Aggregator

Het nieuwe kabinet moet er alles aan doen om nieuwe kankermedicijnen te laten onderwerpen aan onafhankelijke studies, zodat slecht presterende middelen kunnen worden geweerd. De dure medicijnen nemen anders een te grote hap uit ziekenhuisbegrotingen, zeggen oncologen en het Zorginstituut Nederland.

Ook moet het volgens hen eenvoudiger worden om onderzoek te doen naar het effect van andere doseringen dan door de farmaceuten worden voorgeschreven. Dat zou kunnen schelen in bijwerkingen en kosten. Zulke plannen liggen er al, maar de nood is zo hoog dat actie nu nodig is, zegt de zorgsector.

De onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur dook in de wereld van dure medicijnen en de urgentie blijkt inderdaad groot. De afgelopen vijf jaar zijn de uitgaven aan kankermedicijnen verdubbeld, van 635 miljoen euro naar 1,3 miljard euro. De komende twee jaar komen honderden nieuwe dure kankermedicijnen beschikbaar. Dat lijkt hoopvol, omdat zeker de helft van alle Nederlanders kanker zal krijgen. Maar de middelen werken niet altijd naar verwachting terwijl de kosten dus wel sterk stijgen.

"Als we op de huidige manier blijven doorgaan loopt het systeem vast", zegt Gabe Sonke, internist-oncoloog bij het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. "Dan kunnen we de patiënten niet meer goed behandelen en de medicijnen die we echt willen hebben niet meer voldoende geven."

Ook het Zorginstituut, dat de overheid adviseert welke zorg in het verzekerde pakket moet, ziet de urgentie "met de dag toenemen". "Het aantal mensen dat langer en meer zorg nodig heeft stijgt en er is toenemende schaarste aan zorgpersoneel en middelen", zegt voorzitter Sjaak Wijma. "Scherpe keuzes zijn meer dan ooit nodig."

Dat betekent niet dat mensen in de toekomst de toegang tot kankermedicijnen wordt ontzegd. Artsen willen wel het kaf van het koren scheiden. In de woorden van oncoloog Hans Westgeest van het Amphia Ziekenhuis in Breda worden nieuwe middelen nu soms "aangeprezen als een Ferrari, maar blijken ze in de praktijk een Fiat te zijn". Het is niet ongewoon dat medicijnen maar bij 30 procent van zijn patiënten een positief effect hebben, terwijl veel meer patiënten alleen kampen met de negatieve gevolgen, in de vorm van bijwerkingen.

Nederlandse artsen pionieren daarom de laatste jaren met onderzoek naar gerichter gebruik van geneesmiddelen. Bij diverse behandelingen hebben ze aangetoond dat met lagere doseringen hetzelfde effect wordt bereikt, met doorgaans minder zware bijwerkingen. Internist-oncoloog Sonke heeft onder meer een betere behandeling tegen borstkanker ontwikkeld.

Los van de verbeterde kwaliteit van leven voor patiënten zijn er al besparingen van tientallen miljoenen euro's ingeboekt omdat minder medicijnen worden gebruikt. Het Zorginstituut benadrukt in een vandaag gepubliceerd signalement over passende zorg dat deze werkwijze de toekomst heeft.

Demissionair zorgminister Pia Dijkstra heeft daartoe de eerste stappen gezet. In een Kamerbrief in april schetste ze de contouren van een nieuw toelatingssysteem voor medicijnen. De nieuwe geneesmiddelen moeten sneller beschikbaar komen, maar daar staat tegenover dat na toelating wordt onderzocht of lagere doseringen of een kortere behandelduur net zo effectief zijn. En als medicijnen überhaupt niet naar verwachting presteren, worden ze ook weer uit het verzekerde pakket gehaald.

Een Kamermeerderheid steunt dit plan, al zijn er nog verschillende inzichten over de uitvoering. GroenLinks-PvdA wil middelen sneller, maar wel voorwaardelijk toelaten terwijl doelmatigheidsstudies lopen. De PVV wil dat farmaceuten al eerder met artsen en het Zorginstituut samenwerken qua onderzoek, zodat al vóór het middel wordt toegelaten duidelijker is dan nu of een middel goed zal werken.

