Aggregator

Het zit in je telefoon, laptops en accu's voor elektrische auto's: lithium. De vraag naar het 'witte goud' is de afgelopen jaren geëxplodeerd, maar de Europese industrie is voor lithium sterk afhankelijk van China, Australië en Zuid-Amerika. Daar kan verandering in komen, want midden in Europa zit een enorme lithiumvoorraad in de bodem.

In het mistige berglandschap in het noorden van Tsjechië laat geoloog Tomas Vrbický het mijngebied rond Cinovec zien. "Hier is het. We staan nu boven op de lithiumvoorraad, goed voor 200 jaar aan werk", vertelt hij trots. Op honderden meters diepte ligt 3 tot 5 procent van de wereldwijde lithiumreserve.

De verwachtingen zijn hooggespannen. Het Tsjechische energiebedrijf CEZ verwacht hier jaarlijks genoeg lithium te winnen voor 1,3 miljoen batterijen voor elektrische auto's. De EU heeft het project als 'strategisch' bestempeld, waardoor subsidies vrijkomen. Deze lithiumbron kan Europa onafhankelijker van China maken, klinkt het. Cruciaal in tijden van handelsoorlogen en plotselinge exportbeperkingen.

De winning van lithium is niet een kwestie van wat stukken rots wegbikken. Het is een proces van smelten, vermalen, elektrolyseren en meer ingewikkelde tussenstappen, vertelt Vrbický. In een stuk erts uit het Tsjechische Ertsgebergte gaat het om slechts 0,2 à 0,3 procent lithiumoxide. "Het eindproduct is het mooist", zegt de geoloog terwijl hij een petrischaaltje pakt. "Kijk, een wit, fel poeder: lithiumcarbonaat."

De vraag is nu of de lithiumwinning in Tsjechië rendabel kan zijn. Elders wordt het 'metaal van de toekomst' uit zoutwatermeren of erts met hogere lithiumpercentages gewonnen. Bovendien liggen personeels- en productiekosten in Europa hoger. "Het eindproduct is hetzelfde, maar het verschil is dat het niet de hele wereld over verhandeld moet worden", zegt Vrbický.

"Je kunt een project in Europa niet vergelijken met China en Zuid-Amerika. De prijs zal hoe dan ook anders zijn", zegt projectleider Daniel Doubrava. Er zal volgens hem sowieso meer overheidssteun nodig zijn om te kunnen concurreren met het goedkope buitenlandse lithium. "Als je onafhankelijk wilt zijn in Europa, heb je dit nodig", voegt de geoloog toe.

De Tsjechen hopen op grote opbrengsten zodra het witte goud wordt gewonnen. De wens is om de gehele productie in eigen land te houden, van batterijfabriek tot autoproductie. Met Skoda en andere fabrikanten is de auto-industrie goed voor een half miljoen banen in het Midden-Europese land.

Lokaal verzet

Dat klinkt als een win-winsituatie, maar veel omwonenden zien dat anders. Burgemeester Stanislav Molnár van het nabijgelegen Újezdecek heeft grote twijfels bij het project. Hij vreest verkeers- en geluidoverlast, chemicaliën en stofwolken die vrijkomen bij de winning en ook aantasting van het landschap.

De regio heeft eeuwen van mijnbouw achter zich. De littekens van grootschalige uitgravingen zijn overal zichtbaar, hoewel het gebied steeds groener wordt. De tinwinning werd in de jaren 90 stopgezet, sindsdien keren bomen en planten langzaam terug. "Net nu de natuur herstelt, willen ze die weer verwoesten", zegt dorpsbewoner Vaclav Koudelka. "We zijn erg bezorgd over de toekomst."

Ondanks de winsten uit de mijnbouw behoort dit gebied tot de armste van Tsjechië. De lithiumwinning zal de gemeenten hogere belastinginkomsten opleveren, belooft CEZ. Burgemeester Molnár is sceptisch. "Ze boden aan een speeltuintje te bouwen en in de winter de straten schoon te vegen. Dat is alles wat we hoorden."

Tegelijkertijd heeft het lokale protest al tot successen geleid. De beoogde productielocatie is verplaatst. Ook zal het gewonnen erts met een speciale kabelbaan worden vervoerd, waarbij zo min mogelijk bomen worden gekapt. De aanpassingen zijn een van de reden waarom de lithiumwinning na jaren van onderzoek nog niet is begonnen.

CEZ hoopt in het komende jaar eindelijk te kunnen beginnen. De haalbaarheidsstudie wordt op dit moment afgerond. Begin december wordt duidelijk of en hoe het project rendabel uitgevoerd kan worden. Geoloog Tomas Vrbický heeft goede hoop: "Ik ben er klaar voor! Wij kunnen Europa van eigen lithium voorzien."

Over iets minder dan een week is het vijftig jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd van Nederland. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat sindsdien ruim 250.000 Surinamers naar Nederland zijn gekomen. In Nederland wonen nu nog 181.000 mensen die in Suriname geboren zijn.

