Het gebruik van discriminerende algoritmes lijkt wijdverspreid bij overheidsinstanties. Daarvoor waarschuwt voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). "Men is zich er vaak niet bewust van", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Het gaat om algoritmes die overheden gebruiken om fraude op te sporen. "Als je onderscheid maakt op basis van leeftijd of opleidingsniveau, dan moet je daar een goede onderbouwing voor hebben." De directeur van de privacywaakhond stelt dat die er vaak niet blijkt te zijn.
Hij geeft als voorbeelden de omstreden fraudescorekaart van een aantal gemeenten. En de misstanden bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) met studiefinanciering. NOS op 3 en onderzoeksbureau Investico hadden achterhaald dat DUO studenten met een migratieachtergrond of een lager opleidingsniveau veel vaker van fraude beschuldigde.
PijnlijkWolfsen noemt het bijzonder pijnlijk dat er geen goede onderbouwing was voor het gebruik van deze risico-indicatoren in het algoritme van DUO. In een interview met de Volkskrant zegt hij vandaag: "Het feit dat we bij elke tegel die we lichten dit soort systemen vinden, baart me zorgen. Waarschijnlijk wordt er dus op grote schaal gediscrimineerd."
Voor het probleem wordt al jaren gewaarschuwd. Instanties zeggen te worstelen met de druk om misbruik van belastinggeld op te sporen met beperkte middelen. 100 procent controle is onhaalbaar, dus wordt onderzocht waar het risico op fraude het hoogst is.
Het is logisch dat dit soort keuzes worden gemaakt, beaamt Wolfsen. "Alleen dan moet je wel een inhoudelijke reden hebben voor de selectiecriteria."
BewustwordingVolgens de AP-directeur is bewustwording een belangrijk deel van de oplossing. "Systemen worden gemaakt door programmeurs, die vaak minder verstand hebben van op welke basis je onderscheid mag maken. Terwijl mensen die beleid maken meestal minder thuis zijn in hoe het algoritme werkt. Daar gaat het vaak mis", legt hij uit.
Een andere aanbeveling is transparantie over het gebruik van algoritmes om fraude op te sporen. Laat weten op basis van welke factoren een persoon eruit wordt gepikt, adviseert Wolfsen. Daarnaast wil de AP zelf meer doen en het personeelsbestand van de waakhondinstantie verdubbelen. "Wij zouden vaker spontaan onderzoek moeten doen, in plaats van na een klacht."
De directeur verwijst terug naar het omstreden algoritme dat DUO gebruikte om mistanden op te sporen. "Dat systeem is tien jaar gebruikt en we hebben er niet een klacht over gehad. Slachtoffers waren er niet bewust van dat ze op basis van een algoritme waren geselecteerd."
Ook op het functioneren van de AP is de afgelopen jaren kritiek geweest. Veel burgers met een klacht kwamen voor een dichte deur te staan, concludeerde de Nationale Ombudsman in 2021. Ook het jaar erop waren er nog problemen door achterstanden en lange wachttijden.
Een 77-jarige man uit Castricum, die verdacht werd van strafbare hulp bij zelfdoding, heeft een einde aan zijn leven gemaakt. Dat meldt het Openbaar Ministerie. Omdat de man niet meer leeft komt er nu ook een einde aan de strafzaak.
Het OM had vorige week een gevangenisstraf van 2,5 jaar geëist tegen Tom de M., waarvan zes maanden voorwaardelijk. De M. werd verdacht van witwassen en van het online verkopen van het dodelijke middel X. Justitie linkte hem aan zes sterfgevallen.
Tom de M. was ook betrokken bij Coöperatie Laatste Wil (CLW), die middel X in 2017 presenteerde als humaan zelfdodingspoeder. Over de vraag of het daadwerkelijk leidt tot een humane dood zijn sinds het begin sterke twijfels.
Volgens het OM hadden zeker 223 mensen via zijn online handel een bestelling geplaatst en zou De M. er 74.400 euro mee hebben verdiend. Tijdens de zitting zei de officier van justitie dat de verdachte "zeer lichtvaardig" omging met het leven van anderen. De nabestaanden van personen die het middel kochten zijn door het OM op de hoogte gebracht van het overlijden van de verdachte.
De Volkskrant schreef eerder dat de man naar eigen zeggen handelde uit "idealistische motieven" en niet uit economische. De M. leverde het middel na zestig dagen in een kluis met codeslot bij zijn klanten, om overhaaste beslissingen tegen te gaan. Volgens de officier van justitie doet dat niets af aan zijn handelen, ook omdat hij "in de praktijk bereid was om hiervan af te wijken."