Linksom of rechtsom, er is volgens Sonke geen andere weg. Van alle middelen die de afgelopen jaren beschikbaar zijn gekomen, leidde de helft niet tot een betere kwaliteit of langer leven.

Wijma van het Zorginstituut hoopt dat de politiek niet te veel tijd nodig heeft om het eens te worden. "Daarmee ontzie je de samenleving niet, maar wél de farmaceuten en hun aandeelhouders."

Deze scherpe bewoordingen illustreren de felle discussie die de laatste jaren is opgelaaid tussen de farmaceutische industrie enerzijds en artsen, zorgverzekeraars en overheidsinstanties anderzijds. Die laatste partijen zeggen dat farmaceuten onvoldoende steun geven aan onderzoeken, bijvoorbeeld om doseringen verantwoord te verlagen, omdat zulke aanpassingen ten koste gaan van winst.

Onterecht in de hoek gezet

De brancheorganisatie Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) reageert ontstemd. "Dat is echt een populistische karikatuur, die een genuanceerde discussie onmogelijk maakt", stelt de vereniging.

De industrie voelt zich onterecht in de hoek gezet. De branchevereniging zegt initiatieven die meer zekerheid geven over de effectiviteit van geneesmiddelen toe te juichen. "Om het nieuwe systeem van toelating in te richten, is de kennis en de ervaring van de geneesmiddelensector van groot belang", zegt de VIG.

De industrie wil daarom een plek krijgen binnen het Landelijk Overleg Dure Geneesmiddelen. De leden van dit overleg, zoals de medisch specialisten, zorgverzekeraars, patiëntenverenigingen, het Zorginstituut en de Nederlandse Zorgautoriteit, weigeren die toegang. Ze vinden dat doelmatig gebruik van dure geneesmiddelen niet de focus is van de industrie en toetreding daarom geen nut heeft, hoorde de onderzoeksredactie van diverse bronnen.

'Nauwelijks interesse' farmaceuten in studies effectiviteit

Ook hierop reageert de VIG kritisch. Zo had farmaceut Pfizer volgens de organisatie al getekend voor "ettelijke miljoenen" om het onderzoek van Sonke en zijn collega's voor gepast gebruik tegen borstkanker te steunen. "Maar de onderzoekers kozen er uiteindelijk voor om de studie te financieren met overheidssubsidie."

Maar volgens Sonke was er bij het opzetten van de studie nauwelijks interesse vanuit de farmaceuten. "Pas toen we de subsidie rond hadden gekregen, wilden ze toch meedoen. Dat hoefde dus toen niet meer."

Greenchoice gaat terugleverkosten doorberekenen aan klanten met zonnepanelen. Deze klanten betalen 11,6 of 12,7 cent per kWh die zij terugleveren, afhankelijk van de contractduur. De terugleververgoeding wordt 14,5 cent per kWh.

Het bedrijf achter de AI-zoekmachine Perplexity negeert volgens Wired en onderzoeker Robb Knight verzoeken van websites om niet gescrapet te worden. De start-up beweert dit niet te doen, maar de onderzoeker en het medium concluderen dat dit wel het geval is.

De wereldberoemde steencirkel Stonehenge is niet beschadigd geraakt door de actie van klimaatactivisten gistermiddag. Leden van de Britse actiegroep Just Stop Oil spoten oranje verf op het eeuwenoude monument en deelden daar beelden van op sociale media.

Een woordvoerder van English Heritage, de organisatie die veel historische monumenten en ook Stonehenge beheert, zegt tegen de Britse omroep BBC dat de historische stenen zijn schoongemaakt en dat er geen schade zichtbaar werd.

Bekijk hier de beelden van de actie die Just Stop Oil op X heeft gezet:

De twee verantwoordelijke activisten werden gisteren direct gearresteerd. Premier Sunak reageerde verontwaardigd op de actie. Hij zei tegen de BBC dat het een "schandelijke daad van vandalisme" is. Stonehenge bleef open voor publiek.

Tomatensoep op Van Gogh

De actiegroep Just Stop Oil wil dat de regering stopt met het verlenen van vergunningen voor nieuwe olie- en gasprojecten in het Verenigd Koninkrijk. De afgelopen jaren kwam de groep geregeld in het nieuws met acties. Zo gooide een klimaatactivist tomatensoep op een schilderij van Vincent van Gogh. Ook lijmde iemand zijn hoofd vast aan Johannes Vermeers Meisje met de parel in het Mauritshuis in Den Haag.

