Aggregator

De leden van het kabinet zijn voor het eerst sinds hun vakantie bij elkaar. Onder leiding van premier Schoof hebben de ministers en staatssecretarissen in het Catshuis in Den Haag een informele bijeenkomst, die als een 'startberaad' wordt gezien.

Er is geen formele agenda en er worden ook geen besluiten genomen. De sessie is ook bedoeld als een soort cursusdag. Naar verluidt worden er onder leiding van ambtenaren "realistische, fictieve casussen" besproken.

De komende tijd wordt het druk voor de bewindslieden: vrijdag is voor het eerst in weken weer een officiële vergadering van het kabinet. Ook dat gebeurt in het Catshuis. Tot de vakantie werd de ministerraad altijd gehouden in de Trêveszaal, maar vanwege de renovatie van het Binnenhof kan dat niet meer. Voorlopig vergaderen de bewindslieden dus in het Catshuis, de ambtswoning van de premier.

Begroting en regeerprogramma

Traditioneel buigt het kabinet zich in augustus over de voorbereiding van de begroting, die op Prinsjesdag, de derde dinsdag in september, wordt gepresenteerd. Dat gebeurt ook dit jaar, maar daar is deze keer nog iets bij gekomen: de bewindslieden moeten ook nog een 'regeerprogramma' schrijven. Dat is bedoeld om het 'hoofdlijnenakkoord' uit te werken, dat de coalitiepartijen PVV, VVD , NSC en BBB in mei hebben gesloten.

Ambtenaren hebben de afgelopen weken gewerkt aan de voorbereiding van dat programma en de ministers moeten het nu gaan uitwerken. Het is de bedoeling dat het regeerprogramma begin september wordt gepresenteerd, nog voor Prinsjesdag dus.

Bij de voorbereiding van de begroting is nu al duidelijk dat het kabinet met een aantal financiële tegenvallers te maken heeft, die in de miljarden lopen: het gaat dan onder meer om de compensatie die de staat aan vermogenden moet bieden die te veel belasting hebben betaald (naar aanleiding van de zogenoemde 'box 3-uitspraak van de Hoge Raad' in juni) en het extra geld dat wordt uitgetrokken voor de afhandeling van de toeslagenaffaire (de 'methode-Laurentien').

Verder is er een gat op de begroting ontstaan, doordat de Kamer een bezuiniging op Volksgezondheid heeft teruggedraaid. De staat heeft ook nog een strop doordat de verkoop van het Duitse deel van netbeheerder Tennet aan de Duitse overheid niet doorgaat. Daar staat tegenover dat er ook wat financiële meevallers zijn: door personeelstekorten is een deel van het begrote geld op de plank blijven liggen.

Centraal Planbureau

Vrijdag komt het Centraal Planbureau (CPB) met het concept voor de Macro Economische Verkenning. Daarin geeft het CPB een voorlopige raming van de economische groei en van bijvoorbeeld koopkracht, begrotingstekort en werkloosheid.

Die raming geldt als een van de belangrijke uitgangspunten waar het kabinet rekening mee moet houden bij het opstellen van de begroting.

Het Oekraïense leger gaat de bewegingsvrijheid beperken van de bevolking in de regio Soemy, die grenst aan de Russische provincie Koersk. Mensen mogen zich niet begeven in een bufferzone van twintig kilometer vanaf de grens. Volgens de Oekraïense autoriteiten is dat nodig, omdat de gevechten in het grensgebied steeds heviger worden.

Vanochtend vroeg werd de regio getroffen door Russische luchtaanvallen. De aanval raakte een elektriciteitskabel en een gasleiding, waardoor een deel van de stad Soemy al enkele uren zonder gas en elektriciteit zit.

Rusland heeft het aantal aanvallen op de regio de afgelopen dagen opgevoerd, nadat Oekraïense strijdkrachten vorige week begonnen met een inval in het aangrenzende Koersk.

Gisteren stelde de Oekraïense president Zelensky dat zijn troepen inmiddels zo'n 1000 vierkante kilometer grondgebied in Rusland hebben bezet. Of dat klopt valt niet onafhankelijk te verifiëren.

