Een piloot van Virgin Australia heeft vorige week de Australische autoriteiten moeten waarschuwen voor een militaire oefening door Chinese marineschepen in de Tasmanzee. Australië zegt dat het door de Chinese marine niet goed op de hoogte is gesteld over de oefening waarbij met scherp werd geschoten.
Na de waarschuwing hebben luchtvaartmaatschappijen afgelopen vrijdag voor 49 vluchten de route gewijzigd. Dat heeft het hoofd van de Australische luchtverkeersleidingsdienst aan een parlementaire commissie verteld.
Zowel Australië als Nieuw-Zeeland heeft zijn zorgen geuit bij China over de gang van zaken. Piloten worden doorgaans 24 uur van tevoren geïnformeerd over militaire oefeningen, raketlanceringen en andere zaken die gevolgen kunnen hebben voor het luchtruim.
NoodradiokanaalDe directeur van de Australische burgerluchtvaartorganisatie vertelde maandagavond bij een hoorzitting in het parlement dat een piloot van Virgin Australia zijn organisatie op de hoogte had gebracht van de schietoefening van de Chinese marine. Die oefening vond plaats op 483 kilometer van de oostkust van Australië, in internationale wateren. "Zo kwamen we voor het eerst achter het probleem", zei hij.
De piloot had een radiobericht van de Chinezen ontvangen dat werd uitgezonden op een noodradiokanaal dat voornamelijk door piloten wordt gecontroleerd. Dat bericht werd vervolgens doorgegeven aan de luchtverkeersleiding. Hierop werden direct commerciële luchtvaartmaatschappijen op de hoogte gebracht en een gebied ingesteld waar niet gevlogen mocht worden.
400 kilometer van TasmaniëDe oefening zou ongeveer 30 minuten bezig zijn geweest voordat de piloot van Virgin Australia het bericht hoorde. De Australische legerleiding werd vervolgens 10 minuten nadat de luchtverkeersleiding het bericht had ontvangen, op de hoogte gebracht.
Het Chinese ministerie van Defensie zei eerder dat het van tevoren herhaaldelijk veiligheidswaarschuwingen had gegeven en dat de maatregelen in overeenstemming waren met het internationaal recht en geen invloed hadden op de vliegveiligheid.
Het Nieuw-Zeelandse leger meldde dinsdag dat de Chinese schepen zich op dat moment 218 zeemijl (ruim 400 kilometer) ten oosten van Hobart, de hoofdstad van de staat Tasmanië, bevonden.
Een vislift bij de sluis in Vinkeveen moet het vissen mogelijk maken om van sloten naar open water te zwemmen. Tot nu toe konden dieren zich alleen verplaatsen als de sluis open ging voor een boot, maar in de winter loopt het er niet bepaald storm met vaartuigen.
Om vissen op eigen gelegenheid te laten oversteken, plaatste waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) de lift. Want ook in de winter is het belangrijk dat vissen zich kunnen verplaatsen, vertelt ecoloog Daan Maassen aan RTV Utrecht. "Bijvoorbeeld om een plek te vinden om zich voort te planten."
MexicoDe lift is bijvoorbeeld voor de paling een goede oplossing. Het gaat wereldwijd niet goed met die vis. Die kan namelijk maar op één plek ter wereld paaien: in de Sargassozee, bij Mexico. En door onder meer moeilijkheden bij migratie is dat lastig.
"Als de paling niet bij Mexico kan komen, kunnen jonge palingen ook niet terug naar Vinkeveen", zegt Maassen. "Dan is er een kans dat hij uitsterft." Palingvissers in de Vinkeveense Plassen proberen dat al een tijdlang te voorkomen door de dieren handmatig over de dijk te tillen.
LokstroomDat is nu niet meer nodig. Vissen worden naar de lift geleid dankzij een 'lokstroom'. Eenmaal binnen, detecteert een camera met AI om wat voor soort het gaat. Vervolgens stijgt het water automatisch naar het juiste niveau. "Ik hoop dat we er veel van kunnen leren", zegt Maassen. "Het zou mooi zijn als de visstand een beetje beter is geworden door de lift."