De uitspraak in de zaak, die nu dus niet meer doorgaat, zou zijn op 9 juli.
In minstens acht Keniaanse steden zijn opnieuw demonstraties tegen de regering. Op verschillende plekken treedt de politie hard op tegen betogers. Het is de onrustigste dag sinds vorige week het parlementsgebouw werd bestormd waarbij zeker twintig doden vielen.
Demonstranten eisen het vertrek van president William Ruto. De 57-jarige leider besloot vorige week om de gehate belastingwet, de aanleiding voor de landelijke protestgolf, in te trekken. Maar de veelal jonge Kenianen die weer de straat op gaan, vinden dat niet genoeg.
ProtestmarsLokale media melden dat twee demonstranten zijn neergeschoten in Mombassa, de tweede stad van het land. Op foto's is te zien dat er auto's in brand staan. Persbureau Reuters meldt dat er honderden betogers een protestmars lopen door de kuststad. "Ruto moet vertrekken", roepen ze in koor.
Ook in de hoofdstad Nairobi zijn onlusten. De politie zet volgens Keniaanse media traangas in. Agenten worden bekogeld met stenen en voeren charges uit op betogers. Het is onduidelijk hoeveel mensen gewond zijn geraakt en of er sprake is van doden.
Sinds het begin van de protestgolf halverwege juni zijn bijna veertig Kenianen gedood bij confrontaties met de politie, meldt een Keniaanse mensenrechtenorganisatie. Tientallen burgers en mensenrechtenactivisten zouden zijn ontvoerd door de politie.
"Mensen sterven op straat en hij kan alleen maar praten over geld", zegt een demonstrant tegen Reuters over president Ruto. "Wij zijn geen geld, maar mensen. Hij moet voor zijn mensen gaan zorgen, anders willen we hem niet."
BezuinigenRuto riep vorige week op tot een nationaal dialoog. Hij wil de staatsschuld beperken onder druk van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Maar de omstreden belastingverhoging op levensmiddelen leidde tot grote zorgen bij de Kenianen die al moeilijk rondkomen. De laatste jaren zijn de kosten van levensonderhoud in het Afrikaanse land fors gestegen.
De president haalde de wet dus van tafel en beloofde ook dat de corruptie onder functionarissen wordt aangepakt. Het heeft de betogers er niet van weerhouden om opnieuw de straat op te gaan.
"Op steeds meer plekken pikken de locals het niet meer", zegt Jan van der Borg. De hoogleraar toerisme in Leuven en Venetië reageert op het protest tegen massatoerisme in Málaga van afgelopen weekend. Daar gingen 15.000 tot 25.000 mensen de straat op omdat de Zuid-Spaanse stad volgens hen onleefbaar is geworden door de grote aantallen vakantiegangers en dagjesmensen.
Het protest in Málaga begon dit voorjaar met een stickeractie met teksten als "Dit was mijn huis" en "Wegwezen hier". Hiermee uitten inwoners hun frustratie over de stijgende huurprijzen.
Massatoerisme heeft als effect dat de oorspronkelijke inwoners worden beperkt in hun dagelijks leven, stelt Van der Borg. In de jaren 80 waarschuwde hij voor de gevaren van toerisme in steden als Venetië, Barcelona en Amsterdam. Er werd toen niet naar hem geluisterd, zegt hij. "We hebben ons laten overrompelen door de enorme toerismevraag."
Inmiddels ziet hij wel een kentering in het denken, bij de toerisme-industrie en toeristen zelf. Nu is er nog ander beleid nodig, zegt hij. "We hebben beleidsmedewerkers nodig die duidelijke keuzes maken over hoe een stad zich wil profileren."
Ongeremde groeiToerisme is in principe iets moois, vindt Van der Borg. "Reizen maakt mensen wijzer en toleranter, en vaak doen ze hun werk beter als ze terug zijn van vakantie. Dat beaamt Shirley Nieuwland, die promoveerde op duurzaam stedelijk toerisme aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. "Het is alleen jammer dat het nu zo ongeremd is."
De toerismesector groeit wereldwijd al decennia, zegt Van der Borg. Ook na de coronacrisis zit de sector alweer flink in de lift. De United Nations World Tourism Organization voorspelde eerder dat het aantal internationale toeristen in 2030 verdubbeld zal zijn ten opzichte van 2015: van 1 naar 2 miljard.