Denktank Institute for the Study of War, die zich baseert op openbare bronnen en berichtgeving van Russische militaire bloggers, schatte de Oekraïense terreinwinst gisteren op bijna 800 vierkante kilometer.

Impact op burgers

Ondertussen gaan de gevechten in de regio door. Rusland meldde vanochtend twaalf drones uit de lucht te hebben gehaald in de grensregio bij Koersk. Oekraïne claimt 38 drones te hebben neergehaald in verschillende Oekraïense regio's.

De mensenrechtencommissaris van de Verenigde Naties zegt zich zorgen te maken over de impact die de recente militaire ontwikkelingen in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland zal hebben op burgers.

"Waar militaire operaties ook plaatsvinden, door welke partij dan ook, moet de bescherming van burgers in overeenstemming met het internationaal humanitair recht de hoogste prioriteit hebben", zei een woordvoerder op een persconferentie.

Afleidingsmanoeuvre

Sommige analisten vermoeden dat Oekraïne heeft besloten om de grens over te steken om Russische troepen af te leiden van hun belangrijkste offensieven in het oosten van Oekraïne.

Het zwaartepunt van de Russische militaire inspanning ligt nu bij het stadje Pokrovsk in de Donbas, een belangrijk logistiek steunpunt van de Oekraïners, dat de Russen tot op twintig kilometer zijn genaderd.

Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft volgens persbureau RBC gezegd dat Oekraïne geen interesse heeft om het Russische grondgebied in te lijven. De Oekraïense militairen zouden de grens alleen zijn overgestoken omdat Rusland vandaaruit aanvallen uitvoert.

De woordvoerder zegt dat de inval ook de Oekraïense militairen op andere plekken aan de frontlinie helpt. "Het voorkomt dat Rusland extra troepen naar de regio Donetsk kan sturen en compliceert de militaire logistiek."

AMD had vorig kwartaal een marktaandeel van 23 procent in desktop-cpu-leveringen. Dat meldt onderzoeksbureau Mercury Research. Dat is iets minder dan een kwartaal eerder. AMD's aandeel in de servermarkt ligt juist op zijn hoogste punt in decennia.

Mensen die tijdelijk meer dan een ton op hun bankrekening hebben staan, bijvoorbeeld omdat ze hun huis hebben verkocht of verzekeringsgeld hebben gekregen, worden binnenkort beter beschermd. Volgende maand breidt De Nederlandsche Bank (DNB) de noodpot voor spaarders uit.

Rekeninghouders kunnen bij een faillissement van hun bank maximaal 100.000 euro terugkrijgen. Maar wie tijdelijk meer dan dit bedrag op de bankrekening had staan, bijvoorbeeld vanwege de koop of verkoop van een woning, was bovenop de standaardbescherming van een ton nog eens extra beschermd voor 500.000 euro.

Het geld was tot drie maanden na de storting beschermd, maar dat wordt vanaf 1 september zes maanden. Als je bijvoorbeeld op 1 januari 300.000 euro krijgt gestort voor de verkoop van een huis, dan is het geld tot 1 juli veilig. Mocht de bank voor 1 juli failliet gaan, dan krijg je je geld terug, na 1 juli niet meer.

Ook pensioen of ontslagvergoeding

Vanaf 1 september geldt die extra beschermingsregeling ook voor andere situaties. Bijvoorbeeld als je je pensioen, een ontslagvergoeding of een levensverzekering hebt gekregen. Ook is de regeling nu van toepassing voor slachtoffers van misdrijven of een onterechte veroordeling.

De vergoeding komt uit het zogenoemde depositogarantiefonds. Dat is een door banken gevulde geldpot waaruit spaarders geld krijgen als een bank failliet gaat. Die pot werd onlangs verhoogd naar 5 miljard euro.

De laatste keer dat het depositogarantiefonds werd gebruikt was twee jaar geleden. Toen viel de Russische Amsterdam Trade Bank om. Uiteindelijk kregen 23.000 rekeninghouders van de bank toen hun geld terug. Er werd voor ruim 630 miljoen euro gecompenseerd.

(Telecompaper) Huawei has started testing its own chip for artificial intelligence, the Ascend 910C, and could be close to launch, the Wall Street Journal reported...

