Aggregator

Middelbare scholen geven scholieren andere opdrachten om te voorkomen dat zij hun werk uitbesteden aan AI-tools. Zo moeten leerlingen hun verslagen bijvoorbeeld in de klas maken en krijgen zij mondelinge overhoringen als aanvulling op een schriftelijke opdracht. Docenten kunnen zo nagaan of leerlingen de stof goed kennen.

Dat blijkt uit een rondgang van NOS Stories langs tientallen scholen en docenten. Ook onderwijsorganisaties herkennen de trend. Zo ziet de VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, dat AI-gebruik een worsteling is voor scholen en docenten en opdrachten voor leerlingen daarom worden aangepast.

Na een oproep van NOS Stories gaven duizend scholieren aan dat zij AI-tools gebruiken bij schoolopdrachten. Zij zeggen wekelijks tot dagelijks gebruik te maken van kunstmatige intelligentie, bijvoorbeeld bij het genereren van teksten voor verslagen of hulp bij de antwoorden van huiswerkvragen.

ChatGPT wordt veruit het meest gebruikt, maar ook programma's als Deepseek, Gemini en de chatbot van Snapchat zijn populair voor schoolopdrachten.

Docenten vertellen hoe ze omgaan met AI-gebruik van leerlingen:

Docenten hebben het gebruik van AI niet altijd door. Van de duizend leerlingen die hebben gereageerd en AI gebruiken, zeggen 200 leerlingen wel een keer te zijn betrapt door een docent. Veel van die jongeren zeggen dat de school daar geen consequenties aan verbond, maar een enkeling kreeg wel problemen.

Bijvoorbeeld Daan van 15. Hij gebruikte samen met een klasgenoot AI voor een economie-opdracht. Zijn klasgenoot kopieerde en plakte de gegenereerde tekst vanaf een AI-tool. "Dus je zag met een AI-detector dat meer dan 50 procent AI was en toen heb ik een 1 gekregen."

Docenten laten weten dat het lastig is om te zien of een leerling een tekst zelf heeft geschreven of dat AI is gebruikt. "Je hebt het niet altijd door", zegt docent Nederlands Esther Bonfrer van Het Noordik in Almelo. "Soms zie je: dit is gewoon niet van jou. Maar als leerlingen in de instructies van de AI-tool verwerken dat de tekst in makkelijk taalgebruik moet, dan zie je het niet."

Veranderen van lesmethoden

"Eén van de grootste worstelingen is het plagiaatvraagstuk", zegt Fijke Hoogendijk van de VO-raad. Er zijn plagiaatscanners die docenten kunnen gebruiken om na te gaan of AI is gebruikt, maar volgens Hoogendijk zijn die niet altijd effectief. "Leerlingen weten namelijk hoe ze deze kunnen omzeilen en ook kan iemand vals worden beschuldigd."

Daardoor zoeken scholen naar andere oplossingen. Verschillende scholen experimenteren met hun lesmethoden en passen waar mogelijk de vorm aan. Zo ook docent Bonfrer. Voorheen gaf ze een schrijfopdracht die leerlingen deels thuis konden maken, maar dat werkt nu niet meer.

"Als ze het thuis maken, gooien ze het in ChatGPT en doen ze helemaal niks", zegt Bonfrer. "Daarom geef ik nu de opdracht in de les en dan sta ik achter in de klas. Je ziet dan of Word openstaat of iets anders. Vaak gaan ze dan wel aan de slag."

Scholierenorganisatie LAKS vindt het goed dat docenten zoeken naar andere lesmethoden. De organisatie heeft liever dat scholen de vorm van hun opdrachten aanpassen dan dat leerlingen onterecht worden beschuldigd van AI-gebruik. Dat komt weleens voor, zegt LAKS, dat klachten hierover binnenkrijgt van leerlingen.