De eerste generatie die zich na de onafhankelijkheid in 1975 in Nederland vestigde, had het sociaal en economisch moeilijk, onder meer omdat mensen soms geen Nederlands spraken. De jongere generaties maken een inhaalslag en slagen er juist in zich goed te ontplooien, zo blijkt uit onderzoek.

Tot november 1975 was Suriname een Nederlandse kolonie. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog klonken zachtjes de eerste geluiden over onafhankelijkheid van het Zuid-Amerikaanse land. In 1954 tekende koningin Juliana een statuut dat bepaalde dat Suriname en de toenmalige Nederlandse Antillen bestuurlijk meer voor het zeggen kregen.

Vanaf de jaren 60 kwamen steeds meer Surinamers naar Nederland, met name om economische redenen. De economie in Suriname draaide slecht en de Nederlandse economie zat juist in de lift.

In 1973 kwam er schot in het onafhankelijkheidsproces. De Nationale Partij-kombinatie (NPK) vormde een nieuwe Surinaamse regering van voornamelijk creolen, nakomelingen van slaafgemaakten. Hun premier Henck Arron stelde dat Suriname uiterlijk in 1975 onafhankelijk moet zijn.

'Koloniën niet meer van de tijd'

De piek van Surinamers die naar Nederland kwamen ligt in het onafhankelijkheidsjaar 1975, toen Suriname een kleine 400.000 inwoners telde. De Nederlandse Tweede Kamer stemde in met volledige onafhankelijkheid nadat het kabinet-Den Uyl had vastgesteld dat koloniën niet meer van deze tijd waren. In dat jaar alleen al kwamen bijna 40.000 Surinamers naar Nederland, zoals te zien in onderstaande grafiek. Van hen leven hier nu nog ruim 17.000 mensen.

"De mensen die vlak voor de onafhankelijkheid emigreerden, waren vooral afkomstig uit de elite, economische migranten. Ze kwamen vooral uit Paramaribo, en kenden de Nederlandse taal", zegt hoogleraar economie Anne Gielen van de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

"Maar vanaf 1975 veranderde de groep mensen die emigreerde sterk. Mensen uit alle lagen van de bevolking verhuisden. Ook lager opgeleide mensen van het Surinaamse platteland." Omdat daar het onderwijs niet in het Nederlands werd gegeven, waren die Surinamers niet goed voorbereid op het leven in Nederland, zegt Gielen.

In de grafiek is ook een tweede migratiepiek te zien, in 1979 en 1980. Surinamers konden tot vijf jaar na 1975 nog beslissen om de Nederlandse nationaliteit aan te nemen en te emigreren. Na die vijf jaar zou het moeilijker worden om zich in Nederland te vestigen.

De Surinamers die in 1980 nog weg wilden dachten volgens Gielen: het is nu of nooit.

Meer Surinaamse vrouwen dan mannen

Van de Surinamers in Nederland, zijn er meer vrouw dan man. Tegenover 100 mannen staan 128 vrouwen, zegt het CBS.

"In de jaren 60 en 70 zocht Nederland naar vrouwen voor verzorgende beroepen, zoals in de zorg of de huishouding", zegt onderzoeker Ruben van Gaalen van het CBS. "Maar wat in Suriname ook erg speelt - net als in Nederland - is dat vrouwen er in vergelijking met andere landen vaker werken en ook heel zelfstandig zijn. Ze namen vaker het heft in handen en vertrokken in hun eentje naar Nederland."

Uit onderzoek van econoom Gielen blijkt dat het in Nederland sociaaleconomisch gezien minder goed gaat met de eerste generatie Surinamers dan met autochtone Nederlanders. "Surinamers die vaak onvoorbereid naar Nederland kwamen, hebben niet de kans gehad om hun volledige potentieel te benutten, bijvoorbeeld doordat zij de taal niet spraken. Dat zien we nu nog steeds terug in de lonen die ze verdienen."

Sinds de Surinaamse onafhankelijkheid zijn in Nederland 189.000 kinderen geboren met één of twee in Suriname geboren ouders. Zij vormen de tweede generatie. Waar de eerste generatie relatief oud is, is de tweede generatie relatief jong.

'Jongere generaties maken inhaalslag'

Sociaaleconomisch gezien gaat het met de tweede en ook derde generatie Surinamers juist erg goed. "Het is veel vergelijkbaarder met autochtone Nederlanders. De jonge Surinamers maken een inhaalslag, zij hebben nu wel kansen om zichzelf te ontplooien", zegt Gielen.

Surinamers van de eerste of tweede generatie wonen nu vooral in grote steden. Almere heeft het grootste aandeel Surinaamse inwoners, namelijk 11,5 procent. Het aandeel Surinamers in heel Nederland is slechts 2 procent.

Dat in steden als Amsterdam of Almere zo veel Surinaamse mensen wonen, heeft volgens het CBS een duidelijke reden. "Mensen zoeken toch de mensen op die ze kennen, zoals in de Amsterdamse Bijlmer. Dat noem je clusteren", zegt Van Gaalen. Ook is de kans op werk in steden groter.

Na 1980, het jaar waarin een militaire staatsgreep werd gepleegd door onder anderen Desi Bouterse, werd het voor Surinamers minder gemakkelijk naar Nederland te komen en daalde het aantal migranten. Begin jaren 90 kwamen er jaarlijks nog zo'n 8000 Surinamers naar Nederland, daarna zakte het verder tot onder de 5000 per jaar.