Behalve voor de paling is de lift ook voor andere vissoorten een uitkomst. "Klassiekere soorten zoals de brasem of de voorn verplaatsen zich graag om hun eitjes op veilige plekken te leggen", aldus Maassen. De Vinkeveense Plassen, waar deze soorten voorkomen, zijn daar niet geschikt voor.
DeurbelDe vislift in Vinkeveen is niet de eerste in ons land. In het Loodiep bij Coevorden kunnen vissen al langer verplaatsen met een lift. En in de grachten van Utrecht staat sinds 2021 een visdeurbel in het voorjaar.
Bij een busongeluk in Thailand zijn zeker achttien mensen om het leven gekomen nadat de remmen van het voertuig het hadden begaven. Er raakten 23 mensen gewond.
Het ongeval gebeurde op een snelweg zo'n 155 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Bangkok. Volgens de Thaise autoriteiten verloor de bestuurder van de bus de controle over het stuur waarna het voertuig over de kop sloeg en in een greppel belandde.
In de bus zaten 48 Thaise passagiers die op studiereis waren. Zeventien mensen zijn ter plekke overleden, een persoon overleed in het ziekenhuis, melden Thaise media. Ook zijn negentien van de 32 gewonden naar het ziekenhuis gebracht.
De Thaise premier zegt opdracht te hebben gegeven voor een onderzoek naar het incident. Ook wordt onderzocht of de bus voldeed aan de veiligheidsnormen.
Koffiegigant JDE Peets, het moederbedrijf van onder andere Douwe Egberts en Senseo, heeft afgelopen jaar bijna de helft meer winst behaald dan in het jaar daarvoor. Dat blijkt uit de jaarcijfers over 2024. De prijs van koffie staat op dit moment historisch hoog.
JDE Peets heeft meer koffie verkocht en deed dat tegen een hogere prijs. Daardoor werd bijna 9 miljard verdiend. Onder aan de streep bleef er 543 miljoen euro over in 2024, 49 procent meer.
Daarmee maakt het een minder jaar goed. In 2023 zag de koffiehandelaar de winst juist fors terugzakken, naar 364 miljoen euro.
Koffie-inflatieVolgens JDE Peets overstijgen de resultaten de verwachtingen, onder andere door een zeer sterke stijging van de koffieprijs. De prijzen zijn hier meer dan verdubbeld.
Het koffiebedrijf heeft het over koffie-inflatie: de prijzen zijn omhoog geschoten door ongunstig weer en slechte oogsten, verstoringen in de distributiestromen en onzekere geopolitieke factoren. Tegelijkertijd neemt de vraag naar koffie toe, met name in Azië.
Lege schappenMomenteel zijn er onderhandelingen bezig over de koffieprijzen tussen JDE Peets en supermarkten. In veel supermarkten liggen nu minder of helemaal geen Douwe Egberts-producten, omdat ze nog niet uit de onderhandelingen zijn gekomen. De supermarkten willen namelijk dat de koffie komend jaar niet veel duurder wordt.
De wederopbouw en het economisch herstel van Oekraïne gaan zeker 524 miljard dollar kosten, schrijft de Wereldbank. Het bedrag is veel hoger dan bij de vorig berekening van een jaar geleden. De geschatte kosten zijn vooral gestegen door Russische aanvallen op Oekraïense energiecentrales en stroomnetwerken.
Wie het herstel moet betalen, hangt samen met de uitkomst van de oorlog, eventuele vredesonderhandelingen en andere afspraken, zoals afspraken over delfstoffen waarover Oekraïne en de VS gisteren een principeakkoord zouden hebben bereikt. Veel is nog onduidelijk, maar wel is al zeker dat veel privékapitaal nodig zal zijn, zegt een deskundige tegen de NOS.
