld worden." Hij erkent dat Uganda wat dat betreft geen goede reputatie heeft. "Dat is wel een zorg. Daarom moeten we goede afspraken maken."

Veel momentum

Volgens de huidige regelgeving kan het niet zomaar, maar toch denkt de NSC'er dat het plan kans van slagen heeft. Ook andere EU-lidstaten zijn bezig met terugkeer-hubs. "Er is nu veel momentum."

BBB staat in principe achter de terugkeerhubs. "Maar wat de plannen voor Uganda betreft moeten we wel zeer waakzaam zijn als het gaat om lhbti'ers", zegt het Kamerlid Van Zanten. BBB is benieuwd naar de precieze inhoud van het plan van het kabinet.

De VVD wil nog niet reageren op het idee, omdat er nog te veel onduidelijkheden zijn. De fractie wil eerst meer weten over wat het plan precies inhoudt. "We zullen graag reageren zodra het kabinet met een voorstel naar de Kamer komt", zegt Kamerlid Rajkowski.

Het plan werd vandaag wereldkundig gemaakt door PVV-minister Klever voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. Op werkbezoek in Uganda zei ze dat haar collega en partijgenoot Faber van Asiel de mogelijkheden verder gaat "uitpluizen". Het is de bedoeling dat Uganda geld van Nederland ontvangt in ruil voor de opvang.

Alleen maar ophef

Bij de oppositie zijn de reacties ronduit negatief. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Klaver spreekt van "de zoveelste afleidingsmanoeuvre". "Om de aandacht af te leiden van het feit dat het kabinet helemaal niets voor elkaar krijgt. Ze bouwen geen huizen, het lukt ze niet om ziekenhuizen open te houden."

"PVV-ministers maken geen beleid, ze maken alleen maar ophef. En dit is gewoon de volgende ophef", concludeert Klaver. Hij vindt dat ons land "gewoon afspraken moet maken" met landen over de terugkeer van hun onderdanen. "Dat is heel ingewikkeld, maar wel echt beleid maken."

Dat NSC er onder voorwaarden wel mee akkoord kan gaan, kan op hoongelach rekenen bij Klaver. "Dat heb ik eerder gehoord van NSC. Dat zeiden ze ook over het noodrecht. Dat het kon als het juridisch klopte. Als alles volgens de internationale regelgeving klopt, dan is hier niemand tegen. Maar dat doet het niet, en dat is het probleem."

Ook D66-leider Jetten noemt het Uganda-plan "symboolpolitiek" en "totaal onhaalbaar en ondoordacht". Op X schrijft hij dat Denemarken en het Verenigd Koninkrijk dit al geprobeerd hebben. "Het resultaat? 0 mensen gingen naar Afrika."

Verslaggever Albert Bos reisde mee met minister Klever:

Een Microsoft Surface Laptop met Intel Lunar Lake-cpu is verschenen op de Chinese tweedehandssite Goofish. Volgens de verkoper zou het om een Laptop 7 met Intel Core Ultra 7 268V-processor gaan. De laptop zou begin volgend jaar in de verkoop gaan.

BenQ heeft de GP520 aangekondigd, een all-in-one 4k-projector met ingebouwde speakers en Google TV. De projector past automatisch de beeldinstellingen en scherpte aan op de omgeving en muur. De projector kost 1199 euro.

Want to give prospective employers a business card that doesn’t immediately get tossed? Of course you do. If you’re one of us, the answer is obvious: make it some kind …read more

President Zelenksy heeft na weken van aankondigingen zijn veelbesproken 'overwinningsplan' gepresenteerd in het Oekraïense parlement. Met vijf concrete punten wil hij Rusland dwingen aan de onderhandelingstafel te komen en bondgenoten overtuigen dat Oekraïne snel moet toetreden tot de NAVO. Het plan valt of staat volgens hem met de (militaire) steun die Oekraïnes bondgenoten geven.

Het plan komt op een moment dat Oekraïne het zwaar heeft op het slagveld. De Russen winnen gestaag terrein en het Oekraïense leger mist manschappen en wapens. Zelensky hoopt met het plan, dat voor een groot deel afhangt van westerse (wapen)steun, het tij te keren op het slagveld en zo Rusland te dwingen tot onderhandelingen. Als aan alle wensen wordt voldaan, meent Zelenksy dat de oorlog binnen een jaar voorbij kan zijn.