De afgelopen jaren nam de migratie van Surinamers naar Nederland weer iets toe, maar ook dat aandeel bleef onder de 5000 per jaar. De reden van de lichte stijging is niet duidelijk.

Het is Suriname niet gelukt om zich rechtstreeks te plaatsen voor het WK voetbal van volgend jaar. De ploeg van bondscoach Stanley Menzo verloor in Guatemala met 3-1 en is zo veroordeeld tot de play-offs.

Na een eerste helft zonder doelpunten ging het na rust helemaal mis voor Suriname. Snel keek de ploeg tegen een 3-0 achterstand aan. Door de resultaten op de andere velden (groepsgenoot Panama won en Honduras kreeg geen tegengoal) zou Suriname zich met deze uitslag niet eens hebben geplaatst voor de play-offs en zo het WK definitief mislopen.

Een eigen doelpunt van Guatemala in de extra tijd zorgde ervoor dat de droom om zich voor het eerst te plaatsen voor een WK nog altijd levend is. De twee beste nummers twee uit de drie poules in Noord- en Midden-Amerika mogen namelijk deelnemen aan die play-offs. Suriname bleef Honduras, de nummer twee uit een andere groep, net voor.

Play-offs

De play-offs worden volgend jaar maart in Mexico gespeeld. De andere deelnemers zijn Nieuw-Caledonië, Bolivia, Irak, Jamaica en de Democratische Republiek Congo. De zes landen strijden om twee WK-tickets.

De loting wordt morgen verricht. Suriname speelt in de halve finale tegen Bolivia of Nieuw-Caledonië. In een mogelijke finale wacht Irak of Congo.

Panama, Curaçao en Haïti hebben zich vandaag rechtstreeks voor het WK in de VS, Canada en Mexico geplaatst. Bij Haïti, dat voor het eerst sinds 1974 naar een WK gaat, werd een van de doelpunten in de 2-0 zege op Nicaragua gemaakt door Almere City-speler Ruben Providence.

Curaçao heeft zich voor het eerst in de geschiedenis geplaatst voor het WK voetbal. Een 0-0 gelijkspel op bezoek bij Jamaica voldeed om groepswinnaar te worden.

Met 156.000 inwoners wordt Curaçao het kleinste land ooit op een WK. Die eer was eerder toebedeeld aan IJsland, dat met zo'n 352.000 inwoners meedeed aan het WK in 2018.

Dick Advocaat wordt de oudste WK-bondscoach ooit. Hij verbreekt met zijn 78 jaar het oude record van Otto Rehhagel, die in 2010 als bondscoach van Griekenland 'nog maar' 71 was.

Advocaat moest de wedstrijd tegen Jamaica aan zich voorbij laten gaan. Vanwege persoonlijke omstandigheden reisde hij terug naar Nederland.

Lat en paal

In een rechtstreekse confrontatie om een WK-ticket oogden beide ploegen nerveus in hoofdstad Kingston. Toch gaf Curaçao weinig weg en wist het hier en daar kansen te creëren, onder meer via oud-PSV'er Jürgen Locadia.

Na rust was het Jamaica dat de druk opvoerde en een aantal keren voor gevaar zorgde voor het doel van Eloy Room. Daarbij kreeg de doelman onder meer hulp van de lat en de paal. Aan de andere kant werd een doelpunt van Curaçao afgekeurd vanwege buitenspel.

Zenuwslopende slotfase

In de slotfase van het duel stond de paal opnieuw een doelpunt van Jamaica in de weg. Kort daarna werd Jonathan Russell namens Jamaica met rood van het veld gestuurd.

Het zorgde niet voor meer rust bij Curaçao. In de blessuretijd dacht Jamaica nog te kunnen juichen nadat de scheidsrechter de bal op de stip had gelegd. Het was de VAR die daar een stokje voor stak. Na bijna elf zenuwslopende minuten extra tijd kon het feest losbarsten.

Na de wedstrijd stapte Steve McClaren op als bondscoach van Jamaica. De 64-jarige Engelsman leidde in 2010 FC Twente nog naar de landstitel.

There’s been a bit of a virtualization revolution going on for the last decade or so, where tools like Docker and LXC have made it possible to quickly deploy server …read more

De eerste mond-op-mond kus werd meer dan 21 miljoen jaar geleden al gegeven. Dat hebben onderzoekers van de Universiteit van Oxford onderzocht. Zij hebben de evolutionaire oorsprong van zoenen in kaart gebracht.

Uit het onderzoek blijkt dat ook de gemeenschappelijke voorouders van mensen en andere mensapen zoenden. Ook kwam naar voren dat neanderthalers mogelijk met mensen hebben gezoend. Dit zou gebeurd zijn honderdduizenden jaren nadat de soorten zich van elkaar hadden afgesplitst.

Door bewijs te verzamelen van dieren die zoenachtig gedrag vertonen, konden de onderzoekers een "evolutionaire stamboom" maken om te bepalen wanneer het gedrag waarschijnlijk is ontstaan.

