NOS Nieuws - Algemeen

Defensie en de NS praten over een mogelijke verkoop van oude treinwagons, die omgebouwd kunnen worden tot zogenaamde medevac-treinen voor gewonde militairen. Dat bevestigt een woordvoerder van de NS na berichtgeving door het AD.

'Medevac' staat voor medische evacuatie, waarmee het transport bedoeld wordt van gewonde, zieke of behandelde militairen. Er vindt dus geen medische behandeling plaats in de treinen, zoals operaties.

Defensie heeft contact gezocht met de spoorvervoerder. Het gaat om "verkennende gesprekken", zegt de woordvoerder. Wat voor materieel in aanmerking komt, is nog onduidelijk. Wel worden treinen de komende jaren vervangen. "Het hangt ook af van waar bij Defensie behoefte aan is", zegt de NS.

Het AD meldt dat de NS-wagons waarover de partijen spreken al in 2026 omgebouwd moeten worden tot rijdende medevac-treinen. Het zou allereerst gaan om 24 wagons. Dat aantal zou nog kunnen worden verhoogd.

KLM-piloten ingezet

Vorige week meldde Defensie al dat piloten van KLM als reservist ingezet kunnen worden om gevechtsvliegtuigen te besturen. Het gaat om burgerpiloten die in het recente verleden hebben gevlogen bij Defensie. Ze doen dit op vrijwillige basis. Er wordt begonnen met piloten die nog maar kort vliegen bij KLM.

KLM stelt hiervoor vijf voltijdsbanen beschikbaar die over een groter aantal piloten worden verdeeld. Die piloten kunnen naast hun werk bij KLM ook hun vaardigheden oefenen als Defensiepiloot van onder meer F-35's.

Bij een drinkwatertappunt in een speeltuin in Voorburg is geen verontreiniging gevonden. De drinkwaterpomp werd uit voorzorg afgesloten, nadat meerdere kinderen ziek waren geworden. Allen waren in de speeltuin 'Opa's Veldje' geweest.

Gisteren meldde persbureau ANP dat er twee weken geleden zeker 23 kinderen van twee basisscholen in Voorburg ziek waren geworden na een bezoek aan de speeltuin. De kinderen hadden volgens "een bezorgde ouder en buurman" last van maag- en darmklachten als overgeven, diarree en buikpijn.

De gemeente Leidschendam-Voorburg geeft aan dat het nog onduidelijk is waardoor de kinderen ziek zijn geworden. Ook staat nog niet vast dat het te maken heeft met het bezoek aan de speeltuin.

Veilig om te drinken

Uit voorzorg werden het watertoestel en de drinkwaterpomp in de speeltuin afgesloten. Ook was de GGD door de gemeente gevraagd om monsters nemen voor onderzoek.

De drinkwaterpomp is van waterbedrijf Dunea. De gemeente had het bedrijf gevraagd de kwaliteit van het water zo snel mogelijk te controleren. Dunea meldt vandaag dat daar geen verontreiniging is aangetroffen, wat betekent dat het water veilig is om te drinken.

In het waterspeeltoestel komt grondwater naar boven via een zelf te bedienen pomp. Onderzoek moet nog uitwijzen of dit water, dat niet is aangemerkt als drinkwater, is verontreinigd.

De bibliotheek van de aartsabdij in Pannonhalma, de oudste van Hongarije, wordt geteisterd door een plaag van broodkevers. Die zijn zich een weg aan het eten door de collectie van zo'n 400.000 boeken, waaronder een bijbel uit de dertiende eeuw en honderden boeken van voor de uitvinding van de boekdrukkunst, in de vijftiende eeuw. De bibliotheek huist ook duizenden boeken uit de zestiende eeuw.

Medewerkers van de bibliotheek zagen bij reguliere schoonmaakrondes dat er ongebruikelijke lagen stof op de collectie lagen en merkten daarna dat er gaten waren 'geboord' in de ruggen van meerdere boeken. Bij opening bleken dat de kevers ook in de papieren pagina's zaten. Ze eten het papier op en leggen eitjes in de boeken, waarna de larven ook weer het papier opeten.

Klimaatverandering

Hoe veel boeken er nu beschadigd zijn, is niet bekend. Maar volgens de directeur en de hoofdconservator van de bibliotheek zijn de kevers aangetroffen op verschillende plekken in de bibliotheek, en lopen nu zo'n 100.000 boeken gevaar. Die worden nu door medewerkers in kratten geplaatst en daarna ingepakt in luchtdichte zakken, waarin stikstofgas wordt gespoten.

Als de zakken na zes weken weer opengemaakt worden, zo vertelt hoofdconservator Zsófia Edit Hajdu, is de hoop dat de kevers door zuurstofgebrek zijn doodgegaan. De boeken worden dan één voor één geïnspecteerd, gestofzuigd en zo nodig gerestaureerd.

De broodkever doet zich doorgaans vooral tegoed aan etenswaren zoals graan of meel, maar houdt ook van de gelatine en zetmeel in oude boeken.

Waarom de plaag nu ontstaan is in de bibliotheek van Pannonhalma is niet bekend, maar volgens conservator Hajdu komt de kever nu meer voor door klimaatverandering: "Zoals bij alle insecten zijn hogere temperaturen goed voor de broodkever. Onder de 20 graden zijn ze niet zo actief, maar daarboven wel. Onder de 20 graden reproduceren ze pakweg twee keer per jaar, maar boven de 20 graden is dat twee keer zo hoog."

'Onderdeel van cultuur verloren'

De abdij van Pannonhalma werd gesticht in 996, en is daarmee ouder dan de Hongaarse monarchie. Het geldt als een van de belangrijkste culturele en religieuze centra van het land en overleefde onder meer de Ottomaanse bezetting in de zestiende en zeventiende eeuw.

Volgens directeur Ilona Ásványi zijn de oudste en zeldzaamste boeken van de collectie niet in gevaar, omdat die op een afgezonderde plek worden bewaard die niet is geïnfecteerd. Maar ze is alsnog bedroefd: "Als ik een boek zie dat is opgegeten door een kever, dan krijg ik het gevoel dat een onderdeel van de cultuur verloren is. Ongeacht hoeveel exemplaren we nog hebben of hoe vervangbaar het is."

