De afgelopen dagen is bijna 3 miljoen euro gedoneerd aan Giro555. De samenwerkende hulporganisaties kondigden vorige week aan dat ze een nationale inzamelingsactie houden voor de slachtoffers van het conflict in het Midden-Oosten. Het geld is bedoeld voor noodhulp in Libanon, Gaza, de Westelijke Jordaanoever, Israël en Syrië.
Afgelopen weekend stond de teller op ruim 1,1 miljoen euro. Toen deden de hulporganisaties na kritiek over het verdelen van de donaties een dringende oproep, met de zin: "Dwing ons niet te kiezen wie we wel of geen hulp verlenen".
Dat advies werpt nu zijn vruchten af, zegt actievoorzitter Harm Goossens. "Donaties komen op dit moment op volle snelheid binnen. Nederland geeft hiermee een duidelijke boodschap af: deze Giro555-actie gaat om mensen in nood, ongeacht waar je vandaan komt. We zien en horen dat steeds meer mensen zich in die boodschap herkennen en zich achter de nationale actie scharen."
Critici willen niet dat donatiegeld naar Israël gaat. Anderen zijn bang dat het geld bij Hamas of Hezbollah terechtkomt.
Giro555 benadrukt zelf "altijd los en onafhankelijk" te werken "van formele of feitelijke machthebbers, zodat voedsel, medicijnen of sanitaire basisvoorzieningen terechtkomen bij hen die dat het hardst nodig hebben. Ook spreken we ons uit tegen terreur en disproportioneel geweld en eisen we dat onze collega's vrij en veilig hun werk kunnen doen."
Ander karakterKomende woensdag heeft de landelijke actiedag van Giro555 een iets anders karakter dan bijvoorbeeld de inzamelingsactie voor Oekraïne, in 2022. RTL, Talpa en de Nederlandse Publieke Omroep zullen gezamenlijk een uitzending verzorgen, maar deze is niet avondvullend.
"Woensdag wordt inderdaad geen vol avondprogramma, en dat is heel gepast. Het is een onderwerp wat zorgvuldigheid vraagt", zei Arjan Lock, voorzitter van het college van omroepen tegen Nieuwsuur.
Maar ook niet alle omroepen van de NPO zouden achter de actie staan. "Ik heb begrepen dat twee kleinere omroepen niet meedoen", zegt Goossens. Om welke omroepen het gaat, zei hij niet te weten.
Het drinkwater in Apeldoorn en omgeving is weer veilig. 70.000 mensen moesten hun water tien dagen lang koken, maar dat is nu niet meer nodig.
Waterleidingbedrijf Vitens gaf het kookadvies af vanwege de E. colibacterie. Die zogenoemde poepbacterie kan zorgen voor maagdarmklachten. Door het water eerst 3 minuten te koken, is het wel veilig om te drinken. Vanwege dit advies ontstond er een grote run op flessenwater.
De poepbacterie was gevonden in een reservoir in een drinkwatervoorziening in de stad. Mogelijk is die daar binnengekomen door een lek. Het lek is gerepareerd en de voorraadkelders zijn schoongemaakt. Sindsdien is het water getest in een laboratorium en voldoet het water weer aan de kwaliteitseisen, schrijft Omroep Gelderland.
Noord-LimburgMomenteel geldt wel een kookadvies voor bijna 14.000 huishoudens in Noord-Limburg. Zij moeten in ieder geval tot en met donderdag hun drinkwater koken vanwege een lichte verontreiniging met de E. colibacterie.
Een Russische rechtbank heeft Fransman Laurent Vinatier veroordeeld tot drie jaar cel voor het breken van de omstreden buitenlandse-agentenwet wet. Vinatier was in Rusland als adviseur van een in Zwitserland gevestigde ngo die zich bezighoudt met conflictoplossing.
Volgens Rusland heeft de medewerker van de ngo zich schuldig gemaakt aan het verzamelen van informatie over militaire activiteiten van Rusland, zonder zich te registreren als een zogenoemde 'buitenlands agent'. Frankrijk deed dat eerder af als onzin omdat Vinatier geen buitenlands agent is, maar een medewerker van een ngo.