Philips heeft twee nieuwe gebogen 34-inchmonitors aangekondigd: de 34B2U5600C en 34B2U6603CH. Beide modellen beschikken over een wqhd-resolutie van 3440x1440 pixels en zijn gericht op professionele gebruikers.

(Telecompaper) Fairphone has appointed Raymond van Eck its new CEO, succeeding Reinier Hendriks who has decided to pursue other opportunities...

Stichting Brein heeft een grote Nederlandstalige dataset offline gehaald. Deze bevatte volgens de stichting illegale kopieën van auteursrechtelijk beschermde werken en werd gebruikt voor het trainen van AI-modellen.

De voormalig premier van Bangladesh, Sheikh Hasina, is aangeklaagd voor de moord op de eigenaar van een supermarkt. Supermarkteigenaar Abu Sayeed werd volgens de aanklacht gedood bij gevechten tijdens de door studenten geleide opstand in juni. Hasina wordt verantwoordelijk gehouden voor het harde politieoptreden, waarbij met scherp werd geschoten op demonstranten.

Die keerden zich tegen een nieuw banenquotum, waarbij meer dan de helft van de overheidsbanen zou worden verdeeld onder bepaalde groepen. De demonstraties mondden uit in een breder protest, waarbij de betogers het aftreden eisten van Hasina. Daarbij kwamen ruim 300 mensen om. Hasina stapte uiteindelijk vorige week op en ontvluchtte vervolgens het land.

Naast Hasina zijn zes anderen aangeklaagd, onder wie de voormalig minister van Binnenlandse Zaken en hoge politiefunctionarissen. Het is de eerste aanklacht tegen de oud-premier, die volgt op de oproep van studenten om Hasina en haar aanhangers te berechten voor de moord op meer dan 300 mensen. Naar verwachting zullen er nog meer aanklachten volgen.

Nobelprijswinnaar als interim-leider

Hasina was met haar partij Awami League twintig jaar aan de macht, waarvan de laatste vijftien jaar onafgebroken. Sinds haar aftreden bestuurt een interim-regering het land. Donderdag werd Nobelprijswinnaar Mohammed Yunus beëdigd als interim-leider. In de interim-regering zitten ook twee leiders van het studentenprotest.

In de hoofdstad Dhaka vierden mensen vorige week het aftreden van Hasina:

Meer, veel meer bieden dan de vraagprijs voor een woning. Het was ooit een trend in populaire steden, maar heeft zich nu als een olievlek uitgebreid over het hele land, ontdekte huizensite Huispedia. Opmerkelijk, omdat het door de stijgende huizenprijzen steeds duurder is om een huis te kopen. Wie nu een huis koopt, betaalt daar gemiddeld 468.000 euro voor.

Aan dat overbieden kleven wel risico's, weet onderzoeker Marcel Warnaar van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). "Als je een woning koopt, maar daarna om de één of andere reden snel moet verkopen, dan is het de vraag of je het huis ook krijgt verkocht voor het bedrag waar je het voor hebt gekocht. In de gekte op de woningmarkt waar we nu in zitten, is dat waarschijnlijk wel het geval. Maar dat kan ook weer gaan veranderen", benadrukt hij.

Houd het hoofd koel, adviseert Vereniging Eigen Huis (VEH) woningzoekenden. "Laat je niet gek maken door een makelaar", zegt woordvoerder Hans André de la Porte. Volgens hem hebben vooral starters last van overbieden. "Starters moeten maximaal lenen. Naast een hypotheek moeten ze ook eigen geld gebruiken. Het gaat dan bijvoorbeeld om geld dat ze gereserveerd hadden voor meubilair."

De normen voor de hoogte van een hypotheek worden gebaseerd op de berekeningen van het Nibud. Die stelt dat er de laatste tijd meer geboden wordt op woningen omdat de lonen zijn gestegen. "Je ziet mensen de afgelopen tijd voor een maximale hypotheek gaan", zegt Warnaar. "Ze hebben door hogere lonen wat meer ruimte. Maar er komt ook heel veel eigen geld bij, al dan niet geschonken door ouders."