Beleid

Voor scholen is er sinds vorig jaar een document, gemaakt door Kennisnet, waarin adviezen staan over hoe scholen AI kunnen gebruiken. Verschillende scholen werken ook aan eigen AI-beleid. Daarin is bijvoorbeeld aandacht voor hoe hun leerlingen wel AI mogen gebruiken, en wanneer dit niet mag en er sprake is van fraude.

In politiek Den Haag wordt er ook gesproken over AI in het onderwijs. "Ik denk dat veel mensen, ikzelf zeker, heel erg achterlopen op de ontwikkelingen", zegt staatssecretaris Paul van primair en voortgezet onderwijs. Volgens de bewindsvrouw is het aan de scholen en docenten zelf om te bepalen hoe AI te gebruiken in het onderwijs. "Wij moeten hen helpen om dat op een verantwoorde, verstandige en veilige manier te doen."

De brand op een vrachtschip op de Noordzee is uit, meldt de Kustwacht. In het schip dat ten noordwesten van Hoek van Holland vaart is nog wel rook aanwezig. De Kustwacht en Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) blijven stand-by staan.

De kapitein van de Victoria L sloeg woensdagmiddag alarm vanwege een brand in de machinekamer. Een gespecialiseerd team van de brandweer werd met een helikopter van de Kustwacht aan boord van het schip gebracht. De KNRM en Kustwacht zijn nog wel met meerdere reddingboten bij het vrachtschip aanwezig.

De negentien bemanningsleden van het vrachtschip zijn ongedeerd. De Victoria L ligt ongeveer 60 kilometer buiten de kust, ten noordwesten van Hoek van Holland en Scheveningen. Het vrachtschip vaart onder de vlag van Liberia.

Het schip heeft geen lading aan boord en was onderweg van Hamburg naar de haven van Rotterdam.

17 uur, 14 minuten en 52 seconden. Zo lang blijkt een dag te duren op de planeet Uranus. En niet 17 uur, 14 minuten en 24 seconden, zoals astronomen jarenlang dachten. Nieuw onderzoek levert een preciezer resultaat op, en dat is belangrijk voor toekomstig onderzoek, schrijven ze in Nature Astronomy.

In principe is het niet moeilijk om vast te stellen hoelang een planeet erover doet om rond zijn eigen as te draaien: je kijkt wanneer de zon precies boven een oriëntatiepunt staat en telt hoelang het duurt voordat dat weer gebeurt. 24 uur in het geval van de aarde.

Bij ijsreus Uranus is dat minder makkelijk vast te stellen, omdat de kern van de planeet gehuld is in een mantel van water, methaan en ammoniak, omringd door vloeibare waterstof, helium en methaan. Er is dus geen Mount Everest of Grand Canyon te vinden als ijkpunt.

Daarnaast is de as van Uranus ook nog eens 98 graden gekanteld, waardoor de planeet vanaf de zon gezien op zijn kant lijkt te liggen. Als enige planeet in ons zonnestelsel staat Uranus' evenaar dus bijna haaks op zijn baan rond de zon. Dat betekent dat de polen van de planeet lijken te verschuiven en dus moeilijk te volgen zijn.

Poollicht bestudeerd

De daglengte die tot nu toe werd aangehouden, werd in 1986 bepaald toen NASA's ruimtesonde Voyager 2 enige tijd metingen van het magnetische veld deed. De wetenschappers waarschuwden toen al dat er rekening moest worden gehouden met een onzekerheidsmarge van 36 seconden.

Franse wetenschappers hebben nu die meting verbeterd door foto's van ruimtetelescoop Hubble te gebruiken. Door het poollicht te analyseren op foto's die tussen 2011 en 2022 waren genomen, konden ze nauwkeurig vaststellen waar de magnetische polen van de planeet zich precies bevonden. Daarmee hadden ze dus een ijkpunt voor een betere plaatsbepaling.

De correctie van 28 seconden betekent dat metingen in Uranus' atmosfeer nu veel nauwkeuriger zullen zijn dan eerst. Ook is de onzekerheidsmarge nu nog maar een fractie van een seconde. Dat is cruciaal als er in de toekomst weer sondes naar de planeet worden gestuurd, zoals wetenschappers graag willen.

