'Amerikanen namen olietanker in beslag op twijfelachtige juridische gronden'
Er zijn meer vragen dan antwoorden na de onderschepping van een olietanker en zijn lading Venezolaanse olie door de VS gisteravond. De Skipper, zoals de tanker heet, is door Amerikaanse troepen en FBI-agenten voor de Venezolaanse kust overgenomen.
Waar het schip en de bemanning zich nu bevinden, is onduidelijk. Volgens het Witte Huis gaat de tanker naar een Amerikaanse haven en is het de bedoeling dat de olie in beslag wordt genomen.
De actie is een dramatische escalatie na de massale Amerikaanse troepenopbouw in de Caribische Zee en het ultimatum van president Trump aan de Venezolaanse leider Maduro om op te stappen. "We zijn terug bij het recht van de jungle", zegt Ben Bekkering, onderzoeker bij Instituut Clingendael en voormalig viceadmiraal bij de marine. "Amerika handelt unilateraal."
De Amerikaanse minister van Justitie Bondi liet gisteren een video zien van de actie, uitgevoerd door een klein team van mariniers, kustwacht-officieren en federale agenten:
Waar de onderschepping precies plaatsvond, is niet bekendgemaakt, maar The New York Times heeft een kaart gepubliceerd met daarop de laatst bekende locatie van de tanker, zo'n 250 kilometer ten noordoosten van de Venezolaanse kust, tussen de Caribische eilanden Grenada en Tobago.
De Skipper voer onder de vlag van Guyana, buurland van Venezuela, maar staat in dat land niet geregistreerd. The New York Times meldt op basis van satellietbeelden en foto's dat het schip dit jaar vaak tussen China, Iran en Venezuela heeft gevaren.
De tanker zou op 4 of 5 december zijn vertrokken vanaf de Venezolaanse oliehaven Puerto José met bestemming ergens in Azië. De lading bestond uit 1,8 miljoen vaten ruwe olie, waarvan een deel al was overgeslagen op een andere tanker voordat de Amerikanen aan boord kwamen, meldt persbureau Reuters. De BBC schat de waarde van de lading op mogelijk meer dan 80 miljoen euro.
Venezuela noemt de actie "internationale piraterij" en beschuldigt president Trump van een poging om de olievoorraden van het land in te pikken. De regering-Trump zegt dat de tanker onderdeel is van een schaduwvloot die wordt gebruikt om olie te verschepen die onder Amerikaanse sancties valt.
Ook het schip zelf wordt genoemd in een sanctie door het Amerikaanse ministerie van Financiën. De Skipper, die eerder onder andere namen heeft gevaren, zou mede olie-inkomsten hebben gegenereerd voor het Iraanse elitekorps - de Revolutionaire Garde - en Hezbollah, die allebei door de VS als terroristische organisaties worden beschouwd.
"Mogen de grote landen alles bepalen en moet de rest zich eraan houden?", zegt Ben Bekkering. "In het verleden voerde de VS anti-drugsoperaties uit volgens de principes van rechtshandhaving. Daar zijn ze van afgestapt. Het lijkt nu meer op oorlogsvoering, maar hoe ze de laatste tijd handelen in dat gebied is ook niet volgens het oorlogsrecht." Hij verwijst daarmee naar de dodelijke Amerikaanse aanvallen op vermeende drugsboten in de Caribische Zee en de oostelijke Stille Oceaan.
Twee weken geleden heeft een federale rechter in de VS het bevel gegeven voor de inbeslagname van de Skipper, melden Amerikaanse functionarissen. Aanleiding zou de smokkel zijn van Iraanse olie door de tanker in het verleden.
Volgens de bron van The New York Times worden Maduro en zijn regering in het bevel niet genoemd. Maar het bevel is niet openbaar gemaakt, waardoor de juridische gronden van de actie van gisteravond schimmig blijven.
Op de knieën krijgen"Er is onder journalisten en onder het publiek grote verwarring over de juridische aspecten ervan", zegt Peter van der Kruit, adviseur van het juridisch adviesbureau voor maritiem recht JNAB. "Amerika maakt gebruik van de verwarring door de aard van deze inbeslagname onduidelijk te maken."
Hij verwijst naar het feit dat er zowel militaire als civiele handhavingsofficieren betrokken zijn bij de actie. Dat zou een grijs gebied creëren tussen een oorlogshandeling en rechtshandhaving.
Voormalig viceadmiraal Bekkering ziet dat anders. "De Amerikanen zijn voorbij de discussie of dit oorlog is of rechtshandhaving. Voor mij is het klip en klaar wat ze willen. Ze hebben besloten dat ze Venezuela op de knieën moeten krijgen."
Volgens Bekkering heeft de VS een zwak argument, omdat ze optreden om hun eigen sancties te handhaven. Er bestaan geen VN-sancties tegen het land. "De VS heeft voor zichzelf een juridisch kader geschetst en zichzelf een mandaat gegeven. Ze vinden dat Maduro weg moet. Maar of het juridisch houdbaar is, betwijfel ik."