'Britse undercoveragenten gingen relaties aan om in privélevens activisten te infiltreren'
Zeker 25 undercoveragenten van de Britse politie hebben romantische relaties gehad met vrouwelijke politieke activisten om in hun persoonlijke levens te infiltreren. Geen van de vrouwen wist tijdens de relatie dat hun partner een politiespion was, blijkt uit onderzoek van de Britse krant The Guardian.
In het 'spy cops'-schandaal infiltreerden tussen 1968 en 2010 zo'n 140 undercoveragenten in meer dan duizend groeperingen in het Verenigd Koninkrijk, van milieu- en dierenrechtenbewegingen tot extreemrechtse groepen. Zeker 25 van deze agenten gingen onder een valse identiteit romantische relaties aan met leden van deze groepen. Die identiteiten waren vaak gebaseerd op namen en gegevens van overleden kinderen.
In totaal werden over een periode van ruim veertig jaar meer dan vijftig vrouwen tot een relatie verleid, blijkt uit het onderzoek waarover de Britse zender ITV een serie maakte. Een van hen was milieuactivist Helen Steel, die vooral bekend werd door de 'McLibel'-zaak, het langstlopende smaadproces in de Britse geschiedenis.
In 1989 werden zij en een andere activist aangeklaagd door McDonald's voor smaad, omdat ze folders hadden uitgedeeld waarin de fastfoodketen werd beschuldigd van het misleiden van kinderen en het verkopen van ongezonde voeding. Het proces trok wereldwijd veel aandacht, ook omdat de twee activisten geen juridische bijstand hadden.
Steel had twee jaar een relatie met ene John Dines, die zich voordeed als dierenactivist. In werkelijkheid was Dines een agent van de Special Demonstration Squad, een geheime eenheid binnen de Britse politie die tot 2008 actief was. Steel woonde met hem samen totdat hij in 1992 verdween. Ze ontdekte pas jaren later wie Dines echt was.
De politieman zei later dat hij nooit van Steel had gehouden en dat hij de relatie gebruikte om "nuttige en waardevolle informatie" over de linkse activiste te verzamelen.
Wreed en manipulatiefEen andere vrouw zegt tegen The Guardian dat haar leven "geruïneerd was" toen ze erachter kwam dat de vader van haar zoon een undercoveragent was. Dat ontdekte ze pas toen hun zoon al 20 jaar was. De agent, Bob Lambert, had beweerd dat hij naar het buitenland moest vluchten om aan arrestatie door de politie te ontkomen.
Van nog zeker drie vrouwen is bekend dat zij een kind hebben gekregen van een undercoveragent. Een van deze vrouwen kreeg een zoon van een spion die 19 jaar lang beweerde dat hij een zakenman was. De politie wist al in 2013 dat de man een andere identiteit gebruikte, maar bracht de vrouw pas in 2020 op de hoogte. Het is nog steeds niet duidelijk waarom de politie daar zo lang mee wachtte.
BankrekeningenIn 2015 opende Theresa May, de toenmalige Britse minister van Binnenlandse Zaken, een onderzoek naar de misstanden van de Special Demonstration Squad. Daaruit bleek dat de spionnen onrechtmatig te werk gingen en 'opvallend veel informatie' verzamelden over de persoonlijke levens van de activisten, van vakantieplannen, seksuele voorkeur tot gegevens van bankrekeningen.
De rechter die het onderzoek uitvoerde concludeerde ook dat de undercoveragenten 'opmerkelijk' veel informatie verzamelden over activisten die geen bedreiging voor de samenleving vormden.
De eerste groeperingen die eind jaren '60 en in de jaren '70 werden geïnfiltreerd waren links. Ze waren marxistisch of verzetten zich tegen de oorlog in Vietnam en de apartheid in Zuid-Afrika. Later werden meer linkse actiegroepen én extreemrechtse groeperingen het doelwit van spionage.
Een belangrijk deel van het onderzoek richtte zich op de vraag hoe het kon dat vrouwen tot relaties werden verleid. In 2024 bood de politie excuses aan en gaf toe dat de "bedrieglijke, manipulatieve" relaties het resultaat waren van "een bredere cultuur van seksisme en vrouwenhaat" binnen de politie.