Geld van familie

Soms lenen starters ook geld van familieleden. Dat noemt Eigen Huis niet verstandig: "Daar waarschuwen we echt voor. Doe een stap terug als het te ver gaat."

André de la Porte attendeert kopers erop dat ze na de aankoop van een woning nog drie dagen bedenktijd hebben. "Een telefoontje of een e-mail volstaat om je contract te ontbinden. Je hoeft ook geen boete of andere kosten te betalen." Hoe vaak kopers zich terugtrekken is niet bekend. Er zijn daarover geen cijfers, zegt André de la Porte.

Een andere tip die de VEH aan kopers meegeeft, is het biedlogboek. Alle biedingen op woningen worden vastgelegd in dat logboek. "Als je dus wilt checken of het klopt wat een makelaar zegt, dan kun je vragen om het logboek in te zien."

Het nieuwe Nvidia GeForce RTX 4070-model verschijnt mogelijk later deze maand. Dat claimt het Chinese Board Channels. De nieuwe variant krijgt GDDR6-geheugen, terwijl de huidige RTX 4070 over GDDR6X-vram beschikt.

Vanaf november 2024 zijn Patreon-gebruikers op iOS verplicht om gebruik te maken van Apples in-appaankoopsysteem. Vanaf dat moment gaat 30 procent van de inkomsten uit nieuwe lidmaatschappen en aankopen naar Apple.

In het Groningse Baflo heeft vanmiddag een grote brand gewoed in een aardappelloods. Bij de uitslaande brand kwam veel rook vrij, die in de wijde omgeving te zien was. Inmiddels is de brand onder controle.

De brand brak vanochtend uit aan de Hogeweg. De brandweer had de brand enkele uren later onder controle en wist te voorkomen dat het vuur oversloeg naar panden die in de buurt stonden. De loods raakte door de brand vrijwel volledig verwoest.

Voor zover bekend is niemand gewond geraakt. "Iedereen heeft het pand op tijd kunnen verlaten", zegt een woordvoerder van de brandweer tegen RTV Noord.

Veel bekijks

Vanwege de rook was in de omgeving een NL-Alert verstuurd, waarin onder meer werd opgeroepen om uit de rook te blijven en ramen en deuren te sluiten. Diverse eenheden uit de regio werden opgeroepen om mee te helpen. Hoe de brand is ontstaan, is nog niet duidelijk.

Volgens een verslaggever van de regionale omroep trok de brand veel bekijks. "Zeker vijftig omstanders, die op afstand worden gehouden door de politie." De brandweer riep mensen op om niet te komen kijken bij de brand. "Geef de hulpdiensten de ruimte."

In Leeuwarden is de auto van burgemeester Buma vanochtend zwaar beschadigd geraakt bij een brand. De politie vermoedt dat sprake was van brandstichting.

De brandweer kreeg vanochtend rond 05.30 uur melding van de brand bij het huis van de burgemeester. Volgens Omrop Fryslân kostte het de brandweer de nodige moeite om het vuur in de hybride auto onder controle te krijgen.

De politie laat weten dat er aanwijzingen zijn dat de brand is aangestoken. De gemeente Leeuwarden bevestigt tegenover persbureau ANP dat het om de auto van de CDA-burgemeester gaat, maar wil verder niet veel kwijt over de brand.

"De burgemeester is, naast al het regelwerk dat bij de autobrand van vanochtend komt kijken, gewoon aan het werk vandaag", meldt een woordvoerder.

'Meteen 112 gebeld'

De autobrand werd vanochtend vroeg ontdekt door een buurtbewoner die onderweg was naar haar werk. "Ik liep naar het station en zag toen de brand", vertelt ze aan Omrop Fryslân. "Ik had de telefoon al in de hand en heb meteen 112 gebeld."

De brandende auto stond tegen de gevel van het huis aan. Nadat ze de hulpdiensten had gebeld probeerde de vrouw bij het huis en bij de buren aan te bellen. "Maar er deed niemand open en de buren ook niet. Op het moment dat ik had aangebeld, knalde de autoband. Toen ben ik maar snel naar de weg gelopen."

