Aggregator

Back in the 1970s, Rockwell had an ad that proudly proclaimed: “The best electronic brains are still human.” They weren’t wrong. Computers are great and amazing, but — for now …read more

Het stroomnet is vol, drinkwater raakt in de knel, er is een fors tekort op de woningmarkt en dan komen er de komende 25 jaar ook nog een, twee of misschien wel drie miljoen mensen bij. Dan is er nog de stikstofcrisis, de achteruitgang van de natuur en tot slot klimaatverandering: de zee komt hoger te staan en rivieren hebben meer ruimte nodig.

Zo bekeken is de boodschap van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) optimistisch te noemen: "Er is nog genoeg ruimte om te bouwen, maar kies wel verstandige plekken." Wat die verstandige plekken zijn, moet blijken uit een soort keuzehulp, een 'afwegingskader' dat dinsdag is overhandigd aan de Tweede Kamer.

Daarbij is gekeken naar de geschiktheid van verschillende delen van Nederland voor toekomstige woningbouw, afgemeten aan waterveiligheid, wateroverlast, bodemdaling en de beschikbaarheid van drinkwater. Dat woningbouw ten koste kan gaan van andere gebruiksfuncties van het landschap, zoals landbouw en natuur, is buiten beschouwing gelaten.

De kaart en bijgevoegde beslisboom moeten dienen als hulpmiddel voor provincies, gemeenten en waterschappen. Het is een vervolgstap om in de ruimtelijke inrichting van Nederland beter rekening te houden met verschillen in bodem en water.

De hoofdlijnen zien er bekend uit: meest geschikt voor bebouwing zijn de droge zandgronden in het oosten en zuiden van het land. Maar ook in de Randstad en de verdere kustgebieden kan volgens de kaart nog op veel plekken worden gebouwd.

Dat vraagt dan wel "aanvullende inspanning om klimaatadaptief te bouwen", aldus het ministerie. Dat is een heel scala aan maatregelen, van riolering op heipalen (om verzakking te voorkomen) tot drijvende woningen aan toe.

Toekomst tot 2100

De data zijn niet nieuw, zegt het ministerie, maar wel voor het eerst tot een kaart verwerkt. Een deel van de data is zelfs wat oud te noemen - zo zijn de KNMI-klimaatscenario's uit 2014 als uitgangspunt genomen, en niet de nieuwe, van vorig jaar.

Ook wordt voor zeespiegelstijging niet verder vooruitgekeken dan het jaar 2100 en wordt de zeespiegelstijging begrensd op maximaal 1 meter.

Dergelijke aannames zijn bepalend voor de bouwgeschiktheid van Nederland. Het plaatje kan flink verschuiven als ook de toekomst ná 2100 wordt meegewogen en de mogelijkheid dat de zeespiegel meerdere meters hoger komt te liggen - en het mogelijk verstandiger wordt om geleidelijk aan het zwaartepunt van de economie naar hogere gronden te schuiven.

Nieuwe inzichten en data kunnen in later stadium in het afwegingskader verwerkt worden, zegt het ministerie. Daarbij is nog één aanpassing mogelijk die lokaal ingrijpend kan zijn: het aanwijzen van mogelijke (extra) waterbergingsgebieden - om in de toekomst bijvoorbeeld overtollig rivierwater te kunnen opslaan. In één van die gebieden, de bestaande uiterwaarden van de rivieren, is woningbouw sinds kort in elk geval niet langer toegestaan - te herkennen aan de rode kleur op de kaart.

Het Openbaar Ministerie gaat oud-topman van Jumbo Frits van Eerd vervolgen voor niet-ambtelijke omkoping en valsheid in geschrifte. Verder wordt hij mogelijk ook vervolgd voor witwassen, schrijft het OM in een persbericht, maar het onderzoek daarnaar is nog niet afgerond.

De 57-jarige Van Eerd stapte in maart vorig jaar definitief op bij Jumbo, nadat hij in september 2022 al tijdelijk was teruggetreden als topman van de supermarktketen. Dat deed hij na een inval in zijn huis in Heeswijk-Dinther vanwege een witwasonderzoek.

Jumbo zegt in een reactie dat de vervolging van Van Eerd "geen consequenties voor de bedrijfsvoering" heeft, omdat de vervolging op Van Eerd als persoon slaat en hij al ruim anderhalf jaar het bedrijf niet meer aanstuurt.

Wel volgt het bedrijf de zaak "met grote belangstelling, en we hopen voor Frits dat er snel een einde komt aan deze onzekere periode", aldus Jumbo op de eigen site.