Het Filipijnse leger heeft de Chinese kustwacht beschuldigd van een "brute aanval" na een confrontatie deze week op de Zuid-Chinese Zee. Beide landen houden elkaar verantwoordelijk voor de aanvaring.

Op beelden die de Filipijnse marine heeft vrijgegeven, is te zien hoe meerdere Filipijnse boten worden klemgevaren door de Chinese kustwacht. Vervolgens hakken Chinezen met onder meer bijlen in op de rubberen boten.

Bekijk hieronder de beelden:

De Filipijnse boten voeren in de buurt van een zandbank in de Zuid-Chinese Zee, de Second Thomas Shoal. Daar ligt een aan de grond gelopen oorlogsschip vanwaar Filipijnse militairen proberen te voorkomen dat China het gebied bezet.

De zandbank ligt binnen de 'Exclusieve Economische Zone' van de Filipijnen, maar wordt geclaimd door China. China eist bijna de gehele Zuid-Chinese Zee op, ook al behoort die officieel tot internationale wateren.

Rondom het gestrande oorlogsschip zijn al decennia confrontaties tussen de twee landen, maar dit soort geweldsuitbarstingen komen zelden voor.

Volgens de Filipijnen zijn de Chinezen ook aan boord gegaan van de marineschepen. Daar zouden ze allerlei vernielingen hebben aangericht en meerdere wapens hebben geplunderd. Ook zou een militair zijn duim hebben verloren toen de Chinese kustwacht een boot ramde.

"Een schaamteloze daad van agressie", zegt generaal Alfonso Torres van het Filipijnse leger in een schriftelijke reactie. "Alleen piraten doen dit."

China's lezing van het incident staat hier haaks op. Volgens China waren het juist de Filipijnse schepen die opzettelijk Chinese schepen ramden. "Deze acties hebben de spanningen op zee duidelijk verergerd en de veiligheid van Chinees personeel en schepen ernstig bedreigd", zegt een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.

Nederlandse aanwezigheid

Ook Nederland raakte onlangs verwikkeld in een conflict op zee met China. Dit keer ging het om de Oost-Chinese Zee, die China ook claimt. Daar voer het Nederlandse marineschip Zr. Ms. Tromp in VN-verband.

Twee Chinese gevechtsvliegtuigen cirkelden toen meerdere keren boven het schip. China waarschuwde dat Nederland "terughoudend" moet zijn met de inzet van de marine en luchtmacht in die zee. Het Nederlandse ministerie van Defensie benadrukte op zijn beurt dat incident in internationaal gebied plaatsvond.

Cryptobeurs Kraken meldt dat er drie miljoen dollar gestolen is door 'beveiligingsonderzoekers'. De onderzoekers in kwestie misbruikten een beveiligingslek dat inmiddels door het platform is gedicht.

De firstpersonshooter Histera is per direct gratis te spelen via Steam Early Access. De game wordt gemaakt door StickyLock Games, een gamestudio uit Etten-Leur. Histera is een free-to-play arenashooter met een constant veranderende spelwereld.

Een eenzaam graf op een verder lege zandvlakte in Almere deed de wenkbrauwen van inwoners de afgelopen dagen fronsen. Het blijkt te gaan om een eerste graf op een nieuwe islamitische begraafplaats in de stad.

Het 4000 vierkante meter grote terrein langs de A6 is nu nog toegankelijk voor wandelaars of mensen die de hond uitlaten. Er staan geen hekken omheen. Evenmin is er een bord te vinden of iets anders dat erop wijst dat het om een begraafplaats gaat. Een verbaasde vrouw maakte een filmpje toen ze op het graf was gestuit en stuurde het naar Omroep Flevoland.

Vertraging

Sheriel Nabie, voorzitter van de Stichting Nederlandse Moslim Associatie, zegt tegen de regionale omroep dat er een vergunning is voor duizend graven en een moskee, maar dat de bouw daarvan vertraging heeft opgelopen. Toch is er vorige week de eerste moslim begraven. Morgen is de tweede begrafenis op het bouwterrein.

De voorzitter zegt dat het om een privéterrein gaat, maar erkent dat het voor anderen niet duidelijk is dat er een begraafplaats is gevestigd. Nabie heeft nu opdracht gegeven om een bord te laten plaatsen. Ook worden mogelijk beveiligers ingezet om mensen op afstand te houden.

