De Amerikaanse tv-dominee Jimmy Swaggart is afgelopen dinsdag op 90-jarige leeftijd overleden. Swaggart bouwde als een succesvol predikant een media-imperium op, maar raakte door seksschandalen veel geloofwaardigheid kwijt. In tranen beleed hij zijn zonden tegenover God, zijn vrouw, de gemeente en het Amerikaanse volk.
Als zoon van een predikant werd Jimmy Swaggart geboren in een arm gezin in Louisiana. Hij maakte al op jonge leeftijd naam binnen de Pinksterbeweging, aanvankelijk achter op een pick-uptruck, later op de radio en uiteindelijk via de televisie, die in de jaren 70 in opkomst kwam als evangelisatiekanaal.
De stijl van Swaggart was zeer geschikt voor het medium: hij speelde graag zelfgeschreven inspirerende liederen op de piano, om daarna als een tijger over het altaar heen en weer te bewegen, de gelovigen opzwepend met handgebaren en retorische uithalen. Een beetje show zat in de familie: hij was een volle neef van rock-'n-roll-legende Jerry Lee Lewis.
Het legde hem allemaal geen windeieren. Hij vergaarde 20 miljoen leden voor zijn kabel-tv-zender en zijn maandblad The Evangelist bereikte 800.000 abonnees. In meerdere landen wist zijn organisatie voet aan de grond te krijgen.
Swaggart liet in Baton Rouge een megakerk bouwen voor duizenden gelovigen, met een bijbehorend bijbelcollege. Via zijn postorderbedrijf konden mensen christelijke waar als T-shirts met religieuze teksten, bijbels of een replica van Jezus' doornenkrans kopen.
Goor, wild, verrot, kwaadaardig, goddeloos, obsceen
Swaggart predikte een orthodoxe vorm van het protestantisme. De Katholieke Kerk wees hij af als "een valse religie", joden hadden volgens hem millennia aan ellende "over zichzelf afgeroepen" door Jezus af te wijzen en hij dreigde met geweld tegen homoseksuelen, gevolgd door applaus van zijn congregatie. "Als je een probleem hebt met wat ik zeg, praat je maar met mijn baas."
Hij trok ook van leer tegen het in zijn ogen morele verval van de VS, te midden van de aidsepidemie, vrijere seksuele moraal en een beeldcultuur die voor hem regelrechte pornografie was. "Dit is een goor, wild, verrot, kwaadaardig, goddeloos, obsceen tijdperk", meende hij in 1988. Een verbod op seks voor of naast het huwelijk zou dat volgens hem allemaal oplossen.
Opmerkelijk was dat hij er niet voor terugdeinsde ook collega's de levieten te lezen. Toen tv-dominee Jim Baker door het stof moest vanwege een buitenechtelijke affaire, noemde hij hem "een kankergezwel dat uit de kerk moet worden gesneden". Over de praktijken van evangelist Oral Robert zei Swaggart dat hij zich "schaamde wat er allemaal omgaat in de wereld van religieuze tv".
Prostitueebezoek
Kort daarna moest Swaggart echter zelf boete doen. Na een ruzie met een andere dominee wist een privédetective foto's van hem te maken toen hij een hotelkamer met een prostituee verliet. De vrouw vertelde dat hij haar meerdere keren naakt had laten poseren om aan zijn gerief te komen.
Zonder in detail te treden gaf Swaggart in zijn kerk een berouwvol mea culpa en vroeg om vergiffenis. "Ik heb tegen U gezondigd, mijn Heer. Ik vraag dat Uw dierbare bloed elke vlek wast en reinigt", zei hij met dikke tranen en trillende onderlip, gevolgd door een vergevende omhelzing van zijn vrouw.
Bekijk hier het fragment:
Het werd een beroemd beeld uit de jaren 80, symbool voor de huichelachtige zedenpredikers die zich niet aan hun eigen voorschriften konden houden. Popgroep Genesis wreef met het satirische Jesus he knows me nog eens extra zout in de wonden voor televangelisten die zich te veel op het wereldse richtten: "Doe wat ik zeg, niet zoals ik doe".
Debra Murphree, de vrouw met wie Swaggart betrapt was, zag in ieder geval alleen krokodillentranen. "Dat zijn geen echte tranen. Hij stond iedereen de les te lezen terwijl hij het zelf gewoon deed." Ze voegde er nog aan toe dat de geloofsmiljonair maar krenterig was: de man die zich had voorgesteld als Billy bood haar aanvankelijk slechts een tientje voor haar diensten.
Swaggarts imago leed onder de bekentenis, maar toch bleef hij gewoon prediken. Zelfs nadat hij in 1991 weer in gezelschap van een prostituee was betrapt: de politie hield hem aan terwijl hij slingerend reed in een ongeregistreerde Jaguar.
Dit keer volgde geen publieke biecht. Tegen media deed hij het incident af met: "De Heer heeft me gezegd dat het jullie helemaal niets aangaat".