Waarom zoenen we?

De weinig romantische definitie van zoenen die de wetenschappers hanteerden was een "niet-agressieve interactie met gericht mond-op-mondcontact zonder voedseloverdracht".

Waarom mensen en sommig dieren zoenen is voor wetenschappers nog altijd een evolutionair raadsel. Het levert namelijk geen duidelijk overlevings- of voortplantingsvoordeel op, maar het gedrag komt in veel menselijke samenlevingen voor en zelfs ook bij verschillende diersoorten, zoals wolven, albatrossen en zelfs ijsberen.

"Sommige mensen opperen dat op een seksuele manier kussen een manier is om geschiktheid voor voortplanting vast te stellen", zegt evolutionair bioloog en hoofdonderzoeker Matilda Brindle tegen persbureau Reuters. "Maar het kan ook een soort van voorspel zijn, dat de seksuele opwinding vergroot en de kans op bevruchting vergroot."

Mensen, chimpansees en bonobo-apen zoenen allemaal, zegt Brindle. "Daaruit kun je afleiden dat hun meest recente gemeenschappelijke voorouder dat ook deed." Volgens haar ontstond de kus waarschijnlijk zo'n 21,5 miljoen jaar geleden bij de grote apen.

De NS heeft 36 nieuwe sprinters besteld die ook als intercity's kunnen worden ingezet. De Flirt Flex-treinen krijgen in tegenstelling tot de huidige wit-blauwe sprinters de kenmerkende geel-blauwe kleuren van de NS. De eerste sprinters zullen naar verwachting in 2030 op het spoor rijden.

De sprinters kunnen snel optrekken en afremmen. Ook kunnen ze volgens de NS tot 160 kilometer per uur rijden. Daarmee zijn de treinen op een deel van de trajecten ook inzetbaar als intercity's. Door de flexibele inzetbaarheid wil de NS inspelen op het groeiende aantal reizigers.

"Vanaf 2030 verwelkomen we deze nieuwe, moderne trein in een klassieke jas", zegt NS-topman Wouter Koolmees. "Geel-blauwe treinen horen al decennialang bij Nederland en dat houden we graag zo. Daarom hebben we de afgelopen jaren miljarden euro's geïnvesteerd in nieuwe treinen zodat onze reizigers over 30 jaar nog steeds een betrouwbare en duurzame reis hebben."

Dit zijn door NS met AI bewerkte foto's van de nieuwe trein, die nog gebouwd moet worden:

De bestelling ter waarde van 400 miljoen euro is gedaan bij de Zwitserse treinfabrikant Stadler die eerder al sprinters voor het spoorwegbedrijf heeft gebouwd. De 36 sprinters hebben in totaal ruim 8000 zitplaatsen.

De NS houdt nog de optie open om extra Flirt Flex-treinen te bestellen die ook naar Duitsland en België kunnen rijden. Het definitieve ontwerp zal later worden bekendgemaakt.

Het spoorwegbedrijf heeft zo'n twee miljard euro geïnvesteerd om de vloot te vernieuwen en te verduurzamen. Sinds 2023 rijden de nieuwe intercity's (ICNG) op het spoor. Daarvan heeft de NS 109 treinen besteld bij treinfabrikant Alstom. In 2029 verwacht de NS met 60 nieuwe dubbeldekkers (DDNG) van de Spaanse treinfabrikant CAF te rijden.

“Build a better mousetrap and the world will beat a path to your door,” so goes the saying, but VHS beat Betamax and the world hasn’t been the same since. …read more

Ook de Senaat in de Verenigde Staten heeft ingestemd met een voorstel om het ministerie van Justitie te dwingen de justitiële Epstein-documenten vrij te geven. Gisteravond stemde ook het Huis van Afgevaardigden in.

De Senaat stemde unaniem in met het wetsvoorstel, wat betekent dat het zonder debat wordt doorgestuurd naar president Trump. Die heeft al gezegd zijn handtekening eronder te zetten. Wanneer dit gaat gebeuren, is nog niet duidelijk.

Opvallende draai

Lang wilde Trump niets weten van de openbaring van alle documenten rondom de zedendelinquent, waarmee ook meer duidelijkheid zou komen over wat Trump wist van het misbruikschandaal. Deze week maakte hij ineens een opvallende draai. De president riep zijn partijgenoten juist op om in te stemmen met het wetsvoorstel.

Vorige week vrijgegeven e-mails van Epstein suggereren dat Trump op de hoogte was van het misbruik. Volgens het Witte Huis gaven deze door Democraten vrijgegeven informatie een vertekend en onjuist beeld.

Campagnebelofte

Trump had het vrijgeven van de Epstein-documenten aanvankelijk tot een campagnebelofte gemaakt, maar toen hij eenmaal aan de macht was loste hij die niet in. De druk op de president, ook vanuit zijn eigen partij, liep de afgelopen maanden zo gestaag op.

Trump heeft altijd ontkend dat hij wist van het seksueel misbruik of de vrouwenhandel van Epstein. De Amerikaanse president houdt tot nu toe vol dat hij zijn vriendschap met Epstein verbrak voordat duidelijk was dat die tienermeisjes misbruikte.

