NOS Nieuws - Algemeen

Een straaljager die meedeed aan een vliegshow aan de Franse Côte d'Azur is neergestort in zee. Dat gebeurde vanmiddag ter hoogte van de kustplaats Le Lavandou. De piloot van de Fouga Magister is daarbij om het leven gekomen.

Na de crash werd een reddingsoperatie op touw gezet. De Franse autoriteiten hebben het lichaam van de piloot inmiddels gevonden.

Hoe het ongeluk kon gebeuren is nog niet bekend. Volgens NOS-journalist Michel Coenen, die aanwezig was bij de vliegshow, voerde de piloot op het moment van het ongeluk een soloshow uit. "Hij lijkt de controle te hebben verloren en crashte recht voor duizenden toeschouwers in zee."

De vliegshow is onderdeel van een reeks evenementen ter herdenking van de geallieerde landingen aan de Franse Middellandse Zeekust, 80 jaar geleden. Na het incident werd de rest van de show afgeblazen.

Op beelden is te zien hoe het vliegtuig neerstort:

Premier Schoof wil nog geen reactie geven op de klachten van ambtenaren van het ministerie van Financiën over de Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH) van prinses Laurentien. Hij wil eerst een "terugblik" afwachten en wil nu nog niet zeggen of de schoonzus van koning Willem-Alexander eventueel haar betrokkenheid bij de stichting beter kan verminderen.

"Ik wacht eerst eens rustig af en dan ga ik er rustig naar kijken", aldus de premier over de discussie die vorige week ontstond over de stichting, die zich bezighoudt met een alternatieve afhandeling van de toeslagenaffaire.

Daglicht

Het ministerie van Financiën bracht vorige week woensdag naar buiten dat ambtenaren mondeling melding hadden gemaakt van gesprekken met SGH waar "de emoties weleens hoog zijn opgelopen". De naam Laurentien en het aantal meldingen werden niet genoemd, maar meerdere media, ook de NOS, hadden berichten gekregen over het optreden van de prinses, waarbij ook de term 'grensoverschrijdend gedrag' viel.

In een reactie zei de stichting dat de prinses onterecht in een kwaad daglicht werd gezet door lekkende ambtenaren en media.

De kwestie-Laurentien gaat ook premier Schoof aan, omdat de prinses lid is van het Koninklijk Huis en daardoor valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Dit betekent onder meer dat zij haar opvattingen in het openbaar vooraf moet voorleggen aan betrokken bewindslieden. Schoof heeft sinds de kwestie in het openbaar kwam nog niet met prinses Laurentien persoonlijk gesproken, zei hij vandaag.

Klachten

Dat geldt ook voor staatssecretaris Achahbar, verantwoordelijk voor de afhandeling van de toeslagenaffaire. Zij ontkent dat er een onderzoek naar de klachten gestart is en wil liever over een "terugblik" spreken. In die terugblik wordt dan op een "rustige en zorgvuldige" manier gekeken naar de gebeurtenissen.

De ophef over de stichting en de aanpak van Laurentien vindt Achahbar een "afleiding". Ze zegt het belangrijk te vinden om de toeslagenaffaire zo snel en goed mogelijk af te handelen. Afgelopen week heeft zij, samen met de premier, nog gesprekken gevoerd met toeslagenouders.

Gesprekken

Prinses Laurentien, getrouwd met prins Constantijn, is sinds vorig jaar als medeoprichter van SGH nauw betrokken bij de afhandeling van de toeslagenaffaire. Zij voert ook een groot deel van de gesprekken op het ministerie met ambtenaren.

In 2021 viel het derde kabinet-Rutte over de toeslagenaffaire, toen bleek dat de Belastingdienst een groep ouders ten onrechte als fraudeur behandelde. Gezinnen moesten tienduizenden euro's aan toeslagen terugbetalen en kwamen daardoor in grote financiële problemen. Opeenvolgende bewindspersonen zijn er nog niet in geslaagd het dossier af te sluiten.

Fortnite, een van de populairste online videogames ter wereld, is weer te spelen op iPhones en iPads in de Europese Unie. Vandaag bracht de ontwikkelaar van het spel, Epic Games, een eigen winkel voor downloads uit.

Zo is de game voor de eerste keer in vier jaar tijd weer op producten van Apple verkrijgbaar. De ontwikkelaar en het techbedrijf waren jarenlang verwikkeld in een juridische strijd.

Eigen betaalsysteem

In 2020 werd Fortnite door Apple uit de App Store verwijderd, nadat Epic Games had geprobeerd om met een eigen betalingssysteem de verplichte afdrachten aan Apple te omzeilen. Dat was tegen de regels van het techbedrijf in. Epic Games spande vervolgens een rechtszaak tegen Apple aan in de Verenigde Staten, maar verloor die.

Apple werd door de Europese Unie echter gedwongen om alternatieve appwinkels en betaalsystemen toe te staan vanwege nieuwe wetgeving, de zogenoemde Digital Markets Act. Daarmee was de weg voor Epic Games vrij om een eigen appwinkel te lanceren.

Ook op Android-telefoons kunnen mensen Fortnite downloaden via de nieuwe appwinkel van Epic Games.

In Rotterdam is de Pannenkoekenboot tegen de kade gevaren. Meerdere mensen raakten lichtgewond.

Het ongeluk met het varende pannenkoekenrestaurant gebeurde rond 14.20 uur bij de Parkhaven. Volgens de politie waren er zo'n honderd mensen aan boord. Alle opvarenden zijn van de boot gehaald en opgevangen.