Alle zorgverzekeraars stoppen de samenwerking met de huisartsenketen Co-Med. Het contract wordt opgeschort. De verzekeraars gaan op zoek naar een andere praktijk voor de tienduizenden patiënten.

Gisteren stelden de vier grote zorgverzekeraars, CZ, VGZ, Menzis en Zilveren Kruis, de commerciële huisartsenketen in gebreke omdat die zich niet hield aan de afspraken. De bezetting op de praktijken was ondermaats. Vandaag volgt de opschorting van het contract. Met het opzeggen van het contract kunnen ook de betalingen stoppen.

Co-Med heeft ruim 50.000 patiënten verspreid over tien praktijken in het hele land. De patiënten die het meest kwetsbaar zijn krijgen prioriteit bij het vinden van een nieuwe plek. "Maar er wordt de komende periode ook gewerkt aan een structurele oplossing voor alle patiënten die ingeschreven staan bij de Co-Med praktijken", aldus de zorgverzekeraars. Voor patiënten van Co-Med hebben de verzekeraars een overzicht gemaakt waar ze terechtkunnen als ze een huisarts nodig hebben.

Bezetting praktijken

De verzekeraars zeggen dat Co-Med geen constante, goede zorg kan garanderen. Het gaat met name om de roosters van de praktijken. De keten moest gisteren per praktijk inzicht geven in de bezetting, het spoedprotocol en de waarneming in de avond, weekend en de nacht. Op basis van die informatie hebben alle verzekeraars besloten om de overeenkomst met de keten op te schorten.

Er ligt al langer een noodplan klaar om de patiënten van Co-Med op te vangen. Daarvoor is volgens de verzekeraars contact geweest met regionale huisartsenorganisaties en met de online huisartsenpraktijk Arene. "Dankzij deze samenwerking is het mogelijk om patiënten die zorg nodig hebben, toegang tot huisartsenzorg te garanderen", schrijven de verzekeraars.

Volgens de verzekeraars is het nu niet nodig dat patiënten zelf op zoek gaan naar een andere huisarts. Er wordt gewerkt aan een structurele oplossing, benadrukken ze.

Schuldeisers

Er is al langere tijd kritiek op Co-Med. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) nam in april maatregelen bij de praktijken van de keten. Zo concludeerde de inspectie dat praktijken niet binnen 30 seconden bereikbaar waren. Dat leidde volgens de IGJ tot grote risico's voor de veiligheid van patiënten.

Tegelijkertijd heeft Co-Med te maken met financiële problemen. Er hebben zich meerdere schuldeisers gemeld bij het bedrijf. Het gaat met name om voormalig medewerkers van de keten die niet betaald zijn. Co-Med trekt die vorderingen in twijfel en zegt dat ze zijn bedoeld voor een failliet dochterbedrijf.

Co-Med is gevraagd om een reactie, maar de woordvoerder was naar eigen zeggen nog niet op de hoogte van het nieuws.

De Duitse overheid ziet af van de overname van de Duitse tak van netbeheerder TenneT. De verkoop van het overheidsbedrijf zou Nederland onder meer 1,6 miljard euro aan terugverdiensten van eerdere investeringen opleveren. Dat was al meegerekend in de Nederlandse begroting.

Amazon gaat 10 miljard euro investeren in Duitsland. Het geld is bedoeld om innovatie te stimuleren en om het logistieke netwerk en de cloudinfrastructuur in het land uit te breiden. Ook moeten er vierduizend nieuwe banen gecreëerd worden.

De Europese Raad stelt volgens verschillende bronnen de stemming over een omstreden wetsvoorstel rondom het afzwakken van encryptie van chatdiensten uit. Lidstaten van de Europese Unie zouden meer tijd nodig hebben om over de 'chatcontrol' te praten.

De enige tegenkandidaat van Mark Rutte voor het leiderschap van de NAVO, de Roemeense president Klaus Iohannis, heeft zich teruggetrokken. Daarmee ligt de weg open voor de demissionair premier van Nederland om de opvolger van Jens Stoltenberg te worden als secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie.