Bij de inval in het huis van Van Eerd zouden honderdduizenden euro's aan contant geld zijn gevonden, meldde het Financieele Dagblad op basis van bronnen rond het onderzoek. Het OM wilde dat niet bevestigen.

Eerder zei het Openbaar Ministerie wel dat de witwaspraktijken plaatsvonden via onroerendgoedtransacties, autohandel, onverklaarbare contante stortingen en sponsorcontracten in de motorcrosssport.

Van Eerd werd samen met acht andere verdachten gearresteerd. Hij zat zes dagen in de cel. Kort na zijn vrijlating besloot hij al zijn functie als topman tijdelijk neer te leggen.

In november vorig jaar had de politie het onderzoek naar Van Eerd en zijn medeverdachten afgerond, waarna het Openbaar Ministerie een besluit kon nemen over vervolging.

Hoofdverdachte Theo E.

Naast Van Eerd kwam Theo E. naar boven als hoofdverdachte in de witwaszaak, een voormalig motorcrosser en autohandelaar uit de gemeente Aa en Hunze in Drenthe.

Van Eerd was in zijn tijd als Jumbo-topman zeer actief in de auto- en motorsport, als coureur en als sponsor. Jumbo was bijvoorbeeld de eerste sponsor van Formule 1-wereldkampioen Max Verstappen, toen Verstappen net was overgestapt van de kart- naar de autosport.

E. was net als Van Eerd actief in de motorcross. Ook was hij een tijdlang ploegleider van een Jumbo-crossteam. E. wordt door het OM vervolgd voor onder meer belastingfraude, omkoping en valsheid in geschrifte.

Verder biedt het OM aan vier andere verdachten in de zaak een zogenoemde stafbeschikking aan, oftewel een straf die wordt opgelegd zonder tussenkomst van de rechter. Het OM kiest hiervoor, omdat de rol van het viertal "zeker ten opzichte van de hoofdverdachte, aanzienlijk kleiner is".

De eerste zitting in de zaak tegen Van Eerd en E. is half september gepland.

TikTok heeft een nieuwe app aangekondigd die draait om posts met foto's. Het bedrijf is vooral bekend van zijn app met verticale video's. De app gaat TikTok Notes heten.

Het aantal zogenoemde soevereinen in Nederland is in de loop van de jaren aanzienlijk gegroeid tot "enkele tienduizenden" en lijkt alleen maar verder toe te nemen. Een klein deel van hen is bereid zich actief tegen de overheid en andere instituties te verzetten, desnoods met geweld.

Dat staat in een analyse van de soevereinenbeweging in Nederland (ook bekend als autonomen), die is opgesteld door veiligheidsdienst AIVD, de nationale politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).

Bij verschillende aanhangers van dit gedachtegoed zijn vuurwapens aangetroffen, staat verder in de analyse. Geregeld komen inmiddels kleinere geweldsincidenten voor, bijvoorbeeld in reactie op verkeerscontroles, aanhoudingen of huisuitzettingen.

De toon van het stuk is nog iets bezorgder dan in een vergelijkbare publicatie van de AIVD vorig jaar over "anti-institutioneel extremisme". Daarin werd nog benadrukt dat de geschiedenis van de autonomen in Nederland geweldloos is, al was toen ook al de waarschuwing te horen dat deze manier van denken tot escalaties zou kunnen leiden.

Geen huur betalen

Soevereinen geloven dat de overheid geen legitieme macht over hen heeft en dat ze zelf mogen bepalen of zij zich aan wetten en regels houden. Soms betalen zij bijvoorbeeld geen belastingen, de verplichte ziektekostenverzekering of verkeersboetes meer en in extreme gevallen ook geen huur of hypotheek.

Gevolg kan zijn dat achterstallige betalingen oplopen, mensen uit hun huis worden gezet en dat er confrontaties met deurwaarders en de politie ontstaan, in de vorm van bedreigingen en fysiek verzet. Zo is er al eens een deurwaarder vastgehouden en werd een politieagent belaagd toen hij een soeverein vroeg naar haar rijbewijs.

De opstellers van de analyse voorspellen dat er in de toekomst alleen maar meer van dit soort incidenten ontstaan, omdat soevereinen zichzelf steeds verder in de problemen brengen. Zij wijzen erop dat er nog onvoldoende onderzoek is naar de gevolgen voor kinderen, bijvoorbeeld als die thuis worden gehouden van school. "Het risico is dat kinderen tussen wal en schip vallen en aan het maatschappelijk zicht worden onttrokken."