Volgens hem gebruiken tegenstanders de aantijgingen om hem zwart te maken. Epstein werd in 2019 dood gevonden in zijn cel, nadat hij was aangeklaagd voor seksueel misbruik en mensenhandel.

Het Israëlische leger heeft een luchtaanval uitgevoerd in het zuiden van buurland Libanon. In een Palestijns vluchtelingenkamp bij de stad Sidon werd een gebouw verwoest. Er zijn zeker dertien doden gevallen volgens de Libanese autoriteiten.

Het bombardement was gericht op Hamas, stelt het Israëlische leger. Volgens de verklaring was het pand een plek waar terroristen werden getraind om aanslagen te plegen in Israël. Voor die bewering is geen bewijs geleverd.

Kamp met 60.000 ontheemden

In vluchtelingenkamp Ein el-Hilweh verblijven naar schatting zo'n 60.000 ontheemde Palestijnen. Het bestaat hoofdzakelijk uit geïmproviseerde gebouwen en niet uit tenten. Of er burgerdoden zijn gevallen bij de Israëlische aanval in het dichtbevolkte gebied is nog onduidelijk.

Libanon heeft in het dodental geen onderscheid gemaakt tussen gedode militanten of burgers. Het leger van Israël stelt dat er maatregelen zijn genomen om burgers te ontzien. Bij eerdere luchtaanvallen in Libanon en Gaza is echter gebleken dat Israël burgerslachtoffers accepteert bij aanvallen op veronderstelde militanten.

Officieel geldt een wapenstilstand tussen Israël en Hezbollah in Libanon, en tussen Hamas en het Israëlische leger. Desondanks voert Israël nog met enige regelmaat luchtaanvallen uit in Libanon en Gaza. Het komt echter zelden voor dat Israël Hamas-doelwitten in Libanon bombardeert. Hamas en Hezbollah zijn bondgenoten van elkaar.

In Chili zijn zeker vijf toeristen omgekomen bij een sneeuwstorm in het zuiden van het land. Ze werden tijdens een wandeltocht in de regio Patagonië overvallen door het noodweer.

De toeristen maakten de wandeling in Nationaal Park Torres del Paine. Het gaat volgens de autoriteiten om twee Mexicanen, twee Duitsers en een Brit. Ze bevonden zich op een plek die alleen te bereiken is na een wandeling van zeker vijf uur.

Volgens de autoriteiten zijn vier andere wandelaars na een uitgebreide zoektocht levend gevonden. Het is niet bekend hoe deze mensen er aan toe zijn.

Het is niet duidelijk of er nog naar andere wandelaars gezocht wordt.

Washington blijft zich inzetten voor "de erfenis van gevallenen tijdens de oorlog ongeacht rang of ras", ook op de Amerikaanse militaire erebegraafplaats in het Limburgse Margraten. Maar verhalen over de strijd voor gelijkheid die Afro-Amerikaanse soldaten tegelijkertijd in eigen land en binnen het leger voerden, passen niet langer binnen "de herdenkingsmissie".

Dat zegt de beheerder van de begraafplaatsen, de American Battle Monuments Commission (ABMC), in een reactie op vragen van de NOS.

ABMC is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van 26 Amerikaanse begraafplaatsen en tientallen herdenkingsmonumenten in het buitenland, waaronder dus Margraten. Uiteindelijk gaat Washington ook over hoe de oorlogsslachtoffers daar herdacht worden.

NRC bracht vorige week naar buiten dat de ABMC twee informatieborden over de rol van zwarte soldaten uit de permanente tentoonstelling in het bezoekerscentrum in Margraten had verwijderd.

"De missie van de ABMC is om zorg te dragen voor de gevallenen, hun verhalen te delen en de erfenis van hun dienst en offer te eren", stelt een woordvoerder van de organisatie. "Dat doen wij door verhalen te delen door de lens van de lokale militaire campagnes en door de ervaringen van degenen die hun leven verloren."

De Amerikaanse ambassadeur in Nederland Joe Popolo, tevens campagnedonor van president Trump, bezocht gisteren Margraten. Hij wilde bij zijn bezoek niet praten met de NOS. Wel zei hij in een video op X: "Het eren van de helden die in Margraten begraven liggen, onder wie Afro-Amerikaanse militairen zoals soldaat Willmore Mack, is ons zeer dierbaar. Hun moed, hun offer en hun menselijkheid verdienen het om openlijk, eerlijk en volledig herinnerd te worden."

Strijd van Trump

Maar volledig gebeurt dat in elk geval niet meer, nu de ABMC heeft besloten om persoonlijke verhalen over segregatie en discriminatie van Afro-Amerikaanse soldaten voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog niet langer uit te lichten. Over die dubbele strijd de strijd tegen de nazi's enerzijds en het gevecht in eigen land anderzijds mag alleen het eerstgenoemde nog verteld worden.

De ontwikkelingen vinden plaats in een tijd waarin Trump de strijd heeft aangebonden met alles wat hij ziet als diversiteit. Zo klaagde Trump eerder al over Juneteenth, de dag waarop de VS de afschaffing van de slavernij herdenkt. "Er zijn te veel vrije dagen, het kost ons land miljarden dollars", zei hij.

