Aggregator

Nadat een Drentse ziekenhuismedewerker had opgebiecht dat hij het leven van twintig coronapatiënten had beëindigd, probeerde het Openbaar Ministerie te achterhalen of zijn verhaal klopte. Vandaag besloot het OM de zaak te seponeren bij gebrek aan bewijs. Twee officieren van justitie vertellen wat er aan dat besluit voorafging.

"We hebben heel veel overhoop gehaald", beseft officier van justitie Debby Homans. Zij leidde het onderzoek naar de verpleegkundige van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen. "Maar na zo'n melding kun je niet anders dan alles uit de kast halen om de waarheid boven tafel te krijgen."

Extra morfine

De melding kwam in maart 2023 en ging over longverpleegkundige Theodoor V., die tijdens de coronapandemie in het ziekenhuis werkte. Inmiddels zat V. al een tijd ziek thuis. Hij was door zijn huisartsenpraktijk doorverwezen naar een ggz-instelling.

Tijdens intakegesprekken bij GGZ Drenthe vertelde de verpleegkundige dat hij het leven van zo'n twintig coronapatiënten voortijdig heeft beëindigd, aldus de melding. Hij zou hun extra morfine hebben toegediend of de zuurstof hebben afgesloten, zonder dit met iemand te overleggen. V. vond dat de patiënten ondraaglijk leden. Hij deed zijn verhaal bij meerdere hulpverleners.

GGZ Drenthe vatte dit zo ernstig op dat de instelling bij hoge uitzondering besloot het medisch beroepsgeheim te doorbreken en V.'s werkgever in te lichten. Het ziekenhuis stuurde de brief door naar politie en justitie.

Bijna vijftig dossiers

Hoofdofficier van justitie Diederik Greive spreekt van een "verbijsterende melding". Dat de uitlatingen van Theodoor V. nader onderzocht moesten worden, staat volgens hem buiten kijf. De hulpverleners en het ziekenhuis namen het verhaal tenslotte zeer serieus.

Ruim een maand deden politie en justitie in het grootste geheim onderzoek. Omdat V. geen namen van patiënten had genoemd, was het zaak zo snel mogelijk vast te stellen om wie het zou kunnen gaan.

Het ziekenhuis verstrekte de dossiers van een kleine vijftig patiënten. Medische deskundigen gingen in deze dossiers op zoek naar onregelmatigheden. Ook werden getuigen gehoord en bijzondere opsporingsmiddelen ingezet. Het OM wil niet zeggen welke, maar het ligt voor de hand dat de verdachte in deze periode is afgeluisterd.

Tijdens de coronapandemie overleden zo'n 200 mensen in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Het OM heeft niet gekeken of er opvallend veel sterfgevallen waren op momenten dat de verpleegkundige dienst had.

"Je kunt een verdenking niet construeren uit statistische gegevens", zegt hoofdofficier Greive. "Je moet op zoek naar een verband tussen het overlijden van een patiënt en concrete handelingen van de verdachte."

Gearresteerd

Op 17 april 2023 werd Theodoor V. gearresteerd, zodat de politie hem ook zelf kon ondervragen. "Het ging tenslotte om een verdenking van twintigvoudige moord", zegt officier van justitie Homans.

Drie dagen later maakte het OM deze verdenking bekend. Het nieuws leidde tot een schokgolf onder nabestaanden en ziekenhuispersoneel. Sommige nabestaanden reageerden emotioneel, anderen waren boos. "Maar iedereen snapte wel dat we hier onderzoek naar moesten doen."

Theodoor V. ontkende van begin af aan. "De verdachte heeft steeds herhaald dat hij de protocollen heeft gevolgd", zegt Homans. "Volgens hem is hij in die gesprekken verkeerd begrepen of heeft hij het niet zo gezegd."

Eigen verklaring

Volgens het OM heeft hij ook in zijn privéomgeving verteld dat hij het leven van patiënten beëindigde. Toch was dat geen extra bewijs, want het bleef het verhaal van de verpleegkundige zelf. "Je kunt niet veroordeeld worden op alleen je eigen verklaring."

Ander bewijs vinden bleek lastig. Collega's van de verpleegkundige hadden nooit iets vreemds opgemerkt. "We zagen wel dat mensen soms plotseling overleden of verslechterden, maar dat paste ook in het ziektebeeld van corona. Daar konden we dus niet direct iets mee."

Bovendien ging het om sterfgevallen van een paar jaar geleden. Veel details bleken inmiddels verloren gegaan. "Gegevens uit de gebruikte apparatuur waren bijvoorbeeld niet meer terug te lezen."

Beroepsgeheim

Het OM wilde graag de verslagen lezen van de gesprekken tussen de verdachte, GGZ Drenthe en de huisartsenpraktijk. Zij weigerden die te verstrekken. Het beroepsgeheim was genoeg geschonden, vonden zij. Het OM stapte naar de rechter om de stukken toch te krijgen, maar zonder resultaat.