Voedingsbodem groter door coronamaatregelen

De groei van de beweging is waarschijnlijk mede veroorzaakt door het handelen van de overheid. Zo hebben de coronamaatregelen de voedingsbodem vergroot voor het beeld van een 'kwaadaardige elite' die de bevolking wil onderdrukken en tot slaaf maken. Die elite bestaat in deze overtuiging overigens niet alleen uit politici, ambtenaren en rechters, maar ook uit onder anderen journalisten en wetenschappers.

Het is een aantrekkelijk verhaal, stellen de AIVD en de andere schrijvers, voor allerlei mensen die zich onvoldoende gehoord voelen door de overheid. Niet alleen vanwege de coronajaren, maar ook door de toeslagenaffaire, de moeizame afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen, de stikstofcrisis, woningnood en gestegen energieprijzen. Maar het verlies van vertrouwen kan ook (gedeeltelijk) te maken hebben met persoonlijke problemen en klachten.

Fantasiedocumenten

Verreweg het grootste deel van de soevereinen heeft daarbij overigens geen gewelddadige plannen; zij accepteren de geldende wet- en regelgeving voor ten minste een belangrijk deel. Zij willen vooral zo onafhankelijk mogelijk leven binnen het huidige systeem, via bijvoorbeeld een eigen moestuin, eigen onderwijs en een eigen medisch systeem. Hun organisaties stimuleren weliswaar dat mensen zich uitschrijven uit de samenleving (soms via de verkoop van fantasiedocumenten als 'diplomatieke paspoorten' en zelfbedachte kentekens), maar zij dragen daarbij wel uit dat iedereen zich aan de wet moet houden.

Een kleinere groep van enkele duizenden mensen gaat een stap verder en verwerpt die wetten helemaal. Zij lopen het grootste risico diep in de financiële problemen te komen, al dan niet aangemoedigd door zogenoemde aanjagers, die documenten, advies en andere diensten aanbieden waarvan zij beweren dat je er soeverein mee kunt worden. Eind vorig jaar zijn twee van die zelfbenoemde juridisch adviseurs aangehouden op verdenking van belastingfraude, verduistering en valsheid in geschrifte.

Tribunalen

De kleinste categorie van enkele tientallen tot honderd mensen trekt volgens het rapport de uiterste consequentie uit deze manier van denken en gelooft dat een gewelddadig treffen met de overheid in de toekomst onvermijdelijk is. Zij dreigen veronderstelde vertegenwoordigers van de elite met 'burgerarresten' of 'tribunalen' en verspreiden adressen van deurwaarders, politiemensen en ambtenaren in eigen online chatgroepen.

Sommigen binnen deze categorie bekwamen zich daadwerkelijk in vechtsporten en verzamelen wapens. "Zulke voorbereidingen zijn vaak defensief van aard, hoewel er ook aanhoudingen zijn verricht wegens bedreiging met geweld tegen ambtenaren, het bezetten van of een aanslag plegen op een gemeentehuis en het 'arresteren' van een rechter", schrijven de opstellers van de analyse. Zij trekken daarbij een vergelijking met de Duitse Reichsbürger, waarvan leden anderhalf jaar geleden werden opgepakt vanwege het plannen van een staatsgreep.

Vorig jaar maakten we deze video over de toename van het aantal mensen dat zich onttrekt aan regels en wetten:

Intel gaat onderzoeken waarom sommige games crashen op desktopcomputers met Core i9-processors van de dertiende en de veertiende generatie. Het probleem lijkt zich vooral voor te doen bij een aantal games die gemaakt zijn met Unreal Engine.

(Telecompaper) ZTE consumer brand Nubia has announced the launch of the foldable Nubia Flip 5G smartphone in international markets...

De overstromingen in het zuiden van Rusland en delen van Kazachstan leiden tot steeds meer problemen. In totaal zijn volgens de autoriteiten zo'n 100.000 mensen geëvacueerd. In de Russische stad Orsk is het waterpeil inmiddels iets gezakt. Maar stroomafwaarts, tot ver in Kazachstan, moet de piek nog komen.

Afgelopen vrijdag begaf een dam in Orsk het als gevolg van hevige regenval. Vier dagen later staan in totaal zo'n 14.000 huizen onder water, zo blijkt uit vrijgegeven statistieken vanuit beide landen. Het is onduidelijk of er slachtoffers zijn gevallen.

Honderden agenten

De lokale autoriteiten van Orsk melden dat het waterpeil nu langzaam zakt. In het oude centrum stond het water op het piekmoment ongeveer een meter hoger dan normaal. Volgens de laatste berichten worden stroom- en watervoorziening weer opgestart. Ook zijn 900 extra agenten ingezet om plunderingen te voorkomen, zo meldt staatspersbureau RIA Novosti.

