Aggregator

De Amerikaanse toezichthouder FDA heeft software goedgekeurd waarmee gebruikers van de AirPods Pro hun oortjes kunnen gebruiken als gehoorapparaat.

Apple kondigde begin deze week aan dat via een update in de software de Apple AirPods Pro 2 bepaalde omgevingsgeluiden kunnen versterken zoals gesprekken. Na de update kunnen gebruikers met gehoorverlies hun gehoor testen en de oortjes vervolgens aanpassen aan hun gehoorwensen. Test wezen volgens de FDA uit dat de software niet door een professional hoeft te worden ingesteld omdat mensen dat net zo goed zelf kunnen.

De nieuwe software is volgens Apple vanaf deze herfst beschikbaar voor gebruikers in honderd landen. Of Nederland daar ook toe behoort is niet bekendgemaakt.

Matig gehoorverlies

De functie is geschikt voor mensen met licht tot matig gehoorverlies, meldt de FDA. Volgens de toezichthouder is gehoorversterking nu beter beschikbaar en helpt de goedkeuring met de acceptatie van het dragen van een gehoorapparaat.

Sinds 2022 mogen winkels van de FDA gehoortoestellen verkopen die geschikt zijn voor mensen met licht tot matig gehoorverlies. Veel consumenten hoefden op die manier niet meer naar artsen of een audicien toe. Maar nu is dus ook het gebruiken van "normale" muziekoortjes daarvoor goedgekeurd.

Apple en andere grote merken zoals Samsung en Sony hadden al langer oortjes met een functie waarmee omgevingsgeluid wordt versterkt. Die functies zijn ook voor sommige mensen met licht gehoorverlies nuttig, maar zijn voor zover bekend nog niet door de FDA goedgekeurd voor gebruik als gehoorapparaat.

Voor de kust van de Amerikaanse staat Massachusetts is het wrak gevonden van een Frans stoomschip dat in 1856 is vergaan op de terugweg van zijn allereerste overtocht tussen Frankrijk en Amerika.

Le Lyonnais was een van de eerste stoomschepen op de transatlantische route. Het schip van ongeveer 80 meter lang vervoerde passagiers en vracht tussen New York en Le Havre.

Het had zeilen, maar was ook uitgerust met een destijds ultramoderne horizontale stoommachine, had een schroefpropeller en een ijzeren romp.

Dichte mist

Het noodlot sloeg toe toen het schip op de terugweg naar Europa in dichte mist in aanvaring kwam met een schip dat op weg was van Belfast in de staat Maine naar Savannah in Georgia; de Adriatic. Volgens de overlevering is de Adriatic vervolgens doorgevaren, en was de bemanning zich niet bewust van de schade die er was aangericht.

Door de aanvaring ontstond een gat in de romp waardoor Le Lyonnais, ondanks pogingen van de bemanning om het gat met matrassen te dichten, is gezonken. Van de 132 opvarenden kwamen er 114 om het leven.

Eind augustus vond bergingsorganisatie Atlantic Wreck Salvage na een zoektocht van een jaar de restanten van Le Lyonnais op zo'n 300 kilometer uit de kust van New Bedford in Massachusetts.

Het schip is waarschijnlijk in een te slechte staat om het in zijn geheel uit het water te kunnen halen. De komende tijd zullen duikers de locatie van het wrak in kaart brengen en bepalen welke onderdelen naar de oppervlakte kunnen worden gehaald.

Bij het Utrechtse Linschoten is een duizend jaar oud zwaard gevonden. Het wapen is een meter lang, weegt zo'n 900 gram en verkeert volgens deskundigen in tamelijk goede staat. Zo zaten er nog restanten van hout en stukjes leer op het handvat.

De vondst werd in maart dit jaar gedaan door werklui die een nieuwe beschoeiing aanlegden: "Plots lag het daar, in de bak tussen de bagger kwam het zwaard omhoog. Het heeft mogelijk diep in het dijklichaam gelegen", zegt Hannelore Valentijn van landgoed Huis te Linschoten.

Direct na de vondst is het zwaard, vrij van roest, behandeld. Het heeft tien weken in een badje gelegen om te ontzilten en heeft een beschermde laag gekregen zodat het niet corrodeert. Om een beter beeld van het middeleeuwse zwaard te krijgen, zijn röntgenfoto's gemaakt.

Statussymbool

Het type zwaard wordt volgens Valentijn ook wel een Vikingzwaard genoemd en is vermoedelijk voor een specifiek persoon gemaakt. Legers vochten destijds nog met speren, die waren makkelijker en goedkoper te maken. Zwaarden waren een statussymbool: "Dit is van iemand geweest die het kon betalen."

Het zwaard is door een expert van de Universiteit Leiden gedateerd tussen het jaar 950 en 1050, schrijft RTV Utrecht. Dat is onder andere af te leiden uit de manier waarop het is gemaakt: "Zwaarden hebben zich ontwikkeld, ze werden steeds eenvoudiger naarmate de tijd verstreek", aldus Valentijn.