Het afgelopen jaar is de schade aan verdeelstations en andere energie-installaties met 70 procent gestegen, staat in het rapport van de Wereldbank. Rusland valt de Oekraïense energie-infrastructuur regelmatig aan met raketten en drones.
Het Wereldbank-rapport is opgesteld in samenwerking met de Verenigde Naties, de Europese Commissie en de Oekraïense overheid. Woningen worden daarin genoemd als de grootste fysieke schadepost. Zo'n 13 procent van de huizen en appartementen in het land is verwoest. Dat treft meer dan 2,5 miljoen huishoudens. Wederopbouw gaat naar schatting 84 miljard dollar kosten.
Ook het herstel van bruggen, wegen, bedrijven en landbouw gaat miljarden kosten. Alleen al het opruimen van al het puin kost naar verwachting 13 miljard dollar. De totale wederopbouwkosten zijn ongeveer drie keer het bruto nationaal product van Oekraïne.
De oorlog duurt nog voort, maar dat weerhoudt Oekraïne er niet van om aan de wederopbouw te werken. "Het land is bezig met het herstel van de kritieke sectoren die al voor de oorlog belangrijk waren", zegt Julia Soldatiuk-Westerveld, senior onderzoeker aan Instituut Clingendael. Het gaat om onder meer de landbouw, de metaalindustrie, de maakindustrie en de IT.
Sommige sectoren, zoals hernieuwbare energie, worden compleet verhuisd naar andere delen van het land, zegt Soldatiuk. "Door de invasie is 90 procent van de zonnepanelenparken en windmolens in bezet gebied terechtgekomen. Dat moet dus ergens anders worden opgebouwd."
Ook ziekenhuizen zijn een belangrijk speerpunt van de huidige herstelwerkzaamheden. "Dicht bij de frontlinie wordt een ondergronds ziekenhuis gebouwd dat bestand is tegen luchtaanvallen. Veel gewonde militairen worden daar behandeld. Ook kinderziekenhuizen worden gebouwd."
Soldatiuk noemt twee infrastructuurprojecten die met Europees geld worden betaald: het verbreden en versterken van wegen van de Poolse grens naar Kyiv, en grensposten. "Dat zijn allebei projecten van strategisch belang voor zowel handel als militair gebruik."
Wie betaalt?Veel hangt af van de uitkomst van de oorlog. De Franse president Macron zei maandag dat Oekraïne door Rusland gecompenseerd moet worden voor oorlogsschade "omdat Rusland de agressor is". Veel Europese landen zijn het daarmee eens.
Het is verre van zeker dat Europa zijn zin krijgt, zegt Soldatiuk. "Je kunt eisen dat Rusland het herstel betaalt. Maar als Rusland niet zo slecht uit de oorlog komt, kun je niets afdwingen."
De EU en de Wereldbank hebben vastgesteld dat er veel privégeld nodig is, omdat het niet lukt om alles met publiek geld te betalen. Probleem is dat de risico's van investeren in Oekraïne veel buitenlandse geldschieters afschrikken. Vandaar dat de EU mede garant staat voor privéinvesteringen. "Het aantrekken van buitenlands privékapitaal is de grootste uitdaging", zegt Soldatiuk.
Een voorbeeld daarvan is de mijnindustrie. Oekraïne wil veel meer doen om over te schakelen naar hernieuwbare energie, maar ook de eigen gasreserves gebruiken. Buitenlandse olie- en gasbedrijven aarzelen tot dusver om te investeren in gaswinning, vanwege de Oekraïense bureaucratie. "In het verleden duurde het vaak heel lang om toestemming van de overheid te krijgen voor gaswinning", zegt Soldatiuk. "De regels worden nu versimpeld. Ook op dat gebied is het land bezig om hervormingen door te voeren."
SovjetplanningBij de wederopbouw wordt volgens Soldatiuk meteen flink gemoderniseerd. "Wat verwoest is, wordt niet op dezelfde manier herbouwd. Ze kijken heel goed naar het stedenbouwkundig ontwerp en de planning. Dat is logisch, want wat de Oekraïense burger nodig heeft is anders dan in het verleden. Oekraïne wil van de oude sovjetwijze van stedenbouw af."