Toch heeft ze niet het gevoel dat het medisch beroepsgeheim de opsporing heeft beperkt. "De ggz is met de melding al heel ver gegaan."

Onbeantwoorde vragen

Na zes weken voorarrest liet de rechtbank Theodoor V. weer vrij, omdat het OM nog geen aanvullend bewijs kon aandragen. Afgelopen najaar schrapte het OM al een deel van de verdenking, omdat ook in de medische dossiers niets verdachts was gevonden.

Inmiddels is dus de hele zaak geseponeerd. Zowel nabestaanden als ziekenhuismedewerkers blijven achter met onbeantwoorde vragen. Hoofdofficier Greive kan alleen maar concluderen dat er geen enkele onderbouwing is voor de melding van vorig jaar. "Het is begonnen met uitlatingen van de verpleegkundige zelf. Ik denk dat iedereen snapt dat we daar op moesten acteren. Maar er is geen bewijs dat er mensen zijn overleden door zijn toedoen."

Ubisoft lijkt te zijn gestart met het verwijderen van racegame The Crew uit de libraries van gebruikers. Meerdere spelers melden online dat ze de game niet meer kunnen spelen via Ubisofts eigen gamelauncher, nadat het bedrijf vorig jaar al besloot de servers offline te halen.

Radxa heeft een singleboardcomputertje uitgebracht met een kleine formfactor die lijkt op de Raspberry Pi Zero. Dat model meet 65x36mm en heeft onder andere connectors voor een display, een camera en twee USB-C-poorten. Het model is met 63 euro wel flink duurder dan de kleine Pi.

ASUS heeft twee ProArt-monitors aangekondigd. Een van die modellen is een miniledmonitor met hdr-ondersteuning en een resolutie van 7680x4320 pixels. Het andere model is een 4k-qd-oledmodel dat het eerder al in de ROG-serie uitbracht.

Rakuten Kobo gaat samenwerken met iFixit om zijn e-readers makkelijker repareerbaar te maken. Het bedrijf gaat het onder andere mogelijk maken om 'veelvoorkomende componenten te vervangen' op bepaalde apparaten, al ontbreken nog veel details.

Before Elliot Williams jumps on a train for Hackaday Europe, there was just enough time to meet up virtually with Tom Nardi to discuss their favorite hacks and stories from …read more

Het demissionaire kabinet wil miljoenen steken in warmtenetten, zo is afgesproken in de Voorjaarsnota die volgende week wordt gepresenteerd. Dat zeggen bronnen tegen de NOS. De afgelopen weken liepen projecten met warmtenetten in onder meer Amsterdam en Utrecht vast door toenemende kosten. Door met meer subsidies te komen, wil demissionair minister Jetten de netten rendabeler maken.

Allereerst komt er een Waarborgfonds van 250 miljoen voor de periode tot 2030. Dat is een fonds om nieuwe warmtenetten mee op te starten. Dit fonds zou genoeg moeten zijn om 80 tot 90 procent van de kosten bij de aanlegfase te dekken. Daardoor neemt de Rijksoverheid dus een belang in nieuwe warmtenetten.

Voorwaarde hierbij is wel dat de warmtenetten in publieke handen komen, zoals Jetten op termijn in heel Nederland wil. Daardoor biedt dit fonds geen snelle oplossing voor de problemen die spelen in bijvoorbeeld Amsterdam, omdat daar ook private partijen de aanleg van warmtenetten verzorgen. Daar sluiten woningcorporaties voorlopig geen woningen meer aan op stadswarmte vanwege de hoge kosten voor de huurders.

Het demissionaire kabinet wil ook de Warmte Investeringssubsidie verhogen van 400 miljoen naar 920 miljoen euro. Deze subsidie moet ertoe leiden dat al bestaande warmtenetten rendabeler worden. Dit zou per volgend jaar al kunnen helpen om de problemen in de grote steden aan te pakken.

Juist doordat er hoge kosten zijn voor gebruikers, energiebedrijven of woningcorporaties loopt de ontwikkeling van het warmtenet daar nu stroef. Doordat de overheid straks een groter deel subsidieert, moet dat volgend jaar beter lopen, zeggen kabinetsbronnen.

Meer klimaatbelasting

Minister Jetten komt ook met extra klimaatmaatregelen voor brandstofleveranciers en de landbouw. Het Europese Emissiehandelssysteem (ETS) waarbij bedrijven moeten betalen voor de CO2-uitstoot wordt uitgebreid van de industrie naar de brandstofleveranciers. Dat heet ETS2. Dat betekent dat bijvoorbeeld bedrijven als Shell en BP vanaf 2027 ook moeten betalen voor hun uitstoot.