NAVO rode draad

De eerste eis in het plan is een zo snel mogelijke uitnodiging om lid te worden van de NAVO. Daarnaast wil Zelensky operaties voortzetten op Russisch grondgebied, ook met westerse wapens. Hier heeft hij tot dusver geen toestemming voor gekregen van bondgenoten. "De bevolking van Rusland moet weten wat oorlog is en hun haat op het Kremlin richten", zei de president in het parlement.

Begin augustus staken Oekraïense troepen de grens over en bezetten delen van de regio Koersk. Maar drie maanden na de start van het offensief in Koersk schuift het front elke dag een beetje op in het nadeel van Oekraïne.

Het derde punt gaat over "niet-nucleaire afschrikking op eigen grondgebied", om een nieuwe aanval van Rusland in de toekomst te voorkomen. Een verdere uitwerking hiervan is uitsluitend gedeeld met westerse bondgenoten, om Rusland niet wijzer te maken dan nodig. Details hierover zijn niet duidelijk.

Het vierde punt richt zich op de bescherming van belangrijke natuurlijke hulpbronnen zoals uranium, titanium en lithium. Oekraïne wil een overeenkomst sluiten met de Europese Unie en de VS over investeringen en gezamenlijk gebruik van deze grondstoffen. "Dit versterkt onze partners en verzwakt de Russische economie en oorlogsmachine", aldus Zelensky.

Zelensky keek in zijn toespraak ook verder de toekomst in. Zo stelde hij als vijfde punt voor dat ervaren Oekraïense militairen na de oorlog voor een deel de plaats innemen van Amerikaanse troepen in Europa.

NAVO-chef Rutte noemt het plan "een goed signaal", maar geeft aan dat hij het in de huidige vorm niet volledig kan steunen. "Dat zou een beetje moeilijk zijn omdat er veel kwesties zijn die we beter moeten begrijpen", zei Rutte op een persconferentie op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel.

Volgens Artikel 5 uit het NAVO-handvest wordt een aanval op een lidstaat gezien als een aanval op alle leden. Daarom ligt het niet voor de hand dat Oekraïne lid kan worden zolang het nog in oorlog is met Rusland. Daarmee zou het militaire bondgenootschap gelijk ook in oorlog raken met Rusland.

De 32 NAVO-ministers van Defensie komen donderdag in Brussel bij elkaar om te overleggen over de hulp aan Oekraïne. Het plan zal zeker besproken worden, aldus Rutte. Maar "er zullen misschien verschillende ideeën zijn over bepaalde aspecten van het plan". Alle steun die de NAVO nu al aan Oekraïne verleent "slaat een brug naar lidmaatschap", zei Rutte. Oekraïne wordt lid van de NAVO "als de tijd daar rijp voor is".

Rusland ziet in de plannen wederom de bevestiging dat Zelensky de NAVO steeds verder in de richting van een conflict met Rusland duwt. Volgens het Kremlin moet Oekraïne "nuchter worden en beseffen welke redenen tot dit conflict hebben geleid".

Zelensky zal zijn plannen morgen verder toelichten tijdens een EU-top in Brussel.

In een appartement in het centrum van Antwerpen zijn meerdere schoten gelost. Drie mensen zijn zwaargewond geraakt. Zeker twee van hen verkeren in levensgevaar.

De drie gewonden en nog twee andere personen zijn gearresteerd voor betrokkenheid bij de schietpartij. Een woordvoerder van de Belgische politie zegt dat het nog niet duidelijk is wie van hen dader en slachtoffer zijn. "Wie welk aandeel had in de feiten, dat wordt nog nagegaan." Ook is niet bekend of er één of meerdere wapens in het spel waren.

Over de identiteit van de vijf verdachten wil de politie niets kwijt, behalve dat ze tussen de 23 en 38 jaar zijn. Drie van hen liggen nog in het ziekenhuis, de twee andere verdachten zijn naar het politiebureau gebracht.

Parkeergarage

De schoten werden aan het eind van de middag gelost, in een woning in een druk winkelgebied. De straat waar het gebeurde, ligt in het verlengde van de bekende winkelstraat de Meir in Antwerpen. Twee van de gewonden werden aangetroffen in een nabijgelegen parkeergarage, zo'n honderd meter verderop.

De politie was snel ter plaatse en zette de omgeving af. De situatie is inmiddels onder controle en agenten doen onderzoek. De politie vraagt nog steeds om het gebied te mijden.