In Frankrijk is een voortvluchtige gevangene weer opgepakt, nadat hij vrijdag in een waszak uit een gevangenis bij Lyon was ontsnapt. Dat schrijven Franse media, waaronder tv-zender BFMTV.

De 20-jarige man zat in een waszak van een vrijgelaten celgenoot: die had bij het verlaten van de gevangenis om een bagagekarretje gevraagd, omdat zijn spullen naar eigen zeggen te zwaar waren om naar de auto te dragen.

Zoektocht

Het duurde ruim een dag voordat de cipiers doorhadden dat de gevangene er niet meer was. Daarna werd een grote zoekactie opgetuigd. Ook zette Interpol hem met een zogenoemde 'red notice' op een lijst met internationaal gezochte personen.

De man zat vast voor onder meer betrokkenheid bij een moord in het bendecircuit en er liepen nog onderzoeken in andere zaken tegen hem. Door de ontsnapping laaide in Frankrijk de discussie over te volle gevangenissen op.

Opgepakt

De man werd vanochtend vroeg door een arrestatieteam opgepakt, toen hij een kelder verliet in Sathonay-Camp, een plaatsje nabij Lyon. Het is niet bekend hoe de politie hem op het spoor is gekomen.

Er wordt nog gezocht naar de vrijgelaten gevangene die hem hielp bij ontsnappen.

Er komen toch geen hypotheken met NHG voor flexwoningen die ergens tijdelijk mogen staan. De Nationale Hypotheekgarantie zei vorig jaar dit te onderzoeken, maar het blijkt niet mogelijk.

Het probleem is dat flexwoningen van een gemeente vaak maximaal 15 jaar ergens mogen staan. Maar een hypotheek heeft meestal een duur van 30 jaar. En er is geen garantie dat die woning na die 15 jaar ergens anders heen kan.

Daardoor wordt onzeker hoeveel zo'n woning nog waard is, als er geen nieuwe plek voor gevonden kan worden. NHG hoopte dat gemeenten een zogeheten herplaatsingsgarantie zouden geven, zodat een flexwoning altijd ergens anders neergezet kan worden. Maar nu blijkt dat te weinig gemeenten zo'n herplaatsing kunnen garanderen. En daarom stopt NHG met het project.

Alleen huur

"Om consumenten op een verantwoorde manier toegang te bieden tot dit type woningen, is een herplaatsingsgarantie vanuit gemeenten noodzakelijk", zegt Roald van der Linde van NHG. "Dit is ingewikkeld en te weinig gemeenten kunnen dit bieden. Daar lopen we nu helaas op vast."

In de praktijk zijn bijna alle flexwoningen op tijdelijke plekken nu van corporaties en investeerders die ze verhuren. Die durven het risico van wat te doen na 15 jaar wel aan. En voor investeerders is er de Regeling Tegemoetkoming Herplaatsing Flexwoningen. Die moet meer zekerheid geven op een nieuwe locatie voor flexwoningen.

Betaalbaar voor starter

Banken geven nu nagenoeg geen hypotheken aan particulieren voor de aankoop van een flexwoning op tijdelijke grond. En in de enkele gevallen dat ze het wel doen, is dat met een hypotheek met een looptijd gelijk aan de beschikbaarheid van de grond, zei de NHG eerder. Vooral voor starters op de woningmarkt zou het kopen van een flexwoning een uitkomst kunnen zijn. Een flexwoning kost volgens NHG gemiddeld zo'n 180.000 euro en een reguliere koopwoning rond de 450.000 euro.

De Nationale Hypotheekgarantie dient als vangnet voor het geval iemand door bijvoorbeeld werkloosheid, scheiding of het overlijden van een partner een woning met verlies moet verkopen. Met de garantie wordt de restschuld overgenomen en aan de bank betaald.

Het aantal nieuwe flexwoningen groeit. Vorig jaar zijn er voor meer dan 5000 een vergunning gegeven, twee jaar eerder waren dat er nog minder dan 3000. De overheid ziet de plaatsing van flexwoningen als een van de oplossingen voor het woningtekort.

Bij het ongeluk op het spoor bij Assen waarbij vanochtend een auto op een trein botste, is een automobilist om het leven gekomen. Vanwege het ongeluk is het treinverkeer tussen Groningen en Assen stilgelegd.

Het ongeluk gebeurde rond 08.30 uur bij Loon, een dorp in de buurt van Assen. De auto vloog bij de aanrijding in brand. De brandweer laat aan RTV Drenthe weten dat de trein is ontruimd.

De machinist en ongeveer zeventig inzittenden van de trein bleven ongedeerd. De passagiers zijn met bussen naar Groningen gebracht.

Bij de brand is de bovenleiding beschadigd geraakt. In eerste instantie verwachtte de NS dat het treinverkeer rond 16.00 uur hervat kon worden, maar dat wordt 20.00 uur. De NS meldt dat er stopbussen rijden.

Er is nog veel onduidelijk over de crash van een Nederlands vliegtuigje op de luchthaven Londen Southend in het Verenigd Koninkrijk. Het stortte gistermiddag vlak na het opstijgen neer. Over de slachtoffers is nog niets bekend. Experts denken dat het door de grote vuurbal die ontstond lastig is om hen te identificeren. De luchthaven blijft ook vandaag gesloten.

Southend Airport zegt dat alle vluchten van vandaag zijn geannuleerd. Ze adviseren reizigers om met hun luchtvaartmaatschappij contact op te nemen voor meer informatie en advies. Van en naar de luchthaven gaan vooral Europese vluchten, voornamelijk uitgevoerd door Easyjet.

De Britse politie laat aan de NOS weten dat het onderzoek nog volop gaande is. Ze hopen vanmiddag met meer informatie te kunnen komen.

Het toestel dat gisteren crashte, is van een Nederlands bedrijf, Zeusch Aviation, dat bij Lelystad Airport is gevestigd. Het vliegtuigje was ook op weg naar de luchthaven van Lelystad toen het vlak na het opstijgen crashte in het VK.