Goedemorgen! De Raad van State besluit vandaag of het detentiecentrum op Schiphol gebruikt mag blijven worden om asielzoekers op te vangen. En voetbalteams PSV en Go Ahead Eagles spelen tegen elkaar in de halve finale voor de KNVB Beker.
Eerst het weer: in het oosten is er eerst veel bewolking en nog wat regen, terwijl in het westen de zon wordt afgewisseld met stapelwolken. De maxima liggen vanmiddag tussen 8 en 11 graden. Later neemt de bewolking toe, en aan het einde van de middag volgt er regen vanuit het westen. Vanavond is het regenachtig en ook morgen blijft het niet droog.
Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en de situatie op het spoor.
Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?Oekraïne en de Verenigde Staten zouden het eens zijn over de voorwaarden voor een grondstoffendeal. Diverse media melden op basis van Oekraïense functionarissen dat Kyiv akkoord is gegaan met een aangepast voorstel uit Washington.
Trump verwacht dat Zelensky deze week naar Washington komt om het akkoord te ondertekenen. De Amerikaanse president heeft dat gezegd tegen journalisten die in het Witte Huis vroegen naar de berichten over een akkoord. De Oekraïense president heeft nog niet gereageerd.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:Op een luchthaven in Colombia is een 40-jarige man gearresteerd die meer dan 200 gram cocaïne in een pruik had verstopt. De Colombiaan was van plan om van Cartagena naar Amsterdam te vliegen.
Op vrijgegeven beelden is te zien hoe een douanier na een afwijkende scan op onderzoek uitgaat:
Fijne dag!
De meeste Nederlanders geloven niet langer dat de Europese NAVO-landen kunnen rekenen op Amerikaanse militaire steun. Zij denken dat Europa op militair gebied op eigen benen zal moeten staan, waarbij de vorming van een Europees leger steeds meer steun krijgt.
Dat blijkt uit een representatief onderzoek van Ipsos I&O onder 1944 Nederlanders in opdracht van de NOS. Uit de enquête blijkt dat er onder Nederlanders weinig bereidheid is om zelf in dienst te gaan wanneer Nederland of een ander EU-land wordt aangevallen.
Het percentage mensen dat zich veel zorgen maakt over de oorlog in Oekraïne is deze maand op ongeveer hetzelfde niveau als in april 2022, vlak nadat de oorlog begon. Het is 10 procent hoger dan in december vorig jaar.
Zo veel zorgen maken Nederlanders zich over de oorlog in Oekraïne
Een deel van die zorgen kan mogelijk worden verklaard door recente uitspraken van de Amerikaanse president Trump over onderhandelingen met Rusland, zegt Dick Zandee. Hij is defensiedeskundige bij onderzoeksinstituut Clingendael. "Mensen hebben grote twijfels of de oorlog op een voor ons acceptabele manier wordt opgelost."
Eerder zei Trumps minister van Defensie Pete Hegseth al dat Oekraïne land zal moeten opgeven bij een vredesakkoord met Rusland en dat het NAVO-lidmaatschap er voor het land niet in zit. De VS wil dat Europese militairen gaan toezien op een eventuele vredesovereenkomst en niet de VS. "Dat roept de vraag op of we dat wel zonder de VS kunnen en je ziet de angst dat dat niet zo is", zegt Zandee.
Het onderzoek van Ipsos I&O laat zien dat slechts drie op de tien Nederlanders verwachten dat de VS Europese NAVO-partners zal blijven beschermen op het moment dat dat nodig is.
Europese samenwerkingAls mogelijk antwoord op de veranderde positie van de VS op het wereldtoneel, wil een toenemend deel van de Nederlanders graag dat er een Europees leger gevormd wordt. Was dit in december 42 procent, nu wil 49 procent van de Nederlanders dat. Slechts 17 procent is tegen de vorming zo'n leger. In de huidige situatie heeft ieder land in de EU een eigen leger.