Het kabinet komt met een wetsvoorstel om psychisch geweld strafbaar te stellen. Staatssecretaris Coenradie van Justitie (PVV) beloofde dat de Tweede Kamer, die daar in een debat op had aangedrongen.

Vooral in verband met femicide (vrouwenmoord) wordt al langer gepraat over een aparte strafbepaling voor psychisch geweld. Psychisch geweld wordt door deskundigen gezien als een stap die voorafgaat aan femicide.

Het vorige kabinet zei dat er ook binnen de huidige wetgeving (via andere strafbepalingen) al genoeg mogelijkheden zijn om psychisch geweld aan te pakken. Wel kondigde het onderzoek aan.

De Kamer was bang dat dat onderzoek nog jaren zou duren. Kamerleden benadrukten dat bij femicide en andere vormen van geweld vaak wordt geklaagd over te laat ingrijpen van politie en hulpverleners, onder meer omdat meldingen te veel op hun beloop worden gelaten of niet op waarde worden geschat.

Coenradie voelt urgentie

Coenradie zei dat de oproep van de Kamer helder is, dat ze de urgentie voelt en dat ze daarom gaat werken aan een aparte wet. Ze wil daarbij wel de uitkomsten van twee al lopende onderzoeken meenemen, onder meer naar de straffen voor psychisch geweld in het buitenland.

Die uitkomsten verwacht ze in het voorjaar van volgend jaar. De staatssecretaris zei verder dat ze wil dat psychisch geweld ook nu al, via de huidige strafbepalingen, vaker voor de rechter komt.

Meldpunt

In het Kamerdebat over femicide liet Coenradie zich ook positief uit over een voorstel van D66 en VVD om één "laagdrempelig meldpunt" in het leven te roepen voor signalen over vrouwen die dreigen te worden gedood.

Zo zouden "rode vlaggen" beter in beeld kunnen komen en zou er sneller actie kunnen worden ondernomen. De staatssecretaris ziet de voordelen van zo'n systeem en ze wil zich er ook hard voor maken, maar ze zei ook er nog geen harde toezeggingen over te kunnen doen.

In het Britse Newcastle is een jongen van 7 om het leven gekomen bij een explosie in een woonwijk. Zes anderen zijn met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. Het is nog onduidelijk wat de toedracht van de explosie is.

Het incident gebeurde vannacht al, maar tegen het eind van de middag werd pas duidelijk dat er een dodelijk slachtoffer was gevallen. De jongen is ter plekke overleden, "ondanks de inspanningen van de hulpdiensten", zegt de politie. Rond 01.45 uur Nederlandse tijd trokken de hulpdiensten na een melding naar de woonwijk Benwell, ten westen van het centrum van Newcastle.

Op beelden is te zien dat zes woningen verwoest zijn en dat er puin op straat ligt:

De omgeving van het ongeluk is afgezet en de hulpdiensten doen er onderzoek. Gasbedrijf Northern Gas Networks zegt dat er technici ter plaatse zijn en roept omwonenden op uit de buurt te blijven en alle ramen en deuren gesloten te houden. Sommige omwonenden zijn geëvacueerd en worden in hotels opgevangen.

Een ooggetuige zegt tegen de BBC dat hij vannacht een grote flits zag en daarna een enorme knal hoorde. Anderen zeggen dat ze de penetrante geur van rook in de omgeving konden ruiken.

Hoofdinspecteur Darren Adams van de politie zegt dat het onderzoek zich nog in een zeer vroege fase bevindt, maar hij hoopt dat hij de komende uren of dagen meer uitsluitsel kan bieden over de oorzaak van de explosie.

"Allereerst excuses voor de verwarring gisteren", begon ASML-topman Christophe Fouquet zijn toelichting op de kwartaalcijfers. Het zegt alles over de afgelopen 24 uur, die ze bij het bedrijf in Veldhoven niet snel zullen vergeten.

Ze hadden slecht nieuws, dat wisten ze van tevoren. Maar in plaats van dit strak geregisseerd op het afgesproken tijdstip naar buiten te brengen, lag het voortijdig op straat.

"De boodschap was vanochtend net zo onplezierig geweest als gistermiddag", zegt analist Michaël Roeg van zakenbank Degroof Petercam. "Maar als het tijdens de beurshandel komt, ontstaat de paniek vanuit het niets." Het leidde ertoe dat het aandeel in zeer korte tijd ruim 15 procent van zijn waarde verloor, omgerekend 50 miljard euro. Vandaag sloot het aandeel nog eens 5 procent lager.