In de rechtszaal bekende Vinatier vandaag schuld, schrijven verschillende internationale persbureaus. "Ik vraag de Russische Federatie om mij te vergeven voor het niet naleven van de Russische wetten", zou hij gezegd hebben. Het betoog zou hij hebben afgesloten met een vers van de Russische dichter Poesjkin. Het is niet duidelijk of Vinatier de bekentenis onder druk heeft afgelegd, of met strafvermindering in het voortuitzicht.
Spanningen tussen Rusland en FrankrijkVinatier werd afgelopen juni gearresteerd, toen de spanningen tussen Rusland en Frankrijk hoog opliepen. Macron sprak eerder dit jaar over de mogelijkheid om Franse troepen in te zetten op Oekraïens grondgebied.
Rusland heeft de afgelopen jaren meer westerse burgers gearresteerd, in sommige gevallen op grond van de buitenlandse-agentenwet. Volgens critici gebeurt dat om hen in te zetten als drukmiddel bij een gevangenenruil.
Volgens de Russische wet moet iedereen die buitenlandse steun ontvangt of onder buitenlandse invloed staat zich registreren als buitenlands agent. Het gaat daarbij onder meer om ngo's en journalisten. Er is veel kritiek op deze wet door mensenrechtenorganisaties, die zelf ook onder deze wet vallen.
Omstreden wetAls iemand zich niet registreert als buitenlands agent en er achteraf wordt geconcludeerd dat dit wel had gemoeten, loopt die persoon het risico op hoge boetes of een jarenlange gevangenisstraf. In 2022 werd de wet verder aangescherpt. Ook zonder bewijs van financiering kan Rusland nu mensen aanwijzen als buitenlands agent als de autoriteiten van mening zijn dat iemand onder 'buitenlandse invloed' staat.
De wet maakt het werk van critici, mensenrechtenorganisaties, ngo's, media en (politiek) activisten onmogelijk. Zo zijn verschillende ngo's gestopt met hun werkzaamheden in Rusland. Buitenlandse journalisten kunnen uitgezet worden als ze door Rusland worden bestempeld als agent.
In Georgië werd eerder dit jaar een soortgelijke wet aangenomen, ondanks maandenlange protesten van tegenstanders.
Italië brengt voor het eerst migranten naar nieuwe opvangcentra in Albanië. Die twee centra zijn door Italië gebouwd en waren een plan van premier Meloni.
De eerste migranten zijn daar nu per boot onderweg naartoe. Het gaat om mensen die vanmorgen gered zijn op de Middellandse Zee en als 'niet kwetsbaar' worden beschouwd, oftewel mannen waarvan Italië denkt dat ze weinig kans maken op een verblijfsvergunning.
De migranten blijven onder het Italiaanse recht vallen en krijgen ook asiel in de EU als hun aanvraag wordt goedgekeurd. Niet-EU-land Albanië krijgt voor de 'verhuur' van de locaties 600 miljoen euro over die hele vijf jaar.
De Italiaanse autoriteiten handelen hun asielaanvragen af. De migranten moeten binnen 28 dagen horen of ze de asielstatus krijgen. Dat is inclusief een eventueel hoger beroep tegen een afwijzing.
Migranten uit niet-veilige landen mogen het besluit in Italië afwachten. Dat geldt ook voor gezinnen, vrouwen, kinderen en zieken uit veilige landen.
Eric van der Burg, staatssecretaris van Asiel en Migratie in het vorige kabinet Rutte IV, zei eerder dat ook andere EU-landen, waaronder Nederland, op zoek zijn naar "aanvullende oplossingen" om de grip op migratie te versterken en dat de landen daarom met elkaar moeten samenwerken. "Daarom ben ik voorstander dat landen ook naar out-of-the-box-oplossingen kijken zoals de afspraken die Italië met Albanië maakte."
In eerste instantie kunnen er 3000 mensen worden opgevangen in de centra in Albanië. Meloni hoopt dat het er uiteindelijk 36.000 per jaar kunnen worden.
Donny M. bekende vandaag opnieuw dat hij de 9-jarige Gino in juni 2022 heeft misbruikt en gedood in zijn woning in Geleen. Maar hoe het allemaal precies is gegaan, zei M. niet meer te weten.