Extreme seizoenen

Uranus is de op twee na grootste planeet van ons zonnestelsel, na Jupiter en Saturnus. De planeet werd in 1781 als eerste planeet met een telescoop ontdekt, door de Brit William Herschel.

De planeet, vijftien keer groter dan aarde, doet er 84 jaar over om rond de zon te draaien. Zijn gekantelde as betekent daarbij dat sommige delen van de planeet een poolnacht kennen van 42 jaar, terwijl het aan de andere kant dan al die tijd licht is. Al is 'licht' een betrekkelijk begrip op negentien keer de afstand van de zon, vergeleken met de aarde.

The first Philadelphia Maker Faire was extremely impressive, and seemed poised to be one of the premier maker events on the East Coast. Unfortunately, it had the misfortune of happening …read more

Op de snelweg A1 in het Verenigd Koninkrijk zijn vannacht zeven agenten gewond geraakt bij een achtervolging die eindigde in een kettingbotsing. Dat melden Britse media. Twee mensen zijn gearresteerd. Het gaat om de bestuurder en andere inzittende van de BMW die werd achtervolgd.

Het ongeluk gebeurde vannacht rond 02.30 uur. Even daarvoor wilden agenten in de Engelse plaats Gateshead een auto tot stoppen bewegen, omdat ze zich zorgen maakten over het rijgedrag van de bestuurder.

Toen de BMW in kwestie op een andere plek werd gesignaleerd, zetten agenten de achtervolging in waarbij ze versterking van collega's kregen. Enkele minuten later kwamen vijf politieauto's en de BMW met elkaar in botsing. Zeven agenten raakten gewond.

Het ongeluk leidde tot een ravage op de snelweg bij Newcastle upon Tyne, in het noordoosten van Engeland. Op beelden is te zien dat een van de politiewagens flink is ingedeukt. Ook waren rijbanen onder meer bezaaid met glasscherven, afkomstig van de beschadigde voertuigen.

Beenblessure

Vier van de zeven agenten zijn inmiddels ontslagen uit het ziekenhuis. Een van de agenten die nog moet blijven, raakte gewond aan zijn been.

De twee inzittenden van de BMW bleven ongedeerd. De twintigers zijn allebei aangehouden. De politie verdenkt de man van het veroorzaken van ernstig letsel door gevaarlijk rijgedrag. De vrouw wordt verdacht van medeplichtigheid aan gevaarlijk rijgedrag.

Vanwege de botsing was een deel van de snelweg in beide richtingen afgesloten, wat leidde tot flinke vertragingen. De A1 verbindt de Engelse hoofdstad Londen en de Schotse hoofdstad Edinburgh met elkaar.

Microsoft houdt op 8 juni een nieuwe Xbox Games Showcase-presentatie. Het bedrijf toont daar aankomende firstpartygames en nieuwe titels van andere studio's. Aansluitend vindt een uitgebreide presentatie van The Outer Worlds 2 plaats.

Garmin komt met een fietskoplamp met een ingebouwde 4k-camera. Deze Varia Vue slaat automatisch videobeelden op wanneer een incident wordt gedetecteerd. Het apparaat is per direct beschikbaar en kost 550 euro.

De Europese Unie slaat terug in de handelsoorlog met de Verenigde Staten. Vanaf begin volgende week heft de EU invoertarieven oplopend tot 25 procent op een lange lijst goederen uit de VS. Het gaat naar verluidt om onder andere sojabonen, vleesproducten, kunststof, staalproducten en cosmetica.

Na de reeks aanvallen van de VS met diverse importheffingen op Europese goederen, is dit de eerste voorzichtige tegenzet van de EU. Het is een antwoord op de eerste importheffingen die de regering-Trump vanaf half maart heft op staal en aluminium uit Europa. Met die Amerikaanse heffing is een bedrag gemoeid van 26 miljard euro per jaar, het Europese pakket aan tegenmaatregelen telt op tot 22 miljard euro.