In deze explainer wordt uitgelegd wat dat kan gaan betekenen aan de pomp en bij de energierekening, en waarom het Europees Parlement hiervoor gekozen heeft:

ETS2 wordt deels ook ingevoerd in de landbouw. Het gaat gelden voor stallen en de werktuigbouw. Dat betekent dat bouwers van tractoren bijvoorbeeld moeten gaan betalen voor hun CO2-uitstoot. De glastuinbouw en visserij worden voorlopig nog ontzien en hoeven deze klimaatbelasting niet te betalen.

De plannen worden begin volgende week bekend als de Voorjaarsnota van het demissionaire kabinet wordt gepresenteerd. Die presentatie is naar voren gehaald, omdat de formerende partijen ernaar hebben gevraagd.

Acteurs Nasrdin Dchar, Ramsey Nasr, Walid Benmbarek en cabaretier Najib Amhali vragen Joost Klein om niet mee te doen aan het Eurovisie Songfestival. Ze horen bij de ruim 250 artiesten, schrijvers en kunstenaars die een brief aan de artiest hebben ondertekend. Ook activist Jerry Afriyie en oud-Kamerlid Tofik Dibi ondertekenden de brief. De reden voor de oproep aan Klein is de deelname van Israël aan het songfestival.

In de brief staat onder meer: "Terwijl de voorbereidingen van het Eurovisiefestival in volle gang zijn, voert één van de deelnemende landen, Israël, een genocide uit op 2,3 miljoen Palestijnen, al 16 jaar opgesloten in Gaza, hongert hen moedwillig uit en houdt alle grenzen voor hen gesloten."

Wereld zonder grenzen

De ondertekenaars van de brief verwijzen ook naar de tekst van het lied Europapa. Zo zingt Klein over een "wereld zonder grenzen". De briefschrijvers zeggen daarover dat dat niet geldt voor Palestijnen.

Ze vragen Joost Klein om bij zichzelf te rade te gaan. Volgens hen is dit het moment om de kant van gerechtigheid te kiezen en zich uit te spreken.

A-politiek muziekfestival

AVROTROS schrijft in een reactie: "De verschrikkingen in Gaza raken ons diep. Ook wij hopen dat er een direct einde komt aan het lijden. Echter, het Eurovisie Songfestival is een a-politiek muziekfestival en geen wedstrijd tussen de regeringen van landen. Dit is dus ook niet de plek waar dit diepgewortelde conflict kan worden opgelost."

Het Eurovisie Songfestival is over vier weken in de Zweedse stad Malmö. Woensdag werd er in die stad geprotesteerd tegen de Israëlische deelname.

Ook in andere landen is er weerstand tegen de deelname van Israël. In Finland tekenden 1300 muzikanten een petitie tegen de Israëlische deelname. In Noorwegen werd de omroep die het Songfestival uitzendt opgeroepen om druk te zetten op de European Broadcasting Union (EBU) om Israël te weren.

Bedreigingen

De controverse rond de deelname van Israël leidt ook tot bedreigingen aan het adres van zangeres Eden Golan, die namens Israël meedoet aan het Songfestival. De EBU bracht maandag een verklaring naar buiten waarin de organisatie haatzaaien, bedreigingen en intimidatie richting artiesten onaanvaardbaar noemt.

Volgens de EBU is een beslissing of Israël wel of niet mag meedoen "uitsluitend de verantwoordelijkheid van de bestuursorganen van de EBU en niet die van individuele artiesten".

De organisatie van het Eurovisie Songfestival kan een land weren. Sinds 2022 worden Rusland en Wit-Rusland door de EBU geweerd van het Eurovisie Songfestival, nadat verschillende Europese publieke omroepen daartoe hadden opgeroepen na de inval in Oekraïne.

Het parlement in Polen heeft ingestemd met een eerste stap die moet leiden tot verruiming van de strenge abortuswetgeving in het land. Vier wetsvoorstellen daarover zijn ter beoordeling doorgestuurd naar een parlementaire commissie. Bij de stemming in het parlement zaten pro- en anti-abortusactivisten op de publieke tribune.

In de plannen wordt onder meer voorgesteld om abortus tot twaalf weken zwangerschap in alle gevallen toe te staan. Een ander wetsvoorstel gaat over de mogelijkheid om een zwangerschap af te breken als er afwijkingen bij de foetus zijn geconstateerd.

De abortuswetgeving van Polen is een van de strengste van Europa. In 2021 werd abortus in vrijwel alle gevallen verboden, onder de conservatieve regering van de partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS).

Sindsdien is het afbreken van een zwangerschap alleen toegestaan bij verkrachting, incest of als het leven of de gezondheid van de vrouw in gevaar is. In 2022 werden volgens het ministerie van Volksgezondheid in Poolse ziekenhuizen 161 abortussen uitgevoerd. Ter vergelijking: in Nederland, met ongeveer de helft minder inwoners, waren dat er ruim 35.000.