Vragen van de rechter en de officier van justitie tijdens de rechtszaak vandaag in Maastricht brachten weinig duidelijkheid over de volgorde van bijvoorbeeld het misbruik en het toedienen van drugs aan de jongen. "Ik twijfel aan heel veel dingen, en ik weet het eigenlijk gewoon niet."
Gino verdween die avond van 1 juni 2022 spoorloos uit een speeltuin in Kerkrade. Drie dagen later werd hij dood gevonden in Geleen, niet ver van het huis van Donny M. Die had de politie verteld waar het lichaam lag, toen agenten hem door DNA op het spoor waren gekomen.
M. bekende twee jaar geleden in een voorbereidende zitting al dat hij Gino had ontvoerd, misbruikt en gedood. Het OM verdenkt hem onder meer van ontvoering en moord. In de afgelopen jaren deed de politie extra onderzoek naar wat er precies is gebeurd.
M. vertelde in de rechtszaal dat hij Gino in de avond van 1 juni onder invloed van verschillende drugs misbruikte in de badkamer van zijn woning. Hij koos bewust voor de badkamer, omdat deze niet grensde aan de buren. Hier zou het geschreeuw of huilen van de jongen minder goed te horen zijn.
Ook zei M. dat hij xtc en viagra gaf aan het jongetje. Van de xtc moest Gino overgeven, zei de verdachte. Daarom zou M. tegen hem hebben gezegd dat hij moest gaan douchen. Gino sloot zich volgens de verdachte op in de badkamer. Toen M. boos werd en zei dat Gino de deur open moest doen, zou het jongetje dat hebben gedaan.
Uit telefoongegevens van M. blijkt dat hij om 21.36 uur op zijn telefoon zocht op 'verstikking met een kussen'. "Ik werd helemaal gek van dat geschreeuw", zei hij vandaag. Met een kussen dat naast de wasmachine stond, verstikte M. uiteindelijk de jongen.
In de woning van M. werd opvallend weinig DNA van het jongetje aangetroffen. Zo zat zijn DNA niet op het kussen waarmee Gino werd omgebracht. Daarover zei de rechter vandaag dat sommige mensen meer DNA verliezen dan anderen. Ook is het volgens de rechter mogelijk dat de verdachte de woning grondig heeft schoongemaakt na het doden van de jongen.
Wel is op de deurklink van de badkamer DNA gevonden "waarvan het aannemelijker is dat het afkomstig is van iemand uit de mannelijke lijn van Gino dan van iemand anders", zei de rechter.
Afgebrand huisHet lichaam van Gino stopte M. naar eigen zeggen in vuilniszakken. Hierbij gebruikte hij ook tape. De officier van justitie en rechter vroegen meermaals of M. niet ook al vóór het overlijden van Gino tape had gebruikt. Op zijn telefoon werden namelijk afbeeldingen gevonden van kinderen die zijn vastgebonden met tape. De verdachte houdt vol dat hij pas na de dood van Gino tape gebruikte.
De politie vond het lichaam later in de tuin van een afgebrand huis, op zo'n honderd meter van het huis van M. "Daar woont niemand meer", zei de verdachte. "Ik had zoiets van: daar vindt niemand hem."
Nadat M. het lichaam en een zak met kleding had weggebracht, ging hij een jerrycan benzine tanken om het lichaam in brand te steken. Hij deed dat uiteindelijk niet. "Ik kon dat gewoon niet", zei hij.
'Alsof knop omging'Vanochtend vertelde M. hoe hij ertoe kwam om Gino te ontvoeren. Hij vertelde dat hij Gino in de avond van 1 juni 2022 tegenkwam in Kerkrade, toen hij rondreed met zijn auto. "Het was net of een knop omging. Mijn focus was alleen nog op hem. Ik wilde iets met hem doen. Op seksueel gebied."
In Kerkrade volgde M. het jongetje naar het speelveldje en had seksuele gedachten. "Ik heb hem voorgehouden dat ik hem naar huis zou brengen. Toen heeft hij volgens mij zijn step gepakt en zijn we naar mijn auto gelopen."
In de rechtbank vertelt Donny M. wat er met hem gebeurde toen hij Gino zag lopen:
Voor de strafzaak zijn deze week vier dagen uitgetrokken. Morgen komen de persoonlijke omstandigheden van de verdachte aan bod en kunnen de nabestaanden van Gino hun verhaal doen. De uitspraak wordt verwacht op 27 november.