Dat het bedrag lager uitpakt is omdat na protest van verschillende EU-landen bepaalde producten van de Europese heffingenlijst zijn geschrapt.

Zo staat op aandringen van de Fransen en Italianen bourbon niet meer op de lijst. De landen waren namelijk bang dat Trump als wraak voor een bourbonheffing op zijn beurt weer met een monsterheffing van 200 procent zou komen op hun wijn. De Ieren wisten zuivelproducten van de lijst te krijgen. Voor hen is de verkoop van boter in de VS heel belangrijk.

Republikeinse staten in het vizier

De EU richt zich met name op producten die worden geproduceerd in Amerikaanse staten waar overwegend op Trump is gestemd bij de laatste presidentsverkiezingen. Door bijvoorbeeld soja te treffen met de EU-invoerheffing hoopt de Europese Commissie de grote sojaproducenten in de Republikeinse staat Louisiana te confronteren met de gevolgen van de Amerikaanse handelspolitiek.

De reactie van de EU is opvallend milder dan die van China, dat keihard reageerde op Amerikaanse heffingen. Door de escalerende handelsoorlog tussen China en de VS hanteert Amerika inmiddels een tarief van 104 procent op Chinese goederen. De Chinezen verhoogden vanmiddag als antwoord daarop hun heffing op Amerikaanse producten naar 84 procent.

Oproep tot onderhandelen

De heffingen van de EU gaan voor een deel aankomende week in. In mei volgt een tweede reeks heffingen. En op langere termijn, in december, volgen de heffingen op bijvoorbeeld Amerikaanse amandelen. Deze gespreide invoering heeft alles te maken met de strategie van de EU, die gericht is op onderhandelen in plaats van escaleren.

Toch gaat de voorbereiding van een veel grotere tegenreactie wel door. Mogelijk al begin volgende week wil de Europese Commissie daarvoor een plan voorleggen aan alle EU-landen. Die krijgen dan de mogelijkheid om bezwaren in te dienen, net als bij de importheffingen van vandaag.

De EU blijft benadrukken dat de hoop is dat dit pakket helemaal niet hoeft te worden ingevoerd. Maar ze willen het wel paraat hebben als stok om mee te slaan, mochten onderhandelingen met de VS niets opleveren.

Hoe dan ook zullen de landen het nog wel met elkaar eens moeten worden over hoe hard de klap moet zijn die de EU met dit nieuwe pakket wil uitdelen. Frankrijk, Duitsland en Spanje dringen eropaan ook de Amerikaanse techsector te treffen, in de wetenschap dat dat Trump en zijn politieke vrienden hard kan raken. Andere landen, met Italië voorop, zijn voorzichtiger en benadrukken vooral dat de EU de handelsoorlog niet moet escaleren.

Reddits AI-zoektool Answers krijgt een integratie met Gemini van Google. Volgens de bedrijven moet de integratie de relevantie van zoekresultaten verbeteren en gebruikers snelle antwoorden bieden.

Sonic Rumble verschijnt op 8 mei. De game zou aanvankelijk afgelopen winter verschijnen, maar werd met enkele maanden uitgesteld. Sonic Rumble is een Fall Guys-achtige battleroyalegame voor Android, iOS en Steam waarbij de laatste speler die overblijft wint.

Er zijn mogelijke prijzen verschenen van Nvidia's aankomende RTX 5060 Ti-midrangevideokaarten. De kaart zou wederom beschikbaar komen met 8GB en 16GB vram en ditmaal iets goedkoper worden dan zijn voorganger. Ook het prijsverschil tussen het 8GB- en het 16GB-model wordt kleiner.

(Telecompaper) Global revenues in the private cellular radio access network (RAN) segment soared by more than 40 percent in 2024, according to Dell'Oro Group, which...