De oorzaken? "Mensen worden rijker, mensen zijn mobieler, bed and breakfasts hebben een goed aanbod, low cost airlines maken vliegen aantrekkelijk en mensen vinden vakantie een recht in plaats van een voorrecht", zegt Van der Borg.
De toerismevraag neemt dus enorm toe, maar het aanbod van populaire bestemmingen is volgens hem redelijk vaststaand. Dat gaat op den duur wringen, zegt hij. Voor inwoners van populaire Europese steden is het bijvoorbeeld niet meer makkelijk om simpelweg boodschappen te doen, en huizen zijn niet meer beschikbaar of onbetaalbaar. "Ik woon zelf in Venetië en kan geen bus meer pakken, want die zit altijd vol", zegt Van der Borg. "Terwijl ik wel belasting betaal voor die bussen."
Inwoners van Málaga demonstreren tegen de vele toeristen in hun stad:
Niet alleen in Málaga laat de bevolking van zich horen. In 2016 gingen inwoners van Venetië de straat op met lege koffers om een leefbare stad te eisen, en in 2017 kwamen Spanjaarden in onder andere Barcelona in opstand.
Of het protest in Málaga effect gaat hebben, is volgens Nieuwland niet goed te voorspellen. "Overheden komen vaak pas in actie als het al te laat is." Het argument dat toerisme geld oplevert, wordt volgens haar vaak aangevoerd om niets te doen. Ook Van der Borg zegt dat overheden vaak "laconiek" omgaan met problemen door toerisme.
Overheden moeten zich volgens Nieuwland richten op het aanpakken van vakantieverhuur. Een andere maatregel is het beperken van het aantal bezoekers met regels voor vluchten en cruises, zegt ze. "Als er maar één cruiseschip per maand mag aanmeren, dan houdt het snel op."
Eigen identiteitVolgens Van der Borg zouden steden moeten kiezen voor een heldere, eigen identiteit, om zo een specifieke groep toeristen te trekken. Amsterdam wil veel te veel, vindt hij. "Het verhaal is nu: hier kan alles en we vinden het ook nog leuk dat je er een zootje van maakt." Wel maakte de stad van de week bekend het aantal cruiseschepen dat aanmeert bij de passagiersterminal in het centrum van Amsterdam te gaan halveren vanaf 2026.
Brugge is volgens Van der Borg een stad die massatoerisme succesvol heeft aangepakt. "Daar zijn moeilijke keuzes gemaakt: minder dagtoeristen, minder hotels in het centrum en restricties op cruisevoorzieningen." Een andere best practice is volgens Van der Borg het reserveringssysteem voor het Alhambra-paleis in Andalusië. In Venetië loopt deze zomer een proef waarbij toeristen entreegeld moeten betalen.
Ook toeristen zelf hebben een verantwoordelijkheid, vindt Nieuwland. "Ik hoor vaak dat mensen midden in een populaire stad een Airbnb boeken. Je kunt ook kiezen voor een andere accommodatie, dan verpest je in ieder geval niet de huizenmarkt."
De kans is groot dat je het al een paar jaar bovenin je telefoonscherm ziet staan: 5G. De cijfer-lettercombinatie zegt iets over het mobiele netwerk waar je telefoon verbinding mee heeft. De belofte van 5G is veel sneller internet, maar tot nu toe viel dat nogal tegen. De bedoeling is dat daar snel verandering in komt.
Gisteren werd er een frequentieveiling afgerond die flink wat gaat veranderen. Het is een moment waar consumenten, maar ook telecomproviders naar hebben uitgezien. Vijf vragen en antwoorden over wat dit gaat betekenen.
Ik heb toch al 5G, wat verandert er nu?De kans is best wel groot dat je al 5G op je telefoon hebt en dat het verschil met 4G niet eens zo groot is. Dat heeft alles met de techniek te maken. Dat werkt zo: mobiele netwerken draaien op frequenties. Sinds 2020 draait 5G op 700 MHz: deze frequentieband heeft een ver bereik, maar is niet zoveel sneller. Daar komt nu 3,5 GHz bij. Die heeft een wat minder groot bereik, maar wel veel meer snelheid en capaciteit.
Met die 700 MHz konden providers vrij makkelijk een (bijna) dekkend 5G-netwerk opzetten. Maar de stap van 4G naar 5G was niet zo groot als de belofte, de écht hoge internetsnelheden zouden pas komen met 3,5 GHz.