ASML maakt chipmachines, apparaten waarmee chips voor elektronica worden gefabriceerd. Het bedrijf is op dat terrein een wereldspeler, de enige die de meest geavanceerde chipmachines kan maken. En er zijn niet zo heel veel bedrijven die deze machines afnemen. Dat betekent dat er een sterke wederzijdse afhankelijkheid is.

Bestellingen en 2025

Het slechte nieuws van ASML zat niet in de omzet of winst. Waar dat bij veel bedrijven de belangrijkste graadmeters zijn, is dat bij ASML niet het geval. De looptijden van orders zijn lang. Dat betekent dat om te beoordelen hoe goed het gaat, er vooral naar bestellingen wordt gekeken.

Analisten gingen uit van ruim 5 miljard euro aan nieuwe orders, maar dat bleek maar de helft te zijn. Daar komt bij dat de verwachtingen voor volgend jaar slechter zijn dan verwacht. En dat is echt even schrikken voor analisten. Hoewel de vraag naar chips voor AI-toepassingen groot blijft, blijft het herstel bij bijvoorbeeld de autosector en pc's achter.

Al enkele kwartalen heeft ASML dezelfde boodschap: dit jaar is een tussenjaar, vanaf 2025 gaan we weer flink groeien. Daar hield iedereen zich aan vast. Ook omdat dit nog eens werd bevestigd deze zomer. Financieel topman Roger Dassen zei dat het bedrijf "op de goede weg" was om uit te komen op een jaaromzet in 2025 van zo'n 35 miljard euro. Het bedrijf denkt nu dat het een paar miljard minder wordt.

Een belangrijke oorzaak zijn de problemen bij chipfabrikant Intel. Twee weken nadat ASML analisten er nog van had verzekerd dat alles de goede kant op ging, moest de Amerikaanse gigant op de rem trappen. Intel gaat 10 miljard minder investeren. Anderhalve maand later werd duidelijk dat het direct gevolgen heeft voor de bouw van fabrieken in Duitsland. De plannen worden twee jaar uitgesteld, en dat heeft gevolgen voor het orderboek van ASML.

Maar er speelt meer waardoor de situatie voor ASML er minder rooskleurig uitziet. Ook bij een andere belangrijke afnemer, Samsung, gaat het minder goed. Het Zuid-Koreaanse bedrijf vond het zelfs reden om begin deze maand excuses aan te bieden voor het niet voldoen aan de verwachtingen.

Ook China speelt een rol in de teruggeschroefde verwachtingen. De afgelopen kwartalen kwam tot wel 50 procent van de omzet uit dat land. Na een tijdelijke piek komt dit weer terecht op wat ASML "normale niveaus" noemt, zo rond de 20 procent. Daarnaast is er zoals het bedrijf zelf zegt "speculatie" dat er mogelijk extra exportmaatregelen komen voor de machines die het mag verschepen naar China. ASML zegt dat ook dit een reden is geweest om wat voorzichtiger te zijn met de omzetvooruitzichten.

Geloofwaardigheid onder druk

ING-analist Marc Hesselink stuurde vanochtend een scherp commentaar de wereld in onder de kop "au, dat doet pijn". Hij wijst erop dat ASML het vorige kwartaal nog zei dat 2025 een sterk jaar wordt en dat raakt in zijn ogen de geloofwaardigheid van het bedrijf. Hij denkt dat het enige tijd gaat kosten om het vertrouwen terug te winnen.

Gerben Everts, van de Vereniging van Effectenbezitters, benadrukt dat ASML "een parel op de beurs" blijft. "ASML heeft een heel goede reputatie, een soort aura van betrouwbaarheid. Juist daardoor krijgt het door een relatief kleine fout een harde tik." En hoewel 2025 er minder rooskleurig uitziet dan eerder verwacht, blijft ASML benadrukken dat de lange termijn er gewoon goed uitziet.

Het kabinet verkent de mogelijkheid om uitgeprocedeerde asielzoekers op te vangen in Uganda. Minister Klever voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp heeft tijdens een werkbezoek aan dat land gezegd dat het aan haar collega Faber van Asiel is om het idee uit te werken. De Ugandezen staan niet onwelwillend tegenover het plan.