Het Openbaar Ministerie stopt met het vervolgen van ouders die hun kinderen niet naar school laten gaan vanwege een geloofs- of levensovertuiging. Dit soort rechtszaken is volgens het OM namelijk lang en complex, en leidt er zelden toe dat deze kinderen alsnog naar school gaan.

Kinderen moeten vanaf 5 jaar verplicht naar school in Nederland. Ouders kunnen een vrijstelling vragen van deze leerplicht als er volgens hen geen scholen in de omgeving zijn die passen bij hun geloofs- of levensopvatting.

Van de aangevraagde vrijstellingen bij de gemeente werden er vorig jaar ruim 2100 toegezegd en 160 afgewezen door leerplichtambtenaren. Bij een deel kwam het tot een rechtszaak. Maar de uitspraken van de rechter waren volgens het OM heel verschillend. Daarom stelt justitie nu dat er "te weinig juridische houvast is om deze zaken te vervolgen".

De landelijke vereniging voor leerplicht, Ingrado, vindt dit zorgelijk. Het besluit kan er volgens bestuurder Corien van Starkenburg toe leiden dat meer ouders hun kind thuishouden. En als daar geen toezicht meer op is door het OM "laten we kinderen in de kou staan", vindt Van Starkenburg.

Veel onduidelijkheid

De rechtszaken uit het verleden leverden te weinig op, stelt het OM. Hierin moest worden vastgesteld waarom de ouders hun kind niet naar school wilden laten gaan. Deze juridische procedures waren heel ingewikkeld omdat "alle begrippen waar het om draait, zoals bezwaren die voortkomen uit het geloof of overtuiging, veel onduidelijkheid opleveren", zegt officier Linda Dubbelman.

De rechterlijke uitspraken waren daarom heel moeilijk te voorspellen, zegt ze. "Soms was er geen veroordeling. Soms volgde na een proces van twee jaar een voorwaardelijke boete, terwijl voor een ander kind in hetzelfde gezin wel een vrijstelling is gegeven."

Bovendien leidden sancties zoals een geldboete er volgens het OM zelden toe dat een kind alsnog naar school ging.

Steeds meer thuisblijvers

Ondertussen neemt het aantal toegekende vrijstellingen ook al jaren toe, blijkt uit cijfers van Ingrado. In schooljaar 2015-2016 waren dat er 705, in schooljaar 2022-2023 waren het er 2124.

Dat steeds meer kinderen niet naar school gaan, is volgens Van Starkenburg zorgelijk. "We hebben thuisonderwijs niet geregeld in ons land, dus we weten niet of die kinderen thuisonderwijs krijgen. We kunnen niet toetsen of dat van kwaliteit is, we weten niet of het goed gaat met die kinderen en of ze gezond zijn."

Het OM deelt de zorgen over kinderen die niet in beeld zijn, stelt officier Dubbelman. Maar de huidige leerplichtwet is volgens haar geen oplossing voor dat probleem. "Deze wet gaat over de rechten van de ouders."

'Nog geen goed alternatief'

Ingrado is ontstemd dat het OM nu besluit om niet meer te vervolgen en niet eerst kijkt hoe de wet aangepast kan worden. "Nu stap je uit een systeem, terwijl er nog geen goed alternatief is."

Het werk van leerplichtambtenaren heeft daardoor weinig zin meer, zegt Van Starkenburg. "Als er geen vrijstelling is en ouders schrijven hun kinderen niet in op een school, dan moet de leerplichtambtenaar daarop acteren. Maar ja, als het OM dan zegt: 'Wij zijn niet thuis', dan ontstaat er een vacuüm."

Er is nu geen werkend systeem, erkent officier Dubbelman. "Ik hoop daarom dat er snel een alternatieve regeling komt waarin het recht op onderwijs van kinderen vooropstaat."