Wat kan ik straks dan met 5G?Het gaat zorgen voor sneller mobiel internet en meer capaciteit. "Je moet het een beetje vergelijken met het aantal rijstroken op de snelweg", zegt Toon Norp, die bij TNO onderzoek doet naar mobiele telecom. "Die frequenties betekenen dat er extra rijstroken bij komen. Dan kun je harder rijden of meer verkeer verwerken."
In de praktijk zou dit er bijvoorbeeld voor moeten zorgen dat internet op drukke plekken - denk aan een festival of bij een sportwedstrijd - stukken beter is. Norp verwacht dat over het algemeen de mobiele internetsnelheid honderden megabits per seconde zal zijn. Op drukke plekken zou je 100 megabit per seconde moeten kunnen halen.
Waarom komt deze uitbreiding nu pas?De extra frequentieruimte die nu in handen komt van de telecomproviders, werd eerst gebruikt voor satellietverkeer. Dat gebeurde vanuit het Friese Burum, waar grote afluisterschotels staan. Boven de lijn Amsterdam-Zwolle mocht daardoor de 3,5 GHz-band niet worden gebruikt.
Het duurde jaren om dit op te lossen. Zo moest het afluisterpark van de overheid worden verplaatst en er is tot vorig jaar oktober gesteggeld met satellietbedrijf Inmarsat, dat naar Griekenland verhuist.
Wat willen bedrijven ermee?Voor bedrijven moet het 5G helpen om slimmere toepassingen en innovaties te ontwikkelen. Denk aan zelfrijdende voertuigen of robots in fabrieken. Artsen zouden met betere videoverbindingen makkelijker patiënten op afstand kunnen helpen, ook in noodsituaties.
Een experiment met supersnel 5G-internet in Noord-Groningen liet eerder al de mogelijkheden voor de gezondheidszorg zien:
De Rotterdamse haven laat weten via 5G de containeroverslag veel efficiënter en sneller te kunnen automatiseren. Ook kunnen drones voor beveiliging en verschillende vaar- en voertuigen beter en slimmer op afstand bestuurd worden. Daar zegt de haven al mee te hebben getest. Schiphol zegt eveneens de 5G in te gaan zetten voor innovaties, zoals de automatisering in de bagagekelder.
Wie gaan het aanbieden?Dat zijn de drie Nederlandse providers met een eigen netwerk: KPN, VodafoneZiggo en Odidio (voorheen T-Mobile). Het ministerie van Economische Zaken stelt dat de bedrijven hun frequenties deze maand in gebruik kunnen nemen. Klanten met toestellen die 5G ondersteunen moeten daar dan ook direct iets van merken.
Odido laat weten de "komende periode" diverse netwerkverbeteringen door te voeren en hierbij direct de uitbreiding van 5G aan te zetten. KPN zegt het netwerk al te hebben voorbereid op de nieuwe 5G-frequenties en op de drukste plekken in het land ook al te hebben geïnstalleerd. Een woordvoerder zegt dat die snel geactiveerd worden en dat de dekking in het land stapsgewijs wordt uitgebreid. VodafoneZiggo verwacht ook binnen enkele weken van start te gaan.
In India zijn meer dan 100 mensen omgekomen door gedrang dat ontstond bij een religieus evenement. Onder de doden zouden veel vrouwen en kinderen zijn. Daarnaast zijn er zo'n 150 mensen naar het ziekenhuis gebracht.
Het gebeurde in een dorp in de staat Uttar Pradesh zo'n 200 kilometer ten zuidoosten van hoofdstad New Delhi. Daar woonden veel mensen een bijeenkomst bij van een religieus leider.
Het ging mis toen veel mensen tegelijk de bijeenkomst wilden verlaten. "Toen ik probeerde weg te komen, stonden er buiten motoren geparkeerd die mijn weg blokkeerden. Velen vielen flauw, terwijl anderen stierven", zegt een van de slachtoffers tegen de Indiase krant Hindustan Times. Volgens de krant vond de bijeenkomt in een tent plaats waar het warm en vochtig was.
Op beelden die gedeeld worden via sociale media is te zien dat tientallen lichamen op de grond liggen. De lokale politie zegt tegen persbureau Press Trust of India dat er mogelijk te veel mensen aanwezig waren op het evenement.
Bekijk hier beelden:
De luchtmacht gaat een stuk van honderd meter van de Friese zeedijk weggraven om een vliegtuig te bergen dat neerstortte in de Tweede Wereldoorlog. Het wordt volgens Wetterskip Fryslân een complexe operatie waarbij de veiligheid van de dijk niet in gevaar mag komen. Voor 1 oktober moet de berging van het vliegtuig klaar zijn.