Toen de tweede autoband ontplofte, werden meer mensen wakker, zegt de vrouw. Even later was de brandweer er ook al. "Tegen die tijd kwam er heel wat warmte van de auto af."

Eerdere branden

Het is de tweede keer binnen een jaar dat een auto van een Friese politicus in brand is gestoken, schrijft Omrop Fryslân. Vorig jaar november werd de auto van toenmalig Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) in brand gestoken. Die wagen ging toen in vlammen op.

In juli werd brand gesticht in de woning van de Rotterdamse wethouder Faouzi Achbar (Denk). Daardoor werd de binnenkant van de woning vrijwel volledig verwoest. Achbar en zijn gezin waren op dat moment niet thuis.

Begin deze maand werd een 43-jarige man uit Rotterdam aangehouden op verdenking van meerdere brandstichtingen in de stad, waaronder de brand in de woning van de wethouder.

Op de A2 is zondag een verkeersruzie uit de hand gelopen. Volgens de politie botsten twee auto's aan het begin van de middag op elkaar op de snelweg bij Vianen. De bestuurders zijn daarna op de weg uit hun auto gestapt en kregen waarschijnlijk ruzie.

Een van hen stapte daarna weer in en reed de ander aan. Het slachtoffer, een 26-jarige man uit Venray, werd meegevoerd op de motorkap tot hij op de grond viel. De auto die de man aanreed is vervolgens doorgereden.

De Limburger werd snel geholpen door een ambulance in de buurt, maar de politie weet niet hoe het nu met hem gaat. De verkeersruzie was zondag al, maar vandaag pas is er door de politie informatie over gedeeld.

Getuigen en beelden gezocht

Over de bestuurder die de man aanreed is weinig bekend. De politie weet niet of het om een man of een vrouw gaat. Wel meldt de politie dat de auto van de verdachte een buitenlands kenteken had. De bestuurder wordt verdacht van poging tot doodslag.

De politie is op zoek naar getuigen van het ongeluk. Ook zoekt de politie camerabeelden van het ongeval, die mensen bijvoorbeeld met een dashboardcamera hebben gemaakt.

Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) wil dat een groep van 70 ambtenaren van premier Schoof op het Binnenhof blijft werken. Het ministerie van VRO heeft de Haagse burgemeester Van Zanen opnieuw om uitstel van de noodzakelijke verhuizing gevraagd.

De burgemeester vreest, op basis van allerlei rapporten van de brandweer voor een brand op het historische complex, waar al volop gebouwd wordt. Keijzer wil dat de ambtenaren er blijven tot het voorjaar van 2025, omdat ze bij de computers met staatsgeheimen moeten kunnen. Het blijkt nog niet gelukt om die computers aan te sluiten op een tijdelijke locatie.

Premier Schoof verhuist wel eind augustus naar een tijdelijke werkplek bij het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de Turfmarkt.

Het ministerie van Algemene Zaken (AZ) en het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) hebben al enige weken een openlijk conflict met burgemeester Van Zanen over hun vertrek. Als vergunningverlener bepaalt de gemeente wie waar mag werken in de stad. En Den Haag vindt het risico op brand op het Binnenhof zo groot dat uitstel van de verhuizing niet acceptabel is.

Complex

Als de harde deadline op 31 augustus verstrijkt en het Binnenhofcomplex niet leeg is, moet wekelijks een dwangsom van 100.000 euro per week worden betaald. De gemeente vindt dat het ministerie van AZ en het Rijksvastgoedbedrijf jarenlang de tijd hebben gehad om de verhuizing voor te bereiden. Drie jaar geleden vertrokken de Eerste en Tweede Kamer en de Raad van State van het Binnenhof. Maar in een hoekje van het complex zitten nog steeds de premier in het Torentje en zijn ambtenaren in het aangrenzende ministerie van Algemene Zaken.

De premier gaat dus wel weg, zei Schoof afgelopen weekend. Maar een groep ambtenaren kan nog niet weg vanwege de staatsgeheime ICT-voorzieningen die nog niet beschikbaar zijn op de tijdelijke huisvesting, zo staat in een brief aan de Tweede Kamer. Dat is nu het ministerie van Binnenlandse Zaken en dat wordt later het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, waar nog verbouwd wordt.

Keijzer, verantwoordelijk voor het Rijksvastgoedbedrijf en de renovatie van het Binnenhof, zegt dat de brandveiligheid op het ministerie van Algemene Zaken `"gewaarborgd blijft". Er is nog maar een beperkte groep, vindt zij, en "met alle genomen maatregelen" is de vluchtveiligheid volgens haar goed geregeld. Er worden ook extra brandwachten ingezet.

Nieuw voorstel

Het is nog onbekend of burgemeester Van Zanen dit nieuwe voorstel accepteert om de 70 ambtenaren toch te laten werken op het brandgevaarlijke Binnenhof. Binnen een paar dagen komt de gemeente Den Haag met een reactie.

Overigens zijn de ministerraden en de onderraden al verplaatst naar het Catshuis, de ambtswoning van de premier. Het is onmogelijk vanwege het kleine gebouw om daar alle ambtenaren van de premier heen te verhuizen. Een tijdelijke werkplek op het grasveld is jaren geleden al afgewezen door de gemeente Den Haag, omdat het gebouw de historische plek zou aantasten.

In het hele land is het nog volop zomer en vieren kinderen vakantie, behalve op Ameland. Daar gingen de basisscholen gisteren weer open, na vijf weken, in plaats van zes. De herfstvakantie duurt dan weer een week langer.

"Van vroeger uit is dit al zo", zegt Elisa de Jong, leerkracht op openbare basisschool 't Ienster in Ballum. Veel mensen kunnen in de zomer niet op vakantie omdat ze werken in de toerismesector, legt ze uit.

"In de herfst is het een stuk rustiger, dan loopt het hele eiland leeg omdat iedereen op vakantie gaat." De herfstvakantie van de Amelanders valt bovendien eerder dan die van de rest van Nederland, zodat de eilanders ook in het najaar toeristen kunnen ontvangen.

Op de andere Waddeneilanden houden de scholen wel vast aan de reguliere zomervakantie. Ook op Ameland is wel eens geprobeerd om dit in te voeren, "maar dan zijn er wel mensen die in opstand komen", zegt De Jong.

Veel ouders zijn er blij mee dat hun kinderen een week extra vakantie hebben in de herfst, zoals Vera van der Geest. Zij heeft twee kinderen op 't Ienster, en doet de planning bij een bedrijf dat zo'n zestig vakantiehuizen verhuurt op Ameland.

"Ik zorg dat de schoonmakers op het juiste moment op de juiste plek zijn. En soms moeten er klusjes worden gedaan in een huis; dat moet dan ook worden ingepland. Met 55 huizen en meerdere wisseldagen in de week is dat best een puzzel." Haar man werkt bij de veerdienst, dus ook hij is extra druk in de zomer.

Topdrukte

Lang op vakantie gaan in de zomermaanden zit er dus niet in. Van der Geest en haar collega's gaan hooguit om beurten een weekje weg. "Daarom is het wel prettig dat we twee weken hebben in de herfst. Meestal gaan we dan langer weg, vorig jaar gingen we bijvoorbeeld vliegen."

Ook Barend Willem Nobel, vader van zoon Kick (9), is in de zomer de hele dag in touw. Hij is eigenaar van Hotel Restaurant Nobel, een familiebedrijf waar hij zijn eigen likeur Nobeltje verkoopt. "Die is nu ook bekend in Nederland, mede dankzij het toerisme."

"Het is nu topdrukte, maar we zijn heel blij met de gasten op het eiland", zegt Nobel. "Zonder de gasten is er hier geen welvaart. In de zomer zijn we dus heel druk. En over zes weken heeft Kick herfstvakantie. Dat is super, dan gaan we naar Ibiza."

Perfect zwemweer

De eerste schooldag voor de leerlingen van 't Ienster was gisteren bloedheet, en ook vandaag is het nog erg warm: perfect zwemweer. Maar volgens leerkracht De Jong vonden de kinderen het niet zo erg om weer te beginnen.

"Je merkt dat ze het ook wel fijn vinden om weer naar school te gaan, dat geeft wat structuur", zegt De Jong. "En het is natuurlijk ieder jaar weer spannend: een nieuwe groep, een nieuwe plek in de klas."