In de regionale hoofdstad Orenburg wordt de hoogste waterstand morgenmiddag verwacht. Er wordt gevreesd dat delen van de stad met een half miljoen inwoners onder water komen te staan. Op luchtbeelden is te zien dat het water bijna een groep flatgebouwen heeft bereikt.

Poetin niet naar rampgebied

Het Kremlin zegt dat er zware tijden voor de boeg liggen. Poetin houdt de situatie in de gaten, zo melden Russische staatsmedia, maar de president is vooralsnog niet van plan het rampgebied te bezoeken.

In de getroffen stad Orsk hebben inwoners gisteren gedemonstreerd tegen de lokale autoriteiten. Ze houden het bestuur verantwoordelijk voor de damdoorbraak en riepen Poetin op in actie te komen. Het Russische OM heeft een onderzoek ingesteld naar het incident.

In Kazachstan zijn ruim 85.000 burgers in veiligheid gebracht, zegt de minister van Noodgevallen. Er is geen informatie vrijgegeven over het aantal doden of gewonden. Engelstalige Kazachse media geven wel een opsomming van genomen maatregelen, zoals het plaatsen van 1.192.000 zandzakken.

Ook in het Kazachse rampgebied wordt nog veel meer wateroverlast verwacht. Het duurt vele dagen of soms zelfs ruim een week voordat het regenwater uit de bergen laaggelegen gebied bereikt. In diverse regio's geldt de noodtoestand.

Het is onduidelijk tot op welke hoogte de damdoorbraak in Rusland tot overstromingen in Kazachstan heeft geleid. De Kazachse noch Russische autoriteiten hebben daar iets over gezegd.

Kwetsbare jongeren grepen de afgelopen jaren vaker naar designerdrug 3-MMC, ondanks het verbod dat sinds 2021 geldt. Lachgas, dat in dezelfde tijd verboden werd, is minder populair geworden. Dat blijkt uit de Antenne Regiomonitor 2022-2023.

Onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam stelden de monitor samen in opdracht van expertisecentrum Verslavingskunde Nederland.

Ten opzichte van de vorige meting in 2020 is het gebruik van 3-MMC flink gestegen. Kwetsbare jongeren gebruiken de drug niet alleen vaker, maar ze gebruiken ook méér van het poeder per keer. Het gebruik van lachgas nam met de helft af.

Een onbereikbare groep

Voor het onderzoek spraken de onderzoekers met buurt- en jongerenwerkers uit 29 verschillende gebieden. Zij hebben zicht op kwetsbare jongeren met uiteenlopende problemen: van jongeren zonder vast huisadres tot jongeren die overlast veroorzaken of zich afzetten tegen hun religieuze omgeving. De helft van de jongeren die zijn onderzocht, is minderjarig.

Deze jongeren zijn niet altijd goed bereikbaar. "Ze vullen niet snel survey's in en laten hun drugs niet testen", vertelt onderzoeker Ton Nabben aan de NOS. Daarom worden ze vaak gemist in ander onderzoek en zijn theoretisch opgeleide gebruikers oververtegenwoordigd.

Goedkope partydrug

Uit eerder onderzoek bleek dat 3-MMC populair is in het algemeen. In februari meldde het Trimbos-instituut dat de drug drie keer vaker voorkomt in het uitgaansleven dan in 2020. Nu blijkt dat ook kwetsbare jongeren vaker 3-MMC gebruiken: een groep die minder uitgaat en nog thuis woont.

3-MMC komt vaak in poedervorm en heeft een effect dat lijkt op een combinatie van xtc en cocaïne. Het is een afgeleide van 4-MMC, een drug die na spraakmakende incidenten illegaal werd. De effecten van de twee drugs zijn vergelijkbaar, maar omdat het officieel een andere stof is, duurde het even voordat ook 3-MMC onder de Opiumwet viel.

Dat jongeren, ondanks het verbod, veel grijpen naar 3-MMC is voor Nabben geen verrassing. "Het is voor veel jongeren een goedkoop alternatief voor bijvoorbeeld cocaïne, waar je zo'n vijftig of zestig euro voor betaalt." Hij vertelt dat er ook jongeren zijn die specifiek voor de drug kiezen, omdat het zo'n euforisch gevoel geeft.

"En zo'n poedertje kun je gewoon bij je hebben", zegt hij. Het is moeilijk om een verbod dan te handhaven.

Lachgas

Dat is anders bij lachgas, dat in dezelfde tijd verboden werd. "Een verbod op lachgas is wat effectiever, omdat de tank die mensen daarvoor gebruiken veel meer opvalt dan zo'n zakje 3-MMC." Het is daardoor een stuk makkelijker te handhaven.

Nabben voegt toe dat drugstrends altijd een golfbeweging maken en de vraag naar lachgas langzaam is gaan verdampen.