Het vliegtuig is een Engelse Vickers Wellington HE346 en ligt in de zeedijk tussen de dorpen Holwert en Ternaard. Daar stortte het toestel op 26 juni 1943 neer na te zijn neergehaald door de Duitsers. Op de plek waar dat gebeurde staat een monument ter nagedachtenis aan de vijf geallieerde vliegers die hier sneuvelden. Waarschijnlijk zijn de stoffelijke resten van de vijf bemanningsleden nog aan boord. De nabestaanden zijn in beeld. Voor hen wordt een herdenking georganiseerd als het vliegtuig geborgen is.
In het deel van de dijk waar het vliegtuig ligt, komt een bouwkuip van acht meter diep, schrijft Omrop Fryslân. Een tijdelijke waterkering moet het zeewater tegenhouden tijdens de berging. Die kering moet aan dezelfde eisen voldoen als de zeedijk, dus ook berekend zijn op een storm die eens in een millennium voorkomt. Het stormseizoen begint op 1 oktober, voor die tijd moet de berging voltooid zijn.
De voorbereidende werkzaamheden zijn al begonnen. Op het perceel van een agrariër in Holwert komt de verwerkingslocatie. Daar zal de afgegraven grond gezeefd worden om restanten van het vliegtuig en de bemanning te kunnen vinden.
Nationaal Programma berging vliegtuigwrakkenDe uitvoering wordt gecoördineerd door de Stafofficier Vliegtuigbergingen van de luchtmacht. De berging wordt betaald vanuit het 'Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken'. De overheid wil tot 2030 stoffelijke resten van piloten uit de Tweede Wereldoorlog bergen en heeft daar 15 miljoen euro voor uitgetrokken.
De Franse radicaal-rechtse partij Rassemblement National (RN), de partij van Marine Le Pen, trekt een kandidaat voor de parlementsverkiezingen terug nadat er een foto was opgedoken waarop zij een nazipet draagt.
Het gaat om Ludivine Daoudi, een kandidaat in het noordwestelijke kiesdistrict Calvados. Ze kreeg zondag in de eerste ronde van de verkiezingen, die landelijk gezien werd gewonnen door het RN, bijna 20 procent van de stemmen.
De foto van Daoudi is gedeeld door Emma Fourreau, een kandidaat van de linkse verkiezingscoalitie Nouveau Front Populaire (NFP). Het is een schermafbeelding van de Facebookpagina van Daoudi, waarop ze te zien is met een officierspet van de Luftwaffe, met daarop het hakenkruis.
Fourreau deelde die foto op X met de oproep om komende zondag in de tweede ronde van de verkiezingen niet op RN te stemmen:
Een woordvoerder van RN in Calvados zegt tegen lokale media dat Daoudi erkent dat ze de pet heeft gedragen. "Ze heeft deze foto enkele jaren geleden gemaakt op een wapenbeurs in Saint-Pierre-sur-Dives. Ze geeft toe dat de foto getuigt van slechte smaak." Haar kandidatuur is per direct ingetrokken, voegt de woordvoerder eraan toe.
Het uitvallen van Daoudi betekent dat kiezers in Calvados zondag op twee overgebleven kandidaten kunnen stemmen: Fourreau, die eergisteren tweede werd, en Joël Bruneau van het rechtse Les Républicains.
Spannende tweede rondeDe Franse parlementsverkiezingen worden in twee rondes gehouden. Afgelopen weekend won RN de eerste ronde met 33 procent van de stemmen. De linkse coalitie NFP kreeg 28 procent en de coalitie van president Macron bleef steken op 21 procent.
Komende zondag gaan de Fransen opnieuw naar de stembus in honderden kiesdistricten waar nog geen winnaar is. Er staan dan alleen kandidaten op het biljet die in de eerste ronde minstens 12,5 procent van de stemmen kregen. Het gebeurt vaker in Frankrijk dat partijen tussen de eerste en tweede ronde met elkaar gaan onderhandelen om de kansen op succes te vergroten.
De krant Le Monde meldt dat om 13.30 uur al meer dan 200 kandidaten zich hebben teruggetrokken: 127 politici van linkse partijen en 75 politici uit het kamp van Macron. Dat wordt gezien als een strategische zet om RN in te dammen. Tegenstanders van RN hopen dat de meeste stemmen dan worden uitgebracht op de kandidaat die het in een kiesdistrict opneemt tegen RN.
Dit zijn de keuzes voor de Fransen bij de verkiezingen:
