Nieuw-Zeelanders kunnen sneller scheiden door nieuwe wet over huiselijk geweld
Dankzij een nieuwe wet kunnen slachtoffers van huiselijk geweld in Nieuw-Zeeland sneller scheiden van hun partner. De wet, die ook wel 'Ashleys wet' wordt genoemd, kwam er mede dankzij de inzet van ervaringsdeskundige Ashley Jones (27).
"Het was nooit de bedoeling dat mijn huwelijk zou stranden", zegt Jones. Ze was 18 toen ze dacht dat ze de liefde van haar leven had ontmoet. Haar vijf jaar oudere partner had haar via Facebook benaderd. Binnen drie maanden trok hij in bij Jones en haar moeder. "Meteen na onze eerste ontmoeting wist ik dat ik voor altijd bij hem wilde zijn", zegt Jones nu, negen jaar later. Ze trouwden en gingen samenwonen. "Hij zorgde ervoor dat ik me het mooiste meisje ter wereld voelde."
Maar dat gevoel was snel verdwenen. "Hij vernederde me, schold me uit, kleineerde me. Na een tijdje was er niets over van mijn zelfvertrouwen." Toch duurde de relatie nog vier jaar. Toen ze haar partner uiteindelijk verliet, bleef hij haar lastigvallen.
Rode vlaggenZe verhuisde naar honderden kilometers verderop om bij haar man weg te komen en vroeg een contactverbod aan. In een opvanghuis voor vrouwen en kinderen leerde ze dat ze te maken had met 'intieme terreur': het soort ernstig huiselijk geweld waarbij sprake is van controle en dwang.
"Intimidatie, bedreigingen, manipulatie, gebroken beloftes, agressie in het verkeer, micromanagen, je niet laten studeren of je rijbewijs halen, je spullen vernielen, je isoleren van vrienden en familie, al je geld uitgeven, schulden in jouw naam maken, je laten smeken om geld of eten, je uitschelden en aan je haren trekken", leest Jones op van een lijst met 'rode vlaggen' die ze in het opvanghuis kreeg. Ze kon alles afvinken.
177.000 gevallen per jaarHuiselijk geweld komt vaak voor in Nieuw-Zeeland. Ruim de helft van alle vrouwen in Nieuw-Zeeland heeft weleens te maken met fysiek, psychisch of seksueel partnergeweld. Volgens cijfers van de politie werden in 2023 meer dan 177.000 gevallen van huiselijk geweld gemeld, op een bevolking van vijf miljoen.
Dat is een toename van 49 procent sinds 2017. Maar dat is slechts een fractie van het werkelijke aantal, zegt Ang Jury, CEO van de organisatie Women's Refuge New Zealand. "Volgens onderzoek wordt slechts zo'n 30 procent van de gevallen aangegeven. Dat is schrikbarend weinig", zegt ze aan de telefoon.
Jury heeft wel een idee van wat de oorzaken zijn. "We leven in een seksistische wereld. Veel mensen houden vast aan traditionele opvattingen over de plek van vrouwen in het systeem." Vooral tijdens periodes van crisis komt huiselijk geweld vaker voor. "Sinds de coronapandemie is armoede toegenomen. We hebben veel daklozen en te weinig adequate huisvesting. Ook is de toegang tot geestelijke gezondheidszorg en drugs- en verslavingszorg beperkt. Dat heeft allemaal invloed op het aantal gevallen van huiselijk geweld."
Archaïsche wettenHulpverlener Rachel Williams van het Hutt Women's Refuge opvanghuis weet nog goed hoe Jones eraan toe was toen ze voor het eerst binnenkwam. "Ze was gebroken", zegt ze. Het duurde even voordat Jones zover was dat ze een scheiding wilde aanvragen. Maar dat kon niet zomaar. Volgens de Nieuw-Zeelandse wet wordt een aanvraag voor een echtscheiding namelijk pas na twee jaar in behandeling genomen.
Dat geldt ook als er sprake is van huiselijk geweld. "Dat betekent voor veel vrouwen dat hun partner controle blijft hebben over hun leven, zelfs al wonen ze niet meer samen", zegt Williams. "Doordat ze verplicht twee jaar getrouwd moeten blijven, kan hun partner misbruik van hen blijven maken."
Jones kon niet geloven dat het zo lang duurde voordat ze voorgoed verlost zou zijn van haar ex. "Dit zijn archaïsche wetten die al veertig jaar niet aangepast waren. Ik wilde daar verandering in brengen, zodat ik sneller kon scheiden", zegt ze. Ze stelde een petitie op die al gauw meer dan 5000 handtekeningen ophaalde.
Samen met hulpverlener Williams ontmoette ze een parlementslid dat zich hard maakte voor haar zaak. Ondanks brede steun duurde het vier jaar voordat de wetswijziging unaniem werd aangenomen in het parlement. De twee jaar wachttijd voor een scheiding geldt nog steeds, maar er wordt een uitzondering gemaakt voor slachtoffers van huiselijk geweld die een contactverbod hebben afgedwongen.
Het was te laat voor Jones, die wegens vertragingen in totaal drie jaar op haar scheiding moest wachten. "Maar tegen die tijd ging het niet meer alleen om mij. Ik wilde ervoor zorgen dat niemand meer hoeft mee te maken wat ik heb meegemaakt." Ze is trots op de wet, die in de volksmond dus Ashleys wet wordt genoemd. "Als je me vier jaar geleden had verteld dat de wet mijn naam zou krijgen, had ik je niet geloofd. Dit gaat de geschiedenisboeken in."