De versieringen op het zwaard:

Op het zwaard zijn versieringen aangebracht. Op beide kanten staat een cirkel, aan de ene kant met een kruis erin, aan de andere kant met vijf vierkantjes. "Het is echt prachtig gedaan. Dat inlegwerk werd tijdens het smeedproces gedaan, alles bij elkaar duurde dat maanden." Wat de symbolen betekenen, is niet bekend.

IJzererts van de Veluwe

Het zwaard moet zijn gemaakt in West-Europa, zegt Valentijn. "Het zwaard zou uit wat nu Duitsland is kunnen komen. Het zou in theorie ook ijzererts van de Veluwe kunnen zijn. Maar daar moet nog veel onderzoek naar gedaan worden".

Landgoed Linschoten is samen met de gemeente Montfoort eigenaar van het zwaard. Aanstaande zaterdag is het tijdens de Open Monumentendag te zien op het landgoed.

De gemeente en het landgoed beraden zich nog op een plek waar het zwaard daarna kan worden tentoongesteld. Dat moet een plek zijn waar het ook onderzocht kan worden, aldus Valentijn.

De Republikeinse presidentskandidaat Trump ziet er niets in om nog een keer in debat te gaan met zijn Democratische rivaal Harris. Daarmee is een tweede debat voor de presidentsverkiezingen van 5 november van de baan.

Op zijn socialemediaplatform Truth Social schrijft Trump dat een vechter die verliest altijd meteen vraagt om een rematch. "Peilingen hebben duidelijk laten zien dat ik het debat tegen Kameraad Kamala Harris, de Democratische Radicaal-Linkse kandidaat, heb gewonnen en zij vroeg onmiddellijk om een tweede debat."

Trumps claim dat hij het debat won, komt overigens niet overeen met peilingen en analyses achteraf. Die duiden erop dat juist Harris het beste overeind bleef. Wel werden er kanttekeningen geplaatst bij de vraag of Harris zwevende kiezers voor zich heeft weten te winnen; daarvoor zou ze te weinig van zichzelf en haar plannen hebben laten zien.

Nek-aan-nekrace

Kort na het debat zei Trump ook al dat Harris nog een debat wilde omdat ze had verloren. Het campagneteam liet daarop weten dat Harris nog voor het eerste debat had gezegd dat ze openstaat voor een tweede debat.

Bekijk hier een paar hoogtepunten uit het debat:

Harris' en Trumps running mates, Tim Walz en JD Vance, kruisen nog wel de degens. Hun debat staat gepland voor 1 oktober bij CBS News.

Op basis van recente peilingen gaan Trump en Harris nog altijd nek aan nek. In een aantal belangrijke staten met veel zwevende kiezers, waaronder Arizona, Pennsylvania en Georgia, staan ze nagenoeg gelijk. Die 'swing states' zijn naar verwachting beslissend voor de uitkomst van de verkiezingen.

Unity schrapt zijn vorig jaar aangekondigde Runtime Fee, waardoor ontwikkelaars afrekenen per installatie van een game, en verhoogt in plaats daarvan de prijzen van de bestaande abonnementen.

De Amerikaanse Food and Drug Association heeft het gebruik van Apple AirPods Pro 2 als gehoorapparaat goedgekeurd. Na een update mogen de draadloze oordopjes dienen als het eerste in gewone winkels verkochte gehoorapparaat in de VS.

De voor seksueel misbruik veroordeelde oud-filmproducent Harvey Weinstein kan een drietal nieuwe aanklachten verwachten. Dat hebben aanklagers in New York duidelijk gemaakt. Ze hebben er nog weinig over bekend gemaakt, de details worden pas openbaar op een zitting die voor volgende week is gepland.

Of die doorgaat is nog wel de vraag. Weinstein (72) werd begin deze week met spoed naar een ziekenhuis gebracht vanwege hartproblemen. Hij is daar geopereerd en volgens zijn advocaat was hij bijna overleden. Weinstein krijgt de nieuwe aanklachten te horen als hij voldoende hersteld is.

Weinstein werd in februari 2020 in New York tot 23 jaar cel veroordeeld wegens verkrachting en aanranding van twee actrices. Het hoogste gerechtshof van de staat schrapte dat vonnis dit jaar; een meerderheid van de rechters oordeelde dat hij geen eerlijk proces had gekregen omdat er ook beschuldigingen van vrouwen waren meegenomen die niet hadden geleid tot aanklachten.

Meteen na dat vonnis kondigde justitie in Manhattan aan de zaak opnieuw te openen. Dat speelt waarschijnlijk in november. Weinsteins advocaat heeft al gezegd dat de nieuwe aanklachten daar niet aan toegevoegd mogen worden, omdat dan de tijd ontbreekt voor een goede verdediging. Mogelijk worden de nieuwe aanklachten behandeld in een apart proces.

#MeToo

Weinstein was sowieso niet vrijgekomen omdat hij in Los Angeles is veroordeeld tot 16 jaar celstraf. Hij werd begin vorig jaar schuldig bevonden aan verkrachting van een vrouw in een hotel in Los Angeles. Ook in die zaak is Weinstein overigens in beroep gegaan.