Internetprovider Caiway schakelt op 28 mei 2024 zijn analoge tv- en radiosignaal uit, inclusief het DVB-T-signaal via kabel. Alle bestaande klanten worden vanaf die datum overgezet naar het digitale signaal.

If you’re used to working through a microscope, you’ve probably noticed that the angle of the light greatly affects how your workpiece looks. Most of us prefer the relatively flat …read more

Fairphone komt met repareerbare Fairbuds-oordoppen. Die bestaan uit verschillende vervangbare onderdelen. Onder meer de accu's van de oordoppen kunnen gemakkelijk door de gebruiker zelf vervangen worden. De oordoppen komen per direct beschikbaar voor 149 euro.

Nvidia is mogelijk van plan om zijn GeForce RTX 5080- en RTX 5090-videokaarten in het vierde kwartaal van 2024 aan te kondigen. Dat melden boardpartners van de gpu-maker tegen UDN Daily. De videokaarten worden naar verwachting gebaseerd op de nieuwe Blackwell-architectuur.

Het oudste vrouwentijdschrift van Nederland, Libelle, bestaat 90 jaar. Gisteren begon de viering met een eenmalige theatershow en morgen ligt de jublieumeditie in de winkel. Ondanks de toenemende concurrentie van sociale media als Instagram en Facebook, heeft het tijdschrift nog altijd een trouwe schare fans. "Zware onderwerpen behandelen mag, maar je moet er niet van in een dip belanden."

De eerste Libelle verscheen op 13 april 1934. Een inhoudsopgave was er nog niet: het tijdschrift begon direct met een artikel over een beroemde Franse kapper, Antoine. "Deze haarkunstenaar Antoine zelf is, zoals men alleen uit het aanschouwen van zijn scheppingen wel kan vaststellen, een zeer interessante en uitzonderlijke persoonlijkheid", zo heette het.

Verder bevatte het tijdschrift onder meer tips voor het dragen van een middagjapon ("met een middagjapon kunnen wij ons gerust op weg begeven als wij voor een heelen dag uitgaan"), opvoedtips, een filmtip (musicalfilm Malle Gevallen), schoonmaaktips in de rubriek Voor de huisvrouw en doe-het-zelf-tips voor het maken van lampen en handtasjes.

In beeld: Libelle door de jaren heen:

Het blad bleef in de oorlog tot 1944 verschijnen. Er stonden onder meer tips in over hergebruik van kleding en recepten over rantsoenen, vertelde journalist Marjan van Marle in Het Parool. Zij schreef een boek over de geschiedenis van Libelle en Margriet (Je beste vriendin, 2022). "Ik weet dat artikelen van Joodse medewerkers niet meer werden gepubliceerd."

De bladen hebben nooit stelling genomen over de oorlog. Het waren geen ondergrondse bladen; ze wilden het nuttige met het aangename verenigen", zegt zij. Door onder meer papiertekort en een verbod van de Duitse bezetter mocht het blad na september 1944 niet meer verschijnen. Daarna verscheen Libelle, net als Magriet, weer in 1946. Van Marle: "Na de oorlog schreef Libelle min of meer: we weten allemaal hoe het geweest is, dus we gaan het er niet over hebben."

Doe-het-zelf-tips

Na afloop van de bezetting bleef de formule ongeveer hetzelfde. Adviezen over mode, recepten, patronen en huishoudelijke tips vormden een belangrijk onderdeel, evenals columns en vervolgverhalen.

"De inhoud van die bladen was voor veel lezers probleemloos, herkenbaar en informatief", zegt Marloes Hülsken, universitair docent gendergeschiedenis aan de Radboud Universiteit. Ze deed onderzoek naar vrouwenbladen tussen 1950 en 1970. "Zeker in de jaren 50 en 60 was Libelle een enorme bron van informatie. Over recepten, patronen, opvoeding, allerlei zaken waar je als vrouw als je een huishouden begint informatie over kon gebruiken."

Eind jaren 60 schreef het blad als eerste grote Nederlandse vrouwenblad een artikel over de pil. Maar volgens Hülsken betekent dat niet dat Libelle vooruitstrevend of uitgesproken feministisch was. "Dat was op een moment dat veel vrouwen die informatie al hadden gekregen op een andere manier." Oud-hoofdredacteur Franska Stuy stelt dat het blad "meewiebelt met de tijdgeest."