Pro-abortusactivisten denken niet dat de verruiming van de wetgeving op korte termijn is geregeld, omdat president Duda ook zijn handtekening moet zetten. De verwachting is dat de conservatieve politicus zijn veto zal uitspreken over de aanpassingen. Hij komt uit het kamp van PiS en staat kritisch tegenover de huidige premier Tusk.

Vorige maand blokkeerde Duda een wetsvoorstel om de morning-afterpil vrijelijk ter beschikking te stellen aan vrouwen en meisjes. De laatste ambtstermijn van de president eindigt volgend jaar zomer. Mogelijk wordt met de versoepelde abortuswetten gewacht tot Duda's opvolger is gepresenteerd.

Abortuspillen

Door de strengere wetgeving is een deel van de Poolse vrouwen die een zwangerschap willen afbreken aangewezen op abortuspillen vanuit het buitenland. Een abortus is in zo'n geval niet strafbaar, maar een vrouw daarmee helpen wordt wel als misdrijf gezien. Een jaar geleden werd een Poolse activist nog veroordeeld tot een taakstraf voor het verstrekken van abortuspillen.

Tusk en zijn regering varen sinds hun aantreden eind vorig jaar op veel onderwerpen een radicaal andere koers dan hun conservatieve voorgangers. Zo ging de afgelopen maanden de bezem door mediabedrijven die onder de vorige regering waren veranderd in propagandakanalen van de overheid. Ook werd een plan gepresenteerd om vijftig ambassadeurs terug te roepen.

In het Midden-Oosten wordt rekening gehouden met een ophanden zijnde aanval van Iran op Israël. Dat zou mogelijk vandaag of morgen al kunnen gebeuren, schrijft The Wall Street Journal. Die krant heeft doorgaans goede bronnen bij westerse inlichtingendiensten.

De Amerikaanse president Biden zei woensdag al dat Iran dreigt met "een significante aanval". Iran heeft wraak gezworen na de Israëlische raketaanval van 1 april in Syrië. Daarbij werd een hoge Iraanse generaal gedood.

De VS stuurt versterking naar het Midden-Oosten, als afschrikking en om de Amerikaanse strijdkrachten beter te kunnen beschermen, zegt een Amerikaanse defensiefunctionaris in Washington tegen CNN.

Noord- of Zuid-Israël

Hoe een Iraanse aanval eruit zou zien, kan niemand met zekerheid zeggen. Volgens de krant zou Iran van plan zijn om het noorden of zuiden van Israël te treffen. Dat zou kunnen met moderne middellangeafstandsraketten, Iran ligt op een kleine 1000 kilometer van Israël.

In Israël wordt rekening gehouden met een aanval op militaire doelen of overheidsdoelen, zoals de havens van Haifa of Eilat. Als mogelijke doelwitten worden ook elektriciteitscentrales of ontziltings-installaties genoemd. En op Iraanse sociale media zijn filmpjes verschenen waarin wordt gefantaseerd over aanvallen op het vliegveld van Haifa of de kerncentrale in Dimona.

Directe confrontatie

Op maandag 1 april voerde Israël een luchtaanval uit op het Iraanse ambassadecomplex in de Syrische hoofdstad Damascus. Daarbij kwamen zestien mensen om het leven, onder wie veertien militairen. Daarbij was ook generaal Mohammad Reza Zahedi. Hij was een sleutelfiguur voor de Iraanse contacten in Syrië en Libanon. En bovendien de hoogste Iraanse militair die in zeker vier jaar tijd is geliquideerd. Israël heeft de aanval niet opgeëist, maar de Verenigde Staten hebben bevestigd dat Israël erachter zat.

Afgelopen week zei de opperste Iraanse leider ayatollah Khamenei dat Israël "gestraft moet worden, en dat gaat ook gebeuren". Voor hem was de Israëlische een directe aanval op Iraans grondgebied. Tot nu toe gebruikte Iran altijd zijn bondgenoten in de regio om Israël aan te vallen, zoals Hezbollah of Hamas. Maar nu lijkt Iran zelf iets te willen doen.

"We zijn nog nooit zo dicht bij een directe confrontatie tussen Iran en Israël geweest, en dat is natuurlijk erg zorgelijk," zegt Iran-kenner Peyman Jafari in het NPO Radio 1-programma Bureau Buitenland. Toch verwacht hij geen grootschalige aanval, omdat Iran geen oorlog met Israël wil uitlokken. "Iran zet in op de lange termijn. Ze moeten nu wel iets laten horen, maar dat zullen ze waarschijnlijk op een berekenende manier doen." Jafari verwacht mogelijk een aanval op de Golanhoogte. Die wordt door Israël bezet gehouden, maar is geen officieel Israëlisch grondgebied.