Weinstein was jarenlang een van de invloedrijkste personen in Hollywood. Hij was producent van succesvolle films als Pulp Fiction, The English Patient, Scream en Shakespeare in Love. Zijn val werd in 2017 ingeluid door artikelen in The New York Times en het tijdschrift The New Yorker, waarin actrices als Ashley Judd vertelden over vergaande seksuele intimidatie door Weinstein. Actrice Alyssa Milano riep daarna op sociale media lotgenoten op ook hun verhaal te doen, onder de hashtag #MeToo.

Weinstein is daarna door meer dan honderd mensen beschuldigd van seksueel misbruik. Sommige beschuldigingen gingen terug tot de jaren 70. Er kwamen maar enkele zaken voor de rechter omdat er veel verjaard waren.

Code wijst erop dat Google de functies Reimagine en Auto Framing naar de Pixel 6, 7 en 8 gaat brengen. Die functies werken nu alleen op de Pixel 9. Het gebeurt vaker dat Google functies van nieuwe telefoons naar oudere modellen brengt.

De zee klotst tegen de verbleekte stukken koraal, op elkaar gestapeld om een stevige bodem te bieden aan de houten hutjes. Tussen de houten palen van de aanlegsteigers drijft afval, dat door de golven tegen de dobberende kano's aan botst. De steigers leiden naar een modderig pad, dat tussen maar ook door huisjes heen leidt, richting een open plek op het eiland Gardi Sugdub.

Op die open plek op dit eiland, onderdeel van eilandengroep Guna Yala voor de Caribische kust van Panama, stonden enkele maanden geleden nog huizen. Maar zo'n 1300 inwoners van dit eiland, oftewel de helft van de bevolking op het eiland van 50.000 vierkante meter, zijn eerder dit jaar verhuisd. Naar het vasteland, naar een nieuwe wijk die de regering van Panama gebouwd heeft.

Dat deze Guna, zoals de inheemse bevolking van Guna Yala heet, besloot om na ruim honderd jaar op eilanden te verhuizen naar het vasteland, was een besluit van de dorpsoudsten. Zij zagen dat eilanden als Gardi Sugdub steeds meer last krijgen van overstromingen. Extreem weer en stijgend zeewater, in combinatie met de overbevolking op het aangelegde eiland, veroorzaakte toenemende overlast.

Davies, zoon van een van die dorpsoudsten, was een van de eerste Guna die een huis kregen toegewezen op het vasteland, omdat hij vanwege zijn jonge gezin als kwetsbaar werd beschouwd. Hij komt nog vaak terug op het eiland. Staand op de steiger wijst hij naar de groene heuvels. "Daar ligt de nieuwe wijk, Isber Yala. Daar moet ik iedere keer naar toe, in mijn kano."

Een uur lang peddelt Davies over de Caribische Zee om naar zijn nieuwe thuis te komen. Want het eiland waar hij is geboren en opgegroeid, bestaat over een paar decennia mogelijk niet meer.

Op de vlucht voor Spaanse kolonisten, epidemieën en andere inheemse volken streken de Guna in de 19e eeuw neer in wat nu Guna Yala heet. Veel eilanden werden door henzelf gebouwd, met blokken koraal, rotsen, zand en afval. Juist doordat die koraalriffen werden weggehaald, verdween een belangrijke verdedigingslinie tegen stijgend zeewater.

Daar komt de zeespiegelstijging door de smeltende ijskappen bij, en de zeespiegel rond Gardi Sugdub stijgt nu twee keer zo hard als een halve eeuw terug: 3 millimeter. Dat lijkt weinig, maar volgens experts kan dat betekenen dat eilanden als Gardi Sugdub over vijftig jaar helemaal niet meer bestaan. De enige optie: verhuizen naar een nieuwe wijk, door de Guna Isber Yala genoemd.

Verhuizing

Van Gardi Sugdub naar Isber Yala ben je zo'n anderhalf uur onderweg: eerst met de boot, daarna met de auto of lopend over een slingerende weg die door de jungle leidt. Een paar heuvels zijn vrijgemaakt.

Langs drie kaarsrechte straten staan spierwitte huisjes ter grootte van een eengezinsbungalow. Alleen de felgekleurde kleding aan de waslijn wijst op de aanwezigheid van inheemse bevolking. Driehonderd huisjes staan hier, voor evenzoveel families. Maar gezien het grimmige toekomstbeeld van de Guna heeft de Panamese regering al plannen om er meer te bouwen.

Davies heeft zijn hangmat dwars door de woonkamer van zijn huisje gehangen. Op het eiland hebben alle hutjes een zanderige ondergrond, hier is de vloer van vers gegoten beton. In de hoek staat een fornuis, splinternieuw, nog in het plastic.

Links twee kamers, met daarin bedden. De vrouw van Davies en zijn kind spelen er, maar op het heetst van de dag gaat het er loom aan toe. Davies heeft het moeilijk, zegt hij. "Vanmiddag ga ik weer terug naar het eiland. De oceaan wacht op mij."