Ingewijden bevestigden dinsdag al aan de NOS dat Iohannis zich zou terugtrekken, nu heeft hij dat dus ook zelf bekendgemaakt op een persconferentie. De ambassadeurs van de NAVO-landen maken de benoeming van Rutte naar verwachting begin volgende week definitief.

Voor de benoeming voor de NAVO-topfunctie is er geen formele procedure. Wel moeten alle 32 leden van het militair bondgenootschap goedkeuring geven voor een kandidaat. Rutte wist al gauw veel steun te vergaren en was vanaf het begin al de favoriete kandidaat van de VS, de belangrijkste partner in de NAVO.

Twijfelaars

Enkele landen waren op dat moment nog niet overtuigd van Rutte. Zo moest hij een privébezoek brengen aan de Turkse president Erdogan om wat plooien glad te strijken en ging hij ook naar de Hongaarse premier Orbán toe voor een gesprek.

Die laatste gaf maandag zijn goedkeuring, na "een goed en open gesprek". Ook een andere twijfelaar, Slowakije, ging deze week overstag.

Dit is de tijdlijn richting de benoeming van Rutte:

Het wachten was deze week op de terugtrekking van de Roemeense kandidaat, maar dat is dus nu gebeurd. President Iohannis werd enkele maanden na Ruttes aankondiging naar voren geschoven. Een belangrijk aandachtspunt voor hem was de geografische diversiteit voor Europese topfuncties.

Iohannis vindt dat er na de Europese verkiezingen van 2019 meer benoemingen hadden moeten gaan naar functionarissen uit Oost- en Centraal-Europa. Daarom zag hij liever iemand uit die regio's als opvolger van Stoltenberg.

Daarbij speelt ook nog dat de NAVO de afgelopen jaren veel troepen in Oost-Europa heeft gestationeerd omdat de landen zich ook meer bedreigd voelen door de Russische agressie, zeker na de inval van Rusland in Oekraïne.

Nederland krijgt met Rutte zijn vierde secretaris-generaal van de NAVO. Eerder zaten Dirk Stikker, Joseph Luns en Jaap de Hoop Scheffer al op die plek. De Hoop Scheffer was van 2004 tot 2009 secretaris-generaal.

De termijn van NAVO-topman is vier jaar, waarna een herbenoeming kan volgen. De termijn van Stoltenberg werd vier keer verlengd, waardoor hij tot 1 oktober in functie zal blijven. Vanaf dan zal Rutte het stokje overnemen.

Dit zijn de Nederlandse voorgangers van de 57-jarige Rutte:

De grootste uitdagingen van de nieuwe secretaris-generaal worden de oorlog in Oekraïne, Poetins dreiging richting de NAVO, het op één lijn houden van alle 32 lidstaten en de mogelijke herverkiezing van Trump in de VS. De oud-president is zeer kritisch tegenover de landen die de NAVO-norm van 2 procent niet halen. Mede daarom dreigde hij meermaals uit de alliantie te stappen.

Sony slaat de gamescom voor het vijfde jaar op rij over. De jaarlijkse, Duitse gamebeurs vindt in augustus plaats. Eerder dit jaar kondigde ook Nintendo aan het evenement over te slaan. Geen van beide bedrijven geeft een specifieke reden voor zijn afwezigheid.

De Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD) heeft drie mensen aangehouden die worden verdacht van fraude rond bevingsschade. Het gaat om twee mannen van 27 en 38 en vrouw van 21.

Er werden vanochtend invallen gedaan bij meerdere woningen in de omgeving van Groningen. Volgens RTV Noord gebeurde dat onder meer bij een villa in Haren. Er is beslag gelegd op onder meer telefoons en harde schijven.

Subsidies

Vanwege de aardbevingen als gevolg van gaswinning in Groningen kunnen woningeigenaren met schade aanspraak maken op subsidies en vergoedingen. Gedupeerden kunnen aankloppen bij de overheidsinstanties Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) en het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN).

De twee mannelijke verdachten dienden voor meerdere woningen aanvragen in bij IMG. Het bouwbedrijf van de 27-jarige verdachte verrichte de herstelwerkzaamheden voor de woningen. Uit onderzoek blijkt dat de schade vermoedelijk niet hersteld is en de aangeleverde facturen vervalst waren. Daarnaast zou het tweetal ook voor andere panden kosten hebben geclaimd met valse documenten.