Het bedrijf bevestigt dat het de eigenaar is van het gecrashte toestel en zegt "actieve steun" te verlenen bij het onderzoek naar de toedracht. "Onze gedachten gaan uit naar iedereen die getroffen is", staat in een verklaring.

Zeusch Aviation levert met allerlei kleine vliegtuigen diensten als medische evacuaties, luchtopnames en luchtbewaking. Het toestel dat gistermiddag neerstortte, had volgens Britse media medische systemen aan boord. Het gaat om een Beechcraft B200 Super King Air.

"Het is een vliegtuig dat heel vaak gebruikt wordt", zegt luchtvaartexpert Luk de Wilde. "Er zijn er wel meer dan 8000 van gebouwd. Ook dit toestel was wel al 31 jaar oud, maar op zich is daar niets mis mee, want die toestelletjes kunnen makkelijk 40 tot 50 jaar vliegen als ze heel goed onderhouden worden. Het is een zeer betrouwbaar toestel en over het algemeen zijn er weinig ongevallen mee gebeurd."

Er zijn nog altijd weinig details over de crash. Zo is onduidelijk of er behalve de piloten nog meer mensen aan boord waren. Het toestel stortte iets voor 16.00 uur neer, vlak na het opstijgen.

Een ooggetuige op de luchthaven zegt dat de piloten nog zwaaiden toen ze aan het taxiën waren. "Toen gaven ze gas en passeerden ons. Het vliegtuig steeg op en binnen een paar seconden maakte het een steile bocht naar links", zegt John Johnson, die met zijn familie op de luchthaven was.

Vervolgens zagen ze een "grote vuurbal". Volgens luchtvaartanalist De Wilde komt dat door de grote hoeveelheid kerosine aan boord. "Als zo'n vliegtuig volgeladen is en opstijgt, heb je heel veel brandstof aan boord en is het logisch dat er zo'n gigantische vuurbal ontstaat."

Dat bemoeilijkt volgens hem ook de identificatie van de mensen aan boord. "Ik kan me best inbeelden dat de slachtoffers moeilijk te identificeren zijn. Ik denk dat men daar eerst uitsluitsel over wil hebben om ook de families op de hoogte te kunnen brengen."

De Onderzoeksraad voor Veiligheid is betrokken bij het onderzoek naar de crash van het toestel. Dat is onder leiding van de Britse autoriteiten. "Wij assisteren waar nodig."

De zoektocht naar de elf mensen die vorige week vermist raakten na een aanval van de Houthi's op een schip in de Rode Zee is gestaakt. Het bulkschip Eternity C werd woensdag door de Houthi-rebellen uit Jemen tot zinken gebracht, na twee dagen van aanvallen. Daarbij kwamen zeker vier mensen om het leven.

De beveiligingsbedrijven Ambrey en Diaplous Group wisten tien mensen uit zee te redden na de aanval, onder wie acht Filipijnen, een Indiër en een Griek. Het is onduidelijk wat het lot is van de elf resterende opvarenden.

Claims over ontvoering

De Houthi's claimden na de aanval enkele bemanningsleden te hebben vastgenomen, al hebben ze daar geen bewijs van getoond. De Amerikaanse ambassade in Jemen zei vorige week ook te geloven dat de rebellen gijzelaars hebben genomen, maar daar is niets meer van vernomen.

"De beslissing om de zoektocht te beëindigen is met tegenzin genomen door de eigenaar van het schip", schrijven de beveiligingsbedrijven in een verklaring. "Onder de huidige omstandigheden heeft het de prioriteit om eerst de tien geredde zielen aan vasteland te brengen en ze daar de dringende medische hulp te bieden die ze nodig hebben."

Vorige week werd niet alleen Eternity C aangevallen, maar ook het schip Magic Seas. Ook die boot zonk. Beide schepen hadden een Griekse eigenaar en voeren onder de Liberiaanse vlag. Het was voor het eerst in ruim een half jaar dat de commerciële scheepvaart in de Rode Zee onder vuur werd genomen.

Op deze door de Houthi's vrijgegeven beelden is te zien hoe ze Magic Seas opbliezen:

Intussen zijn er door het zinken van de twee schepen olievlekken ontstaan in de zuidelijke Rode Zee, valt volgens persbureau AP te zien op satellietbeelden. De olievlek die vrijgekomen is uit Eternity C zou 80 kilometer in lengte zijn en die van Magic Seas 65 kilometer. De olie komt uit het reservoir van het schip en werd gebruikt voor de aandrijving.

Tussen november 2023 en december vorig jaar namen de Houthi's meer dan 100 schepen onder vuur met raketten en drones. Daarbij zijn er tot nu toe zeker vier schepen tot zinken gebracht en zeker acht schippers gedood.

Het aantal mensen dat medicijnen gebruikt voor ADHD is in 17 jaar tijd verviervoudigd. In 2023 waren het er volgens het CBS bijna 300.000. In 2006 was dit aantal nog 78.000.

Opvallend is dat vooral steeds meer vrouwen ADHD-middelen als ritalin en concerta zijn gaan gebruiken. Daardoor zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen in het gebruik van de medicijnen de afgelopen jaren kleiner geworden. Onder de 20 jaar krijgen nu nog meer jongens dan meiden ADHD-middelen voorgeschreven, maar daarna zijn de verschillen kleiner.

Dromeriger

Bij vrouwen uit ADHD zich veelal anders dan bij mannen. Ze zijn vaak minder fysiek druk en beweeglijk, maar hebben meer last van mentale overactiviteit. "Bij vrouwen is het zo dat die vaak wat dromeriger zijn, wat afgeleid", zegt Luuk Hovius van het CBS.

Jonge meisjes krijgen daardoor vaak minder snel een diagnose. In de afgelopen jaren is er veel kennis bij gekomen over ADHD bij meisjes en vrouwen. Zij krijgen dus ook vaker medicatie voorgeschreven, blijkt uit de cijfers. "Het lijkt erop dat we dat steeds eerder beginnen te zien en te herkennen en dus dat deze mensen daarvoor ook een behandeling kunnen krijgen."