"Veel mensen vinden dat Europa voor zijn eigen verdediging moet zorgen", zegt Zandee. "Dat hoor je ook bij de Duitse verkiezingswinnaar Merz, die waarschijnlijk de volgende bondskanselier wordt, en andere Europese leiders."
Maar een Europees leger in de letterlijke zin van het woord is volgens hem geen realistisch scenario. "Dat is volstrekt onhaalbaar, je zit met verschillende talen, veiligheidsbelangen en regeringen. We moeten wel naar meer Europese samenwerking op defensiegebied."
Dat laatste gebeurt ook al succesvol, zegt Zandee. "Onze landmacht schaft bijvoorbeeld dezelfde tanks aan als de Duitsers."
Meevechten in OekraïneEen kwart van de Nederlanders vindt dat Nederland nu al zelf militairen naar Oekraïne moet sturen om dat land bij te staan. Dat is het hoogste percentage sinds Ipsos I&O begon met meten, kort na het begin van de oorlog. Het is bovendien meer dan een verdubbeling in de laatste twee maanden.
Zo veel respondenten willen dat de regering Nederlandse militairen naar Oekraïne stuurt
Slechts weinig mensen zijn bereid zelf in dienst te treden wanneer dat voor de eigen veiligheid nodig is: 18 procent is bereid en in staat het leger in te gaan als Nederland wordt aangevallen. Dat is wel meer dan wanneer een ander EU-land wordt aangevallen, dan kan en wil slechts 9 procent dat.
Zandee: "Je ziet vaak dat collectieve gevoelens met het eigenbelang botsen. Dienstbereidheid wordt door veel mensen ook wel als 'sneuvelbereidheid' gezien."
Ook willen Nederlanders liever niet dat naaste familie in dienst treedt bij een aanval op een EU-land. Daarentegen staat bijna de helft erachter als vrienden in dienst treden bij een aanval op Nederland, en ruim 40 procent bij een aanval op een ander EU-land.
Twaalf mensen zijn gisteravond onwel geworden in een hotel op de Pier van Scheveningen. Ze werden naar het ziekenhuis gebracht met klachten als misselijkheid en duizeligheid. Het bleek koolmonoxidevergiftiging.
Hulpdiensten kregen rond 21.45 uur melding van het incident. Hotel De Pier Suites werd ontruimd nadat een aantal gasten en medewerkers onwel was geworden. Behalve gasten en personeel kregen ook twee toegesnelde ambulancemedewerkers last van klachten.
Zij behoren tot het dozijn mensen dat naar het ziekenhuis werd gebracht.
Het is nog onduidelijk hoe de koolmonoxide is vrijgekomen. Nadat het pand werd doorgelucht, mochten medewerkers en gasten terug naar binnen.
DodelijkKoolmonoxide is zeer giftig voor mens en dier, maar is niet te ruiken of proeven. Bij blootstelling aan hoge concentraties treedt snel bewusteloosheid in. Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit overlijden jaarlijks zo'n 10 tot 15 mensen in Nederland aan koolmonoxidevergiftiging.
In Maastricht zijn tientallen inwoners van een woonzorgcentrum geëvacueerd vanwege een waterlekkage. Ze brengen de nacht door in hotels of op andere verpleeglocaties. Dat laat zorgbedrijf Envida weten in een verklaring.
De lekkage in het pand aan de De Koepelhof werd aan het begin van de avond ontdekt. Water stroomde meerdere woonruimtes binnen. De stroom werd afgesloten om het probleem te verhelpen. Aan het einde van de avond maakte de Veiligheidsregio Zuid-Limburg bekend dat de lekkage was gestopt. De oorzaak van het lek en de ernst van de waterschade zijn nog onduidelijk.
De hulpdiensten waren in groten getale uitgerukt voor het incident. Onder meer een kraan van de brandweer werd gebruikt om bewoners van de bovenste verdieping uit hun woning te halen. Familieleden werden door personeel op de hoogte gebracht van de situatie.