Twee ton

Bij SNN zouden ze bijna 50 keer een verduurzamingssubsidie hebben aangevraagd. Hiervoor werden vermoedelijk vervalste IMG-besluiten en facturen gebruikt. In totaal vroegen de mannen 350.000 euro aan subsidies en vergoedingen aan, waarvan bijna 200.000 euro werd uitbetaald.

Wat de rol van de 21-jarige vrouw zou zijn, is niet duidelijk. Ook zij wordt verdacht van oplichting en valsheid in geschrifte.

Proton brengt de functie waarmee automatisch back-ups worden gemaakt van foto's en video's naar iOS. De functie is beschikbaar in de versleutelde cloudopslagdienst Proton Drive en kwam afgelopen december al beschikbaar voor Android.

Stel je voor: je telefoon niet meer kunnen gebruiken, een adres zoeken zonder navigatie, of geen idee hebben wat voor weer het morgen wordt. We beschouwen deze diensten allemaal als vanzelfsprekend, maar ze zouden zomaar eens kunnen verdwijnen als we niets doen aan het alsmaar toenemende ruimtepuin.

"Zelfs als we geen nieuwe satellieten meer zouden lanceren, komt er nog steeds nieuw puin bij. Er moet iets veranderen om te voorkomen dat de digitale infrastructuur in gevaar komt", zegt ruimtepuindeskundige Francesca Letizia van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.

Vandaag bespreekt de ruimtevaartafdeling van de Verenigde Naties de stand van zaken rond dit probleem. Ondertussen wordt er volop aan oplossingen gewerkt. Van grijparmen en magneten voor het verwijderen van oude satellieten tot "laserbezems" vanaf de aarde om kleinere stukken afval aan te pakken.

Frontale botsing

Het eerste ruimtepuin ontstond in 1957 bij de lancering van de eerste satelliet. Lange tijd werd het gevaar daarvan onderschat, omdat de beschikbare banen rond de aarde praktisch oneindig werden geacht. Dat veranderde toen twee satellieten in 2009 frontaal met elkaar in botsing kwamen. Hierdoor werden in één klap duizenden stukken puin in een baan rond de aarde geslingerd.

Door de toenemende behoefte aan mobiele diensten en de komst van commerciële partijen zoals SpaceX en Blue Origin, is het aantal objecten in de ruimte de afgelopen jaren explosief gestegen. Hierdoor is ook het ruimtepuin aanzienlijk toegenomen. De ruimte rond de aarde is inmiddels gevuld met afgedankte raketlichamen, brokstukken en duizenden uitgerangeerde satellieten.

Dit kan leiden tot het Kessler-syndroom: hoe meer ruimtepuin er is, hoe groter het risico op botsingen, waardoor er weer meer puin ontstaat en er een oncontroleerbare kettingreactie in gang wordt gezet.

Tot een hoogte van 600 kilometer brandt het meeste puin binnen 25 jaar op in de atmosfeer, maar als er nog veel afval bij komt bestaat het gevaar dat de ruimte onbruikbaar wordt. Er kunnen dan bijvoorbeeld geen nieuwe satellieten meer bij, terwijl bestaande systemen ooit vervangen moeten worden.

Daarnaast kan ruimtepuin terugvallen op aarde en schade aanrichten. Begin maart doorboorde een stuk puin het dak van een woonhuis in Florida.

Voor de grotere stukken ruimtepuin ontwikkelt het Europese ClearSpace een grijparm die groter puin in een veilige baan brengt, waar het volledig opbrandt in de bovenlaag van de atmosfeer. Het Japanse Astroscale werkt aan een vergelijkbaar systeem dat gebruikmaakt van magneten. Beide partijen beginnen volgend jaar aan hun eerste schoonmaakmissie.

Maar het grootste puin is niet per se het gevaarlijkste, zegt Letizia van ESA. "Brokstukken kleiner dan 10 centimeter kunnen nog niet betrouwbaar worden opgespoord, maar vanaf 1 centimeter zijn ze al schadelijk genoeg om een satelliet te vernietigen." Vanwege de enorme hoeveelheid puin in deze categorie is het bovendien onmogelijk om deze brokjes stuk voor stuk op te ruimen.