Volgens de Israëlische krant Yedioth Ahronoth heeft Iran ook Amerika benaderd. Het regime zou hebben gezegd dat het geen escalatie wil en niet overhaast zal handelen. Ook zou Iran geen Amerikaanse troepen in het Midden-Oosten aanvallen, in de hoop dat de VS afzijdig zal blijven na een Iraanse vergeldingsaanval op Israël.

Intussen proberen landen druk uit te voeren op Iran. Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken benaderd en Iran opgeroepen om zich in te houden. Demissionair minister van Buitenlandse Zaken Bruins Slot zegt tegen de NOS "dat we internationaal alles op alles moeten zetten om Iran de-escalerend te laten reageren. Je ziet dat Iran in het openbaar heeft aangegeven dat zij een forse tegenreactie willen geven. Dat gaat uiteindelijk ten koste van kwetsbare en kostbare mensenlevens."

Rood reisadvies

Toch lijken meerdere landen rekening te houden met een aanval van Iran. De Amerikaanse ambassade in Israël liet zijn medewerkers gisteren weten dat ze niet door het land mogen reizen en in Midden-Israël moeten blijven. Rusland, Frankrijk, Canada en Australië hebben hun burgers geadviseerd om niet naar Israël te reizen.

Nederland had voor Iran en Libanon al een rood reisadvies staan. "Dat hebben we eerder gedaan dan sommige andere landen," zegt Bruins Slot. "Tegelijkertijd zijn onze ambassades voorbereid op alle situaties. In het openbaar kan ik geen uitspraken doen over hoe we ons voorbereiden."

In Israël bespreekt het veiligheidskabinet de dreigende situatie. Premier Netanyahu heeft al gezegd dat Israël zal terugslaan als Iran een aanval uitvoert. "Wie ons raakt zullen wij ook raken. We zijn bereid om de veiligheid van Israël te garanderen."

The central selling point of qubit-based quantum processors is that they can supposedly solve certain types of tasks much faster than a classical computer. This comes however with the major …read more

De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) raadt de zogeheten ABA-behandeling voor kinderen met autisme af. Dat advies volgt na een rapport dat in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werd uitgevoerd. "Het risico op negatieve effecten van ABA, zeker op de langere termijn, is niet langer te negeren", stelt directeur Caroline Verkerk.

Het gaat om verschillende behandelingen onder de noemer Applied Behavior Analysis (ABA), die uit de VS zijn overgewaaid. Daarbij wordt autistisch gedrag aangepast door het belonen van goed gedrag. Negatieve ervaringen in deze behandeling hebben te maken met ongewenst vasthouden, het afpakken van voorwerpen, uitschelden of lichamelijk straffen.

Aanleiding voor het onderzoek waren zorgelijke signalen over ABA die binnenkwamen bij het LBVSO, het Leerlingen Belang Voortgezet Speciaal Onderwijs. In totaal kwamen daar 1456 klachten binnen, zegt voorzitter Elijah Delsink. "Tijdens de gehele klachtenprocedure hebben wij de meest vreselijke verhalen aangehoord. Net als NVA raden wij ABA af. Sterker, wij willen een verbod." Een petitie om ABA-behandelingen te verbieden, werd al 3500 keer getekend.

Geen controle

Het rapport over ABA levert een wisselend beeld op, zegt onderzoeker Kim Jonkman. "Dat kan te maken hebben met de kwaliteit van de zorg. Er is geen kwaliteitscontrole van opleidingen tot ABA-behandelaar, en ook is onduidelijk hoe er toezicht plaatsvindt op uitgevoerde behandelingen."

ABA-behandelaar Stefan van de Graaf van Stichting ABA Nederland is nog altijd voorstander van deze behandelmethode, maar erkent dat er weinig toezicht op is op de uitvoering ervan. "Nu werkt iedereen op zijn eigen manier, er is geen centraal orgaan dat toeziet op de kwaliteit van de behandelingen." Voor ouders is moeilijk na te gaan welke behandelaar de juiste opleiding heeft.

Negatief zelfbeeld

Het onderzoek heeft bij mensen met autisme, ouders en zorgverleners ervaringen opgetekend met ABA-behandelingen. Bij meer dan 40 procent van kinderen had de behandeling een negatieve invloed op het zelfbeeld en het zelfvertrouwen. Daarnaast leidde de gedragstherapie in een derde van de gevallen tot het maskeren van autismekenmerken.

Bijna een derde van de mensen met autisme die de vragenlijst van het onderzoek invulden, scoorde een verhoogde kans op een posttraumatische stressstoornis (PTSS) na zo'n ABA-behandeling. Reden genoeg voor LBVSO om een dringend beroep op demissionair staatssecretaris Van Ooijen te doen deze behandeling te verbieden. Delsink: "Duidelijker kunnen we het niet maken."

Verplicht

De NVA vindt dat ABA op geen enkele wijze mag worden opgedrongen of verplicht, zoals nu soms wordt gedaan door scholen, jeugdzorg of gemeenten. "Dat zou verboden moeten worden. Als behandeling voor kinderen en jongeren met autisme raden wij ABA af."

Het ministerie van VWS wil vooralsnog niet inhoudelijk reageren op het rapport, dat vanmiddag aan de Tweede Kamer is gestuurd. "We gaan het rapport nader bestuderen om te bezien welke vervolgstappen hierbij passen. De beleidsreactie op dit rapport wordt zoals gebruikelijk binnen drie maanden gestuurd."

Western Digital brengt volgend jaar een sd-kaart uit met 4TB aan opslag. De SanDisk Extreme Pro SDUC 4TB heeft een Ultra High Speed-I-interface en kan maximale snelheden van 104MB/s halen. De prijs en exacte beschikbaarheid zijn nog niet bekend.

OpenAI heeft een nieuwe versie van GPT-4 Turbo beschikbaar gemaakt voor betalende klanten. De nieuwe versie van de generatieve AI heeft informatie die recenter is en kortere antwoorden in meer spreektaal geeft.

Het kabinet wil dat de beslissing om een Kamerlid of minister te vervolgen wegens een ambtsdelict voortaan wordt genomen door de procureur-generaal bij de Hoge Raad. De beslissing daarover ligt nu nog bij politieke organen: het kabinet of de Tweede Kamer. Volgens de demissionaire ministers Yesilgöz en De Jonge is het beter om deze bevoegdheid in handen te leggen van een onafhankelijke functionaris.

Een ander bezwaar tegen de huidige regels is dat het recht op hoger beroep ontbreekt. De ministers willen dat in de toekomst de gewone regels van het strafprocesrecht gaan gelden. Dat betekent berechting door de rechtbank, met een mogelijkheid tot hoger beroep en cassatie.

Bepaling in de Grondwet is van 1848

Volgens Yesilgöz en De Jonge is het huidige systeem gedateerd en schiet het tekort. Het artikel in de Grondwet hierover stamt uit 1848. Ook de 'gewone' wet wordt op dit punt gemoderniseerd.

Met de aanpassingen volgt het kabinet het advies van een commissie onder leiding van de oud-procureur-generaal bij de Hoge Raad, Fokkens. Vooral wijziging van de Grondwet is een langdurige procedure: beide Kamers moeten er twee keer mee akkoord gaan, de tweede keer met een tweederdemeerderheid en na verkiezingen.

Bij het plegen van een ambtsmisdrijf door een politicus valt bijvoorbeeld te denken aan het bekendmaken van een staatsgeheim. Dat de Kamer of het kabinet opdracht geeft om een politicus te vervolgens vanwege een ambtsmisdrijf is overigens nog nooit voorgekomen.

Montage Technology is begonnen met het produceren van clockdrivers voor DDR5-geheugen. Dergelijke clockdrivers, of CKD's, waren er tot voor kort nog niet voor geheugenstrips voor consumenten-pc's, maar Montage zegt dat dat met de groei van DDR5 verandert.

So first up, we have BatBadBut, a pun based on the vulnerability being “about batch files and bad, but not the worst.” It’s a weird interaction between how Windows uses …read more

Bonobo's hebben naam de vredelievende hippies onder de mensapen te zijn: ze bedrijven doorlopend de liefde met elkaar en helpen vreemdelingen, zelfs als ze er zelf niet beter van worden. Chimpansees daarentegen gelden als superagressief, jagen in groepen op elkaar en eten soms zelfs hun soortgenoten op.

Maar dat is niet het hele verhaal, blijkt uit nieuw onderzoek. Daarin blijken de bonobo's onderling soms juist agressiever te zijn dan chimpansees. Bonobomannetjes belagen elkaar drie keer zo vaak met fysieke agressie als chimpanseemannetjes. Ook agressief gedrag zonder fysiek geweld komt bij de bonobomannetjes bijna drie keer zo vaak voor. De agressiefste mannen zijn bovendien het succesvolst bij de vrouwen. De resultaten zijn verschenen in wetenschappelijke vakblad Current Biology.

De Franse onderzoekers namen drie bonobo-gemeenschappen in Congo en twee chimpanseegemeenschappen in Tanzania onder de loep. Daarbij maakten ze bij alle groepen gebruik van precies dezelfde methode, zodat een goede vergelijking mogelijk was. De apen werden daarbij onderworpen aan zogenoemde 'focal follows', waarbij ze individueel een hele dag werden gevolgd. De onderzoekers noteerden niet alleen elke agressieve interactie, maar ook met wie die was en of er sprake was van agressief contact.

Minder agressief tegen vrouwtjes

"Hartstikke goed en verrassend", noemt evolutionair psycholoog Evy van Berlo van de Universiteit van Amsterdam de studie. Ze was zelf niet betrokken bij het onderzoek, maar heeft zowel met bonobo's als met chimpansees gewerkt. "We weten eigenlijk nog maar weinig van bonobo's, ook door de politieke situatie in Congo, waar ze leven. De resultaten nuanceren het bestaande idee over bonobo's. Die nuance is belangrijk, want er is meer agressie, maar die is wel minder intens dan bij chimpansees."

Zo zijn er meer nuances aan te brengen. Want de mannetjesbonobo's zijn juist weer minder agressief tegen vrouwtjes. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat bij de bonobo's de vrouwtjes de baas zijn, terwijl bij de chimpansees de mannetjes de leiding hebben, zegt Van Berlo. Dat kan mogelijk ook verklaren dat de vrouwtjesbonobo's weer agressiever zijn tegen mannetjes dan de vrouwtjeschimpansees tegen hun mannetjes.

Getemd of ongetemd?

De bevindingen roepen vragen op over de theorie van de zelf-domesticatie. Die theorie beweert dat mensen en nog een klein aantal andere diersoorten als het ware zichzelf hebben getemd, door agressieve soortgenoten een kleinere kans op voortplanting te geven. Vanuit dit perspectief zouden bonobo's zichzelf wel hebben getemd, maar chimpansees niet.

Maar nu blijkt dat bonobomannetjes niet alleen agressiever tegen elkaar zijn, maar dat de agressieve exemplaren ook nog eens succesvoller zijn bij de vrouwtjes. "Dat betekent dat vrouwtjes niet altijd voor de aardige mannetjes kiezen", zegt hoofonderzoeker Maud Mouginot daarover in een begeleidend persbericht.

"Dit biedt een nieuw perspectief op zelfdomesticatie", zegt ook Van Berlo. "We dachten dat vrouwtjesbonobo's een voorkeur hadden voor minder agressieve mannetjes. Maar misschien moeten we ook kijken naar de intensiteit van die agressie". De onderzoekers zelf benadrukken dat ze het idee van de bonobo als vreedzame apensoort en de chimpansee als de agressieve soort niet helemaal onderuit willen halen. "Het idee is dat er veel meer complexiteit is in beide soorten", vindt Mouginot.

Hoe dan ook zal er meer onderzoek nodig zijn om harde conclusies te kunnen trekken. Het is bijvoorbeeld bekend dat er grote verschillen in agressie kunnen zijn tussen groepen apen en er zijn nu slechts twee groepen bonobo's onderzocht. Ook lag de focus in dit onderzoek overwegend op het gedrag van de mannetjes. Maar dat maakt de resultaten van deze studie in de ogen van Van Berlo niet minder overtuigend: "De bonobo's waren zelfs agressiever dan de meest agressieve chimpanseegroep die we kennen."

Het kabinet maakt dit jaar 1 miljard euro extra vrij voor militaire hulp aan Oekraïne, meldt demissionair premier Rutte. De totale steun van Nederland komt dit jaar daarmee op 3 miljard.

Enkele ministers van het kabinet hebben vandaag een telefoongesprek gehad met president Zelensky van Oekraïne en hem op de hoogte gebracht van de extra hulp uit Nederland. In 2025 kan het land ook rekenen op militaire steun, van opnieuw 3 miljard euro. "Oekraïne moet deze strijd winnen. Voor hun en onze veiligheid", aldus Rutte.

In totaal heeft het kabinet aan Zelensky dus 4 miljard euro extra beloofd voor de komende twee jaar en daar reageert PVV-leider Wilders geïrriteerd op. "Terwijl de PVV knokt voor Nederland, vliegen de miljarden op een vrijdagmiddag naar het buitenland", zo meldt de leider van de grootste partij op X.

Ook formerende partij BBB is zeer verrast door de miljardensteun aan Oekraïne en zegt dat het daar "volledig uit de lucht komt vallen". BBB-Kamerlid Vermeer vindt het onacceptabel dat een demissionair kabinet zulke toezeggingen doet zonder overleg. Hij is ook boos over het telefoontje naar Zelensky. "Dan loop je het risico nog een keer te moeten bellen met een andere boodschap."

De twee andere formerende partijen VVD en NSC hebben geen bezwaar tegen miljardensteun. "NSC staat pal achter Oekraïne. Wij steunen het land in zijn strijd", laat het Kamerlid Veldkamp weten. Op dit moment is er, met VVD en NSC, wel een meerderheid voor de miljardensteun van Oekraïne.