Binnen Europa gaan de laatste tijd steeds meer geluiden op om te werken aan zogenoemde terugkeerhubs. Dat zijn plekken buiten de Europese Unie, waar afgewezen asielzoekers moeten worden opgevangen. Vanuit daar moeten ze dan terug naar het land van herkomst.

Nederland heeft het oog laten vallen op Uganda, een land in het oosten van Afrika dat nu al veel vluchtelingen opvangt. Het plan moet nog verder worden uitgewerkt, maar de kern is dat Afrikaanse asielzoekers die in Nederland zijn afgewezen voor asiel, uitgezet en opgevangen moeten worden in Uganda. Het land wordt daarvoor dan financieel gecompenseerd.

Daarbij zal het om afgewezen asielzoekers uit landen uit de regio gaan, en ook uit Uganda zelf. Hoeveel landen precies onder 'de regio' vallen, daarover moet worden onderhandeld. Want een deal met Uganda ligt er nog niet.

Bekijk hieronder hoeveel uitgeprocedeerden er (per land uit de buurt van Uganda) in Nederland dit jaar zijn geregistreerd als 'vertrokken'. Dat betekent echter niet dat ze daadwerkelijk zijn teruggekeerd naar hun land van herkomst:

"Uiteindelijk willen we migratie terugdringen. Voor het kabinet is het belangrijk dat uitgeprocedeerden teruggaan naar het land van herkomst. En daar stokt het soms", zegt minister Klever. "We hebben een lange relatie met Uganda en het is een gastvrij land. En asielminister Faber gaat de mogelijkheden verder uitpluizen."

Klever wil niet verder ingaan op het plan en verwijst naar asielminister Faber. De Ugandese minister van Buitenlandse Zaken Odongo liet na afloop van een ontmoeting met Klever weten open te staan voor gesprekken.

Hoe er in Nederland over wordt gedacht moet nog blijken. Alle vier de coalitiepartijen hebben zich eerder wel positief uitgelaten over de terugkeerhubs. En de vorige samenstelling zag de Tweede Kamer wel iets in een voornemen om asielzoekers, die nog in de procedure zaten, op te vangen in Rwanda. Nu zou het dus gaan om uitgeprocedeerde asielzoekers.

Oezbekistan

De afgelopen tijd zijn ook andere Europese landen bezig geweest met plannen om migranten over te brengen naar andere landen. Zo wil Duitsland Afghanen naar Oezbekistan sturen. Het buurland van Afghanistan zou daar dan ontwikkelingshulp voor terugkrijgen. Daarbij heeft Duitsland toegezegd meer Oezbeekse arbeidsmigranten toe te laten.

Minister Faber heeft onlangs gezegd ook interesse te hebben in een deal met Oezbekistan over het opnemen van afgewezen Afghaanse asielzoekers.

Italië heeft twee opvangcentra in Albanië gebouwd, die net in gebruik zijn genomen. Het land wil daar migranten opvangen die weinig kans maken op een verblijfsvergunning. En in Groot-Brittannië is jarenlang gesproken over het voornemen om migranten over te brengen naar Rwanda (een buurland van Uganda), maar de nieuwe Labour-regering heeft korte metten gemaakt met dat plan.

Verslaggever Albert Bos reisde mee met minister Klever:

Centric bevestigt dat de overname door een consortium is afgerond. Daarbij meldt het bedrijf ook dat er een nieuwe ceo is gevonden: Hans van Waayenburg. Van Waayenburg was voorheen directievoorzitter bij Capgemini in Nederland en ceo van Sogeti.

Het Centraal Informatiepunt Mobiele Bereikbaarheid 112 heeft volgens Nederlands minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken een 'laag aantal meldingen' ontvangen. Toch wil hij in ieder geval nog volgend jaar doorgaan met het meldpunt.

In de zaak van de Spaanse vrachtwagenchauffeur die inreed op een groep mensen in Nieuw-Beijerland komt er aanvullend onderzoek en worden er getuigen gehoord. Enkele verzoeken daarvoor van de advocaat van Juan S. zijn goedgekeurd door de rechtbank in Rotterdam.

S. (47) reed op 27 augustus 2022 met zijn vrachtwagen van de dijk, waarna hij inreed op een barbecuefeest van de plaatselijke ijsclub. Zeven mensen kwamen om het leven en zeven anderen raakten gewond.

Vandaag werd de stand van het onderzoek besproken op een eerste zitting in deze zaak in Rotterdam. Het OM stelt dat de verdachte vanwege zijn epilepsie geen vrachtwagen had mogen besturen, ook omdat hij medicijnen gebruikt waarvan bekend is dat ze de rijvaardigheid beïnvloeden.

De verdachte zou de medicijnen bovendien niet consequent volgens de voorschriften hebben ingenomen, wat de kans op een aanval vergroot. Ook zijn sporen van cocaïne in zijn bloed gevonden, die erop duiden dat hij minder dan twee dagen voor het ongeluk cocaïne heeft gebruikt. Zijn medicijnen zouden door zijn drugsgebruik minder goed gewerkt hebben.

Aanvullend onderzoek

De advocaat van S. twijfelt of het cocaïnegebruik van de 46-jarige Spanjaard wel van invloed is geweest op de epileptische aanval die de chauffeur kreeg. "Hij kan zich het ongeluk niet herinneren. Hij weet ook niet dat hij een epileptische aanval heeft gehad", zei ze volgens Rijnmond.

De raadsvrouw wijst op mogelijke andere oorzaken van het ongeluk: dat de chauffeur moest uitwijken voor een bestelbusje en dat de route onveilig was.

De raadsvrouw wil daarom aanvullend onderzoek laten doen en getuigen horen in de aanloop naar de rechtszaak tegen haar cliënt. De rechtbank ging in op een deel van de verzoeken.

Rijverbod

Juan S. was zelf niet aanwezig in Rotterdam. Hij werd een maand na het incident vrijgelaten en verblijft sindsdien in Spanje in afwachting van de strafzaak.

Een voorwaarde voor zijn vrijlating was dat hij geen auto of vrachtwagen bestuurt. Zijn advocaat vroeg de rechter die beperking op te heffen. "Hij is zijn baan als vrachtwagenchauffeur kwijtgeraakt. Hij heeft nieuw werk, maar om daar te komen, vanuit het kleine dorp waar hij woont, heeft hij een auto nodig."

Het OM verzet zich daartegen. "De kans op herhaling is aanwezig. De verdachte heeft eerder in 2009 en 2017 in het ziekenhuis gelegen na een aanval van epilepsie en ook toen is hem het gebruik van cocaïne ten strengste afgeraden. In april 2022, twee maanden voor het ongeluk, heeft hij twee keer een boete gekregen in Spanje voor het gebruik van cocaïne en xtc."

De rechter besloot om het rijverbod te handhaven. "We zien het belang van de verdachte, hij wil een klein rijbewijs om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. Maar we zien het risico dat hij ook bij incidentele ritten weer een verkeersongeluk veroorzaakt."

Het is nog onduidelijk wanneer de zaak verdergaat. Mogelijk volgt er nog een inleidende zitting. De rechter verwacht dat de inhoudelijke behandeling pas volgend jaar zal zijn.

Airbus gaat 2500 banen schrappen in de Defensie- en Ruimtevaartdivisie. Dat maakt het Europese bedrijf vandaag bekend.

Het bedrijf noemt een "complex zakelijk klimaat", vooral op gebied van de productie van satellieten, als reden voor het schrappen van de banen. De bezuinigingsmaatregel moet halverwege 2026 zijn doorgevoerd, na gesprekken met de vakbonden.

De Europese lucht- en ruimtevaartgroep bouwt satellieten en transportvliegtuigen en heeft belangen in Europese raket-, gevechts- en ruimtelanceringsprogramma's.

Mike Schoellhorn, CEO van de ruimtevaarttak van Airbus zei dat het tijd was om verdere stappen te zetten, met name in een "steeds moeilijkere ruimtevaartmarkt". "Dit vereist dat we sneller, slanker en competitiever worden", zegt hij in een verklaring.

Regeringen ingelicht

Het banenverlies zal ook voelbaar zijn in het hoofdkwartier van de in Duitsland gevestigde defensie-afdeling. Airbus is gevestigd in Frankrijk en ook actief in Duitsland, Groot-Brittannië, Spanje en Nederland. Bij een vestiging in Leiden werken zo'n 200 mensen.

Het Openbaar Ministerie eist acht jaar cel tegen Hasna A., die zich in Syrië had aangesloten bij terreurorganisatie Islamitische Staat. Behalve deelname aan een terroristische organisatie heeft A. zich volgens het OM ook schuldig gemaakt aan slavernij.

De vrouw uit Hengelo zou twee jezidi-vrouwen hebben gebruikt als huisslaven. A. spreekt tegen dat ze dat tijdens haar verblijf in Syrië heeft gedaan. Het is voor het eerst dat iemand voor de Nederlandse rechter is gebracht vanwege slavernij als misdrijf tegen de menselijkheid.

'Ze had me kunnen helpen'

"Ik werd door haar verplicht te bidden", verklaarde een van de twee slachtoffers in de rechtszaal op Justitieel Complex Schiphol. De jezidi-vrouw, die Z. wordt genoemd, zegt dat de verdachte haar veel pijn heeft gedaan. "Ze had de mogelijkheid om mij te kunnen helpen, maar dat deed zij niet."

A. ging in 2015 met haar 4-jarige zoontje naar Syrië. Gisteren verklaarde ze in de rechtszaal dat ze daar in het door IS uitgeroepen kalifaat "een nieuw leven wilde opbouwen." Ze trouwde met een IS-strijder en kreeg nog drie kinderen. Daarna scheidde ze van hem.

Genocide

In Syrië heeft ze volgens het OM in 2015 en 2016 een aantal maanden twee jezidi-vrouwen als slaaf gebruikt. Jezidi's zijn een etnische en religieuze minderheid, waartegen de terreurorganisatie genocide heeft gepleegd. Duizenden mannen werden vermoord. Duizenden vrouwen kinderen werden ontvoerd, naar IS-gebied ontvoerd en misbruikt.

Z. had een zoontje, dat door IS in een trainingskamp was geplaatst. "Ik smeekte haar dat ik mijn zoon mocht bellen, maar dat mocht niet", zei ze vanuit een afgeschermde getuigencabine. Vrouw S., het andere slachtoffer, volgde de zitting per videoverbinding. "Wij waren voor haar slaven van IS en zij zag mij ook als háár slavin", las haar advocaat voor uit de verklaring van S..

Schoonmaakwerk

De twee vrouwen moesten volgens het OM bij A. onder meer schoonmaakwerk verrichten. Ook werden ze verplicht om zorg te dragen voor de zoon van A., die autistisch is. "Ik brandde vanbinnen als ik haar kind zag", verklaarde Z..

In Nederland stond nog niet eerder iemand terecht voor een misdrijf gepleegd tegen jezidi's. De vrouw beweerde maandag in de rechtbank dat ze niets fout heeft gedaan. Wel zei ze te weten dat een jezidi-vrouw tegen haar wil werd vastgehouden in het huis, maar dat ze zelf geen opdrachten aan haar gaf.

"Ik leefde mijn eigen leven, teruggetrokken op mijn eigen kamer. Ik maakte mijn eigen bed op en maakte mijn eigen kamer schoon", zei A. afgelopen maandag in de rechtszaal.

De overheid maakt al volop gebruik van AI-systemen. Zo experimenteert de Dienst Justitiële Inrichtingen met robothonden om cellen te inspecteren en gebruikt de Belastingdienst kunstmatige intelligentie om fraude op te sporen.

Maar de risico's van het gebruik van AI-systemen worden vaak niet bekeken, blijkt uit een onderzoek van de Algemene Rekenkamer.

De overheid gebruikt of test in totaal 433 AI-systemen. Bij meer dan de helft daarvan wordt niet gekeken naar de mogelijke gevaren. Op dit moment zijn 120 AI-systemen actief in gebruik.

Niet transparant

Uit het onderzoek van de Rekenkamer blijkt verder dat slechts vijf procent van de AI-systemen in het openbare algoritmeregister vermeld staat. Dat register werd opgezet naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Als gevolg van het gebruik van algoritmes werden duizenden gezinnen door de Belastingdienst onterecht beschuldigd van fraude.

Niet alle AI-systemen moeten in het algoritmeregister worden opgenomen, maar volgens Europese regels moeten alle systemen met een hoog risico uiterlijk in 2026 wel geregistreerd zijn.

Ewout Irrgang van de Rekenkamer is bang dat de risico's worden onderschat: "Er is een prikkel om AI-systemen niet als hoog risico in te schatten." Op die manier hoeven ze niet aan de strenge eisen van Europese regels te voldoen.