Volgens NASA zou een "laserbezem" hiervoor een oplossing kunnen bieden. Liam Pieters werkt bij Lumi Space, een bedrijf dat zo'n systeem ontwikkelt. "Het idee is om kleine stukjes puin met laserstralen vanaf aarde af te remmen." Daardoor komen ze uiteindelijk in de atmosfeer terecht, waar ze volledig opbranden.

Pieters legt uit dat deze technologie nog in ontwikkeling is, maar effectief kan zijn voor puin van tussen de 1 en 50 centimeter. "Je moet het natuurlijk wel kunnen detecteren." Bij Lumi Space wordt ook gewerkt aan technologie om oude satellieten die op ramkoers liggen aan de kant te duwen met een laser. Dat is op dit moment realistischer; de ambitie is om er in 2028 mee aan de slag te kunnen.

Bekijk hier hoe het puin met laserbezems en grijparmen kan worden opgeruimd:

Wie betaalt er eigenlijk voor de schoonmaakplannen? Bij oude satellieten is het duidelijk van wie ze zijn, dus ruimtevaartorganisaties zouden kunnen betalen om die op te ruimen. In de Verenigde Staten is onlangs voor het eerst een boete uitgedeeld aan een bedrijf dat er niet in slaagde om een oude satelliet te verwijderen.

Voor kleiner puin is het vaak niet te achterhalen van wie het afkomstig is. "Maar als we niks doen, kunnen we binnenkort misschien helemaal geen gebruik meer maken van de ruimte. Iedereen die actief is in de ruimtevaart heeft financieel belang bij een schone ruimte", zegt Pieters.

Ook Letizia is voorzichtig optimistisch. Er is nu veel meer aandacht en kennis dan voorheen en nieuwe missies worden tegenwoordig zo ontworpen dat er veel minder puin wordt veroorzaakt. "Voorkomen is altijd beter dan genezen, maar we zullen een combinatie van beide nodig hebben om de ruimte op een duurzame manier te kunnen gebruiken."

In Parijs komen vandaag verschillende Afrikaanse staatshoofden, farmaceutische bedrijven en donateurs samen om na te denken hoe er meer vaccins in Afrika zelf geproduceerd kunnen worden. Als medeorganisator van het evenement doet president Macron vandaag niets aan zijn campagne voor de aanstaande Franse verkiezingen.

Voor het vaccinproject is 1 miljard dollar begroot. Van alle vaccins in Afrika wordt slechts 2 procent geproduceerd op het continent zelf. Daar willen de aanwezigen verandering in brengen.

Het probleem werd pijnlijk zichtbaar tijdens de coronapandemie. Toen hamsterden veel rijke landen vaccins en werd op het Afrikaanse continent slechts 7,5 procent van de mensen volledig gevaccineerd.

Vaccinatieorganisatie Gavi, een van de organisatoren van het project, zet zich in voor meer vaccins in verschillende ontwikkelingslanden. Gavi wil vaccinaties tegen twintig ziektes op grotere schaal inzetten in Afrikaanse landen. Hun projecten worden gesteund door onder meer Unicef, de Bill Gates-stichting en de Wereldgezondheidsorganisatie, maar ook door overheden.

Meer autonomie

Naast de staatshoofden van Frankrijk, Senegal en Ghana is ook de voorzitter van de Afrikaanse Unie, de Mauritaniër Ghazouani, aanwezig in Parijs. Binnen de Unie is een initiatief gestart, het door Europa gesteunde African Medicines Agency, dat erop gericht is om te investeren in de lokale vaccinproductie. Het moet ook personeel opleiden dat de kwaliteit van de vaccins moet waarborgen.

Een ander doel van het project is het doorgeven van kennis over technologie. Zo zouden Afrikaanse landen met de kennis zelf aan de slag kunnen gaan met het produceren van medicijnen en vaccins. Dat is iets wat jaren werd tegengehouden door sommige westerse farmaceutische bedrijven, deels vanwege intellectueel eigendom, deels vanwege geld.

In Zuid-Afrika werd aan het einde van de coronapandemie al een soortgelijk initiatief opgezet. Het biotechnologiebedrijf Afrigen breidde toen uit om een mRNA-coronavaccin te gaan produceren. Dat project werd ook gesteund door de Wereldgezondheidsorganisatie.

Ambassadeurs van de EU-lidstaten zijn het eens geworden over een nieuw sanctiepakket tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne. De strafmaatregelen zijn onder meer gericht tegen de doorvoer van Russisch vloeibaar gas (lng).