Hij weet dat de verhuizing onvermijdelijk werd. "De wind blaast niet meer als vroeger. Het water stroomde de huizen binnen, de straten stonden onder water." Concepten als 'klimaatverandering' of 'zeespiegelstijging' kennen de inheemse Guna niet, maar dat het weer de afgelopen jaren is veranderd, weten ze wel.

Hoewel de cultuur van de Guna voor een belangrijk deel is gecentreerd rond het leven op zee en eilanden, vreest Davies niet voor verlies ervan, nu ze gedwongen zijn naar het vasteland te verhuizen. "Wij kwamen oorspronkelijk uit de bergen, uit de bossen. Nu gaan we terug naar waar we vandaan komen", zegt hij.

Oud-minister en voormalig PvdA-leider Lodewijk Asscher is benoemd tot voorzitter van een commissie die advies gaat uitbrengen over de toekomst van verweesde roofkunst in de Nederlandse Kunstbezit-collectie. Dat meldt het Centraal Joods Overleg.

Asscher is benoemd in nauwe samenspraak met minister Bruins van OC&W.

De Nederlandse Kunstbezit-collectie (NK-collectie) bestaat uit duizenden kunstvoorwerpen die tussen 1933 en 1945 door het naziregime in Nederland zijn geroofd of onder dwang zijn aangekocht. Na de Tweede Wereldoorlog zijn ze door de geallieerden teruggehaald uit Duitsland en kwamen ze onder beheer van de Nederlandse staat.

Een deel van de kunstwerken is teruggegeven aan de rechtmatige eigenaren of hun erfgenamen, soms pas na jaren durende procedures. Ook is een deel van de kunstvoorwerpen die niet konden worden teruggegeven door de staat geveild.

Bureau Herkomst Gezocht

In 1998 werd het Bureau Herkomst Gezocht opgericht, met als doel om de herkomstgeschiedenis van alle 4700 kunstvoorwerpen in de collectie te onderzoeken. Dat heeft geleid tot het teruggeven van enkele honderden werken.

Van sommige voorwerpen is de herkomstgeschiedenis niet vast te stellen, zij zijn 'verweesd'. Mogelijk is een deel ervan geroofd Joods eigendom. De commissie verweesde Joodse roofkunst gaat advies uitbrengen over wat er met deze objecten moet gebeuren.

Ook komt er een advies over de vraag welke partij de collectie moet beheren. De verdere samenstelling van de commissie wordt binnen enkele weken bekend. Uiterlijk eind 2025 moeten de gevraagde adviezen op tafel liggen.

Planet Coaster 2 komt op 6 november uit, zo heeft Frontier Developments bekendgemaakt. Het was al bekend dat de game dit najaar zou uitkomen.

De rechtszaak tegen modeprominent Martijn N. is begonnen. Het Openbaar Ministerie verdenkt N. van zes verkrachtingen, twee pogingen tot verkrachting en ontucht met twee minderjarige jongens.

De 36-jarige N., oud-directeur van voormalig cultureel platform Moam, ontkende op de eerste dag van het proces dwang te hebben gebruikt. Wel gaf hij de jongens en mannen die hij ontmoette naar eigen zeggen weinig ruimte om nee te zeggen.

N. leerde zijn bedpartners kennen via datingsapps als Grindr. Vervolgens nam hij ze mee op dates die veelal uitmondden in seks. Het zou er daarbij hardhandig en agressief aan toe zijn gegaan, schrijft de Amsterdamse tv-zender AT5, die bij de zitting aanwezig was. De slachtoffers zouden bijna allemaal 'overrompeld' zijn geweest door het handelen van N..

Dominant

"Het lijkt een stijl van u", zegt een rechter over de manier waarop de man zijn dates zou behandelen. Maar N. ontkent dat sprake was van dwang: "Ik weet donders goed dat ik geen heilige ben geweest en dat ik soms te dominant ben geweest", zegt N, die wel toegeeft grenzen te hebben opgezocht. "Maar ik ben ze niet over gegaan."

Hij zegt tegenover zijn dates altijd transparant te zijn geweest over zijn seksuele voorkeuren, zoals het feit dat hij dominant is.

Het OM zegt dat sommige slachtoffers door N. juist wel zijn gedwongen tot seksuele handelingen. Daarbij zou soms sprake zijn geweest van dreiging of geweld. Bovendien had N. door zijn functie en leeftijd psychisch, fysiek en geestelijk overwicht.

Gedrogeerd

N. werd groot in de modewereld met zijn stichting Moam, een platform waarbij jong talent werd gekoppeld aan bekende ontwerpers. Onder meer Rabobank, KLM en Disney werkten met Moam samen. Ook ontwierp N. een kledinglijn voor HEMA. Hij werd ontslagen door het platform, dat daarna zichzelf opdoekte.

De zaak kwam aan het rollen toen NRC en Het Parool berichtten over de beschuldigingen aan het adres van N.. In totaal 28 mannen zouden volgens de kranten te maken hebben gehad met seksueel ongewenst gedrag. Sommigen van hen waren ervan overtuigd dat N. hen had gedrogeerd om ze te misbruiken.