De cijfers van het CBS gaan over het aantal mensen waarbij de medicijnen via de huisarts zijn voorgeschreven. Over het aantal mensen dat de medicatie zonder recept slikt, en de pillen onderhands krijgt van mensen die het wel op recept krijgen, zijn geen cijfers. Volgens het Trimbos Instituut gebruikt bijna een op de twintig studenten ten minste een keer ADHD-medicatie zonder recept. Ze doen dat dan vaak voor het studeren of tentamens.

Vaatwasser

Hanneke Mijnster (44) heeft haar diagnose nu een jaar. Ze schreef het boek Hé, is dit ook ADHD? Voor haar diagnose vond ze zichzelf raar en mislukt, daarna vielen er puzzelstukjes op zijn plek. "Ik vond prioriteiten stellen lastig, alles is even belangrijk. Door die medicatie heb ik minder onrust en heb ik mijn leven beter onder controle. Het voelt alsof ik de grip terug heb."

Vooral alledaagse dingen gaan makkelijker door die medicijnen, zoals het inruimen van de vaatwasser, zegt Mijnster. "Voorheen probeerde ik dan de vaatwasser uit te ruimen, zie dat ik muesli heb gegeten, me dan afvraag of ik nog muesli in huis heb, me vervolgens afvraag waar de boodschappentassen zijn en dan als een wervelwind door het huis ga om daarna uitgeput op de bank te eindigen."

In de cijfers is ook te zien dat steeds meer 25-plussers beginnen met medicatie. Waarschijnlijk komt dat doordat er de afgelopen jaren meer aandacht is gekomen voor ADHD.

"Dus waarschijnlijk door de verhoogde aandacht die er is voor deze symptomen zijn er ook mensen die op latere leeftijd denken: ik herken me eigenlijk wel in dat beeld, ik heb die symptomen ook en dan richting de huisarts zijn gegaan", zegt Hovius van het CBS.

Overigens is onder alle leeftijdsgroepen het medicatiegebruik gestegen. Het CBS heeft geen cijfers over het aantal gestelde diagnoses. "Maar we zien dus wel dat het medicatiegebruik is gestegen, dus dan is het ook wel aannemelijk dat er meer mensen zijn die de diagnose gekregen hebben."

Regeringen in Kenia, Uganda en Tanzania snoeren critici op gewelddadige wijze de mond. Oppositieleiders, activisten en demonstranten worden opgepakt, zonder aanklacht opgesloten, gemarteld en soms zelfs vermoord.

"Leiders gedragen zich steeds autocratischer", zegt Mahad Kisuze van Lex Amica, een Ugandese organisatie die zich inzet voor democratie. "De methodes kijken ze af van andere autocratische leiders. Ze zien Poetin, maar kijken ook naar leiders van van oudsher democratische staten die steeds meer autoritaire trekken krijgen, zoals Trump of Netanyahu."

Het past in een wereldwijde trend. Volgens Freedom House neemt het aantal autoritaire regimes waarbij de macht grotendeels in handen is van één leider, al geruime tijd toe.

Al een jaar lang gaan vooral jonge Kenianen de straat op om te protesteren tegen belastingverhogingen, de economische situatie, corruptie en politiegeweld. Vorige week kwamen in Kenia tientallen mensen om bij antiregeringsprotesten. Honderden mensen werden gearresteerd. Volgens een lokale mensenrechtenorganisatie was de politie bewapend met machetes en speren, en werkte ze samen met bendes.

"De sfeer tijdens die protesten is gespannen en beangstigend", vertelt Nerima Wako, directeur van Siasa Place, een Keniaanse politieke jongerenorganisatie. "Mensen zijn ziedend, de politie schiet in het rond en overal ruikt het naar traangas. Maar hoe gevaarlijk ook, mensen blijven komen", zegt ze. "Velen zijn werkloos en wanhopig op zoek naar verbetering. Het voelt alsof ze niets te verliezen hebben."

De Keniaanse president Ruto noemt de demonstranten "terroristen die in oorlog zijn met de staat". "Dood hoeven ze niet, maar de politie kan ze in hun benen schieten", zei hij in een speech. Volgens Wako geeft Ruto de politie hiermee groen licht om de protesten met geweld neer te slaan.

Landverraad

Ook in de buurlanden Tanzania en Uganda is veel onrust, vooral onder jongeren. In Uganda, waar volgend jaar verkiezingen zijn, is de 80-jarige president Museveni genomineerd voor een zevende termijn. Hij is al veertig jaar aan de macht.

Al decennialang snoert hij critici de mond en is er nauwelijks ruimte voor oppositie. Zo verdween in mei de bodyguard van oppositieleider Bobi Wine. Hij bleek te zijn opgepakt en gemarteld in gevangenschap. Een andere oppositieleider, Kizza Besigye, zit sinds november vast. Hij kan de doodstraf krijgen wegens landverraad en het in gevaar brengen van de nationale veiligheid.

In Tanzania, waar in oktober verkiezingen zijn, werd in april Tundu Lissu, de belangrijkste oppositieleider, opgepakt. Ook hij wordt verdacht van landverraad, omdat hij pleitte voor hervorming van het kiesstelsel. Volgens de Verenigde Naties is er in het land sprake van "een patroon van verdwijningen en marteling om critici het zwijgen op te leggen".

Burgers snakken ook in Uganda en Tanzania naar verandering, maar grote protesten blijven daar uit. "Het risico dat je wordt opgepakt, gemarteld wordt of zomaar verdwijnt is te groot", vertelt Kisuze. "Mensen zijn bang, vaak zijn er meer agenten en militairen dan demonstranten. Dat is heel intimiderend."

Volgens Kisuze vinden jongeren en activisten elkaar vooral online, in Whatsappgroepen en op sociale media: "Daar kunnen ze hun frustratie en wanhoop wél uiten. Ze vinden herkenning bij landgenoten, en bij gelijkgestemden uit buurlanden."