Verrassing

Ook de twee informateurs reageren niet enthousiast op deze stap van het demissionaire kabinet. "Het is een verrassing en we wisten dit niet. We hebben geen voorsignaal gehad", zei informateur Van Zwol op vragen of het huidige kabinet "niet over zijn graf heen regeert".

De informateurs begrijpen dat Oekraïne in "deze verschrikkelijke oorlog" geld nodig heeft. Maar het wordt voor hen nu wel lastiger om hun eigen financiële plaatje rond te krijgen. "Wij ontkennen niet dat dit het leggen van de puzzel kan bemoeilijken."

Rutte zegt ook dat Nederland "alles blijft doen wat mogelijk is om sneller meer munitie en luchtafweer te leveren". Dat gebeurt in nauwe samenwerking met onder meer Denemarken en Tsjechië. En er wordt 400 miljoen euro vrijgemaakt voor de Oekraïense economie en infrastructuur.

"Oekraïne wordt dagelijks geteisterd door Russische agressie", schrijft Rutte op X. Er zijn aanvallen geweest op energiecentrales en er zijn burgerslachtoffers gevallen bij aanvallen op de stad Kharkiv. "Oekraïne heeft meer nodig om zichzelf te beschermen."

Misschien is het je al opgevallen: sinds ruim een week gebruikt supermarkt Aldi een andere stem in de reclames op radio en tv. Niet acteur Diederik Ebbinge, maar een met kunstmatige intelligentie (AI) gegenereerde stem vertelt wat de nieuwste aanbiedingen zijn. Het is een teken dat grote merken het gebruik van AI in reclameboodschappen aan het omarmen zijn.

Ebbinge, onder meer bekend van tv-serie De Luizenmoeder, wist al enkele maanden dat zijn werk voor Aldi zou stoppen. Maar dat hij werd opgevolgd door een AI-stem kwam als een verrassing: "Ik hoorde het ook pas twee dagen geleden. Dat ik ben vervangen door een kunstmatige stem: dat is wel apart. Dat heb ik nog niet eerder meegemaakt."

Tijd en geld besparen

De stem van Ebbinge is vervangen door stemopnamen van tien vrouwelijke Aldi-medewerkers, die de basis vormen van één AI-stem. Aldi zegt dat dit zowel tijd als kosten bespaart: "De klant profiteert daarvan."

Zo klinkt de AI-stem:

De kostenbesparing zit er met name in dat de winkelketen geen stemrechten meer hoeft af te dragen, stelt een woordvoerder. Hoeveel er concreet wordt bespaard en hoeveel de klant ervan profiteert, zegt Aldi niet.

Het idee kwam van een reclamebureau van Aldi, Joe Public. "Een AI-stem past beter bij het merk dan een voice-over van een dure BN'er", zegt directeur Antoine Houtsma.

Dat de klus stopt, heeft Ebbinge niet zo'n moeite mee. Wel maakt hij zich zorgen over de positie van acteurs. "Ik vind het met name een zorgelijke ontwikkeling voor de culturele sector. Voor veel acteurs is het best pittig om rond te komen en voor hen is het inspreken van reclames een goede bijverdienste."

Kansen en mogelijkheden

Dat dit gebeurt, is niet verbazingwekkend, zegt Joris Demmers, universitair hoofddocent marketing aan de Universiteit van Amsterdam. "De techniek laat het toe, het is relatief goedkoop en reclames kunnen op grote schaal worden gepersonaliseerd."

Demmers verwacht dat we hier de komende tijd nog meer van gaan zien. "Veel marketingbureaus creëren al geautomatiseerde content." Ook verwacht hij dat telefonisch klantcontact steeds meer vervangen gaat worden door geautomatiseerde stemmen. Hij denkt aan klantenservices bij energie- en telecombedrijven.

Ook Maiko Valentijn, directeur van de Nederlandse tak van reclamegigant GroupM, ziet volop kansen voor AI in reclames. Voor Porsche maakte zijn bedrijf in een reclamecampagne gebruik van een AI-afbeeldinggenerator om de poster in de stijl van het tijdschrift Vogue te krijgen.

Het voordeel van een AI-stem, zegt Valentijn, is dat je die helemaal kunt maken zoals je zelf wil. "Qua accent, klemtoon en klankkleur. Dat geeft merken ongelooflijk veel vrijheid, zodat de stem jouw merk goed kan vertegenwoordigen."

Menselijke ziel

Maar, zo denkt Demmers, heeft het werken met menselijke acteurs ook altijd unieke voordelen. "De identiteit van beroemdheden heeft aantrekkingskracht."

"Aldi probeert een menselijke ziel in de AI-stem te stoppen door medewerkers te betrekken", zegt Ebbinge. "Maar uiteindelijk is het een robotstem." Hij hoopt maar dat alle mensen die heel de dag met computers en robots werken naar het theater gaan: "Het theater wordt niet vervangen en maakt het leven leuker", besluit hij.