"Toen er net een vrouwenblad kwam, ging het heel erg over hoe je dingen moest doen", zegt Stuy. "En in de jaren 50 was er weinig geld en was het grootste uitje voor mensen een puzzelrit of bijvoorbeeld langs de snelweg met een klapstoeltje picknicken. Die sfeer zie je ook in het blad terug. Je moest toen van heel weinig rondkomen. En met de ellende van nu wil men het graag even leuk hebben. Daar zorgt Libelle dan bijvoorbeeld voor."

Toch schuwde en schuwt het blad geen zware onderwerpen, stelt Stuy, die hoofdredacteur was van 1998 tot 2015. "Maar je moet er als lezer niet van in een dip raken." Toen zij als hoofdredacteur begon, werd verteld dat het blad "je beste vriendin was".

"Dat is een beetje vreemd, want een vriendin is toch iets anders dan een blad, maar zo voelde en voelt het nog steeds wel: alsof het blad weet waar jij over nadenkt, waar je mee zit en waar je meer over wil weten." En dat wordt dan gebracht in een soort 'verpakking' die "leuk en lekker voelt", zegt zij. "'Elke week een feestje', zoals ik dat op het blad gezet heb toen ik bij Libelle begon."

Trouw aan het merk

Waar het blad geruime tijd samen met Margriet de bladenmarkt domineerde, begon vanaf ongeveer 2000 de oplage te dalen. "Maar ik kan mij niet voorstellen dat dit soort vrouwenbladen echt verdwijnt", zegt Hülsken.

Dit type vrouwentijdschriften ontstond al eind negentiende eeuw. De functie van nieuwsbron en ontwikkelingsgerichtheid is voor veel lezers afgenomen, maar de bladen worden ook nog steeds gelezen omdat ze ontspanning bieden en vertrouwd zijn. Er is een groep die zeer trouw is aan het merk, zegt zij. "Dat zie je bijvoorbeeld aan de belangstelling voor de Libelle Zomerweek."

Op een feestavond voor Libelle in Leusden kwamen veel trouwe lezeressen af:

Tesla heeft besloten om een schikking te treffen in een rechtszaak rond een auto-ongeluk met Autopilot waarbij in 2018 een Apple-ingenieur om het leven kwam. Het is niet bekend hoeveel Tesla betaalt als onderdeel van de schikking.

Bijna 600.000 keer heeft een minderjarige vorig jaar spullen gekocht met 'koop-nu-betaal-later'. Dat blijkt uit een onderzoek van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM). De toezichthouder roept aanbieders als Klarna en Riverty op om snel mogelijk met een aanpak te komen die daar een eind aan moet maken.

De betaaldiensten liggen onder een vergrootglas. Bij de overheid en onder schuldhulpverleners leven al langer grote zorgen over de risico's van achteraf betalen. De diensten zouden jonge en kwetsbare consumenten te makkelijk verleiden om schulden te maken.

Nu vallen deze diensten nog niet onder de Europese richtlijnen voor consumentenkrediet, waardoor de regels minder streng zijn. Maar dat gaat veranderen vanaf eind 2026.

Tot die tijd moet de verandering vanuit de sector zelf komen. Vier grote aanbieders - Klarna, Riverty, in3 en Billink - kwamen daarom in oktober met een gedragscode. Daarin beloofden ze onder meer geen diensten meer aan te bieden aan minderjarigen.

Kopers moeten tegenwoordig hun leeftijd opgegeven om achteraf te kunnen betalen, waardoor zou minderjarigen uitgesloten moeten worden. Toch zeggen tientallen jongeren tegen de NOS dat ze dit jaar wel spullen hebben gekocht. De een voor een paar tientjes, de ander voor honderden euro's.

Volgens de AFM was het gemiddelde bedrag dat minderjarigen per transactie uitgaven vorig jaar 50 euro.

Verificatie omzeilen

Minderjarigen zeggen tegen NOS Stories dat de leeftijdscontroles bij de achterafbetaaldiensten makkelijk te omzeilen zijn. "Ze vragen wel of je 18 bent, maar dan voer je gewoon een andere geboortedatum in. En klaar, het is betaald." Andere jongeren menen helemaal geen vraag over hun leeftijd te hebben gekregen.

Zowel Klarna als Riverty noemen het omzeilen van de verificatie door minderjarigen fraude. "Dat nemen we extreem serieus", zegt een woordvoerder van Klarna. Volgens hem heeft het Zweedse bedrijf altijd al aan verificatie gedaan met het doel om minderjarigen uit te sluiten. "Vorige maand hebben we die verder aangescherpt met striktere controle van de klantdetails van alle nieuwe klanten door een extern bureau."

De gedragscode is een stap in de goede richting, erkent een woordvoerder van demissionair minister Weerwind (Rechtsbescherming). Zijn ministerie is samen met Sociale Zaken en Economische Zaken en Klimaat verantwoordelijk voor de koop-nu-betaal-later-diensten. "Maar er moeten nog wel wat stappen bij".