Er zijn steeds meer signalen dat regeringen samenwerken om tegenspraak te smoren. Zo is het volgens Wako en Kisuze geen toeval dat de Ugandese oppositieleider Besigye uitgerekend in Kenia verdween. Ze noemen ook het voorbeeld van een Ugandese advocaat en een Keniaanse activist die Tanzania bezochten uit solidariteit met de gevangen oppositieleider Lissu. Beiden werden er opgepakt en gemarteld. "Deze arrestaties worden afgestemd. Leiders helpen elkaar", zegt Kisuze.

"Ze volgen allemaal het autocratische draaiboek", zegt Wako. Ze wijst op het bestempelen van demonstranten als terroristen, beschuldigingen van landverraad, de aanwezigheid van militairen op straat, de arrestaties zonder proces, het lastig vallen van journalisten en excessief politiegeweld.

Daarbij zijn ze minder bang voor de kritiek van onder meer de VS. Voorheen werd gedreigd met het stoppen van ontwikkelingssamenwerking. Nu die hulp is beëindigd, is dat een loos dreigement. "En zo hebben leiders vrij spel om ongestoord hun gang te gaan", zegt Kisuze.

Is het tij nog te keren? Zowel Kisuze als Wako probeert optimistisch te zijn. Wako pleit vooral voor gerechtigheid. Leiders, leger en politie mogen niet wegkomen met het doden van onschuldige burgers. "En we moeten elkaar blijven opzoeken, on- en offline, ons blijven uitspreken en elkaar helpen", zegt ze. "We mogen de strijd niet opgeven, hoe gevaarlijk onze straten nu ook zijn."

Goedemorgen! Gaat de rechtbank mee in de eis van het OM dat 'Bolle Jos' vele tientallen miljoenen euro's moet inleveren? En maakt Trump zijn woorden waar over zijn "grote bekendmaking" over Rusland?

Eerst het weer: Geregeld zon en landinwaarts is het met 25 tot 27 graden zomers warm. Later op de dag trekt de zuidwestenwind aan zee flink aan en in de zuidoostelijke helft van het land kan een enkele onweersbui voorkomen. De komende dagen valt ook soms een bui en is de temperatuur met zo'n 22 graden heel normaal voor midden juli.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Alle vluchten van en naar London Southend in het Verenigd Koninkrijk zijn geannuleerd. Gistermiddag crashte bij dat vliegveld een klein vliegtuig van het Nederlandse bedrijf Zeusch Aviation.

"Vanwege een ernstig incident vandaag op London Southend Airport moeten we helaas melden dat de luchthaven tot nader order gesloten is", staat in een verklaring, die iets over half tien 's avonds op de website verscheen.

Brandweer, politie en ambulancediensten zijn al uren bezig op de plek van het incident, maar er is nog altijd geen nieuws over wie er aan boord waren. Ook is het niet duidelijk of de inzittenden het hebben overleefd.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

In Saudi-Arabië is de afgelopen jaren een grote verschuiving gaande. Met name in de grote steden is er voor vrouwen veel veranderd: veel meer van hen zijn gaan studeren en werken. Ze zijn niet alleen actiever geworden in de culturele sector, maar hebben ook hun intrede gedaan in domeinen als technologie, wetenschap en engineering.

Correspondent Daisy Mohr liep een dag mee met de Saudische kunstenares Sara Al-Namlah. Ze is een van de eerste vrouwen die afstudeerden als grafisch vormgever. Met haar kunst wil ze de beeldvorming van de Arabische cultuur verbeteren:

Fijne dag!

De Amerikaanse president Trump heeft aangekondigd Patriot-luchtverdedigingsraketten naar Oekraïne te sturen. Dat zei hij zondag tegen journalisten op de luchtmachtbasis Andrews in Maryland.

Trump zei wel dat de VS er niet voor betaalt. Onder andere Duitsland zei bereid te zijn om de Patriots voor Oekraïne te kopen. Dat maakte bondskanselier Merz vorige week bekend. De VS is de enige die Patriot-raketten produceert.

"We zullen ze Patriots sturen waar ze wanhopig behoefte aan hebben." Om hoeveel raketten het gaat, zei Trump niet. Patriots zijn cruciaal in de verdediging van het Oekraïense luchtruim, vooral tegen Russische raketten. Maar ze kunnen ook gebruikt worden om vliegtuigen of helikopters uit de lucht te schieten.

Zorgen om eigen voorraad

Vandaag gaat NAVO-secretaris-generaal Rutte op bezoek bij de Amerikaanse president in Washington. Volgens NAVO-bronnen zullen ze het hebben over de Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne.

Afgelopen dinsdag zei Trump al dat de Verenigde Staten meer wapens aan Oekraïne zouden gaan leveren. De president zei toen nog niet om wat voor soort wapens het ging.

Begin deze maand schortte de VS nog enkele wapenleveringen aan Oekraïne op, omdat er bij het Amerikaanse ministerie van Defensie zorgen waren dat de eigen voorraden te veel waren gekrompen.

Deze uitleg over Patriot-systemen maakten we in maart:

Bij de Amerikaanse Grand Canyon hebben twee grote natuurbranden de afgelopen dagen vele duizenden hectares natuur in de as gelegd. De branden woeden nog en breiden zich uit. Het noordelijke deel van het nationaal park is de rest van het seizoen gesloten.

De branden ontstonden woensdag en donderdag, allebei door blikseminslag. Een van de branden woedt in het Grand Canyon National Park en verwoestte tot zondagmiddag zo'n twintig vierkante kilometer aan terrein.

De andere brand woedt ten noorden van het park. Deze trof tot nu toe een terrein van 162 vierkante kilometer, ongeveer net zo groot als de helft van de gemeente Rotterdam. Deze brand werd in een dag tijd twintig keer zo groot, schrijft NBC News. Dat komt onder meer door de hoge temperaturen, lage luchtvochtigheid en harde windstoten, zegt de brandweer.