Staatssecretaris Paul (VVD) van Onderwijs legt zich in ieder geval niet neer bij het besluit. "Ouders kunnen hierin geen eigen rechter spelen", zegt zij. "We zijn daarom met het ministerie van Justitie en Veiligheid en het OM in gesprek over de korte- en langetermijngevolgen van het besluit van het OM en over mogelijke oplossingen."

Logius heeft momenteel last van ddos-aanvallen. Dat bevestigt de organisatie op zijn website. Daardoor zijn DigiD en Digimelding momenteel 'beperkt beschikbaar'. Er wordt momenteel gewerkt aan een oplossing. Het is niet bekend wanneer de storing ongeveer voorbij zal zijn.

Underwater robots face many challenges, not least of which is how to move around. ZodiAq is a prototype underwater soft robot (link is to research paper) that takes an unusual approach …read more

Amazon onthult Nova Sonic, een AI-spraakmodel dat realtime spraakverwerking en natuurlijke spraak combineert. Volgens Amazon kan Sonic concurreren met de spraakmodellen van OpenAI en Google op het vlak van snelheid, spraakherkenning en gesprekskwaliteit.

In China zijn zeker twintig mensen omgekomen bij een brand in een verpleeghuis. Het vuur brak gisteren uit in de stad Chengde, ruim 200 kilometer ten noordoosten van Peking. Dat melden Chinese staatsmedia.

Het is onbekend of alle slachtoffers in het verpleeghuis woonden. Ook is vooralsnog onduidelijk waardoor de brand is ontstaan. De autoriteiten doen onderzoek.

De Chinese staatszender CCTV meldt dat de politie één persoon heeft gearresteerd, het zou gaan om de eigenaar.

Er woonden zo'n veertig mensen in het gebouw, meldt het Chinese persbureau Xinhua. Meerdere bewoners zijn ter observatie naar het ziekenhuis gebracht.

In Duitsland hebben de CDU/CSU en de SPD een akkoord bereikt over een nieuwe coalitie. Op een persconferentie hebben de partijleiders de plannen voor de komende jaren bekendgemaakt.

"Duitsland krijgt een sterke en daadkrachtige regering", zei de aankomende bondskanselier Friedrich Merz (CDU). Dat is volgens hem ook nodig vanwege de onrustige tijden, met de oorlog in Oekraïne "die onverminderd doorgaat" en de importheffingen die president Trump heeft ingevoerd.

"De toekomstige coalitie zal hervormen en investeren om Duitsland weer stabiel, veiliger en economisch sterker te maken", beloofde Merz. De CDU-leider benadrukte dat Europa op Duitsland kan rekenen.

De coalitie wil ook de energieprijzen omlaag brengen en een nieuwe koers varen op migratiebeleid.

Zo is gezinshereniging niet meer in alle gevallen mogelijk, gaat het langer duren om de Duitse nationaliteit te krijgen en blijven de grenscontroles. SPD-leider Lars Klingbeil voegde er wel aan toe dat het "fundamentele recht op asiel onschendbaar" blijft. "Duitsland is en blijft een immigratieland."

Ministeries

De nieuwe regeringspartijen zijn het ook eens over de verdeling van ministeries. De CDU krijgt zes ministeries, waaronder het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Beierse zusterpartij CSU krijgt er drie, waaronder het ministerie van Binnenlandse Zaken en het ministerie van Landbouw.

De SPD wordt verantwoordelijk voor zeven ministeries, waaronder Financiën, Defensie en Klimaat.

Over de personele invulling van de ministersposten is nog niets bekend, behalve dat Friedrich Merz (CDU) hoogstwaarschijnlijk de nieuwe bondskanselier wordt.

Bij de landelijke verkiezingen in februari kwamen CDU en CSU met 28,5 procent van de stemmen als grootste uit de bus. De radicaal-rechtse AfD werd tweede met ruim 20 procent van de stemmen, de sociaaldemocratische SPD verloor fors en werd met iets meer dan 16 procent de derde partij van het land.

