Ruim een half jaar na zijn verkiezing begint paus Leo XIV aan zijn eerste buitenlandse reis. Alle ogen zijn gericht op de in de Verenigde Staten geboren en in Peru gevormde Robert Francis Prevost. De belangstelling bij journalisten om mee te vliegen was zo groot dat er meteen een wachtlijst ontstond om mee te mogen in het pauselijke vliegtuig.
Leo XIV gaat eerst naar Turkije voor een uitgebreid programma dat zowel oecumenisch, interreligieus als politiek is. De reis was gepland voor paus Franciscus, maar nu gaat zijn opvolger naar Turkije voor de herdenking van een belangrijke mijlpaal uit het vroege christendom: het Concilie van Nicea in 325, dit jaar 1700 jaar geleden.
Dat was een bijeenkomst van bisschoppen uit het Romeinse Rijk onder leiding van keizer Constantijn de Grote om meningsverschillen over de basisprincipes van het geloof op te lossen. Het grote twistpunt was de vraag of Jezus een mens met bijzondere gaven was, of dat hij God was.
In Nicea werd bepaald dat hij van dezelfde orde was als God. Daarmee werd de geloofsbelijdenis vastgesteld die nu nog steeds in bijna alle kerken van kracht is. Ook besloten de bisschoppen hoe de datum van christelijk Pasen moest worden bepaald.
Paus Leo zal in Nicea, dat nu Iznik heet, het Concilie herdenken samen met zijn orthodoxe tegenpool Bartholomeus, de patriarch van Constantinopel. De ontmoeting illustreert de goede relatie tussen katholieken en orthodoxen.
Christenen vormen in het islamitische Turkije een minuscule minderheid en zij hebben het niet gemakkelijk. De verwachting is dan ook dat Leo bij zijn ontmoetingen om meer vrijheid van godsdienst zal vragen en zich zal uitspreken tegen christenvervolging in een regio die ooit de bakermat was van het christendom.
Gulsah Ercetin, correspondent Turkije
"Turkije is een seculier land waarvan het overgrote deel van de bevolking moslim is. In heel Turkije wonen naar schatting 180.000 christenen, op een bevolking van bijna 86 miljoen. De meeste christenen wonen in Istanbul. Het is een kleine maar diverse groep. Denk aan Armenen, Assyriërs, Turkse christenen en Grieks-orthodoxe christenen.
Het is ook een land met veel christelijke heiligdommen. Zo staat in de stad Antakya een van oudste kerken ter wereld. Het is een plek waar de eerste christenen samenkwamen.
Turkse media noemen het bijzonder dat de eerste buitenlandse reis van de paus naar Turkije gaat. Leo bezoekt vandaag het mausoleum van Mustafa Kemal Ataturk, de eerste president en grondlegger van de Turkse republiek. Daarna heeft hij een ontmoeting met president Erdogan. Verwacht wordt dat verschillende onderwerpen aan bod komen. Van de positie van christenen in de regio en de dialoog met de islam tot Gaza.
Er zijn ook berichten dat het zal gaan over de mogelijke heropening van het Grieks-orthodoxe seminarie, een theologisch instituut, op het eiland Heybeliada, vlak voor de kust van Istanbul. Priesters werden daar opgeleid, maar de school werd in 1971 gesloten vanwege een wet die particulier hoger onderwijs beperkte. In september werd de kwestie nog besproken in het Witte Huis toen Erdogan daar op bezoek was. De Turkse president zei dat hij "zijn deel" zou doen om de school te heropenen.
Tijdens het bezoek staat ook de dialoog met de islam hoog op Leo's agenda. Net als zijn voorgangers Benedictus XVI en Franciscus bezoekt hij de Blauwe Moskee in Istanbul. Ook zal aandachtig worden gekeken en geluisterd naar de ontvangst door president Erdogan in Ankara en Leo's toespraak tot de Turkse autoriteiten.
Door naar Libanon
Het is geen geheim dat de paus Vaticaanstad graag als neutrale plek wil promoten voor vredesonderhandelingen. Erdogan werpt zich nu ook op als bemiddelaar bij internationale conflicten. Zelf verkondigt Leo dat vrede en verzoening de kern van zijn boodschap zijn. Ook pleit hij voor meer dialoog en ontwapening, van Oekraïne tot het Midden-Oosten.
Zondag reist Leo door naar Libanon met diezelfde vredesboodschap. Het is een tweede etappe die hij, op uitnodiging van de Libanese bisschoppen, op eigen initiatief heeft toegevoegd aan zijn reisplan. Dinsdagmiddag keert hij weer terug naar Rome.