Toeristen geëvacueerd

Het vuur verwoestte een historische lodge en tientallen andere bouwwerken aan de noordkant van de Grand Canyon. Er gingen tussen de vijftig en tachtig gebouwen verloren, waaronder historische hutten, schrijft persbureau AP

De parkopzichter vertelde zondagochtend dat het bezoekerscentrum, het tankstation, een afvalwaterzuiveringsinstallatie, een administratiegebouw en enkele werknemerswoningen zijn verbrand.

Donderdag en vrijdag werden zo'n 500 toeristen uit het noordelijke gedeelte geëvacueerd. Ook alle medewerkers en omwonenden zijn geëvacueerd. Niemand raakte gewond.

De diepe kloof in de staat Arizona trekt jaarlijks miljoenen bezoekers. De kloof is gedurende de afgelopen miljoenen jaren uitgesleten door de rivier de Colorado.

Bij gevechten in Zuid-Syrië zijn tot nu toe bijna veertig doden gevallen. Dat meldt het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten, een in Engeland gevestigde oorlogsmonitor. De doden vielen bij gevechten tussen bedoeïenen - nomadische Arabische stammen - en lokale strijders in de buurt van de grotendeels druzische stad Sweida.

Onder de doden zouden bijna dertig druzen zijn, onder wie twee kinderen en tien bedoeïenen. Ook zouden er circa vijftig mensen gewond zijn.

De Syrische autoriteiten spreken van zeker dertig doden en honderd gewonden. Ze zeggen direct in te grijpen om het conflict op te lossen en de gevechten te stoppen.

De gevechten zijn de eerste uitbarsting van dodelijk geweld in het gebied sinds afgelopen voorjaar. Toen waren er gevechten tussen leden van de druzengemeenschap en veiligheidstroepen. Ook toen vielen er tientallen doden.

Een miljoen druzen

De verhoudingen tussen de druzen en de Syrische regering zijn al langer gespannen en die spanningen lopen de afgelopen maanden flink op. Zo vielen in april en mei ook al tientallen doden bij gevechten tussen druzen en pro-regeringsstrijders. Dat gebeurde toen bij de hoofdstad Damascus.

Er zijn ongeveer een miljoen druzen. Zij leven verspreid over Syrië, Libanon en Israël. De Syrische druzenbevolking woont voornamelijk in de provincie Sweida. De druzen behoren tot een religieuze minderheid die zich in de tiende eeuw afsplitste van de sjiitische islam.

In december kwam er een einde aan het regime van dictator Assad. Een opmars van rebellen bracht het regime van Assad ten val. De afgelopen maanden gebeurde waar veel mensen al bang voor waren: de spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen in Syrië leidden tot nieuw geweld.

Alle vluchten van en naar London Southend in het Verenigd Koninkrijk zijn geannuleerd. Zondagmiddag crashte bij dat vliegveld een klein vliegtuig van het Nederlandse bedrijf Zeusch Aviation.

"Vanwege een ernstig incident vandaag op London Southend Airport moeten we helaas melden dat de luchthaven tot nader order gesloten is", staat in een verklaring, die iets over half tien op de website verscheen.

Brandweer, politie en ambulancediensten zijn al uren bezig op de plek van het incident, maar er is nog altijd geen nieuws over wie er aan boord waren. Ook is het niet duidelijk of de inzittenden het hebben overleefd.

Het twaalf meter lange toestel stortte volgens de politie iets voor 16.00 uur neer, vlak nadat het was opgestegen. Het toestel was onderweg naar Lelystad Airport.

Dit zijn beelden van net na de crash:

De politie van Essex gaf om 20.45 uur een laatste update. "We hebben het gebied breed afgezet om ervoor te zorgen dat al onze collega's van de hulpdiensten hun werk veilig kunnen doen", schrijft de politie. "We zullen dit vannacht en morgenochtend blijven doen."

Verder schrijft de politie dat er een telefoonnummer is geopend voor iedereen met vragen of mensen die informatie hebben over de crash, zowel voor Britse als internationale bellers.

Op beelden is te zien dat er een grote vuurbal ontstond:

Britse media melden dat het kleine vliegtuig uitgerust was met medische systemen om patiënten te vervoeren. Het vliegtuig is eigendom van Zeusch Aviation. Dat Nederlandse luchtvaartbedrijf is gespecialiseerd in medische evacuaties, orgaanvluchten en verzorgt ook privévluchten.

The Guardian schrijft dat het nog onduidelijk is of het in dit geval om een medische evacuatie ging en of er patiënten aan boord waren.

President Paul Biya heeft zich opnieuw verkiesbaar gesteld voor het presidentschap van Kameroen. Het 92-jarige staatshoofd is al ruim veertig jaar aan de macht en kondigde vrijdag nieuwe presidentsverkiezingen aan.

"Ik ben kandidaat voor de presidentsverkiezingen van dit jaar. Samen kunnen wij elke uitdaging overwinnen", zegt hij vandaag in een bericht op X waarin hij zijn kandidatuur aankondigt.

Biya is sinds 1982 staatshoofd van Kameroen. Hij is pas de tweede president sinds Kameroen in 1960 onafhankelijk werd van Frankrijk. De ambtstermijn van de president is zeven jaar, wat betekent dat als Biya herkozen wordt, hij aan het einde van zijn termijn bijna 100 jaar oud is. Het zou zijn achtste termijn als president zijn.

'Speculatie verboden'

Maandenlang werd gespeculeerd over de vraag of hij zich nog eens verkiesbaar zou stellen. Biya is met regelmaat ziek of in het buitenland. Vorig jaar werd gedacht dat hij was overleden omdat hij wekenlang niet in het openbaar was verschenen. Kameroense media mochten geen berichten verspreiden over de gezondheid van Biya.

In 2022 vertelde hoogleraar antropologie Peter Geschiere, die Kameroen goed kent, dat Biya "een gigantisch vermogen heeft om te overleven". Hij noemt een van de oorzaken dat Biya al zo lang aan de macht is dat hij en de mensen om hem heen altijd grote hoeveelheden kiezers hebben weten te bewegen op hem te stemmen. "Toen hij als president aantrad was Kameroen een rijk land, maar veertig jaar Biya betekent volstrekte stagnatie".