Op elkaar aangewezen

Omdat CDU/CSU coalitiesamenwerking met de AfD had uitgesloten, werd al snel duidelijk dat de christendemocraten en de sociaaldemocraten op elkaar waren aangewezen. Een 'grote coalitie' tussen de twee volkspartijen bleek de enige realistische optie. Merz stelde zich vlak na de verkiezingen als doel om nog voor Pasen een regering te vormen en dat lijkt dus te lukken.

De partijen gingen na de verkiezingen voortvarend aan de slag: begin maart kwamen ze al met een slotdocument, na ruim een week van verkennende gesprekken. Daaruit bleek dat ze elkaar hadden gevonden op belangrijke kwesties als migratie en financiën.

De coalitieonderhandelingen duurden toch nog lang omdat er geen overeenstemming kon worden bereikt over de details van de afspraken: moeten rijke Duitsers meer belasting gaan betalen (SPD) of moet de belastingdruk omlaag (Union)? Moet de hoogte van pensioenen wettelijk gekoppeld worden aan het gemiddelde Duitse salaris (SPD) of levert dat veel te hoge kosten op voor werkgevers (Union)?

Handelsoorlog

De onderhandelingen kwamen in een stroomversnelling doordat de onderhandelaars grote druk voelden om er snel uit te komen. Dat kwam volgens ingewijden vooral door de handelsoorlog die de Amerikaanse president Trump ontketende.

Het duurt nog even voor er daadwerkelijk een nieuwe regering is. De ruim 350.000 SPD-leden kunnen zich in een referendum uitspreken over het akkoord.

Er zijn bijzondere beelden opgedoken van de bevrijding van Goes in de Tweede Wereldoorlog. Op de beelden is te zien hoe Canadese soldaten op pantservoertuigen de Zeeuwse stad binnenrijden. Van de bevrijding in Goes waren tot nu toe nauwelijks beelden.

De ontdekking werd gedaan bij het Historisch Museum De Bevelanden. Onlangs werden 43 filmrollen met beeldmateriaal bij het museum binnengebracht. Aanvankelijk werd gezegd dat op één filmrol beelden stonden van de bevrijding van Middelburg, op de overige rollen stonden andere historische beelden. Het bekijken van het beeldmateriaal kreeg daarom bij het museumpersoneel weinig prioriteit, meldt Omroep Zeeland.

Toen de rol eenmaal werd bekeken, bleek het niet om bevrijdingsbeelden uit Middelburg te gaan, maar uit Goes. Conservator Koen van Rooijen is enthousiast over het materiaal: "Dit is echt het moment van 14.32 uur dat de eerste Canadezen de Markt op rijden via de Sint-Adriaanstraat", omschrijft hij de beelden. "Je ziet de feestvreugde die daarop volgt. Je ziet ook de commandant van de ordedienst op een pantservoertuig een rede houden."

Bekijk de beelden hier:

Volgens de conservator waren er tot nu toe vrijwel alleen foto's van de bevrijding van Goes. "Je bent eigenlijk live bij de bevrijding van Goes. Kom op, dat is mooi!", zegt hij. "Je ziet de mensen nu voor het eerst bewegen. De foto's spreken wel aan, maar mensen die leven en bewegen, dat is fantastisch."

De beelden zijn komende Bevrijdingsdag gratis te zien in het museum.

Analyse van 3D-scans die drie jaar geleden van de Titanic werden gemaakt heeft nieuwe details opgeleverd over de ondergang van het wereldberoemde schip. In de National Geographic-documentaire Titanic: The Digital Resurrection geeft een digitale kopie van het schip zijn geheimen prijs.

Met onderwaterrobots werden in 2022 een laserscan en 715.000 digitale foto's gemaakt van het wrak, dat sinds 1912 op 4 kilometer diepte in de Atlantische Oceaan ligt. Normaal kunnen onderzoekers door het donker op die diepte slechts een fractie van het schip zien, maar door de 16 terabytes aan data kunnen ze nu op het vasteland digitaal op ware grootte alles verkennen.