Veertien opvarenden zijn ter plekke nagekeken door ambulancepersoneel. Van hen zijn twee mensen met lichte verwondingen naar een ziekenhuis gebracht.

Volgens de regionale omroep Rijnmond was de boot net vertrokken toen hij met de punt tegen de kade knalde. Door de klap is de boot aan de voorkant flink beschadigd. Ook de kade liep schade op. De oorzaak van het ongeluk wordt nog onderzocht. De kapitein was niet onder invloed, laat de politie weten.

Rijnmond heeft kinderen en ouders gesproken die net uit de boot stapten:

Opvarenden zeggen tegen de omroep dat er een enorme knal te horen was en dat mensen, tafels en stoelen door de boot vlogen. Een man die met zijn twee dochters pannenkoeken aan het eten was, vertelt: "Hij voer rechtdoor, recht tegen de kade op, keihard ertegenaan. Alles vloog naar voren, mensen, tafels, stoelen, drinken, alles."

Een van zijn dochters kon hij nog net vastpakken, de andere niet. "Die zat aan de overkant van de tafel dus die kon ik net niet meer grijpen. Nu moeten we even naar het ziekenhuis voor een foto." Beide meisjes zijn volgens de vader erg geschrokken.

Ook een andere familie staat geschrokken op de kant. "Ik tril nu nog steeds", zegt een meisje. "Ik zag het niet gebeuren, in een split second raakten we de kade", vertelt de moeder. "Een man liep net de trap af en viel zo naar voren, die werd echt gelanceerd." Van een bemanningslid begreep ze achteraf dat de boot stuurloos was, maar dat is nog niet bevestigd door de politie.

Sinds de nieuwe coalitie een streep zette door de verplichting om een warmtepomp aan te schaffen, zijn de prijzen van warmtepompen wat gedaald. Is nu dan het juiste moment om een warmtepomp aan te schaffen?

Experts adviseren: doe eerst andere duurzame investeringen. Vijf vragen over de warmtepomp.

Waarom fluctueert de prijs van warmtepompen?

"De prijzen van warmtepompen stegen toen het vorige kabinet de verplichting aankondigde. Nu daar geen sprake meer van is, dalen ze weer. Dat is marktwerking", zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis. Dat kan volgens hem nu zo'n 850 euro schelen. Een standaard warmtepomp kostte vorig najaar zo'n 4250 euro. Nu heb je dezelfde pomp voor 3400 euro.

Isabelle van der Ende van Milieu Centraal legt uit dat de prijzen fluctueren doordat die afhankelijk zijn van diverse factoren. "Naast vraag en aanbod speelt bijvoorbeeld ook de gasprijs een rol." Als de gasprijs stijgt, kijken huishoudens eerder naar andere mogelijkheden.

Dat beeld herkent Techniek Nederland, de ondernemersvereniging van de technieksector. "Na de inval van Rusland in Oekraïne nam de belangstelling voor warmtepompen toe. Dat leidde tot prijsstijgingen", zegt een woordvoerder.

Wat tot slot ook meespeelt, is de komst van nieuwe, goedkopere pompen, weet André de la Porte. "Deze ontwikkeling zagen we eerder ook bij zonnepanelen."

Wat zijn de voordelen van een warmtepomp?

Een warmtepomp helpt om van het gas af te gaan en is daarmee een duurzame optie voor het verwarmen van een woning. Daarnaast levert het financieel voordeel op, zegt Van der Ende.

Maar hoeveel geld een huishouden bespaart dankzij een warmtepomp, is afhankelijk van vele factoren, zoals de mate van isolatie en de grootte van de woning. "Bij een goed geïsoleerd hoekhuis kun je zo'n 1000 euro per jaar besparen", aldus Van der Ende.

Volledig elektrisch of hybride: welke warmtepomp is het best?

Een volledig elektrische warmtepomp verwarmt de verwarming en het water in je huis. "Als je woning goed of redelijk is geïsoleerd, dan kun je voor een elektrische warmtepomp kiezen", zegt Van der Ende. "Als je woning minder goed is geïsoleerd dan is een hybride exemplaar een betere optie."

Een hybride warmtepomp werkt namelijk samen met de cv-ketel. De hybride warmtepomp verwarmt dan de woning, waarbij de cv-ketel de pomp ondersteunt wanneer het extreem koud is. Daarnaast verwarmt de cv-ketel het water. Met een hybride pomp gebruik je zo'n 60 procent minder gas, weet André de la Porte.

Een hybride pomp is vaak geschikt voor woningen die voor 1992 zijn gebouwd waarbij sindsdien geen isolatie is aangebracht.

Wat komt er nog meer bij kijken als ik eenmaal een warmtepomp heb aangeschaft?

Vaak zijn verschillende aanpassingen nodig voordat een elektrische warmtepomp kan worden geïnstalleerd. "Denk bijvoorbeeld aan een elektrische installatie en andere radiatoren of vloerverwarming", zegt André de la Porte.

Daarom kunnen de kosten flink oplopen. "Het is meer dan het omwisselen van een cv-ketel voor een warmtepomp." Bij een hybride warmtepomp is daar minder snel sprake van.

Wanneer is het interessant om een warmtepomp te kopen?

André de la Porte adviseert niet om een warmtepomp aan te schaffen alleen vanwege de iets lagere prijs. Volledig geïsoleerde en gemoderniseerde woningen kunnen er nu van profiteren, zegt hij, "maar de keuze voor de investering gaat vaak gepaard met een verbouwing of een kapotte cv-ketel. Dat zullen er niet zo veel zijn."