De man die heeft bekend dat hij zijn 25-jarige buurman in Stampersgat heeft doodgeschoten, handelde naar eigen zeggen uit zelfverdediging. Dat zei Gerben van V. vandaag tijdens een pro-formazitting in Breda. Volgens de verdachte was er geen sprake van een racistische daad.
De rechtbankvoorzitter zei dat er tot nu toe in het dossier geen aanknopingspunten zijn gevonden voor een racistisch motief. Maar het Openbaar Ministerie benadrukte dat het te vroeg is voor conclusies over het motief, omdat het onderzoek nog loopt.
Het dodelijke schietincident in het West-Brabantse dorp maakte veel los afgelopen zomer, zowel binnen Stampersgat als daarbuiten. Het slachtoffer, Hamza el Baghdadi, werd voor de deur van zijn woning beschoten en overleed ter plekke. Zijn vrouw en pasgeboren zoontje waren op dat moment thuis. De 55-jarige buurman Gerben van V. werd na het incident meteen aangehouden.
Op sociale media verschenen berichten over een slepende ruzie over parkeerplaatsen tussen de verdachte en het slachtoffer, maar ook verhalen waarin mensen zich afvroegen of de verdachte een racistisch motief had. Er doken berichten op die de verdachte op X en internetfora zou hebben geplaatst met beledigende, haatdragende, kritische en rancuneuze teksten over de islam, het christendom en ook over diverse linkse politici.
'Zelfverdediging'"Ik vind het stuitend dat ik neergezet word als een of andere racist die om zich heen heeft lopen schieten", citeert Omroep Brabant de verdachte.
De verdachte heeft bekend, zei de officier van justitie vandaag. "Hij heeft telkens aangegeven meermaals op het slachtoffer te hebben geschoten." Een psychiater heeft Van V. onderzocht en concludeert dat er geen aanwijzingen zijn voor een ziekte of stoornis.
Het Openbaar Ministerie wil echter nog geen conclusies trekken, omdat het onderzoek nog loopt. "Het benoemen van motieven kan het OM pas doen als alles is onderzocht. Onderzoek naar zijn uitingen op sociale media is nog steeds in volle gang. Wij kunnen nog geen uitspraak doen over het motief of mogelijke motieven", zei de officier.
In januari 2025 is er weer een pro-formazitting in deze zaak.
Hasna A. heeft in de rechtszaal ontkend dat ze tijdens haar verblijf in Syrië twee jezidi-vrouwen als slaaf heeft gebruikt. Het was vandaag de eerste dag van de strafzaak tegen de 33-jarige vrouw uit Hengelo. In Nederland stond nog niet eerder iemand terecht voor een misdrijf gepleegd tegen jezidi's.
A. reisde in 2015 met haar 4-jarige zoontje af naar Syrië om zich aan te sluiten bij de terroristische organisatie IS. "Ik wilde in het kalifaat een nieuw leven opbouwen", verklaarde ze vandaag in de rechtszaal van Schiphol. Ze trouwde er met een IS-strijder en kreeg nog drie kinderen, tot ze van hem scheidde.
Volgens het Openbaar Ministerie heeft ze zich naast deelname aan een terroristische organisatie ook schuldig gemaakt aan het in een hulpeloze toestand brengen van haar 4-jarige autistische zoontje. Ze nam hem mee naar Syrië, waar hij niet naar school kon.
Misdaad tegen de menselijkheidDe afgelopen jaren werden er al meerdere IS-vrouwen veroordeeld voor hun steun aan de terroristische organisatie. Maar de strafzaak tegen A. is uniek, omdat ze ook terechtstaat voor slavernij. Dat geldt als een misdaad tegen de menselijkheid.
Ze zou in de periode mei 2015 tot december 2015 en van april tot augustus 2016 twee jezidi -vrouwen als slaaf hebben gebruikt in de Syrische stad Raqqa. A. zou de vrouwen volgens justitie vele uren per dag schoonmaakwerk hebben laten verrichten en zou hen ook hebben laten zorgen voor haar zoontje.