De Europese Unie noemt als voorbeeld van een hoogrisicosysteem een AI-toepassing die inschat of iemand een risico vormt om een misdrijf te plegen. Zulke systemen moeten regelmatig worden gecontroleerd om er zeker van te zijn dat de uitkomsten nauwkeurig en niet-discriminerend zijn.

De meeste AI-systemen kregen van de overheid de kwalificatie 'minimaal risico'. "Dit betekent niet dat deze AI-systemen geen risico's hebben. Risico's zoals privacyschendingen blijven aanwezig", zegt de Rekenkamer.

Ook blijkt dat bij ruim een derde van de actieve AI-systemen onduidelijk is of ze echt doen wat ze zouden moeten doen.

Robothonden

De overheid gebruikt AI onder meer om efficiënter te werken en om personeelstekorten op te vangen. Vaak gaat het om interne processen zoals het automatisch notuleren van vergaderingen, maar er zijn ook systemen die mensen direct raken.

Een voorbeeld is de Slimme Keuzehulp van de politie, een AI-tool die mensen helpt bij het doen van aangifte van online-oplichting.

Het UWV gebruikt de Maatwerkscan, een tool die voorspelt wie mogelijk in de financiële problemen komt als de uitkering stopt, zodat op tijd hulp kan worden aangeboden.

De Belastingdienst en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gebruiken AI-risicomodellen om fraude op te sporen. Deze systemen analyseren gegevens om te zien waar de kans op belastingontduiking of misbruik van subsidies het grootst is.

De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) maakt op een opvallende manier gebruik van AI: daar wordt met robothonden geëxperimenteerd die cellen inspecteren.

Risico's

Irrgang van de Algemene Rekenkamer erkent dat AI veel potentie heeft om overheidsdiensten te verbeteren, maar waarschuwt voor serieuze risico's, zoals discriminatie en privacyschendingen. "Een goed functionerende en presterende rijksoverheid vereist dus een verantwoorde inzet van AI, waarbij de kansen benut worden en de risico's worden beheerst."

Volgens de Rekenkamer is het belangrijk dat er duidelijkheid komt over de inzet van AI. Pas als bekend is waar de overheid AI voor gebruikt en wat de voordelen en risico's zijn, kan ze ervoor zorgen dat AI op een verantwoorde manier wordt gebruikt.

De Tweede Kamer staat achter het plan om de eisen voor taal-, reken- en schrijfonderwijs te veranderen voor leerlingen op de basisschool en het voortgezet onderwijs.

Staatssecretaris Paul van Onderwijs heeft een boekwerk gepresenteerd met tientallen concept-kerndoelen voor Nederlands, rekenen en wiskunde. "De prestaties van Nederlandse leerlingen gaat omlaag en het is belangrijk om de basis op orde te hebben", aldus Paul. De Kamer is het hiermee eens.

Kerndoelen - onderwijsjargon voor eisen - zijn bedoeld als basis voor nieuw les-en examenmateriaal. Honderden leraren en deskundigen hebben in allerlei commissies zeker tien jaar gewerkt aan deze nieuwe eisen, omdat de kerndoelen uit 2006 te vaag en te vrijblijvend waren.

Lees hier meer over de inhoud van de nieuwe kerndoelen

Er zijn bij elkaar opgeteld nu zo'n 64 kerndoelen geformuleerd en meer dan honderd aanvullende suggesties. De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben in het hoofdlijnenakkoord alleen afgesproken dat het aantal "fors" wordt verminderd, dus dat moet de staatssecretaris nog regelen.

Niet acceptabel

Daardoor wordt de officiële ingangsdatum verschoven van 2026 naar augustus 2027 en dat viel weer slecht in de Tweede Kamer. Behalve oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, D66 en Denk, mopperden coalitiepartijen PVV en BBB over het uitstel. De leraren zijn tevreden over wat er nu ligt en willen aan de slag, benadrukten de kritische Kamerleden.

PVV-Kamerlid Upperschoten noemde het "niet acceptabel" en BBB-Kamerlid Van Zanten begreep niet waarom een extra jaar nodig is.

Het ziet ernaar uit dat de staatssecretaris erin geslaagd is om de PVV en BBB te overtuigen dat er nog "focus" aangebracht moest worden en het ook was afgesproken in het coalitieakkoord. Ze denkt ook er maar "iets" van vertraging komt en dat scholen nu al kunnen beginnen.

Op korte termijn zal duidelijk worden of Paul ook steun heeft om de ingangsdatum te verzetten naar augustus 2027.