Op 12 oktober kunnen inwoners van Kameroen naar de stembus.

Afrika-correspondent Saskia Houttuin:

"Met nog maar drie maanden te gaan tot de presidentsverkiezingen was het wachten tot president Biya de stilte zou doorbreken. Zou hij afzien van een achtste termijn, en zou er dan eindelijk een einde aan meer dan 40 jaar presidentschap? Of ging hij toch door?

De afgelopen weken namen de politieke spanningen in het land toe: een aantal hooggeplaatste politici hebben de partij van Biya de rug toegekeerd en zichzelf opgeworpen als presidentskandidaat. Intellectuelen, geestelijken en andere gezaghebbende Kameroeners riepen Biya op om op te stappen.

De broze gezondheid van Biya blijft een heikel punt; dat hij zich met een online berichtje kandidaat heeft gesteld, waarvan onduidelijk is of hij het zelf heeft geschreven, voedt ook vandaag weer speculaties dat hij niet in staat zou zijn om het ambt nog langer te vervullen. Ook zijn er veel problemen in het land die, zo menen critici, niet opgelost kunnen worden zolang Biya en zijn entourage aan de macht blijven. Zo is er de burgeroorlog in het westen van het land, die na acht jaar nog altijd doorraast en waarvoor een oplossing niet in zicht lijkt."

Door hevige regenval dreigen er opnieuw overstromingen in Texas. De zoekacties naar de vermisten van de overstromingen van vorige week zijn daarom opgeschort. De autoriteiten roepen iedereen die in de buurt van de rivier San Saba woont op om te evacueren, omdat de kans op een overstroming groot is.

In Kerrville gingen lokale autoriteiten vannacht langs de deuren om mensen te waarschuwen voor nieuwe overstromingen. Ook kregen mensen een waarschuwingsbericht op hun telefoon.

Gouverneur Greg Abbott schrijft op X dat er op verschillende plekken reddingsacties aan de gang zijn. Hij noemt Lampasas, Menard, Kimble en Sutton als plaatsen die geëvacueerd worden. Abbott bedankt daarnaast de gouverneur van de staat New Jersey voor alle hulp.

De nationale weerdienst waarschuwt dat de rivier de Guadalupe zondagmiddag tot bijna 4,6 meter kan stijgen. Dat is ongeveer anderhalve meter boven het overstromingspeil. Op sommige plekken zijn wegen en bruggen al overstroomd.

Reddingsactie

De reddingsdiensten hebben vandaag een automobilist gered die gestrand was op een ondergelopen brug over de rivier de Bosque. De man klampte zich vast aan zijn voertuig en werd door de hulpdiensten in veiligheid gebracht.

Hoewel de regenval naar verwachting minder intens is dan vorige week, waarschuwen de weerdiensten dat het gebied extra kwetsbaar is omdat de grond al verzadigd is.

Bij overstromingen zijn nu alweer zo'n honderd huizen beschadigd geraakt, zegt de directeur van een lokale organisatie, Ashley Johnson in San Saba. "Alles wat je je maar kunt voorstellen in een plattelandsgemeenschap is beschadigd", zegt Johnson. "Onze zegen is dat het dag was en we wisten dat het eraan kwam."

Nog 160 mensen vermist

Zeker 129 mensen kwamen vorige week door de overstromingen om het leven. De rivier de Guadalupe steeg toen door zware regenval zo'n acht meter. Nog altijd worden er zo'n 160 mensen vermist. De meeste slachtoffers vielen in Kerrville, een gebied in het zuiden van Texas.

Naar verwachting kunnen de zoekacties naar de vermisten morgen weer hervat worden.

In deze video wordt uitgelegd hoe een mix van extreme omstandigheden de vorige overstromingen in Texas veroorzaakte:

Twee nachten op rij zijn er rellen geweest in de Spaanse stad Torre-Pacheco. Extremistische groeperingen hadden online opgeroepen tot geweld tegen migranten na de mishandeling van een 68-jarige man. De autoriteiten hebben in het stadje in Zuidoost-Spanje extra politie ingezet en roepen op tot kalmte.

Zeker vijf mensen raakten afgelopen nacht gewond, schrijven Spaanse media. Er werd met flessen en stenen gegooid en auto's werden beschadigd.

Voor zover bekend is één persoon gearresteerd. De lokale autoriteiten zeggen dat er meer arrestaties volgen aangezien meer verdachten zijn geïdentificeerd.

Woensdag werd een 68-jarige man mishandeld toen hij langs een begraafplaats liep. Hij kende de daders niet en verklaarde dat hij dacht dat ze van Noord-Afrikaanse afkomst waren. Het politieonderzoek naar de mishandeling loopt nog. Er zijn geen arrestaties verricht.

Volgens tegenstanders van migratie laat het incident zien dat de overheid faalt in haar taak om burgers te beschermen. De dag na de mishandeling kwamen zo'n 500 demonstranten in Torre-Pacheco bijeen om hun onvrede hierover te uiten.

Haatzaaien

Op sociale media riep een groep genaamd Deporteer Ze Nu op tot geweld tegen inwoners van Marokkaanse afkomst. Er volgden confrontaties tussen inwoners van Marokkaanse afkomst en radicaal-rechtse groepen.

Volgens de lokale krant La Opinión de Murcia gedragen beide groepen zich "zeer gewelddadig". Op video's is te zien dat sommige mannen kleding met extreemrechtse symbolen dragen en anderen de Marokkaanse vlag. De onlusten worden aangewakkerd door nepnieuws op sociale media.

Naar schatting een derde van de 36.000 inwoners van de stad is van Noord-Afrikaanse afkomst.

Mariola Guevara, de hoogste vertegenwoordiger van de centrale overheid in de regio Murcia, veroordeelt "het haatzaaien". Er zijn 75 agenten van politiedienst Guardia Civil ingezet om de orde in het stadje te bewaken.

Deportatie

Een politicus van de ultrarechtse partij Vox riep gisteren bij een protest in Torre-Pacheco op tot massadeportatie. "We willen mensen zoals dit niet in ons land", zei José Ángel Antelo.

