Het hoofd van de Curaçaose Belastingontvanger, Alfonso Trona, heeft jarenlang persoonlijk ingegrepen bij het innen van belastingen en betalingsregelingen. Dat verliep buiten alle interne controles.
Zijn werkwijze leidde volgens een controle tot voordeeltjes bij verschillende belastingplichtigen op het eiland, onder wie hoge ambtenaren en politici.
De rapporten waarin dit wordt vastgesteld werden al op 25 maart 2024 door minister van Financiën Javier Silvania naar het parlement gestuurd, maar bleven buiten de openbaarheid. Ze zijn in het bezit van de NOS.
Verzoek via WhatsApp
De rapporten beschrijven hoe Trona, het hoofd van de dienst die belastingen int, structureel zelf besliste wie wel of geen regeling kreeg. In tientallen dossiers werden achterstanden weggepoetst of via ruimhartige betalingstermijnen goedgekeurd.
In andere gevallen werden voorschotten uitgekeerd op nog niet vastgestelde aangiften of teruggaven, soms aan ambtenaren of (voormalige) politici, zonder schriftelijk verzoek of berekening. Volgens de controledienst Stichting Overheidsaccountants Bureau (SOAB) kwamen zulke verzoeken bij hem "telefonisch of via WhatsApp" binnen.
"De audit-rapporten geven duidelijk weer dat er sprake is van bevoordeling van bepaalde belastingplichtigen," schreef oud-minister Silvania in maart vorig jaar aan het parlement.
Trona verweerde zich met de stelling dat hij handelde naar zijn bevoegdheden. Maar juist op dat punt constateerde de overheidsaccountant dat de regels niet gevolgd en de ingrepen ook niet gedocumenteerd werden. Dat is volgens SOAB "in strijd met wet- en regelgeving".
"Maatwerk"
De controle en de ministeriële correspondentie tonen dat Trona de formele invorderingsregels negeerde en beslissingen bij zichzelf legde. Hij bepaalde persoonlijk welke bedrijven of personen betalingsregelingen kregen en op welke voorwaarden.
Onder zijn leiding werden controle-afdelingen buitenspel gezet: invorderaars kregen mondeling opdracht om beslagleggingen te stoppen of regelingen aan te passen, zonder schriftelijke instructie. Volgens het ministerie werkte dat verlammend binnen de dienst.
Trona verdedigde zijn optreden met het argument dat de wet hem ruimte biedt om in bijzondere gevallen maatwerk te bieden. De auditors erkennen dat er "een zekere discretionaire bevoegdheid" bestaat, maar voegen daaraan toe dat die "niet onbeperkt" is en dat elke afwijking schriftelijk moet worden gemotiveerd en gecontroleerd.
In interne overleggen verwees Trona bovendien naar een zogenoemd laatje: een interne map waarin gevoelige of "persoonlijke" regelingen zouden zijn vastgelegd, uitsluitend door hem persoonlijk te raadplegen. Medewerkers bevestigen dat sommige afspraken nooit digitaal werden geregistreerd, waardoor later niet meer te achterhalen was wie welk voordeel kreeg.
Voorbeeld: Florida Express
Eén van de dossiers in het bezit van de NOS betreft Florida Express NV, een bedrijf dat door de Douane was beboet voor onjuiste aangiften invoerrechten. De oorspronkelijke schuld bedroeg omgerekend 2,2 miljoen euro.
Nadat de Douane de boete had verlaagd, een besluit dat valt binnen de eigen bevoegdheid, sloot Trona persoonlijk een nieuwe overeenkomst met het bedrijf: betaling van 1425 euro per maand, zonder borgstelling of rente.
Volgens de overheidsaccountant is die regeling "oneigenlijk", omdat er geen draagkrachtanalyse of schriftelijke motivering in het dossier is opgenomen. Door de lage maandtermijn zou de schuld pas na ruim dertig jaar zijn voldaan.
De controles documenteren miljoenen aan regelingen, saneringen en voorschotten waarbij Trona direct betrokken was. Dat is waarschijnlijk slechts een fractie van de totale schade, want de overheidsaccountant onderzocht ongeveer honderd dossiers, vooral risicogevallen.
Schade
De steekproeven zijn niet representatief voor alle belastingvorderingen. Daardoor blijft onbekend hoeveel geld de Curaçaose schatkist werkelijk misliep, maar dat bedrag loopt volgens berekeningen van de NOS in de tientallen miljoenen.
Wat wel vaststaat: in geen van de onderzochte dossiers zijn motiveringen of berekeningen aangetroffen, waardoor de rechtmatigheid van vele betalingen niet meer te verifiëren is.
De Curaçaose Belastingdienst bestaat uit twee onderdelen: de Inspectie, die belastingen oplegt, en de Landsontvanger, die ze int. Juist bij die tweede dienst concentreerde de macht zich onder Trona.
Hoewel het parlement de stukken vorig jaar al ontving, bleef publieke bespreking uit. Silvania trad vorige week af als minister nadat een heftige woordenwisseling tussen hem en Trona via een geluidsopname was uitgelekt.
Hierin beschuldigen zij elkaar van corruptie. Op de opname is te horen hoe Trona zich verdedigt met "het laatje dat alleen hij kent". Dit wekt de suggestie dat de Landsontvanger documenten bezit die anderen in een slecht daglicht kunnen stellen.
De affaire legt bloot hoe de Curaçaose overheid het zicht kwijt is op miljoenen aan belastingen. Terwijl de regering intern spreekt van "schokkende bevindingen", bleef voor de buitenwereld onduidelijk wat zich afspeelde binnen het kantoor van de belastingontvanger en hoeveel geld Curaçao daardoor is misgelopen.
Met medewerking van Anneke Polak en Ruben Eg.
Reactie Alfonso Trona
"In het kader van het beginsel van hoor en wederhoor met betrekking tot de rapporten van de SOAB kan ik u meedelen dat mijn tegenargumentatie reeds bij hen bekend is. Zoals u weet ben ik als ambtenaar gebonden aan een geheimhoudingsplicht, waardoor het mij helaas niet is toegestaan om hierover in de openbaarheid te treden."