Ook de Smithsonians, de federale musea in Washington, moesten het ontgelden. "COMPLEET DOORGESLAGEN", schreef de president op zijn eigen platform Truth Social. "Alles waarover wordt gesproken is hoe verschrikkelijk ons land is, hoe erg de slavernij was." Verhalen van zwarte en vrouwelijke piloten verdwenen eerder al van overheidswebsites na een presidentieel decreet van Trump om wat hij ziet als 'woke' uit te roeien.

'Geen externe instructies'

Bij monde van de woordvoerder sluit de ABMC niet uit dat die nieuwe wind in het Witte Huis een rol speelt bij de beslissing om twee panelen weg te halen. Wel stelt het zelf tot de conclusie te zijn gekomen om de panelen te verwijderen. Een "interpretatie van de behoeften", wordt dat genoemd. "Op geen enkel moment heeft ABMC externe instructies ontvangen om tentoonstellingsinhoud te verwijderen."

ABMC wil niet ingaan op vragen of en hoe er de komende tijd nog aandacht zal zijn voor de offers van Afro-Afrikaanse soldaten in de Tweede Wereldoorlog. "ABMC heeft zich altijd ingezet om de verhalen te delen van de meer dan 10.000 Amerikaanse militairen die op de Netherlands American Cemetery worden herdacht", aldus de woordvoerder.

"Dat blijven we doen, ongeacht rang, ras, geslacht of overtuiging. ABMC waardeert de relatie met onze partnerlanden en de sterke betrokkenheid van het Nederlandse volk zeer in onze missie om de Amerikaanse militairen te herdenken die hun leven hebben gegeven in naam van de vrijheid."

Driekwart van alle bushaltes in de provincie Friesland is niet of onvoldoende toegankelijk voor mensen met een beperking. Dat zegt ROCOV, de belangenvereniging van reizigers in het openbaar vervoer. Met ingang van december kunnen Friese gemeenten geld aanvragen bij de provincie om de haltes toegankelijker te maken.

Dat geld kan gebruikt worden om drempels weg te halen en voor wegwijzers voor visueel gehandicapten. Voor het aanpassen van een bushokje wordt 25.000 euro beschikbaar gesteld. In de pot zit 1,2 miljoen euro.

Gedeputeerde De Vries gaat ervan uit dat voor dat bedrag tientallen bushaltes kunnen worden aangepast. "Wij willen graag dat iedereen met de bus kan", zegt De Vries. "Onze bussen zijn al goed toegankelijk. Het is nu zaak om de haltes zo aan te passen dat ook mensen met een rolstoel of een andere beperking goed kunnen in- en uitstappen."

Proefritten

Uit onderzoek van reizigersvereniging ROCOV en hogeschool Van Hall Larenstein bleek eerder al dat een ruime meerderheid van de bushaltes in de provincie niet goed toegankelijk zijn voor mensen met een handicap.

Volgens het VN-verdrag Handicap zijn de provincies of vervoersregio's verplicht om voor 2040 alle haltes toegankelijk te maken.

Gedupeerden aan het woord

Omrop Fryslân sprak met mensen die vanwege hun handicap geen gebruik kunnen maken van de bus.

Voor Eddy de Vries uit Drachten is het moeilijk om in de omgeving van zijn woonhuis de bus te pakken. Het perron van de bushalte is in zijn geval te hoog en te smal voor een oudere reiziger met wandelstok. Een breder perron met minder hoogteverschil zou in dit geval al helpen.

Mensen die in een rolstoel zitten hebben er weer belang bij dat reizigersinformatie niet te hoog hangt. Voor slechtzienden ontbreken op dit moment nog bij veel bushaltes de geribbelde tegels die hen de weg wijst.

Volgens gedeputeerde De Vries staan verschillende Friese gemeenten al in de startblokken om subsidie aan te vragen voor beter toegankelijke bushaltes. "Ik weet dat sommige gemeenten al een aanvraag klaar hebben liggen."

De Vries hoopt dat het door de nieuwe regeling in de toekomst makkelijker wordt voor mensen met een handicap om de bus te pakken. "Het gaat er ons om dat zoveel mogelijk mensen de bus kunnen pakken."

Perhaps the biggest hurdle to starting a home blacksmithing operating is the forge. There’s really no way around having a forge; somehow the metal has to get hot enough to …read more

Een Belgische rechtbank heeft een 31-jarige man veroordeeld tot 3,5 jaar cel voor het ernstig mishandelen van een man op een homo-ontmoetingsplaats. Dat deed hij in zijn woonplaats Lommel, net over de grens bij Eindhoven.

In augustus vorig jaar sloeg hij een man in een roze badpak meermaals bewusteloos. Hij filmde alles en deed intussen ook homofobe uitspraken, schrijft de VRT.

De Vlaming zei in de rechtbank dat het geweld niks met de geaardheid van het slachtoffer te maken had. Hij beweerde dat de man iets tegen hem riep, waarna hij de man klappen gaf.

