Grote druk op toespraak Von der Leyen: EU moet antwoord vinden op Trump en Poetin
Ze doen er alles aan om er een feestelijk moment van te maken. Een klok op de website van de Europese Commissie telt de seconden af tot morgenochtend 09.00 uur: het moment dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het woord neemt in haar jaarlijkse Staat van de Europese Unie. In die toespraak in het Europees Parlement in Straatsburg zet ze haar politieke koers uit voor het komende jaar.
Maar van een feeststemming is in Straatsburg geen sprake. Het gevoel dat het voor de Europese Unie een vernederende zomer was, leeft breed, ook in het Europees Parlement.
HandelsakkoordMet name de handelsdeal die de Europese Unie sloot met de VS is velen een doorn in het oog. Iedereen herinnert zich nog de beelden van een breed lachende Van der Leyen bij het sluiten van de deal. Ze staat naast de Amerikaanse president Trump. Beiden steken een duim omhoog.
Maar, is hier in Straatsburg de conclusie, er viel niets te vieren: we zagen een EU die simpelweg de importheffingen van de Amerikanen moest slikken en daar weinig voor terugkreeg. Een pijnlijk beeld dus met die duimen.
Von der Leyen en haar onderhandelingsteam hebben het akkoord altijd verdedigd als het best haalbare: zonder deal waren de importheffingen nog veel hoger geweest, en wat er nu ligt zou in ieder geval stabiliteit en zekerheid voor bedrijven geven.
Het zijn argumenten die op zich houtsnijden. Alleen wat nu als Trump, tegen de afspraken in, alsnog met hogere heffingen komt? Bijvoorbeeld omdat de EU tot zijn grote irritatie een miljardenboete oplegt aan de Amerikaanse techgigant Google. Van de door Von der Leyen beloofde stabiliteit en zekerheid is dan weinig over. En het zou het beeld van een zwak Europa nog maar weer versterken.
Stel vragen aan onze correspondentenDe NOS zendt de Staat van de Europese Unie morgenochtend vanaf 09.00 uur rechtstreeks uit via een livestream. Direct na afloop beantwoorden EU-correspondenten Kysia Hekster en Ardy Stemerding vragen over de toespraak en de Europese Unie. Heb jij aan vraag voor ze? Stuur een mail naar vraag@nos.nl.
Het is tekenend voor de moeilijke omstandigheden waaronder Von der Leyen moet bewijzen dat de EU, met haar als boegbeeld, wel degelijk zelf de dienst uitmaakt. Dat, terwijl de wereld in brand staat en de gevolgen van de Russische aanvallen op Oekraïne nog altijd groot zijn. Dat geldt ook voor de situatie in Israël en Gaza. Intussen strijden China en de VS om de macht en lijken internationale regels er steeds minder toe te doen.
Stevige taal richting RuslandDe christendemocraten in het Europees Parlement, Von der Leyens partijgenoten, willen morgen tijdens de toespraak vooral een leider zien die ingaat op alle onzekerheid in de wereld. Ze willen dat Von der Leyen laat zien dat zij de persoon is om de EU daar doorheen te loodsen, onder meer door een stevig antwoord te geven op de agressie van de Russische president Poetin in Oekraïne.
Aan die wens zal Von der Leyen ongetwijfeld tegemoet proberen te komen. Mogelijk zal ze namens de EU zelfs nieuwe toezeggingen doen als het gaat om het opvoeren van de druk op de Russen om de oorlog te beëindigen.
Onzekerder is het of Von der Leyen ook zal luisteren naar het dringende verzoek om zich steviger op te stellen tegenover de Israëlische regering. Vooral bij de sociaaldemocraten en bij groene Europarlementariërs leeft die wens. Onder hen is grote ontevredenheid over, wat zij vinden, de veel te afwachtende houding van de EU. Ze willen dat Von der Leyen zich veel duidelijker uitspreekt tegen het handelen van de Israëlische regering.
Zware opdrachtDe liberalen focussen op de concurrentiekracht van de EU. Ze wijzen erop dat er voor de Europese economie nog altijd grote winst te behalen valt door nu eindelijk de interne markt te voltooien. Ze rekenen erop dat Von der Leyen het voortouw neemt in het wegnemen van interne handelsbarrières.
Vergeet intussen vooral ook niet de successen te vieren, hoor je bij de christendemocraten. En dat zal Von der Leyen zeker niet laten. Ze zal zeggen dat ze het afgelopen jaar al regels schrapte om de economie van de EU concurrerender te maken. En dat ze grote stappen zetten richting lucratieve handelsovereenkomsten met Zuid-Amerika, India en Indonesië. Dat de EU honderden miljarden bij elkaar kreeg voor defensie, onder meer door samen te lenen, zal ze ook presenteren als een groot succes.
Maar dat alles kan niet verhullen dat Von der Leyen vooral heel zware opdrachten wachten. Ze heeft nog een paar uur de tijd om haar visie daarop onder woorden te brengen. De klok tikt door.