Een warmtepomp is een laatste stap waarmee je je woning verduurzaamt, zegt Van de Ende. Volgens haar valt bovendien de meeste winst te behalen met isolatie.

"Het isoleren van de vloeren, muren, ramen en een schuin dak levert bij een gemiddelde hoekwoning een besparing van 1740 euro per jaar op." Zo'n investering kost volgens Milieu Centraal ruim 10.000 euro, inclusief subsidie.

Premier Schoof houdt er rekening mee dat het kabinet misschien af en toe "pijnlijke keuzes" moet maken bij de begroting voor volgend jaar. Naar aanleiding van de nieuwste cijfers van het Centraal Planbureau zei hij dat Nederland er economisch goed voor lijkt te staan. Maar hij wees er ook op dat volgens het CPB de overheidsfinanciën op termijn verslechteren.

Over de cijfers van het CPB zei hij verder: "Ik ben niet negatief, maar ik doe ook geen dansje." De komende weken bereidt het kabinet de begroting voor en Schoof verwacht "best wel stevige besprekingen". Hij erkende dat er ook geld op de plank is blijven liggen en dat dat misschien kan helpen bij het opstellen van de begroting.

Heinen: tegenvallers gewoon dekken

Minister Heinen van Financiën benadrukte in zijn reactie op de cijfers van het CPB vooral het oplopen van het begrotingstekort en de schuld: "We gaan nu in kaart brengen wat de gevolgen zijn van deze cijfers."

Hij wees erop dat hij ook te kampen heeft met tegenvallers, al noemde hij het positief dat er geen nieuwe bij zijn gekomen. Tegenvallers zijn onder meer de compensatie die de staat aan vermogenden moet bieden die te veel belasting hebben betaald en het extra geld dat wordt uitgetrokken voor de toeslagenaffaire.

Op de vraag of er nieuwe bezuinigingen nodig zijn, antwoordde Heinen dat het kabinet tegenvallers gewoon moet dekken en dat het een tijd is waarin niet alles kan. De marges zijn heel klein, zei de minister. "Als ik dat allemaal laat lopen, zien de cijfers van het CPB er natuurlijk anders uit. We moeten matigen en een beetje voorzichtig zijn met uitgeven. Liever wat minder, om te voorkomen dat de belastingen moeten stijgen of dat we rekeningen naar de toekomst doorschuiven."

Beljaarts: geen lastenverzwaringen voor bedrijven

Volgens minister Beljaarts van Economische Zaken geven de cijfers van het CPB een mooi beeld. Hij herhaalde dat er wat hem betreft geen lastenverzwaringen voor het bedrijfsleven moeten komen.: "We moeten het eerst verdienen, en dat gebeurt voor het grootste gedeelte in het bedrijfsleven."

Zijn collega Van Hijum van Sociale Zaken noemde het plezierig om te zien dat de economie aantrekt. Maar ook volgens hem zijn daarmee de onderliggende problemen niet weg. Hij onderstreepte dat het kabinet zich nog moet buigen over maatregelen voor "een evenwichtige ontwikkeling van de koopkracht". Het gaat daarbij onder meer om aanpassingen van belastingen en toeslagen.

Kijk hier als je meer over de ministersploeg wilt weten:

Duizenden Japanners zetten zich schrap voor de naderende orkaan Ampil. De orkaan is onderweg vanaf de Stille Oceaan en kan mogelijk flinke schade aanrichten. Ampil bereikt naar verwachting vanavond de hoofdstad Tokio.

Daar is trein- en vliegverkeer stilgelegd uit voorzorg. In de stad Iwaki net ten noorden van Tokio is aan 320.000 inwoners gevraagd te evacueren. Er is onderdak geregeld dat als veilig wordt aangemerkt, waaronder schoolgymzalen en buurthuizen.

De orkaan heeft een windkracht van 165 kilometer per uur, melden de Japanse meteorologische autoriteiten. Bij meer dan 5000 huishoudens is de stroom uitgevallen.

De orkaan blijft zeker nog tot morgen hangen, verwachten meteorologen, en kan modderstromen, aardverschuivingen, hoge golven en overstromingen veroorzaken. Ook valt er op sommige plekken meer dan 200 millimeter regen. Zondag trekt Ampil verder naar het noorden, maar wel waarschijnlijk afgezwakt tot tropische storm.

Aardbeving

Vorige week werd er in Japan ook al gewaarschuwd voor een natuurramp, dat was een 'mega-aardbeving', met een voorspelde kracht van 7.1.

Die waarschuwing werd deze week ingetrokken door de weerdiensten, al blijft de kans wel bestaan dat een aardbeving met zo'n kracht er nog komt.

Sinds gisteravond 21.00 uur is de A2 bij Utrecht dicht voor werkzaamheden. Zoals verwacht leidt dat vandaag al tot veel vertragingen.

Automobilisten kunnen op flinke files rekenen die meer dan een uur vertraging opleveren, schrijft RTV Utrecht. Een Utrechtse die onderweg is naar België werd door haar navigatie door woonwijken van Utrecht en Nieuwegein gestuurd. Maar die omweg leverde weinig op. "Ik heb bijna een uur gedaan over drie kilometer", laat ze weten aan de regionale omroep.

Rijkswaterstaat rekende al op drukte, maar die blijkt groter dan verwacht. "Het weer zit niet mee, en er zijn ook kleine ongelukken die niet helpen", zegt een woordvoerder daarover. "Het advies was al om indien mogelijk de snelweg te mijden. Maar er zijn ook mensen die nu eenmaal moeten."