"Neonazigroepen en Vox gebruiken de aanval op een oudere man om geweld aan te moedigen tegen de buitenlandse bevolking", reageert een woordvoerder van het regionale parlement van Murcia. Ze spreekt van een racistische heksenjacht in de stad.

Een klein vliegtuig van het Nederlandse bedrijf Zeusch Aviation is neergestort bij het vliegveld London Southend in het Verenigd Koninkrijk. Het was daar juist vertrokken voor een vlucht naar Lelystad Airport.

Het twaalf meter lange toestel stortte volgens de politie iets voor 16.00 uur neer, kort nadat het van de grond was losgekomen. Het is nog niet bekend hoeveel mensen er in zaten en of ze de crash hebben overleefd. Op beelden is te zien dat een grote vuurbal is ontstaan uit het vliegtuig. De politie meldt dat de nabijgelegen golf- en rugbyclubs uit voorzorg zijn ontruimd.

Op beelden op X is een grote rookwolk te zien bij het vliegveld:

Het vliegtuig begon enkele seconden na het opstijgen flink naar links over te hellen, zegt een ooggetuige tegen persbureau AP. Kort daarna stortte het toestel neer.

The Independent meldt dat het mogelijk gaat om een twin turboprop-vliegtuig Beechcraft Super King Air 200. Het was in bezit van het bedrijf Zeusch Aviation, dat gevestigd is bij het vliegveld in Lelystad.

De brandweer en hulpdiensten zijn ter plaatse. De komende uren wordt er onderzoek gedaan.

Easyjet heeft vanwege de crash vier vluchten vanaf London Southend geannuleerd. Het gaat om vluchten naar Parijs, Alicante, Faro en Palma de Mallorca.

Riyad, de hoofdstad van Saudi-Arabië, vormt de laatste jaren het decor voor weelderige internationale en koninklijke evenementen en torenhoge kantoren van consultancybedrijven. Maar het is ook de stad waar de studio van kunstenares Sara Al-Namlah gevestigd is.

Zij is een van de eerste Saudische vrouwen die afstudeerden in druktechniek. In haar werk wil ze een authentieke weergave geven van haar culturele erfgoed.

Ze is niet de enige. De afgelopen jaren zijn vrouwen in Saudi-Arabië niet alleen actiever geworden in de culturele sector, maar hebben ze ook hun intrede gedaan in domeinen als technologie, wetenschap en engineering.

Correspondent Daisy Mohr liep een dag mee met Saudische kunstenares Sara Al-Namlah.

Al-Namlah's verhaal staat symbool voor een grote verschuiving in Saudi-Arabië. In de afgelopen vijf jaar is met name in de grote steden veel veranderd voor vrouwen. De participatie van vrouwen op de werkvloer steeg van 17 procent in 2017 naar 35 procent in 2022. Ook het aandeel van vrouwen op universiteiten in Saudi-Arabië stijgt aanzienlijk, juist in de studierichting wetenschap en technologie.

Een derde van de afgestudeerden in dat vakgebied is vrouw. Dat is iets meer dan in Nederland, volgens cijfers van de Wereldbank.

Vision 2030

Die veranderingen hebben te maken met overheidsinitiatieven die erop gericht zijn vrouwen een sterkere positie in de samenleving te geven. Ze passen binnen het ambitieuze hervormingsplan Vision 2030 van kroonprins Mohammed Bin Salman (MBS), waarin de economische en sociale modernisering van het koninkrijk centraal staat.

Dit soort plannen is moeilijk te realiseren in een land als Saudi-Arabië, legt hoogleraar en antropoloog Younes Saramifar uit, die verbonden is aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Het is een patriarchale staat, met een traditionele monarchie, die moeilijk verandert. Het is dan ook nog maar de vraag of de veranderingen structureel zijn."

Zo gelden de hervormingen in de praktijk maar voor een deel van de Saudische vrouwen en is er nog een lange weg te gaan om de hele samenleving te veranderen. Doordat veel vrouwen onder strenge voogdij van mannelijke familieleden leven, blijft structurele emancipatie uit, denken mensenrechtenorganisaties.

De andere kant van het verhaal is dat Saudische vrouwen Al-Namlah blij zijn met de veranderingen van MBS. "We weten dat in Saudi-Arabië verre van alle vrouwen op dezelfde manier mogen meedoen in de samenleving, maar dat neemt niet weg dat dit Al-Namlah's ervaring van vrijheid is. Een vrijheid die vrouwen in een bepaalde sociale klasse wel hebben, ook omdat het land een imago op te poetsen heeft. Dit moeten we ook als waarheid zien en dat kan naast elkaar bestaan", gaat Saramifar verder.

Saramifar ziet vrijheid niet als universeel begrip. "Hoe Al-Namlah en Saudische vrouwen zoals zij vrijheid zien, is wellicht anders dan hoe men in het Westen naar vrijheid kijkt. Als dit in Saudi-Arabië is hoe vrouwen willen leven, kan niemand van buiten zeggen dat het anders moet."

Volgens antropoloog Saramifar heeft de westerse beeldvorming van Saudische en islamitische vrouwen historische wortels, "Het Midden-Oosten werd in de oriëntaalse traditie beschreven als barbaars en onbeschaafd. Moslimvrouwen waren daarin onderdanig, onderdrukt - zonder eigen wil of stem. Mensen die bevrijd moeten worden door het Westen, dat idee leeft nog altijd in een bepaalde mate voort."

Structurele verandering

Saramifar kijkt kritisch naar de veranderingen. "De belangrijkste uitdaging voor Saudi-Arabië nu, is het vertalen van deze kleine veranderingen naar structurele inclusie en emancipatie. Je kunt ruimte geven aan vrouwen, maar die moet vertaald worden naar structurele veranderingen in besluitvorming op hoog niveau, banen bij de lokale overheid enzovoort."

Op sommige belangrijke posities zijn al stappen gezet. Zo is de ambassadeur van het koninkrijk in de VS een vrouw en werken in verschillende banken Saudische vrouwen in topposities.