VS zoekt Rusland op ten koste van NAVO en Kyiv: 'Trump maakt dingen kapot'
De regering-Trump bestempelt Zelensky van Oekraïne tot dictator en zegt nog voordat er onderhandelingen zijn begonnen dat Oekraïne alle door Rusland bezette gebieden moet opgeven. Ook stelt Washington dat Europese landen zelf een eventueel bestand moeten handhaven, zonder dat ze direct bij onderhandelingen tussen Rusland en de VS zijn betrokken.
De aanpak van president Trump is een draai van 180 graden ten opzichte van het beleid van zijn voorganger Biden. Het is volgens experts ongekend dat een Amerikaanse president zo openlijk Rusland probeert te paaien, ten koste van NAVO-bondgenoten. Zelfs al is nog onduidelijk in hoeverre er sprake is van harde toezeggingen aan Moskou of dat het meer sweet talk is van Trump, die graag deals sluit.
Het contrast wordt benadrukt door het feit dat de Russisch-Amerikaanse betrekkingen onder Biden tot een dieptepunt waren gedaald. "We zijn in een whiplash bijna terug naar normale betrekkingen gegaan", beschrijft Davis Ellison. Hij is defensieanalist bij de Haagse denktank HCSS en werkte drie jaar bij de NAVO.
'Zwaarste crisis'"We lijken een punt te hebben bereikt dat de VS meer toezegt aan Rusland dan aan Europa." Ellison benadrukt dat de NAVO meerdere dieptepunten heeft doorgemaakt in bijna acht decennia, "maar dit is de zwaarste crisis van allemaal".
Oud-Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn vindt dat Trump de militaire alliantie verzwakt met zijn uitspraken. "Voor Poetin is duidelijk geworden dat wij als Europa niet meer op Amerika kunnen rekenen, zo zal dat worden opgevat in Rusland. We wisten dat Trump kritisch was op Oekraïne, maar dat op deze manier alles uit handen wordt gegeven nog voordat de onderhandelingen zijn begonnen, heeft ons overrompeld."
Trump heeft er belang bij NAVO-leden te laten schrikken door met Poetin aan te pappen. Op deze manier zijn Europese landen sneller geneigd meer geld uit te geven aan defensie, waar de president ook bij zijn vorige termijn steeds op heeft aangestuurd. Ook toen dreigde Trump regelmatig uit het bondgenootschap te stappen maar heeft dat niet gedaan.
Overigens is het niet de eerste aanvaring van het Witte Huis met Europese leden van de alliantie. "President George W. Bush had bijvoorbeeld helemaal niets met de NAVO en probeerde Amerikaanse troepen terug te trekken uit Europa."
Veiligheidsexpert William Alberque (Stimson Center) werkte destijds als NAVO-functionaris in het Pentagon en herinnert zich de ruzie van Washington met Frankrijk en Duitsland, die tegen de Amerikaanse invasie van Irak (maart 2003) waren.
Zware tijd voor Europa"Bush' minister van Defensie Rumsfeld bestempelde Frankrijk en Duitsland als 'Oud Europa' en probeerde ze opzij te zetten. Ook dat was een zware tijd voor Europa." Volgens Alberque komt ongeveer om de twintig jaar een Amerikaanse president aan de macht die een meer isolationistische koers vaart. "Het is makkelijk om naar Trump te wijzen, maar hij bespeelt de media veel slimmer dan Bush."
Volgens Berlijn gaat de vergelijking met Bush echter niet op. "Trump gaat als een olifant door de porseleinkast en maakt dingen kapot. De gesprekken tussen Rusland en de VS zijn helemaal geen vredesonderhandelingen over Oekraïne. Ze zijn puur bedoeld om de betrekkingen met elkaar te herstellen en over en weer investeringen te doen."
Escalatie voorkomenDat de twee grootste kernwapenmachten ter wereld weer met elkaar praten is volgens Ellison wel een positieve ontwikkeling, goed om onbedoelde escalatie te voorkomen. Analisten zeiden al dat Biden achteraf gezien meer had moeten inzetten op diplomatie om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Maar in tegenstelling tot Trump heeft Biden Oekraïne niet voor de bus gegooid, zoals Ellison, Alberque en Berlijn het omschrijven.
"Het werkt niet als twee grootmachten een akkoord sluiten boven ieders hoofd", zegt analist Ellison. "Zo'n bestand zal juist de bron van komende instabiliteit zijn."
'Echte onderhandelingen'Zelensky heeft al aangegeven dat Oekraïne niets ondertekent zonder dat het land aan de onderhandelingstafel zit. Overigens heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio gezegd dat zowel Europa als Oekraïne bij "echte onderhandelingen" aanwezig mag zijn, al is het onduidelijk wat hij daaronder verstaat.
Alberque sluit af met de observatie dat elke Amerikaanse president sinds de Koude Oorlog aan het begin van zijn termijn de dialoog heeft gezocht met Rusland. "Er wordt gehoopt op een deal, maar onder Poetin is steeds duidelijk geworden dat zijn belangen niet genoeg overlappen met die van de VS."