Nieuw asfalt

De komende vijf weken is de weg richting Den Bosch tussen de knooppunten Oudenrijn en Everdingen aan het einde van de week gesloten. De wegafsluitingen staan in de weekenden gepland om overlast van de werkzaamheden te beperken.

De weg is dicht omdat er groot onderhoud nodig is aan het asfalt. De bestaande toplaag wordt vervangen door een stillere variant. Rijkswaterstaat roept automobilisten op om thuis te blijven of op een andere manier te reizen. Verkeer dat toch de weg op gaat, wordt omgeleid via de A12 en A27.

'Heel druk'

Het is op meer plekken in Nederland drukker dan normaal op de weg, zegt een woordvoerder van de ANWB. Behalve in Utrecht is het ook bij Amsterdam en Arnhem "heel druk" op de weg. "Dat komt omdat er veel recreatieverkeer onderweg is, in combinatie met buitenlandse toeristen." Volgens de woordvoerder is het drukker dan andere jaren op dit moment in de zomer.

Rond Amsterdam is er de komende weken bovendien ook overlast door werkzaamheden. Tot en met 9 september is de binnenring van de A10 richting Amsterdam-Oost dicht. Ook de verbindingsweg A8 naar de A10 Noord is afgesloten. Hier moeten weggebruikers rekening houden met extra reistijd, oplopend tot een uur.

De man die gezocht wordt omdat hij de afgelopen tijd twee vrouwen in Utrecht 's nachts zou hebben belaagd, is eerder veroordeeld voor een zedenmisdrijf. Dat melden bronnen aan de NOS. De politie heeft, na een foto van de verdachte, nu ook een afbeelding gedeeld van de auto waar hij mogelijk in rijdt.

Het gaat om een man over wie het AD in 2015 schreef dat hij een vrouw in een park in Dordrecht had verkracht. Hij had dit ook zelf gefilmd. De man kreeg hiervoor drie jaar cel en tbs met voorwaarden opgelegd.

Nu zou hij dus twee keer een jonge vrouw 's nachts van de fiets hebben getrokken in Utrecht. De politie maakt zich daarom ernstige zorgen en is dringend naar hem op zoek.

Foto's

"Dat waren al heel ernstige feiten, want het had heel slecht af kunnen lopen. Wat er dan gebeurd zou zijn is nog maar de vraag", zegt een woordvoerder van de politie. "Om die reden is ervoor gekozen om zijn foto te delen."

Daarnaast deelt de politie op hun site nu ook een foto van het voertuig met het kenteken dat hij mogelijk gebruikt. Het gaat om een Kia Stonic van een apothekersorganisatie. Er staat ook een logo op, maar dat is vanuit privacyoverwegingen weggelaten in de vrijgegeven versie.

Het gaat om de volgende foto:

De politie weet nog steeds niet waar de man is en vraagt daarom nog steeds aan mensen om alarm te slaan als ze de man zien. Hij kan zowel ergens in Nederland zijn, als in buurlanden. Hij staat daarom ook op internationale zoeklijsten. "Wij willen heel graag deze man kunnen aanhouden, om te voorkomen dat hij weer toeslaat en er een derde slachtoffer volgt."

De politie roept ook de man zelf op om zich te melden. "Misschien dat je dit zelf ziet", zegt een woordvoerder. "Meld je bij een politiebureau. Daarmee voorkom je gewoon ook erger."

Het kabinet was vandaag voor het eerst sinds de zomervakantie bijeen voor een reguliere ministerraad. Voorheen waren die vergaderingen in de Trêveszaal, maar vanwege de verbouwing van het Binnenhof is het Catshuis voorlopig de daarvoor aangewezen locatie.

Dat is niet voor het eerst: voordat de Trêveszaal in 1977 de vaste vergaderzaal werd van de ministerraad, vergaderde het kabinet al wekelijks in het Catshuis. Het pand was lange tijd het decor van belangrijke gebeurtenissen in de Nederlandse parlementaire geschiedenis.

Sinds 1963 is het Catshuis - vernoemd naar de dichter en politicus Jacob Cats (1577-1660) die opdracht gaf tot de bouw - de ambtswoning van de minister-president. Dries van Agt was de laatste premier die er echt woonde. Zijn opvolger Ruud Lubbers besloot het pand niet te betrekken en de premiers die daarna kwamen deden dat evenmin, zoals ook de nieuwe premier Dick Schoof. Wel is bij de renovatie tussen 1999 en 2003 op de eerste verdieping van het gebouw een privé-appartement ingericht dat door de premier kan worden gebruikt.

Kort na die renovatie, in mei 2004, brak brand uit, waardoor een groot deel van de benedenverdieping beschadigd raakte en andere delen van het gebouw rook- en waterschade opliepen. Een schilder kwam bij de brand om het leven. Pas 2,5 jaar later werd het pand weer in gebruik genomen.

Door de jaren heen kwamen er, onder meer via VVD-coryfee Hans Wiegel, anekdotes en sterke verhalen naar buiten over drankgebruik door bewindspersonen tijdens en rond vergaderingen in de jaren 70 en 80. Premier Van Agt vierde er zelfs carnaval. Ook was er de beroemde foto van toenmalig minister Roger van Boxtel, die in 1999 rond een kabinetsberaad een handstand maakte in de tuin van het Catshuis. De foto belandde op de voorpagina van de Volkskrant.