Maandag komt het OM met een strafeis. Ook komen de slachtoffers dan aan het woord. De uitspraak wordt eind oktober verwacht.

Het lijkt erop dat Washington op het punt staat toestemming te geven aan Kyiv om westerse wapens te gebruiken tegen militaire doelen die dieper in Rusland liggen.

Het Verenigd Koninkrijk vindt dat Oekraïne hun raketten daarvoor mag gebruiken. Daarvoor willen zij wel expliciete toestemming van Biden zodat het duidelijk om een gezamenlijke strategie gaat van de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk, meldt New York Times.

De toestemming gaat nog niet over het gebruik van "echte Amerikaanse wapens". Het Oekraïense leger heeft al de nodige Amerikaanse raketten, maar aan het gebruik daarvan zitten beperkingen. Toen het Russische leger begin mei een offensief inzette richting Charkiv, hief president Biden een aantal van die beperkingen op.

De Oekraïners kregen toestemming om militaire doelen in Rusland te beschieten, als die een directe bedreiging vormden voor Charkiv, de tweede stad van Oekraïne. Andere Russische regio's en doelen in Rusland moesten nadrukkelijk buiten schot blijven, uit vrees het conflict met Moskou op de spits te drijven.

Poetin: directe betrokkenheid NAVO

Het Kremlin zinspeelt namelijk al sinds het begin van de invasie in 2022 op de inzet van kernwapens als Rusland wordt aangevallen door het Westen. Wat in Poetins ogen zo'n directe aanval behelst, is echter onduidelijk.

Deze zomer dreigde Poetin nog met "ernstige problemen" als Oekraïne westerse wapens inzet op Russisch grondgebied. Inmiddels voert Oekraïne al een paar maanden beperkte aanvallen uit met westerse wapens op Russisch grondgebied.

Vandaag zei de Russische leider dat toestaan van het gebruik van westerse langeafstandsraketten op doelen dieper in Rusland wat hem betreft "niets minder betekent dan de directe betrokkenheid van NAVO-landen bij het conflict". "Dit komt neer op directe deelname, en verandert vanzelfsprekend de essentie van het conflict."

Poetin deed zijn uitspraken op het eerste kanaal van de Russische staatstelevisie:

Over de opheffing van de beperkingen wordt intensief diplomatiek overleg gevoerd tussen Kyiv, Londen en Washington. Er worden ook de nodige hints gegeven. Op een vraag aan president Biden of Oekraïne de geleverde langeafstandsraketten ook mag gaan gebruiken om doelen dieper in Rusland te bestoken, antwoordde hij: "Daar zijn we nu mee bezig." Eerder kwam het steeds neer op: mijn standpunt is ongewijzigd.

Gisteren waren de Amerikaanse en Britse ministers van Buitenlandse Zaken in Kyiv om kennis te maken met hun nieuwe Oekraïense collega Andrii Sybiha. Gevraagd naar het gebruik van de ATACM's (Army Tactical Missiles) zei de Amerikaanse minister Blinken na afloop: "Ik neem de discussie mee terug naar Washington en ga de president vertellen wat ik hier heb gehoord. En David gaat hetzelfde doen," verwees hij naar zijn Britse collega Lammy.

De Britse premier Keir Starmer gaat morgen naar de Verenigde Staten voor zijn eerste ontmoeting met president Biden. Het is niet uitgesloten dat zij dan een knoop doorhakken over aanvallen met Amerikaanse en Britse wapens dieper in Rusland.

Storm Shadow-raket

De Britten hebben al laten weten dat ze het geen probleem vinden als de Oekraïners hun Storm Shadow-raket gebruikt tegen doelen dieper in Rusland. Maar de Amerikanen hebben hier een stokje voor gestoken. Dat konden ze, omdat er vitale Amerikaanse onderdelen in deze raketten zijn verwerkt. Bij dergelijke onderdelen moet het land dat ze gemaakt heeft instemmen met het gebruik ervan.

Als Kyiv toestemming krijgt om de capaciteit van de ATACM's volop te benutten, dan kan het Oekraïense leger doelen raken die 300 kilometer ver in Rusland liggen. Anticiperend op Amerikaans groen licht, zouden de Russen al de nodige hoogwaardige doelwitten hebben verplaatst, dieper het land in.

Volgens het Britse tijdschrift The Economist komen er 127 belangrijke militaire doelen binnen Oekraïens bereik, zoals vliegvelden, commandocentra en opslagplaatsen. Als die onder vuur worden genomen, moet dat de slagkracht van het Russische leger aantasten. Dat is bezig aan gestage opmars in de Donbas, waar de belangrijke plaats Pokrovsk wordt bedreigd.

Maar dat is niet de reden dat Washington nu geneigd lijkt de Oekraïners meer armslag te geven. Afgelopen dinsdag, vlak voor vertrek naar Kyiv, zei Blinken dat Iran ballistische raketten heeft geleverd aan Rusland om Oekraïne nog intensiever te kunnen beschieten. Hij noemde de levering een "ernstige escalatie van Iraanse en Russische kant".