De slachtoffers worden door de rechtbank aangeduid met de namen Z. en S. De eerste woont de strafzaak bij vanachter een scherm, zodat ze alleen zichtbaar is voor de rechters. De rechtbank wil zo haar anonimiteit waarborgen, omdat ze behalve slachtoffer een belangrijke getuige is.
Z. heeft verklaard dat ze voor A. moest koken en wassen. A. ontkent zelf dat ze opdrachten uitdeelde. Ze beweert dat ze na haar huwelijk door haar echtgenoot in een huis werd geplaatst, waar al het huishoudelijk werk werd verricht door een jezidi-vrouw.
A. wist naar eigen zeggen wel dat de vrouw daar tegen haar wil werd vastgehouden. "Maar ik leefde mijn eigen leven, teruggetrokken op mijn eigen kamer. Ik maakte mijn eigen bed op en maakte mijn eigen kamer schoon", aldus A.
Nieuwsuur sprak in Irak de 18-jarige Fawziya, die ook tot slaaf werd gemaakt:
Mirjam Blom, persofficier bij het Rotterdamse Openbaar Ministerie, vertelde de NOS vorig jaar over de anonieme verklaring van de jezidi-vrouw. "Ze bevond zich in een vreselijke situatie", zei Blom. "Ze moest van 's ochtends tot 's avonds laat huishoudelijk werk doen. Ook werd ze vernederd en gedwongen om te bidden."
De volgende zitting in de zaak is aankomende woensdag.
Een op de vijf Nederlanders had het afgelopen jaar last van een allergie, blijkt uit de jaarlijkse gezondheidsenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2014 gaf 18 procent van de ondervraagde Nederlanders nog aan last te hebben gehad van een allergie. In 2023 was dat 21 procent.
Volgens de enquête komen allergieën het vaakst voor bij jongvolwassenen. Van de ondervraagden tussen de 25 en 35 jaar geeft 30 procent aan klachten te hebben. Geslacht lijkt ook een rol te spelen: vrouwen hebben vaker een allergie dan mannen, maar bij jongeren tot 15 jaar hebben juist jongens vaker een allergie.
Ook zijn er verschillen tussen de stad en het platteland. Het CBS meldt dat bijna een kwart van de inwoners in steden en stedelijke gebieden een allergie hebben, tegenover 17 procent op het platteland.
De enquête zoomt niet in op de typen allergieën waarvan de ondervraagde Nederlanders last hebben. Wel is uit onderzoek bekend dat zo'n 20 procent van de Nederlanders last heeft van hooikoorts, een allergische reactie op pollen in de lucht.
Droge huidDat er een stijging lijkt te zijn in het aantal mensen dat last heeft van een allergie, klinkt niet gek voor kinderarts-allergoloog Monique Gorissen. Zij en haar collega's zien de afgelopen twintig jaar steeds vaker jonge kinderen die naar de huisarts komen met allergieën als hooikoorts en huisstofmijt of klachten als eczeem. "In de leerboeken staat dat die voornamelijk voorkomen bij basisschoolkinderen en tieners, maar dat is inmiddels niet meer het geval."
De toename lijkt onder meer door een droge huid te komen. "Dat klinkt misschien vreemd, maar de huid is een van onze grootste organen en functioneert als een barrière, maar in de afgelopen decennia is onze huid steeds droger geworden." De droogte zorgt ervoor dat de huid minder goed werkt als barrière.
Oplosmiddelen en weekmakersVolgens Gorissen zitten schoonmaakmiddelen als waspoeder en vaatwastabletten achter het droger worden van onze huid. "Veel van deze producten bevatten oplosmiddelen die in de kleding of op borden blijven zitten, zelfs na het wassen. Dit kan schadelijk zijn voor de huid en is mogelijk een van de belangrijkste oorzaken van huidproblemen en allergieën."
De middelen kunnen ertoe leiden dat het immuunsysteem verstoord raakt en gaat reageren op dingen als voedsel, dierenharen of pollen. Kinderartsen als Gorissen raden aan om daarom bij jonge kinderen zo min mogelijk waspoeder te gebruiken en indien het mogelijk is, de vaatwasser te vermijden. "Eenvoudig is het niet, in onze maatschappij omringen we ons met schoonmaakmiddelen en daardoor is het overal."