In 2012 was het Catshuis het toneel van crisisonderhandelingen tussen coalitiepartners VVD, CDA en gedoogpartner PVV. Nadat het Centraal Planbureau had bekendgemaakt dat het begrotingstekort voor 2013 zou oplopen tot 4,5 procent, kwamen delegaties van de partijen, onder wie Mark Rutte (VVD), Maxime Verhagen (CDA) en Geert Wilders (PVV) er samen om over bezuinigingen te praten. De wekenlange gesprekken liepen op niets uit en resulteerden in de zogenoemde Catshuiscrisis, die leidde tot het ontslag van het kabinet door Rutte op 23 april.

Het Catshuis werd vaak gebruikt voor crisisberaad, omdat er ruimte was voor pauze en onderonsjes in de tuin. Ook konden politici naar buiten zonder direct door journalisten te worden aangesproken.

Tijdens de coronacrisis was het Catshuis vaak de plek waar ministers en deskundigen bijeenkwamen om te spreken over maatregelen als de lockdown, de avondklok en mondkapjes. Ook RIVM-directeur Jaap van Dissel, een van de bekendste gezichten van de coronapandemie in Nederland, was daar geregeld bij.

Het Catshuis was los van de politiek ook van symbolische betekenis. Zo kwamen er meerdere sportteams langs na een grote prestatie. Premier Den Uyl liep in de tuin de polonaise met het Nederlands elftal na het WK van 1974, premier Rutte ontving de voetbalsters van Oranje na het gewonnen EK van 2017 en de Oranjeselectie bracht in 2010 een bezoek aan het Catshuis na de tweede plaats op het WK in Zuid-Afrika.

De laatste jaren werd het Catshuis vanwege de historische betekenis en de representatieve uitstraling vooral gebruikt als ontvangstruimte voor de minister-president en het kabinet. Afgelopen dinsdag trapte het kabinet al het politieke seizoen af op het Catshuis met een informele bijeenkomst en vandaag was er dus de eerste ministerraad. De historische locatie zal voorlopig het decor blijven van de Nederlandse politieke besluitvorming.

De 56-jarige Mark B., die wordt verdacht van het doden van een vrouw uit Groningen, heeft bekend dat hij haar om het leven heeft gebracht. Dat meldt het Openbaar Ministerie.

Het lichaam van de 58-jarige vrouw werd dinsdagochtend gevonden in een woning in Groningen. Volgens de politie was ze onder verdachte omstandigheden overleden. Het slachtoffer en de verdachte kenden elkaar.

Na de vondst van het lichaam zette de politie een grootscheepse zoektocht op touw. Daarbij werd ook de Dienst Speciale Interventies ingezet, wat in de regel gebeurt als het dreigingsniveau hoog is. Dinsdagavond werd de 56-jarige man uit Groningen gearresteerd in de omgeving van het Drentse dorp Vries, schrijft RTV Noord.

Nu heeft hij dus een bekentenis afgelegd. De rechter-commissaris heeft bepaald dat B. veertien dagen langer mag worden vastgehouden. Het OM verwacht dat de eerste openbare zitting over ongeveer drie maanden zal zijn.

Tbs-maatregel beëindigd

B. werd eerder veroordeeld tot vier jaar cel en tbs voor het doden van een man in 1993 in Alkmaar. In 2019 werd de tbs-maatregel beëindigd.

De artsenvereniging Indian Medical Association (IMA) heeft artsen opgeroepen morgen opnieuw te protesteren tegen de brute moord op een vrouwelijke collega. Artsen in het hele land wordt gevraagd het werk voor 24 uur neer te leggen.

Het is een reactie op de verkrachting van en moord op een 31-jarige vrouw in de stad Kolkata, in de deelstaat West-Bengalen. Het lichaam van de arts in opleiding werd vorige week vrijdag gevonden in een zaal in het ziekenhuis, waar ook les wordt gegeven.

Ze had zich teruggetrokken in het lokaal na een dienst van 36 uur om te slapen. Daar werd ze halfnaakt en ernstig toegetakeld gevonden door haar collega's. Een vrijwilliger van de politie die in het ziekenhuis zou werken, is aangehouden voor betrokkenheid.

Veel woede

Afgelopen week legden artsen het werk ook al neer. De moord leidde tot massale betogingen in onder meer Delhi en Mumbai, waarbij behalve artsen ook anderen de straat op gingen. Onder de noemer "Women reclaim the night", ("De nacht is ook van ons") protesteerden duizenden betogers tegen het geweld. "We zijn minder waard dan koeien en geiten", zei een van de vrouwen die meeliep tegen de BBC.

De vrouw doelt daarmee op de lange geschiedenis van geweld tegen vrouwen in India. Betrouwbare cijfers over het aantal verkrachtingen en moorden zijn er niet, omdat veel zaken niet door de politie worden opgepakt of niet worden gemeld door slachtoffers of familie.

Wel braken al eerder massale protesten uit, bijvoorbeeld in 2012 na de gruwelijke verkrachting van een 23-jarige studente door meerdere mannen in een bus. De vrouw overleed later aan haar verwondingen. Een paar jaar later in 2019 werd een dierenarts slachtoffer van seksueel geweld en moord in de stad Hyderabad. Haar lichaam werd verbrand teruggevonden. Ook daarover heerste veel woede.

Duizenden mensen in India protesteerden afgelopen week tegen het geweld:

De overheid beloofde na de verkrachting van de studente in 2012 strengere straffen en paste de wet aan. Zo kan nu de doodstraf opgelegd worden voor verkrachting van meisjes onder de 12 jaar, of als een slachtoffer van verkrachting overlijdt. Ook zijn agenten die weigeren melding te doen van seksueel geweld strafbaar en verscheen er een handboek voor rechters.