Geen harde leeftijdscheck

Afgelopen maand zaten ambtenaren van de ministeries nog om tafel met vertegenwoordigers van de sector. "Dat doen we vrijwel maandelijks", zegt de woordvoerder. Een van de zaken waar ze over spreken is dat de diensten nog steeds gebruikt worden door minderjarigen. "Er is geen harde leeftijdscheck, helaas." Samen met het ministerie van Financiën en Sociale Zaken wordt nu onderzocht hoe leeftijdsverificatie wettelijk kan worden afgedwongen.

Ook de AFM vindt dat de stappen die de sector tot nu toe heeft genomen nog niet voldoende zijn. "De aanbieders zullen nog verder moeten verbeteren in aanloop naar de nieuwe regelgeving", schrijft de toezichthouder.

Luchtvaartmaatschappij Transavia heeft een boete van 46.000 euro gekregen van de Nederlandse Arbeidsinspectie vanwege het inzetten van zestig stagiairs als volwaardige werknemers. De stagiairs hebben daarnaast met terugwerkende kracht recht op loon en toeslagen. Dat kost de luchtvaartmaatschappij in totaal 623.000 euro.

De inspectie begon vorig jaar met een onderzoek naar Transavia nadat er meerdere meldingen waren binnengekomen. Uit dat onderzoek bleek dat er in totaal zestig studenten van vijf verschillende mbo-instellingen oneerlijk zijn behandeld.

Transavia verwachtte al dat het een boete zou krijgen en een woordvoerder zegt dat die ook al is voldaan. "We hebben kennisgenomen van het rapport en zullen ons erin verdiepen", klinkt het.

Arbeidsrelatie

Het onderzoek spitste zich toe op studenten die tussen februari 2022 en juni 2022 stage liepen bij de luchtvaartmaatschappij. Zij kregen dezelfde taken en verantwoordelijkheden als een steward of stewardess en hadden hetzelfde werkschema. Volgens de inspectie was er daardoor sprake van een arbeidsrelatie en werden de studenten onderbetaald.

De Arbeidsinspectie heeft ook gesprekken gevoerd met verschillende onderwijsinstellingen en de Inspectie van het Onderwijs. Dat deed de arbeidsinspectie om duidelijk te maken dat tijdens de stages "het leeraspect centraal moet staan". De Arbeidsinspectie heeft benadrukt dat werkgevers stagiairs niet als volwaardige werknemers mogen inzetten.

De politie heeft vannacht op de A50 twee mannen aangehouden die meer dan 40.000 euro contant geld in hun auto hadden liggen. Het bedrag zat volgens de politie in twee boterhamzakjes.

De twee werden bij Epe gecontroleerd omdat hun kentekenplaat herkend werd. Volgens de politie gedroegen de mannen zich tijdens de controle verdacht en vertelden ze "een vreemd verhaal", waarna werd besloten de auto te doorzoeken. In de auto vond de politie twee pakketten met geldbiljetten, meldt RTV Drenthe.

Het is onduidelijk hoe de mannen aan het geld zijn gekomen. De politie vermoedt dat dat geld is verdiend door criminele activiteiten. Daarop zijn de twee aangehouden op verdenking van witwassen.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat Zwitserland "enkele mensenrechten" heeft geschonden door niet genoeg te doen tegen klimaatverandering. Dat is gebeurd in een zaak die was aangespannen door een groep van zo'n 2000 oudere Zwitserse vrouwen, die bezorgd zijn over de klimaatverandering.

Het is voor het eerst dat een internationaal hof een uitspraak doet in een dergelijke klimaatzaak. Bij het hof in Straatsburg liepen gelijktijdig nog twee andere klimaatzaken, maar die zijn niet-ontvankelijk verklaard; nationale rechters moeten eerst nog naar die zaken kijken. Dat betekent dat het hof er geen inhoudelijke uitspraak over doet.

De uitspraak in de zaak over Zwitserland zou verstrekkende gevolgen kunnen hebben, in eerste instantie voor de Zwitserse regering. Uitspraken van het hof zijn bindend. Rechters kunnen boetes opleggen als landen zich niet aan een vonnis houden. Ook kan de uitspraak een precedentwerking hebben voor andere klimaatzaken.

De president van Zwitserland, Viola Amherd, kan nog niet in detail ingaan op de uitspraak, omdat ze eerst het hele vonnis wil lezen. Ze benadrukte wel dat klimaat een belangrijk beleidspunt is van haar land, "dus ik wil graag de precieze gronden weten", zei Amherd.