Niet te vette zalfEen droge huid lijkt snel genoeg opgelost te zijn door er zalfjes en crèmepjes op te smeren, maar ook daar moeten mensen mee oppassen, zegt Gorissen. Een te vette huid kan namelijk juist meer stof aantrekken.
Ook wordt er onderzoek gedaan naar zalf met zogenoemde ceramiden, een belangrijk onderdeel van de huid. "Dat zijn specifieke vetbestanddelen van de huid, waarvan we nu weten dat allergische mensen ze missen. Er wordt nu gekeken of er niet al te vette zalven gemaakt kunnen worden die de ceramiden aanvullen."
Een boer in het Noord-Brabantse Heukelom vond gisterochtend een geslacht kalf in zijn wei. Waarschijnlijk is het dier door onbekenden gedood voor het vlees, zegt de politie.
In de buurt van een provinciale weg werden stukken vlees en voetsporen gevonden. Er is nog niemand opgepakt.
In eerste instantie vermoedde de boer dat een wolf het dier had aangevallen. Een wolvenexpert stelde later vast dat het kalf door mensen om het leven moet zijn gebracht. Dat blijkt uit de doorgesneden keel en verwijderde ingewanden van het dier.
Vaker geslachtHet is niet de eerste keer dat een boer een van zijn dieren verminkt terugvindt. Zo werden meerdere schapen in Deventer en Wilp geslacht, onder andere op een kinderboerderij.
Eerder deze maand kreeg een Roemeens echtpaar zes maanden gevangenisstraf, nadat de politie in 2022 achttien stukken schapenvlees in hun vriezer aantrof. In totaal zou het echtpaar meer dan twintig schapen hebben gedood in weilanden in Gelderland en Overijssel.
Interpol is opnieuw verzocht een Amerikaans echtpaar te zoeken in verband met de dood van het Nederlandse model Ivana Smit in Maleisië. De 18-jarige overleed in 2017 onder verdachte omstandigheden, nadat ze mee naar huis was gegaan met het stel in hoofdstad Kuala Lumpur.
De 51-jarige Amerikaanse man en zijn 37-jarige vrouw worden verdacht van moord. De politie in Maleisië heeft Interpol gevraagd een zogenoemde Blue Notice uit te vaardigen. Die melding is bedoeld om internationaal de verdachten te lokaliseren of informatie over hen te vergaren. Het is geen verzoek tot een directe arrestatie: een Red Notice.
De Maleisische politie verzocht Interpol voor het eerst in 2020 om het echtpaar op te sporen, maar het is onduidelijk wat er met dat verzoek is gebeurd. Via verschillende wegen hebben de nabestaanden geprobeerd een doorbraak in de zaak te forceren, schrijft het ANP.
Rechtszaak tegen autoriteitenZo vroeg de advocaat de premier van Maleisië vorig jaar nog om hulp. Ook Rutte zou als premier bij zijn collega in Maleisië hebben aangedrongen op voortgang in de zaak. De nabestaanden hebben een rechtszaak aangespannen tegen de lokale autoriteiten, omdat de zaak volgens hen nooit gedegen is onderzocht. Deze zaak zou vandaag dienen, maar is uitgesteld tot volgend week.
Op 7 december 2017 werd de Nederlandse vrouw dood gevonden na een val vanaf de twintigste verdieping van een woontoren. Ze had daarvoor verbleven in het appartement van het Amerikaanse echtpaar.
'Doofpot'Een rechtbank oordeelde dat er sprake was geweest van een ongeval. Desondanks waren er sporen gevonden van een mogelijke worsteling. Een Britse privédetective en een Nederlandse patholoog zeiden dat Smit vermoedelijk al dood was voordat ze van het balkon viel. Ze spraken van een doofpotaffaire.
In hoger beroep werd de familie van de Nederlandse in het gelijk gesteld en moest er een moordonderzoek worden geopend. Het is onduidelijk of het Amerikaanse stel ooit is gehoord in de zaak, of waar de twee verblijven.
'Drank en drugs'In gesprek met Britse media heeft het echtpaar gezegd dat de dood van Smit een ongeluk was. Ze zeiden destijds dat ze al langer contact hadden met de 18-jarige. Samen met haar hadden ze een avond gefeest en drugs en alcohol gebruikt, zo stellen de twee Amerikanen. De man en vrouw lagen naar eigen zeggen te slapen toen ze werden gewekt door agenten, die hen vertelden dat Smit was omgekomen.