Maar ondanks die strengere straffen voelen veel vrouwen zich nog steeds onveilig op straat of in openbare ruimtes. Uit studies van onder meer mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch blijkt ook dat de wet in veel gevallen niet wordt nageleefd.

Zo zouden politieagenten slachtoffers nog verplichten met daders te trouwen. Ook wordt de zogeheten tweevingertest nog uitgevoerd, waarbij het maagdenvlies wordt gecontroleerd om na te gaan of een slachtoffer vaker seks heeft gehad. Die test is verboden.

De artsen die morgen het werk neerleggen zijn de vele wandaden zat. "Vrouwen zijn in dit beroep in de meerderheid", zegt de voorzitter van artsenvereniging IMA tegen persbureau Reuters. "En we hebben keer op keer om hun veiligheid gevraagd." Tijdens de staking wordt er alleen spoedeisende hulp verleend.

Het aantal mensen in armoede daalt dit en komend jaar. Dat verwacht het Centraal Planbureau (CPB) in een nieuwe raming. In 2023 leefde 4,6 procent van de bevolking onder de armoedegrens. In 2025 is dat naar verwachting 4,1 procent.

Ook de armoede onder kinderen gaat omlaag, van 5,8 procent in 2023 naar 4,6 procent in 2025. In de jaren na 2025 loopt de armoede wel weer licht op, verwacht het CPB.

In de raming zijn maatregelen uit het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet meegenomen, voor zover ze duidelijk genoeg waren. Dat leidt ook tot de conclusie dat de koopkracht van veel mensen waarschijnlijk toeneemt. "De koopkracht in 2025 is duidelijk hoger dan bij de vorige raming als gevolg van de lastenverlichting uit het hoofdlijnenakkoord", schrijft het CPB.

Begrotingstekort stijgt

Tegenover minder armoede en meer koopkracht staat wel een stijgend begrotingstekort, doordat de overheidsuitgaven harder stijgen dan de inkomsten. Daarmee komt het tekort in de buurt van het door de EU gestelde maximum van 3 procent, zegt het CPB. "Daarmee bestaat de kans dat bij toekomstige tegenvallers noodgedwongen plotseling bezuinigd moet worden."

Door het stijgende tekort gaat ook de overheidsschuld omhoog. Als er niks aan gedaan wordt, stijgt de schuld in 2034 tot boven de EU-norm van 60 procent van het bruto binnenlands product. "De overheidsschuld bevindt zich op een laag niveau, maar zet wel een stijgend pad in dat op enig moment moet worden bijgebogen", vindt het CPB.

Na een tijd waarin de economie amper groeide, trekt die groei dit en volgend jaar weer wat aan. Hogere lonen en een aantrekkende wereldhandel zorgen voor een gematigde groei van 0,6 procent dit jaar en 1,6 procent volgend jaar.

Prinsjesdag

In de raming is logischerwijs niet meegenomen wat de effecten zijn van maatregelen die volgende maand worden aangekondigd op Prinsjesdag. De augustusraming van het CPB vormt wel de basis voor de onderhandelingen in de aanloop naar Prinsjesdag.

Zo werden in het verleden bijvoorbeeld nog bepaalde toeslagen verhoogd, zodat de koopkracht van sommige groepen verbeterde. Met Prinsjesdag komt het Centraal Planbureau dan met een nieuwe raming, waarin de Prinsjesdagmaatregelen wel zijn meegenomen.

Afgelopen nacht is opnieuw een pand beschoten op het Waterlandplein in het stadsdeel Amsterdam-Noord. Woensdagavond werd dezelfde horecagelegenheid onder vuur genomen, en eerder werden kogels afgevuurd op een naastgelegen pand.

De politie kreeg vannacht rond 03.30 uur melding van schoten op het plein. Agenten troffen vervolgens meerdere kogelinslagen en hulzen aan bij een eetcafé. Woensdagavond werd datzelfde pand ook al beschoten, schrijft stadsomroep AT5.

En in de nacht van zondag op maandag was een naastgelegen vishandel het doelwit. Toen kreeg de politie rond 03.00 uur melding van schoten. Bij alle drie de beschietingen raakte niemand gewond.

Het is nog niet duidelijk of er een verband is tussen de drie incidenten, daar doet de politie nu onderzoek naar. "Het is opvallend dat het zo kort op elkaar gebeurt op hetzelfde plein", zegt een woordvoerder. "We zijn nu geïnteresseerd of mensen weten dat daar iets speelt, bijvoorbeeld een conflict."

Kroatië voert volgend jaar weer een militaire dienstplicht in van twee maanden. Het land neemt de maatregel vanwege de verhoogde spanningen in Europa en op de Balkan na de Russische inval in Oekraïne.

"De modernisering en uitrusting van de strijdkrachten verloopt volgens plan en in overeenstemming met de overeenkomst met onze bondgenoten en de NAVO-leiding", zei de minister van Defensie Ivan Anusic tegen de Kroatische omroep RTL.

Door de maatregel moeten Kroaten vanaf 1 januari twee maanden in dienst. Er werd al langer over herinvoering gepraat, maar nu is dus een definitieve datum vastgelegd.

In 2008 nog afgeschaft

Het land had de dienstplicht in 2008 afgeschaft. Toen werd overgeschakeld naar een op vrijwilligers gebaseerd systeem. Niet alleen is de dienstplicht terug, ook de salarissen van soldaten, onderofficieren en officieren zijn verhoogd, zegt de minister.