"Duurzaamheid is erg belangrijk voor Zwitserland, net als biodiversiteit en de ambitie om klimaatneutraal te worden. We werken aan deze doelen en dat blijven we ook doen. Daar verandert deze uitspraak niets aan."

Demissionair klimaatminister Jetten zegt dat de drie zaken allereerst duidelijk maken dat er "te lang veel te weinig" is gedaan tegen klimaatverandering, omdat politici in de ogen van Jetten eigenlijk geen rechterlijke uitspraken nodig moeten hebben voor goed klimaatbeleid.

Dat de Zwitserse vrouwen gelijk hebben gekregen, maakt volgens de minister "extra duidelijk dat het nodig is om door te gaan met onze klimaatmaatregelen".

De zaken bij het hof waren aangespannen door drie groepen burgers uit verschillende Europese landen: de groep van Zwitserse 'klimaatoma's', zes Portugese jongeren en een burgemeester uit Frankrijk. Allen zeiden dat hun mensenrechten worden geschonden door klimaatverandering en het gebrek aan actie daartegen door overheden.

Zo stelden de Zwitserse vrouwen dat ze vanwege klimaatverandering gevaar lopen door hittegolven en hittestress. Een burgemeester van een Noord-Frans kustplaatsje vond dat zijn land te weinig doet tegen klimaatverandering, en dus tegen zeespiegelstijging.

En de Portugese jongeren waren naar het hof gestapt om 32 landen (waaronder Nederland) aan te klagen voor het verergeren van de klimaatcrisis, waardoor volgens hen hun leefomgeving wordt bedreigd.

Teleurgesteld

Voor de uitspraak hadden tal van demonstranten zich verzameld voor het hof in Straatsburg, onder wie klimaatactiviste Greta Thunberg. Een van de Portugese jongeren die de zaak hadden aangespannen, reageerde teleurgesteld op het oordeel van de zeventien rechters. "Want ik had echt gehoopt dat we allemaal zouden winnen", zei Sofia Oliveira tegen persbureau Reuters.

"Maar het belangrijkste is dat in het geval van de Zwitserse vrouwen overheden verplicht zijn om hun uitstoot meer te verlagen, om mensenrechten te beschermen. Dus hun overwinning is ook een overwinning voor ons, en dus een overwinning voor iedereen."

Rokers die boven de 60 zijn hebben meer aan een CT-scan om hun leven te verlengen, dan aan een programma voor stoppen met roken. Dat zegt universitair hoofddocent van het Erasmus MC Carlijn van der Aalst in het NOS Radio 1 Journaal, na berichtgeving in het AD. Er kunnen met een vroege scan zelfs "tot tien levensjaren mee worden gered."

Op dit moment wordt er alleen een CT-scan gedaan als mensen klachten hebben die met longkanker te maken kunnen hebben. Jaarlijks overlijden er 10.000 mensen aan longkanker, blijkt uit de meest recente cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie.

Zestigplussers hebben de meeste kans op longkanker, omdat zij vaak in hun tienerjaren al zijn begonnen met roken. Voor hen is er "geen weg meer terug, omdat ze al in een risicogroep zitten", aldus Van Der Aalst. "Het is wel zo dat stoppen met roken altijd helpt, zeker voor jongeren. Maar het helpt niet meer de ontwikkeling van longkanker tegen te gaan voor deze mensen."

Schade beperken

Wat nog wel kan, is de schade zo veel mogelijk beperken door zo vroeg mogelijk longkanker op te sporen. Dat moet volgens de onderzoekers van het Erasmus MC met een CT-scan, die bij voorkeur elke twee jaar moet worden gemaakt.

"Het effect van zo'n CT-scan om longkanker vroeg op te sporen is wel vijf tot tien keer effectiever dan het aanbieden van een stoppen-met-roken-programma. Er kunnen tot tien levensjaren mee worden gewonnen en dat is enorm."

Dat komt volgens de onderzoekers neer op 1000 tot 1100 sterfgevallen per jaar onder zestigplussers die kunnen worden voorkomen.

Bevolkingsonderzoek

Het liefst ziet Van der Aalst dat er dat er een bevolkingsonderzoek komt onder deze doelgroep. Net als bij darm- en baarmoederhalskanker worden mensen boven een bepaalde leeftijd dan opgeroepen om zich te laten onderzoeken op voorstadia van kanker. Het Erasmus MC deed zelf al eerder een proefbevolkingsonderzoek bij deze doelgroep.

Een officieel bevolkingsonderzoek gaat via het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De Gezondheidsraad is bezig met het voorbereiden van een advies over het invoeren van een longkankerscreening in Nederland. Het is niet duidelijk wanneer dat advies klaar is.