Onder leiding van Arnold Karskens was er bij Ongehoord Nederland (ON) sprake van een wijdverbreide angstcultuur. Dat staat in een vandaag verschenen rapport over de omroep. Naar aanleiding van het onderzoek, dat werd uitgevoerd in opdracht van de raad van toezicht, werd Karskens vrijdag ontslagen als bestuursvoorzitter en lid van het bestuur.
De man die de omroep eind 2019 mede oprichtte, was in augustus door de raad van toezicht al achtereenvolgens op non-actief gesteld en voorlopig geschorst. Hij sprak toen, en opnieuw vrijdag in een persverklaring op X, van een coup tegen hem door de toezichthouders en vindt dat het onderzoek "aan alle kanten rammelt". De verwijten aan zijn adres zijn "oncontroleerbare anonieme verdachtmakingen over vermeend grensoverschrijdend gedrag". Karskens was vanmiddag niet bereikbaar voor de NOS.
"Elf medewerkers hebben zich in een brief positief uitgelaten over mijn functioneren, maar hun mening wordt niet meegenomen", zegt hij. De onderzoekers schrijven dat er drie medewerkers hebben aangegeven dat het schorsen van Karskens onnodig was.
Volgens het rapport, opgesteld door een trainings- en adviesbureau uit Ermelo, heerste voor het gedwongen vertrek van Karskens bij ON een verstoorde werkcultuur, "waarin medewerkers zich niet vrij voelden om hun mening te uiten, misstanden te melden of op een constructieve manier samen te werken". Dat lag volgens de onderzoekers vooral aan het leiderschap van Karskens. Zijn wil was wet: hij "verwachtte gehoorzaamheid en respect" omdat het "zijn omroep betrof".
IntimidatieOp de werkvloer waren intimidatie, verbaal geweld, pesten en machtsmisbruik aan de orde van de dag, staat in het rapport. Karskens kwam volgens een geïnterviewde vaak erg dicht bij als hij iets wilde zeggen, soms op een paar centimeter van je gezicht. "Dat voelde zeer intimiderend, vooral als je het niet met hem eens was."
Medewerkers zeiden tegen de onderzoekers dat ze zich vaak onder druk gezet voelden om zonder tegenwerpingen mee te gaan in de beslissingen van Karskens, zelfs als ze het daar niet mee eens waren. Volgens de geïnterviewden kon hij anders uitbarsten. Karskens kwam "vaak schreeuwend binnen als hij niet tevreden was met ons werk" en begon eens "te schreeuwen dat hij de expert was en dat we niets zonder hem konden doen. Bovendien zou hij met baanverlies hebben gedreigd.
Ook zou er sprake zijn geweest van seksueel grensoverschrijdende opmerkingen door Karskens. Hij zou over een vrouwelijke collega die wegliep hebben gezegd dat ze een "lekker kontje had." Ook zou Karskens tegen een medewerkster hebben gezegd dat zij te korte kleding droeg, omdat ze hem wilde verleiden. "Hij is 70, waar slaat het op?", was haar reactie aan de interviewers.
Hoog personeelsverloopDe negatieve werkomgeving leidde tot een hoog verloop van personeel en een hoog ziekteverzuim. In de paar jaar dat de omroep bestaat, zijn er volgens het rapport vijftien medewerkers vertrokken. "Op een (huidig) personeelsbestand van twintig medewerkers is dit hoog te noemen", schrijven de onderzoekers.
Ze zeggen dat ze interviews hielden met achttien van de twintig medewerkers. Alleen de twee tijdelijke bestuurders - oud-PVV-Kamerlid Harm Beertema (interim-voorzitter) en zakelijk directeur Nienke van Herksen van der Meijden - werden niet geïnterviewd. Ook twee oud-medewerkers zijn gevraagd naar hun bevindingen.
Karskens weigerde volgens de onderzoekers, ondanks herhaaldelijke verzoeken, om op hun voorwaarden met hem te spreken. Zo zou hij hebben geëist dat de anonimiteit van de werknemers werd opgeheven. "Al hun bronnen worden anoniem opgevoerd. Wat valt er te verbergen, vraag ik me dan af", stelde Karskens vrijdag.