Andere landen overwegen ook dergelijke stappen te nemen of hebben inmiddels al de dienstplicht heringevoerd vanwege de toegenomen spanningen. Vorig jaar heeft Letland de dienstplicht weer ingevoerd als reactie op de invasie van Rusland in Oekraïne. Servië, de grootste rivaal van Kroatië op de Balkan, overweegt ook om de dienstplicht weer in te voeren.

Het kabinet wil niet ingaan op recente berichten over de sabotage van de Nord Stream-gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland in 2022. Deze week kwam naar buiten dat in Duitsland een arrestatiebevel loopt tegen een Oekraïner die bij het opblazen van de pijpleiding betrokken zou zijn en volgens The Wall Street Journal wist de Oekraïense president Zelensky van het plan.

Premier Schoof en de ministers Veldkamp van Buitenlandse Zaken en Brekelmans van Defensie benadrukten vandaag dat ze nu eerst het Duitse onderzoek afwachten en dat ze daarover niet willen speculeren.

Onder meer regeringspartij PVV heeft gevraagd of er gevolgen aan moeten worden verbonden als Oekraïne achter de aanslag zit. Schoof zei dat de steun aan Oekraïne onverminderd is: "De veiligheid van Nederland en Europa is erbij gebaat om Oekraïne te steunen." En Veldkamp had het over steun in de strijd tegen Rusland, "politiek, militair, financieel en moreel".

Rol MIVD

Eerder kwam naar buiten dat de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD al in een vroeg stadium op de hoogte was van een mogelijke aanslag door Oekraïners en daarvan de Amerikaanse CIA op de hoogte stelde.

Ook daar wilden leden van het kabinet vandaag niets over zeggen. Brekelmans: "Dat is omdat we onze bronnen moeten beschermen en daarmee ook het functioneren van onze inlichtingendiensten." Schoof zei wel dat "als het nodig" is de 'Commissie Stiekem' in de Tweede Kamer hierover kan worden bijgepraat. In die commissie zitten de voorzitters van de grootste fracties en die worden geregeld vertrouwelijk geïnformeerd over ontwikkelingen rond de diensten.

"Elke tegenvaller moet gedekt worden. Daar ga ik de collega's aan houden." Dat zei minister Heinen van Financiën voor de eerste vergadering van het kabinet na de vakantie.

Het is al langer bekend dat er financiële tegenvallers zijn, zowel bij de inkomsten als bij de uitgaven. Het gaat daarbij onder meer om de compensatie die de staat aan vermogenden moet bieden die te veel belasting hebben betaald, het extra geld dat wordt uitgetrokken voor de afhandeling van de toeslagenaffaire (de 'methode-Laurentien') en de mislukte verkoop van het Duitse deel van netbeheerder Tennet.

Op de vraag of er ook meevallers zijn, antwoordde Heinen: "De enige meevaller die ik heb gezien, is dat het gestopt is met het stapelen van tegenvallers."

Zure boodschap

De minister benadrukte dat de marges klein zijn en dat hij in principe nee zal zeggen als collega's financiële wensen hebben. "We hebben tegenvallers en een hoog oplopende schuld; dat is een zure boodschap, maar het is wel de realiteit."

De minister wil verder niet te veel vooruitlopen op de besprekingen van de komende weken. Het kabinet gaat de begroting voorbereiden die op Prinsjesdag naar de Kamer gaat. Vanmiddag komt het Centraal Planbureau met de zogenoemde augustusraming, die de basis vormt voor de onderhandelingen in de aanloop naar Prinsjesdag.

Het kabinet vergadert vandaag voor het eerst in het Catshuis, en dus niet in de Trêveszaal op het Binnenhof, zoals gebruikelijk was. Vanwege de renovatie van het Binnenhof is de wekelijkse ministerraad voorlopig steeds op het Catshuis.

Tientallen Israëlische kolonisten hebben gisteravond in een dorp op de Westelijke Jordaanoever huizen en auto's van Palestijnen in brand gestoken. Daarbij werd een 23-jarige Palestijn doodgeschoten. Een andere Palestijnse burger werd neergeschoten en raakte zwaargewond.

Een groep van meer dan honderd kolonisten, van wie een deel gemaskerd was, trok het dorp Jit binnen gewapend met stenen en molotovcocktails. Het Israëlische leger en de politie grepen uiteindelijk in en één Israëliër werd aangehouden.

Het leger heeft de aanval veroordeeld en gezegd dat het geweld ordetroepen afleidt van andere taken. Verder zei het leger de dood van de Palestijn te onderzoeken.

Kabinet veroordeelt het geweld

Ook het Israëlische kabinet heeft de aanval afgekeurd, wat niet vaak gebeurt bij dergelijke incidenten op de bezette Westoever. Premier Netanyahu stelt dat "degenen die verantwoordelijk zijn voor welke aanval dan ook zullen worden opgepakt en vervolgd". Volgens The Times of Israel vergoelijkte hij de aanval wel door de aangevallen Palestijnen als terroristen aan te merken: "alleen het leger en veiligheidsdiensten bestrijden terrorisme en niemand anders".

De ultrarechtse minister van Financiën Smotrich spreekt op X van "criminelen die door de autoriteiten met de kracht van de wet keihard moeten worden aangepakt". Volgens hem gaat het om "anarchistisch crimineel geweld" en heeft de groep "geen enkele relatie met de nederzetting en de kolonisten".