Stel kleine kinderen

De Amerikanen nemen in ieder geval de tijd om ook hun andere Europese bondgenoten te raadplegen. Bekend is dat de Duitsers terughoudend zijn als het gaat om het beschieten van Rusland, terwijl Ruslands buurlanden juist graag verder willen gaan.

De Litouwse minister van buitenlandse Landsbergis vindt dat "Russische vliegtuigen beter dan Oekraïense burgers worden beschermd door westerse garanties". De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov heeft naar aanleiding van het debat over de ATACM's gezegd "dat het Westen lijkt op een stel kleine kinderen dat met lucifers speelt".

OpenAI heeft o1 aangekondigd, een nieuw taalmodel dat in vergelijking met GPT-modellen van het bedrijf langer de tijd neemt voor antwoorden en daarbij 'dieper nadenkt'. OpenAI blijft vaag over hoe dat precies werkt.

Een gesprekje met een AI-chatbot maakt complotdenkers minder overtuigd van hun theorieën. Gemiddeld zijn ze daarna 20 procent minder overtuigd van hun denkbeelden. Twee maanden na de interactie met de chatbot is die twijfel onverminderd. Dat blijkt uit een studie met meer dan 2000 complotdenkers, gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Science.

De deelnemers waren mensen die in een enquête hadden aangegeven in één of meerdere complottheorieën te geloven. Daarbij ging het onder meer over onbewezen theorieën over buitenaardse wezens, covid-19, de aanslagen op het World Trade Center in 2001 en de moord op de Amerikaanse president Kennedy in 1963.

Verrassend groot effect

"Heel interessant. Ik ben verrast door de grootte van het effect, en dat het zo lang aanhoudt", zegt Jan-Willem van Prooijen, bijzonder hoogleraar radicalisering en complotdenken aan de Universiteit Maastricht en zelf niet betrokken bij de studie. "Over het algemeen zijn complotdenkers moeilijk van hun standpunt af te brengen."

Bekende methoden als het debunken en prebunken - het achteraf of vooraf ontkrachten - van theorieën hebben meestal maar weinig effect, aldus Van Prooijen. Het toevoegen van waarschuwingen aan onbetrouwbare informatie werkt iets beter, maar zeker niet zo goed als de interventie in deze nieuwe studie.

AI staat erom bekend dat het soms misinformatie kan verspreiden, onder meer door het beruchte 'hallucineren', waarbij het onwaarheden begint te verkondigen. Dat probleem speelde bij deze studie niet: 99,2% van de informatie die de chatbot gaf was correct, bleek bij een fact-check achteraf. De overige 0,8% was misleidend, maar niet fout.

Gedragswetenschapper Bastiaan Rutjens van de Universiteit van Amsterdam noemt het een overtuigende studie, maar vindt wel dat de nadruk in de studie erg op kennis en informatie ligt. "Ideeën ontstaan niet in een vacuüm, de sociale context is ook belangrijk. 20 procent is al een groot effect, maar dat zou je misschien nog wel kunnen versterken door ook naar sociale factoren te kijken".

Zware en lichte complotdenkers

Stef Aupers van de KU Leuven, die als cultuursocioloog al jaren onderzoek doet naar complottheorieën, plaatst nog wel een kritische kanttekening. Hij constateert dat in de studie geen onderscheid is gemaakt tussen 'zware' en 'lichte' complotdenkers. "De weerstand tegen wetenschappelijke en feitelijke informatie zie je vooral bij zware complotdenkers", zegt hij. "Zolang die niet beïnvloedbaar blijven, heb je het echte probleem niet opgelost".

Desalniettemin ziet hij mogelijkheden om chatprogramma's in te zetten die misinformatie kunnen tegengaan. Hij denkt daarbij ook aan zaken als het tegengaan van extremisme en wantrouwen in de wetenschap. "De reikwijdte is groot, dat maakt dit onderzoek belangrijk".

Debunken op sociale media

De wetenschappers zelf hopen dat chatbots in de toekomst ook in de echte wereld ten strijde kunnen trekken tegen complottheorieën. Ze zien bijvoorbeeld mogelijkheden om ze toe te voegen aan sociale media.

Daarvoor zal nog wel wat extra training nodig zijn. De chatbot die in de studie werd gebruikt, was speciaal getraind om te reageren op een klein aantal complottheorieën. Op sociale media komt een grote hoeveelheid complottheorieën voorbij, in allerlei variaties.

De hoofdredacteur van Science, Holden Thorp, wijdde een redactioneel commentaar aan het onderzoek. "Het is misschien ontmoedigend dat een machine beter is in het weerleggen van misinformatie dan een mens, maar het is een opluchting dat het uiteindelijk de wetenschappelijke informatie is die overtuigt", besluit hij daarin.

Sociaal medium Bluesky krijgt ondersteuning voor posts met video's. Die spelen standaard automatisch af, maar dat is uit te zetten.

