Piloot Randy Cunningham, corrupt politicus en inspiratie voor Top Gun, overleden
De Amerikaanse gevechtspiloot en politicus Randy Cunningham is op 83-jarige leeftijd overleden. Als oorlogsheld uit de Vietnamoorlog inspireerde hij de makers van de film Top Gun, maar hij raakte later als politicus in diskrediet door een enorm omkoopschandaal.
De in Californië geboren 'Duke' Cunningham werd in 1967 vliegenier bij de Amerikaanse marine. Hij schreef vijf jaar later geschiedenis door de eerste aas te worden van de Vietnamoorlog: een piloot die minstens vijf vijandelijke vliegtuigen uit de lucht heeft geschoten.
Cunningham had al twee luchtoverwinningen op zijn naam staan toen hij op 10 mei 1972 maar liefst drie tegenstanders uit de lucht schoot bij de zwaarste luchtgevechten van de oorlog.
"Als piloot wil je niets liever dan de ander uit de lucht schieten", keek Cunningham terug op zijn overwinningen. "Als het dan gebeurt, is elke spier, alle aandacht, elke gedachte daarop gericht."
Cunningham ging die dag met collega's het gevecht aan met een squadron Vietnamese MiGs. Het gevecht begon toen hij de lichtsporen van kogels langs zijn F-4 zag schieten. Twee toestellen vielen hem aan.
"Een van de twee schoot recht omhoog en ik dacht: 'Hij kan niet meer bij mij komen voor ik bij hem ben', dus rolde ik onder hem, haalde de trekker over en hij explodeerde."
Omdat andere toestellen nog steeds achter de Amerikanen aan zaten, besloot Cunningham door te gaan. Het lukte hem nog een tweede MiG uit te schakelen.
Geduchte tegenstanderOnderweg terug naar zijn vliegdekschip kwam Cunningham een derde MiG tegen. Als uitwijkmanoeuvre vloog hij recht omhoog, in de veronderstelling dat de Vietnamees zou vluchten. In plaats daarvan bleek die dezelfde manoeuvre te hebben gekozen: "Toen ik over mijn schouder keek, zag ik hem recht achter me, met zijn brilletje en zijn sjaaltje."
Dit laatste gevecht was het moeilijkste, omdat beide piloten aan elkaar gewaagd waren. Elke capriool van Cunningham wist zijn tegenstander te evenaren. "Knarsentandend bedacht ik dat ik hem desnoods maar moest rammen."
Wat Cunningham hielp, was dat hij een nieuwe opleiding van de marine had gedaan, het Navy Strike Fighter Tactics Instructor program, beter bekend als Top Gun. Die was opgericht toen de wendbare MiGs geduchte tegenstanders bleken: in de eerste jaren in Vietnam hadden de Amerikanen 48 toestellen verloren tegen 110 MiGs, terwijl eerder in Korea slechts één vliegtuig verloren ging voor elke tien vijandelijke toestellen.
Zelf neergeschotenZijn aangescherpte tactieken bezorgden Cunningham zijn derde overwinning van die dag en de status van aas. Dat was een uitzondering in de Vietnamoorlog: waren er in de Tweede Wereldoorlog nog dik duizend Amerikaanse azen, in Vietnam haalden door de veranderde oorlogstactieken slechts vijf landgenoten die legendarische status, onder wie zijn navigator William Driscoll.
Cunningham werd overigens op de weg terug geraakt door een luchtdoelraket. Hij en Driscoll konden de schietstoel gebruiken voordat hun toestel explodeerde en werden uit zee gered. Hij ging later als instructeur aan het werk in het Top Gun-programma.
Toen het succes van de pilotenopleiding centraal kwam te staan in de film Top Gun, mocht Cunningham graag vertellen dat Tom Cruise' karakter op hem gebaseerd was, hoewel de scenaristen benadrukten dat 'Maverick' was samengesteld uit meerdere mensen.
Wel maakt Cruise in de film gebruik van Cunninghams tactieken en was Cunningham ooit net als Maverick langs een verkeerstoren gescheerd. "Ik moest me melden bij een admiraal die me zei dat als ik ooit weer zoiets zou doen, ik de rest van mijn leven als vrachtvlieger voor rubberdrollen zou slijten."
Ook was Maverick zelfverzekerd, op het arrogante af, net als Cunningham. Collega's vonden de veteraan iets te zelfvoldaan, blijkt uit het artikel dat de film inspireerde: dat hij "MiG Ace" als kentekenplaat nam, vond men gesnoef. "Net als in het Wilde Westen hoeven uitblinkers het niet zelf te zeggen. Hun aura moet spreken."
OmkoopschandaalZijn status als oorlogsheld wist Cunningham in 1991 om te zetten in politieke winst: hij werd Afgevaardigde voor zijn geboortestaat Californië. In 2005 raakte hij betrokken bij een groot omkoopschandaal.
Bedrijven hadden Cunningham in ruil voor overheidscontracten gefêteerd op een villa, een jacht, een Rolls-Royce en luxe dinertjes ter waarde van 2,4 miljoen dollar. De bijna acht jaar celstraf die hij kreeg was de hoogste ooit voor een Congreslid tot dan toe.
President Trump gaf Cunningham gratie op de laatste dag van zijn eerste termijn. Als reden gaf het Witte Huis Cunninghams goede gedrag in de gevangenis en zijn glorieuze oorlogsverleden.