Het is opvallend dat Smotrich zo kritisch is over de aanval, aangezien juist hij zich profileert als een groot voorstander van het koloniseren van de Westelijke Jordaanoever. Enkele dagen na een aanval van kolonisten op het Palestijnse dorp Huwara vorig jaar februari zei hij nog dat Huwara "van de kaart moet worden geveegd" en dat "Israël dat moet doen".

Ook het Witte Huis veroordeelt het geweld in Jit en zegt dat zulke aanvallen "onacceptabel" zijn en "moeten stoppen". "Israëlische autoriteiten moeten maatregelen nemen om alle gemeenschappen te beschermen. Dat betekent dat het geweld moet stoppen en dat de daders ter verantwoording moeten worden geroepen", aldus de VS.

Aanvallen op Westoever toegenomen

Sinds de aanslagen van Hamas in Israël van 7 oktober en de daaropvolgende oorlog in Gaza is ook het geweld door Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever sterk toegenomen. Regelmatig worden Palestijnse dorpen aangevallen. Zeker 633 Palestijnen zijn daarbij om het leven gekomen. De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben eerder sancties ingesteld tegen gewelddadige kolonisten.

De aanval op de Westoever komt op het moment dat in Doha onderhandelingen gaande zijn over een staakt-het-vuren en de vrijlating van Israëlische gijzelaars in Gaza.

Het Thaise parlement heeft een nieuwe premier gekozen. Het gaat om de 37-jarige Paetongtarn Shinawatra, de jongste dochter van de omstreden oud-premier Thaksin Shinawatra.

Paetongtarn werd gekozen met twee derde van de stemmen. Toen de stemming nog bezig was werd al duidelijk dat zij premier zou worden, omdat er minimaal 51 procent nodig voor is.

Twee dagen geleden werd oud-premier Srettha door het hooggerechtshof uit zijn ambt gezet, nadat hij de grondwet had overtreden door een oud-gevangene als minister aan te stellen. Srethha was nog geen jaar premier en hij is de vierde regeringsleider in zestien jaar tijd die na tussenkomst van het hooggerechtshof zijn taken moet neerleggen.

De nieuwe premier Paetongtarn is met haar 37 jaar de jongste premier van het land ooit en de tweede vrouwelijke premier in de geschiedenis; de eerste was haar tante, Yingluck Shinawatra. Gisteren werd Paetongtarn naar voren geschoven als kandidaat. Ze is partijleider van Pheu Thai, wat letterlijk vertaald "voor de Thai" betekent en heeft niet eerder een bestuurlijke functie gehad.

Haar steenrijke familie leverde wel eerder politici en bestuurders; zowel haar vader als tante waren dus premier en bekleedden andere belangrijke functies in het land.

Haar vader Thaksin werd tijdens zijn premierschap afgezet door het leger en in 2010 veroordeeld voor corruptie. Na die uitspraak vluchtte hij naar Dubai, waar hij jaren verbleef. Na terugkomst in Thailand werd hij vastgezet in een gevangenisziekenhuis, waaruit hij in februari van dit jaar werd vrijgelaten.

Ook Paetongtarns tante Yingluck zit in ballingschap in Dubai. Zij werd veroordeeld door het hooggerechtshof vanwege "een uit de hand gelopen programma over subsidie voor rijst".

Paetongtarn is premier geworden van een land dat regelmatige periodes van grote politieke onrust kent. De economie is vastgelopen, er zijn militaire staatsgrepen en vier andere regeringen zijn eerder dus gevallen onder dwang van de rechter.

Zelf zei Paetongtarn over haar kandidatuur voor het premierschap dat ze vooral niet als vervanger van haar vader gezien wil worden. "Ik ben zijn dochter, maar ik neem ook mijn eigen beslissingen", zei ze tegen Thaise media.

Een Schots onderzoeksteam dat scheepswrakken uit de Eerste Wereldoorlog opspoort, heeft in de Noordzee het wrak van een al ruim honderd jaar vermist Brits marineschip gevonden. De HMS Hawke werd op 15 oktober 1914 met 594 manschappen aan boord door een torpedo van een Duitse duikboot geraakt en zonk in acht minuten. Slechts 70 opvarenden van de 118 meter lange kruiser overleefden de aanval.

Duiker Steve Mortimer van de Lost in Waters Deep-onderzoeksgroep vertelde de BBC Scotland hoe hij en zijn collega's te werk waren gegaan. De eerste bron was het logboek van de commandant van Duitse duikboot U-9. Daarin stond een aanwijzing waar de U-9 zich bevond toen het zijn torpedo afvuurde.

Daarnaast waren de locaties van andere Britse schepen bekend, toen die voor het laatst radioverkeer met de Hawke hadden gehad. En dan was er ook nog een melding van een Britse vissersboot, die in de jaren 80 rapporteerde dat zijn netten in hetzelfde gebied vast waren blijven zitten aan "iets" op de zeebodem.

Tijdcapsule

Dat was de plek waar de Lost in Waters Deep-groep begin deze week ging kijken. Er lag niets, maar een kilometer daarvandaan, 110 meter onder het wateroppervlak, bleek een groot scheepswrak te liggen. "Grote delen van het teakhouten dek zijn er nog", zei Mortimer.

Ook zag hij veel aardewerk met Royal Navy-emblemen erop. "Het is fascinerend", zegt Mortimer. "Je kan door de patrijspoorten naar binnen kijken. Je ziet kamers met op de grond theekopjes, schalen en borden. Het is een tijdcapsule."