Daisy Mohr vertelt in de podcast hoe iedereen in Libanon in angst leeft en welk effect dat heeft op mensen, en ook op haarzelf. "Het is een nare film waar we in terecht zijn gekomen. Het is allemaal groter, heftiger en onvoorspelbaarder de afgelopen twee weken dan we ooit hadden kunnen bedenken."
Dit is niet de eerste oorlog die ze meemaakt, zegt ze ook, "maar toen had ik geen drie kinderen, waar ik nu natuurlijk ook voor moet zorgen dat ze veilig blijven."
Daisy had ook een bijzonder gesprek met de enige Nederlandse soldaat die als blauwhelm in het zuiden van Libanon gestationeerd is; het gebied waar nu zwaar gevochten wordt en waarvan Israël de VN heeft opgeroepen alle mensen daar weg te halen. Majoor Mandy vertelt hoe ze onder de grond in bunkers schuilen, op rantsoen leven en de explosies in hun lijf kunnen voelen dreunen. Maar weggaan wil ze niet.
Reageren? Mail dedag@nos.nl
Presentatie en montage: Elisabeth Steinz
Redactie: Anouk Kantelberg en Judith van de Hulsbeek
Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.
Onze podcasts:
De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.
Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.
Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.
NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.
Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.
De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.
Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.
In Duitsland is een 80-jarige voormalig Stasi-officier veroordeeld tot 10 jaar cel voor een moord 50 jaar geleden. Martin Naumann schoot in 1974 een Poolse vluchteling van dichtbij dood.
Het is de eerste keer dat een voormalig Stasi-agent wordt veroordeeld voor moord tijdens zijn dienst, bijna 35 jaar na de val van de Berlijnse Muur. Historici noemen de uitspraak van grote symbolische betekenis om het onrecht van de communistische dictatuur te herstellen.
Op 29 maart 1974 meldde de 38-jarige Czesław Kukuczka zich bij de controlepost aan de Friedrichstrasse in Berlijn waar Naumann werkte. Kukuczka verkeerde in de veronderstelling dat hij toestemming had om naar West-Berlijn te reizen en dacht de vrijheid te hebben bereikt. Maar slechts een paar meter nadat hij de grens was gepasseerd, werd hij door Numann in zijn rug geschoten.
De rechter zei vanochtend dat er geen twijfels zijn dat de moord is uitgevoerd op bevel van de Stasi. De mensen die opdracht gaven om de man dood te schieten, kunnen echter niet meer worden berecht, zei de rechter ook.
BomdreigingKukuczka had eerder gedreigd een bom af te laten gaan bij de Poolse ambassade als hij niet zou worden toegelaten tot West-Duitsland. Daarop kreeg de Pool een visum. Achteraf bleek het om een nepmelding te gaan.
Uit onderzoek is naar voren gekomen dat het ambassadepersoneel het plan van Kukuczka om de ambassade op te blazen aan de Stasi had doorgegeven. Het Stasi-personeel kreeg vervolgens het bevel om Kukuczka "onschadelijk te maken" als hij de grens tussen Oost- en West-Berlijn zou passeren.
Volgens de aanklager liep Kukuczka in een hinderlaag. Vorig jaar oktober werd Naumann aangeklaagd. Het Berlijnse parket had in deze zaak twaalf jaar gevangenisstraf geëist.
HinderlaagMartin Naumann heeft de beschuldigingen altijd ontkend. Zijn advocaat pleitte dat Kukuczka vanwege de bommelding niet onschuldig was en dat hij had kunnen weten dat de autoriteiten naar hun wapens zouden grijpen.
De familie van Kukuczka zegt niet te weten wat hij van plan was geweest als hij West-Duitsland had bereikt. Mogelijk zou hij hebben willen verhuizen naar de VS.
Het onderzoek naar de moord besloeg decennia. Eerder werd de zaak al gestaakt. Maar in 2021 werd die weer opgepakt nadat Polen een Europees arrestatiebevel voor Naumann had uitgevaardigd.
Er is door onderzoekers onder meer gebruik gemaakt van archieven van de Stasi. Ook werden drie West-Duitse schoolmeisjes die getuige waren van de moord tijdens de rechtszaak bevraagd.