De rechtbank hecht geen geloof aan de verklaring en noemt het overduidelijk dat de man handelde "uit misprijzen voor de seksuele geaardheid van het slachtoffer".

Techgigant Meta heeft een grote rechtszaak gewonnen in de Verenigde Staten. Het bedrijf werd ervan beschuldigd de concurrentie in de kiem te hebben gesmoord door de aankoop van Instagram en WhatsApp. Hiermee zou Meta zijn machtspositie hebben misbruikt. Dit is niet het geval, oordeelt de rechter.

In 2020 werd Meta, toen nog Facebook, aangeklaagd door de Amerikaanse markttoezichthouder FTC. Facebook kocht Instagram en WhatsApp meer dan tien jaar geleden voor respectievelijk 715 miljoen dollar en 22 miljard dollar. Toen werden de aankopen nog goedgekeurd door de markttoezichthouder, aangezien Instagram en WhatsApp nog relatief kleine spelers waren.

In e-mails die aan het licht kwamen, bleek volgens de toezichthouder dat Facebook mogelijke concurrentie als een bedreiging zag die het bedrijf kon uitschakelen door die bedrijven over te nemen. De FTC eiste dat Meta de socialemediaplatformen weer zou verkopen of herstructureren.

Concurrenten

De zaak werd eerst afgewezen omdat de FTC onvoldoende bewijs naar voren had gebracht. Begin 2022 werd de zaak alsnog opgepakt omdat de rechter in Washington de aantijgingen "krachtiger en gedetailleerder" vond. Zeven maanden geleden begon de zaak.

Vandaag oordeelde een rechter in Washington dus dat Meta niets verkeerds heeft gedaan. Hij zegt dat de FTC niet genoeg bewijs heeft geleverd dat de aankopen van de platforms het bedrijf in staat stelden op illegale wijze een monopolie te creëren.

De waakhond moest niet alleen bewijzen dat Meta in het verleden een monopoliepositie had, maar ook dat het bedrijf die nog steeds heeft. Dat lukte dus niet, aldus het oordeel van de rechter. Meta zegt dat het wel degelijk concurrenten heeft, zoals TikTok, YouTube en Snapchat.

Het vrijgeven van de justitiële Epstein-documenten in de VS is een stap dichterbij gekomen. Het Huis van Afgevaardigden heeft ingestemd met een voorstel om het ministerie van Justitie te dwingen het volledige dossier openbaar te maken. De volgende stap is een stemming in de Senaat.

Het lag voor de hand dat het Huis groen licht zou geven voor de motie. President Trump maakte deze week een opvallende draai en riep zijn partijgenoten opeens op ermee in te stemmen. "We hebben niets te verbergen", zei de president op sociale media.

'Ik heb een land te leiden!'

Sinds zijn terugkeer in het Witte Huis wilde Trump juist niets weten van openbaring van alle documenten rondom de zedendelinquent, waarmee ook meer duidelijkheid zou komen over wat Trump wist van het misbruikschandaal. De president spoorde justitie aan om Democratische prominenten te onderzoeken vanwege hun banden met Epstein: "Verspil jullie tijd niet met Trump, ik heb een land te leiden!" De president deed de kwestie af als een heksenjacht tegen hem.

Maar de druk op de president, ook vanuit zijn eigen partij, is de afgelopen maanden gestaag opgelopen. Vorige week vrijgegeven e-mails van Epstein suggereren dat Trump op de hoogte was van het misbruik. Volgens het Witte Huis gaven deze door Democraten vrijgegeven informatie een vertekend en onjuist beeld.

Correspondent Rudy Bouma sprak voor Nieuwsuur met slachtoffers van Epstein en met Republikeinen die zich tegen Trump keerden door het schandaal:

De president houdt vol dat hij vele jaren geleden alle banden heeft verbroken met Epstein. De zakenman werd in 2019 dood gevonden in zijn cel, nadat hij was aangeklaagd voor seksueel misbruik en mensenhandel.

Een Argentijnse rechter in de strafzaak tegen het medische team van de overleden voetballegende Diego Maradona is uit haar functie gezet. Ook mag zij in de toekomst geen enkele andere rechterlijke functie meer bekleden. Een speciale commissie heeft dat bepaald.

De 48-jarige Julieta Makintach was een van de drie rechters in de strafzaak tegen zeven medische professionals. Zij worden ervan verdacht dat ze de Argentijnse voetballer niet de noodzakelijke zorg hebben gegeven. Dat zou vijf jaar geleden tot zijn dood hebben geleid. De medische professionals worden door het Argentijnse Openbaar Ministerie beschuldigd van doodslag.

Ethische regels overtreden

Het proces werd in mei nietig verklaard nadat was gebleken dat Makintach had meegewerkt aan een documentaire over de dood van Maradona. De rechtbank verbiedt interviews met rechters tijdens een lopend proces. Ze had daarmee de ethische regels overtreden.

Makintach ontkende dat en zei dat ze het interview had gegeven op verzoek van een vriend en dat ze niet wist dat het gesprek onderdeel was van de documentaire.

De strafzaak wordt op 17 maart heropend. Als de zeven medische professionals schuldig worden bevonden, kunnen ze een gevangenisstraf tot 25 jaar krijgen.