In een vluchtelingenkamp in het noordoosten van India zijn meer dan honderd islamitische Rohingya-vluchtelingen en tientallen christenen uit buurland Myanmar in hongerstaking gegaan. Ze protesteren sinds begin deze week tegen hun detentie in het kamp, bericht Reuters.

Volgens contacten van het persbureau hebben deze mensen de vluchtelingenstatus gekregen van de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN. Een Rohingya die in contact staat met de groep benadrukt dat de omstandigheden in het kamp in de deelstaat Assam erbarmelijk zijn. Het gaat om het grootste detentiekamp in India voor vluchtelingen zonder documenten. "Het zijn geen criminelen, ze zijn gevlucht voor vervolging."

De hongerstakers willen dat ze worden vrijgelaten en via de UNHCR in aanmerking komen om zich in een ander land te vestigen. Waarom ze worden vastgehouden, is niet duidelijk. Volgens de VN zitten in het land 676 Rohingya-vluchtelingen in dergelijke detentie, in de meeste gevallen lopen er geen juridische procedures.

De UNHCR roept India op zich aan internationale mensenrechten te houden. Het vastzetten van vluchtelingen kan alleen in uitzonderlijke gevallen, staat in een verklaring.

Deportaties

In juli richtte een VN-commissie tegen discriminatie zich ook al kritisch tot India. De commissie (CERD) uitte toen haar zorgen over "willekeurige massadetenties" van Rohingya, onder wie kinderen. In sommige gevallen worden de zaken van vluchtelingen helemaal niet in behandeling genomen en hebben ze ook geen toegang tot juridische hulp. De CERD voegde eraan toe bezorgd te zijn over berichten van gedwongen deportaties naar Myanmar.

Een woordvoerder van de autoriteiten in de Indiase deelstaat zegt dat naar de zaak gekeken wordt; er zou worden onderzocht waarom ze worden vastgehouden en wat hun status is.

De Rohingya worden al decennia gediscrimineerd en vervolgd in het overwegend boeddhistische Myanmar. In 2017 begon het leger een grootschalige aanval in de regio Rakhine, waar de meeste Rohingya vandaan komen. Duizenden moslims werden gedood, honderdduizenden mensen sloegen op de vlucht.

In februari 2021 trok het toch al oppermachtige leger van Myanmar opnieuw alle macht naar zich toe. Het pleegde een coup, die leidde tot massale protesten. De junta sloeg die hard neer, waarna de strijd verder verhardde. Inmiddels hebben burgermilities en gewapende verzetsgroeperingen, vaak ontstaan op basis van etniciteit, grote delen van het land onder controle. De steden zijn veelal nog in handen van de junta, maar daarbuiten hebben verzetsgroeperingen het voor het zeggen.

Correspondent Mustafa Marghadi kon eerder dit jaar mee met de gewapende oppositie en zag het effect van het conflict op de bevolking:

Een Chinese certificering wijst erop dat Apple alle iPhone 16-modellen heeft voorzien van de mogelijkheid om te laden met 45W. Tot nu toe konden iPhones maximaal laden met ongeveer 30W.

Het kabinet wil snel een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking stellen. Daarmee zijn er direct meer maatregelen mogelijk om de asielinstroom te beperken en de Tweede en Eerste Kamer hoeven er niet eerst mee akkoord te gaan. Dit staat in het regeerprogramma dat premier Schoof morgen presenteert, zo melden betrokkenen aan de NOS.

Gedacht wordt aan het onmiddellijk beperken van gezinshereniging van meerderjarige kinderen en het inperken van het indienen van meerdere asielverzoeken, wat stapelen wordt genoemd.

Asielcrisis

Minister Faber van Asiel en Migratie wil snel een asielcrisis uitroepen en die moet volgens haar één of twee jaar duren, zo zei ze vanavond na afloop van een asieldebat. "Mensen ervaren een asielcrisis, de systemen lopen vast op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting", aldus de PVV-minister. Ze vindt dat de regering zijn grondwettelijke taak niet meer kan vervullen.

Volgens de minister is het uitroepen van zo'n asielcrisis niet in strijd met de wet:

'Opt-out'

Ook stuurt het kabinet volgende week een officieel verzoek naar Brussel om voor Nederland op asielgebied een uitzondering te maken. Dit heet 'opt-out' en betekent dat Nederland zich niet aan Europese asielregels hoeft te houden.

In het regeerprogramma van het kabinet-Schoof worden de in mei opgeschreven afspraken van PVV, VVD, NSC en BBB concreet uitgewerkt. De vier coalitiepartijen willen een veel strenger asielbeleid en spraken in hun zogenoemde hoofdlijnenakkoord over het strengste asielbeleid "ooit".

'Uitzonderlijke omstandigheden'

Een van de belangrijkste maatregelen van het kabinet is nu dus de activering van de uitzonderingsbepaling van de Vreemdelingenwet 2000, zoals dat officieel heet. Als er sprake is van "uitzonderlijke omstandigheden" mag het kabinet dit doen via een zogenoemde algemene maatregel van bestuur (AMvB), waardoor er niet meteen goedkeuring van het parlement nodig is.