Dat heeft gevolgen voor de haven van Zeebrugge, in België, een van de drie grote Europese havens van waaruit Russisch lng wordt verscheept naar landen buiten Europa. Het verbod moet ertoe leiden dat Moskou minder vloeibaar gas verkoopt en daardoor minder geld kan steken in de oorlog tegen Oekraïne.

Sinds het begin van de oorlog is de Europese import van Russisch gas sterk gedaald, maar die van het vloeibare gas juist gestegen. Vorig jaar werd er 20 procent meer Russische lng naar Europa geëxporteerd dan in 2021, het jaar voor de invasie.

Ongeveer een kwart van het vloeibare gas wordt doorgevoerd naar China, India en andere landen buiten de EU. Voor een totaalverbod op Russische lng is op dit moment binnen de EU te weinig steun.

Nieuwe namen op sanctielijst

Verder worden ruim 100 personen en bedrijven die een band hebben met het Russische regime toegevoegd aan de sanctielijst. Daar staan nu ruim 2200 mensen en bedrijven op.

Het is het veertiende pakket sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022. De nieuwste maatregelen zijn ook bedoeld om het omzeilen van bestaande sancties tegen te gaan, hoewel dat deel onder druk van Duitsland wel is afgezwakt. Berlijn is bang dat de plannen de eigen industrie te veel schaden.

Sancties worden onder meer omzeild via dochterbedrijven van Europese ondernemingen. Die leveren bijvoorbeeld technologie die Rusland kan gebruiken voor militaire doeleinden, zoals chips. De Europese Commissie wil daar een eind aan maken.

Aanvallen op energiesector

Op het slagveld gaan de aanvallen over en weer door. Rusland heeft vanochtend opnieuw de energiesector in Oekraïne aangevallen. Netbeheerder Ukrenergo zegt dat er schade is in onder meer de regio's Kyiv en Donetsk. Zeven mensen raakten gewond en ruim 218.000 klanten kwamen zonder elektriciteit te zitten, meldt het ministerie van Energie.

De aanval werd volgens Oekraïne uitgevoerd met kruisraketten, geleide raketten en gevechtsdrones. Het leger claimt dat alle drones en vijf raketten werden onderschept.

Brand in oliedepots

Aan de andere kant hebben Oekraïense drones brand veroorzaakt in twee Russische brandstofdepots, melden Russische gouverneurs. Een andere drone zou een huis in de stad Slavjansk aan de Koeban hebben getroffen, waarbij een vrouw zou zijn omgekomen.

Het Russische ministerie van Defensie maakt geen melding van schade en zegt alleen dat er vijftien drones zijn neergeschoten. Of de informatie klopt, is niet te verifiëren.

Aanbieders van achterafbetaaldiensten als Klarna, Riverty, in3 en Billink hebben hun leeftijdscheck aangescherpt. Dat schrijft demissionair minister van Financiën Van Weyenberg aan de Tweede Kamer. Er zijn al langer zorgen over het feit dat veel minderjarigen hun onlineaankopen achteraf betalen door de leeftijdscontroles te omzeilen.

Minderjarigen mogen geen gebruikmaken van dit soort diensten, maar doen dat wel. Vorig jaar betaalden jongeren bijna 600.000 keer iets achteraf volgens onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Volgens de AFM was het gemiddelde bedrag dat minderjarigen per transactie uitgaven toen 50 euro.

In gesprek over de invulling

Achterafbetaaldiensten checken de leeftijd van klanten, maar niet bij elke transactie. Dat gaan ze nu wel doen. "Het kabinet vindt dit een positieve ontwikkeling", schrijft Van Weyenberg in reactie op Kamervragen van GroenLinks-PvdA en de ChristenUnie. Hij zegt in gesprek te gaan met de aanbieders "over de invulling van deze toezegging".

Minderjarigen zeiden eerder tegen jongerenplatform NOS Stories dat de leeftijdscontroles bij de achterafbetaaldiensten makkelijk te omzeilen zijn. "Ze vragen wel of je 18 bent, maar dan voer je gewoon een andere geboortedatum in. En klaar, het is betaald." Andere jongeren vertelden helemaal geen vraag over hun leeftijd te hebben gekregen.