The magnetic loop antenna is a familiar sight in radio amateur circles as a means to pack a high performance HF antenna into a small space. It takes the form …read more

In Schinnen zijn bewoners flink geschrokken van het nieuws dat mogelijk tientallen mensen zijn overleden door middelen van de online webshop Funcaps. Het bedrijf opereerde jarenlang vanuit een loods in het Limburgse dorp, en ging later verder op een andere locatie. Hoe konden de twee eigenaren zo lang doorgaan met hun handel in gevaarlijke designerdrugs?

"Ik wist niet wat ik hoorde. Schrikbarend", zegt de overbuurman van de loods. In de Schinnense opslag vond de politie in 2022 bij een doorzoeking op verzoek van de Belgische politie grote hoeveelheden designerdrugs en namaakmedicijnen.

Tot de inval stond tot de loods vol met rekken, computers, printers en ook een pillenmachine, weet hij. "Er lagen spullen die ze verkochten. Pillen, poppers, seksartikelen, van alles. Alles wat je via internet kan verkopen." Hij herinnert zich de mannen achter Funcaps als "hele nette jongens" en "een beetje sportschooltypes". "Ze hadden hele dikke auto's. Ik heb hier wel eens een Ferrari voorbij zien komen."

De buurman heeft hen naar eigen zeggen gevraagd of de handel wel legaal was. "Ze zeiden dat ze in het grijze gebied opereerden, maar wel aan de goede kant. Ze maakten pillen, amfetamine. Dat mocht niet zo verkocht worden, maar als je er een bepaald stofje aan toevoegde weer wel."

"Daar waren ze heel open over", zegt een andere bewoner. "Ze waren er vol van overtuigd dat het allemaal legaal was."

De handel ging door tot in 2022 de politie voor de deur stond. "Ze hebben het dichtgegooid en toen is het een jaar verzegeld geweest. En toen zijn ze ergens anders verder gegaan met hetzelfde kunstje", zegt de overbuurman. "Apart dat dat kan in Nederland."

Breaking Bad

Het verhaal van Stefan P. (30) en Jord van W. (31) vertoont wel wat parallellen met de serie Breaking Bad. Deze keer niet met een ontspoorde scheikundedocent en zijn student, maar met twee Zuid-Limburgse jongens van wie er één een chemische achtergrond had.

P. en Van W. leerden elkaar kennen op de sportschool en besloten in 2016 samen een bedrijf op te richten om designerdrugs te verkopen. Funcaps was geboren.

Het bedrijf groeide uit tot een van de grootste spelers op de markt. De mannen verkochten variaties van xtc, speed of lsd, maar ook zware kalmerende middelen.

'All Cops Are Bastards'

Ze verdienden er goed aan. In vijf jaar tijd was de omzet 42 miljoen, schat het Openbaar Ministerie. Op sociale media is te zien dat de eigenaren zich met dure auto's vertoonden, zoals een Lamborghini Húracan.

Opvallend: een Mercedes met het logo van Funcaps erop heeft een kenteken dat begint met ACAB, straattaal voor All Cops Are Bastards. In Duitsland mogen autobezitters een lettercombinatie kiezen. Het is overigens onduidelijk of dat in dit geval is gebeurd: de lettercombinatie AC kan er ook op duiden dat de auto is gekocht in de regio Aken, net over de grens met Zuid-Limburg.

Het duo richtte nieuwe bedrijven op, en daaronder weer dochterbedrijven. Volgens bewoners was er ook geïnvesteerd in vastgoed in Limburg en Duitsland.

Jarenlang ging het goed. Funcaps kon door pretpillen te maken met een net iets andere samenstelling de opiumwet omzeilen. In België lukte dat niet, daar stelde de politie in 2021 al een onderzoek in.

Alarmbellen

In Nederland gingen er intussen ook alarmbellen af, bijvoorbeeld bij de ING Bank, die in 2022 vragen begon te stellen aan Funcaps over de legaliteit van hun handel. De bank had vastgesteld dat de producten van Funcaps nauw verwant waren aan stoffen op de lijst met verboden middelen en beëindigde de relatie.

Pas na een wijziging van de Opiumwet per 1 juli dit jaar waren er genoeg handvatten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen Funcaps, bevestigt een woordvoerder van het OM. In de nieuwe wet kwam er naast harddrugs en softdrugs een derde verboden categorie bij: lijst 1A.

Op die nieuwe lijst zijn hele stofgroepen binnen de designerdrugs opgenomen, en daarmee werd het kat- en muisspel tussen de overheid en de aanbieders van designerdrugs doorbroken. Op 8 augustus dit jaar werden Stefan P. (30) en Jord van W. (31) opgepakt. Ze zitten vast in afwachting van hun strafzaak.

De verdachten houden vol dat ze zich steeds aan de wet hebben gehouden. De advocaat van de verdachten zei bij de eerste inleidende zitting gisteren dat het tweetal al jaren werkt in "volledige openheid en transparantie". Er werd juist altijd gewezen op de mogelijk schadelijke effecten van de goederen, stelde de raadsman.

De volgende zitting in de zaak is op 5 februari.