Het kabinet vindt dat nu sprake is van uitzonderlijke omstandigheden, omdat er volgens het kabinet een crisis is in de opvang. Bij het aanmeldcentrum Ter Apel komen nog steeds te veel asielzoekers binnen voor de 2000 opvangplekken en andere asielcentra kampen ook met een tekort aan bedden.

Coronacrisis

In de coronacrisis is de AMvB ook gebruikt om meteen allerlei ingrijpende maatregelen te nemen om het virus in te dammen. De Kamer heeft daar pas achteraf goedkeuring voor gegeven en dat moet nu ook gebeuren.

Oppositiepartijen zoals GroenLinks-PvdA, SP en Denk zijn ontstemd dat het kabinet het parlement buitenspel wil zetten. Maar minister Faber benadrukte in het debat over de asielinstroom dat wettelijk is vastgelegd dat een kabinet dit kan doen, als er sprake is van een "noodsituatie". "Ik hou me aan wet- en regelgeving", aldus de minister. "Ik kleur binnen de lijntjes en ik mag dit instrument inzetten."

Oordeel Hof van Justitie

Het is ook de vraag of het Europees Hof van Justitie deze route van het kabinet goedkeurt, maar in Den Haag leeft het idee dat er dan in de tussentijd in elk geval stappen gezet kunnen worden met het inperken van de instroom van asielzoekers.

Over de opt-out op Europees asielbeleid zal Nederland de komende jaren moeten onderhandelen. Het is onzeker wanneer en of dat lukt, maar het kabinet wil er in elk geval mee beginnen.

Minister Faber gaat verder met de Asielcrisiswet, waarin nog meer instroombeperkende maatregelen worden vastgelegd, zo is afgesproken in het hoofdlijnenakkoord van de coalitie.

De Belastingdienst gaat de zzp-wet tegen schijnzelfstandigheid per 1 januari 2025 "niet hysterisch controleren", maar de belastinginspecteurs gaan zich wel richten op sectoren waar veel schijnzelfstandigheid is.

Deze toezegging deed staatssecretaris van Financiën Idsinga (NSC) aan de Tweede Kamer. "Er zijn nu tachtig belastinginspecteurs die op schijnzelfstandigheid handhaven en dat blijven er tachtig", zei hij.

Als bij controle blijkt dat een opdrachtgever ten onrechte mensen als zzp'er in plaats van als werknemer laat werken, dan krijgt de opdrachtgever een naheffing van de sociale premies en belastingen die eigenlijk betaald hadden moeten worden.

Bedrijven die te goeder trouw zijn kunnen eerst een waarschuwing krijgen om alsnog aan de wet te gaan voldoen. Met boetes zal "terughoudend" worden omgegaan, tenzij het bedrijf willens en wetens flink de fout in gaat.

Verschillende Kamerleden verwoordden in een Kamerdebat de zorgen bij groepen zzp'ers. Die zijn bang om opdrachten kwijt te raken of alleen als werknemer hun werk te mogen doen terwijl ze zelfstandige willen blijven.

Minister van Sociale Zaken Van Hijum (NSC) wijst erop dat het kabinet als belangrijke doelstelling heeft het aantal schijnzelfstandigen flink terug te laten lopen. "Het is code oranje." Nederland heeft ten opzichte van omringende landen veel zzp'ers en dat komt ook doordat daar eigenlijk veel 'werknemers' tussen zitten, staat in verschillende adviezen aan het kabinet.

Het risico daarvan is dat een grote groep werkenden te weinig betaald krijgt, niet of nauwelijks verzekerd is tegen arbeidsongeschiktheid en te weinig pensioen opbouwt. Dat is op lange termijn slecht voor de economie, staat er in de adviezen.

"Het is een ondermijning van de sociale zekerheid want die is gebaseerd op solidariteit", zegt Van Hijum. "Aan de onderkant van de arbeidsmarkt is het ook vaak geen vrijwillige keuze en is het voor werkgevers een verdienmodel geworden." Van Hijum wijst erop dat juist daar uitbuiting plaatsvindt, ook onder arbeidsmigranten.

In de zorg, het onderwijs en de kinderopvang heeft de gedoogsituatie te lang geduurd, vindt het kabinet. In deze sectoren, maar bijvoorbeeld ook in de bouw, zijn werkgevers al begonnen met meer zelfstandigen in dienst te nemen en met betere arbeidsvoorwaarden aan zich te binden. "Nu weer gaan uitstellen ontmoedigt dat alleen maar", zegt Idsinga.

Ook bij de overheid werken zzp'ers, terwijl er volgens de wet eigenlijk een dienstverband zou moeten zijn. Bij de Belastingdienst alleen al gaat het naar schatting om duizend mensen.

"Het moet bij de Rijksoverheid ook gewoon afgelopen zijn", zegt Van Hijum. "Wat niet betekent dat er geen tijdelijke krachten of zzp'ers meer mogen werken, maar het moet wel goed onderbouwd zijn."

Daarbij wordt een uitzondering gemaakt voor de zzp'ers die nodig zijn voor de afhandeling van het toeslagenschandaal en anders zouden vertrekken.