De documentaire wordt op maandag om 21.30 uur uitgezonden op National Geographic, op de dag af 113 jaar nadat het luxe passagiersschip verging.

Speciale aandacht kreeg een ventiel dat de onderzoekers aantroffen op het dek van het 270 meter lange gevaarte. Hierlangs werd stoom naar de generator gevoerd om elektriciteit op te wekken aan boord. Dat het indertijd open bleef staan, bevestigt de verhalen dat "de elektrische verlichting tot bijna het laatste moment bleef werken", zoals een van de bekendere overlevenden, Archibald Gracie, vertelde.

"We hoorden een kleine explosie, dat moet de eerste boiler zijn geweest. Daarna gingen op verschillende delen van het schip de lampen uit", zei Walter Nichols over het moment dat het koude water de hete stoomketels bereikte en ook de laatste verlichting uitviel. "Ineens werden we in duisternis gehuld", vulde Karl Jonsson aan.

De ketels die de motor van de Titanic aandreven leverden ook stoom voor de generator. Dat op de foto's te zien is dat de klep nog openstaat, betekent volgens de onderzoekers dat de stroomvoorziening tot bijna het laatste moment werkte. Daardoor was er licht bij de reddingoperatie en konden telegrafisten bovendien doorgaan met het verzenden van noodsignalen.

Ook de ketels zelf werden door een metaaldeskundige bestudeerd, wat makkelijk ging doordat ze aan de buitenkant over de volle breedte te zien zijn in het door midden gescheurde wrak. De ketels blijken iets ingedeukt, een vervorming door het koude water op het hete metaal. Ook dat wijst erop dat de machinisten druk op deze ketels hielden voor stroom.

Stokers hadden er in de uren ervoor alles aan gedaan om een grotere ramp te voorkomen. Wetend dat gloeiend hete ketels zouden kunnen exploderen waren ze direct na de aanvaring begonnen met het wegscheppen van brandende kolen onder andere boilers in het ruim van het schip. Ook werd de druk daar verminderd door met een hels lawaai stoom af te blazen.

Hoewel de mannen al na een uur werd toegestaan hun post te verlaten, zag officier Lightoller ze pas een uur later aan dek komen. "Ze hadden allemaal langer volgehouden dan strikt noodzakelijk was." Van de circa 175 stokers overleefde ongeveer een derde die ijskoude nacht; vanwege de hitte beneden waren velen slechts schaars gekleed.

Verwrongen patrijspoort

Een ander detail dat de experts opviel was schade aan een patrijspoort, mogelijk ontstaan door de botsing met de ijsberg. De naastgelegen raampjes zijn intact, maar dit venster is met grote kracht verwrongen en het glas gesprongen. Opnieuw verwijzen ze naar getuigenissen over die nacht.

"Toen ik uit mijn hut de gang op stapte, zag ik stukken ijs op de grond liggen", herinnerde Emma Bucknell zich. "Dat was door een kapotte patrijspoort geduwd toen de ijsberg werd geraakt."

Behalve dat deze nieuwe details een verdere invulling geven aan deze getuigenissen, noemen de makers van de digitale Titanic het ook belangrijk dat het wrak goed is vastgelegd. Doordat het origineel langzaam vergaat, zal op een dag alleen de digitale versie nog over zijn om te bestuderen.

Naast het wrak zelf scanden de onderzeerobots ook de zeebodem eromheen. Daarin werden honderden voorwerpen aangetroffen van passagiers, van kammen en horloges tot muntjes en schoenen, en zelfs een hanger met een haaientand. Stille getuigen van de 1500 mensen die hier hun leven verloren.

Jammer is dat één cruciaal gedeelte niet kon worden vastgelegd: juist de plek op de romp die door de ijsberg werd geraakt, zakte ruim een eeuw geleden weg in modder op de zeebodem en bleef dus buiten het zicht van de scanners.