Smartphonemaker Fairphone heeft Raymond van Eck aangesteld als nieuwe ceo. Hij wordt de derde ceo van Fairphone binnen iets meer dan een jaar. Van Eck was tot vorig jaar ceo van Youvia.

Auteursrechtenorganisatie Stichting Brein heeft een Nederlandse dataset, een verzameling data, offline gehaald die bedoeld was om kunstmatige intelligentie (AI) mee te trainen. Het is volgens de organisatie de eerste keer dat dit in Nederland gebeurt.

Brein spreekt zelf van een "grote dataset" die volgens de organisatie bestaat uit illegale kopieën van tienduizenden boeken, miljoenen regels uit nieuwsartikelen van websites zoals Nu.nl en ondertitels van talloze films en tv-series uit illegale bron. Directeur Bastiaan van Ramshorst zegt ook te weten wie de maker is, maar kan dat vanwege privacyredenen niet zeggen.

Gebruik dataset

De dataset is bedoeld om een zogeheten taalmodel te trainen, in jargon heten deze large language models. De maker van de dataset heeft aan Brein schriftelijk beloofd deze niet meer te gebruiken en heeft ook informatie gegeven over wie deze heeft ontvangen. De stichting kijkt nu of de data ook daadwerkelijk door AI-modellen zijn gebruikt. Als dat het geval is worden partijen hierop aangesproken.

Materiaal dat inbreuk maakt op auteursrecht is een groot probleem bij het trainen van AI. Onlangs bleek nog uit onderzoek van de NOS dat het er sterk op lijkt dat werken van Nederlandse beeldmakers zonder hun toestemming zijn gebruikt voor het trainen van bekende AI-afbeeldinggeneratoren, waaronder DALL-E en Midjourney.

In de VS loopt er op dit moment een rechtszaak tussen The New York Times en OpenAI, de maker van ChatGPT. De krant beschuldigt het bedrijf ervan zonder toestemming massaal krantenartikelen te hebben gebruikt voor het trainen van AI. OpenAI vindt het gebruiken van de data geoorloofd.

Het militaire regime in Myanmar verliest steeds meer terrein aan verschillende verzetsgroepen in het land. Vorige week veroverde de National Democratic Alliance Army (MNDAA) nog een belangrijke militaire basis in Lashio, de grootste stad van de deelstaat Shan.

Dat betekent voor het leger ook het verlies van de controle over een belangrijke handelsroute. Daarom zou het volgens analisten wel eens de meest vernederende nederlaag tot nu toe kunnen zijn voor de junta.

Sinds het leger in 2021 de democratisch gekozen regeringsleider Aung San Suu Kyi aan de kant zette, woedt er een bloedige oorlog tussen de militaire machthebbers en verschillende verzetsgroepen. Met bruut geweld tegen de burgerbevolking weet het regime stand te houden, maar een coalitie van prodemocratische milities en gewapende etnische groepen boekt al maandenlang overwinning op overwinning.

Naar schatting was meer dan 60 procent van het land al niet meer in handen van de junta vóórdat Lashio werd ingenomen, al had de junta nog grip op de belangrijkste steden en handelsroutes. En dus is de overname van Lashio belangrijk voor de verzetsgroepen. De stad, die in 2009 nog 109.000 inwoners telde, leidt naar de belangrijkste handelsgrenspost over land tussen Myanmar en China.

Correspondent Mustafa Marghadi kon mee met de gewapende oppositie en zag het effect van het conflict op de bevolking:

Controle over Lashio betekent dat die verbinding wordt verbroken. Daar komt bij dat verzetsgroepen steeds grotere delen van de grensregio's met Bangladesh en China in handen krijgen. Zo wordt het drijven van handel over land langzaamaan moeilijker voor de junta.

Het leger had veertien regionale commandocentra in Myanmar. Met de overname van die in Lashio verliest de junta voor het eerst zo'n militaire basis sinds het uitbreken van de strijd. In de westelijke deelstaat Rakhine wint de etnische strijdgroep Arakan Army terrein. Het nadert daar het regionale commandocentrum van de junta.

Strijd om Maundaw

Het Arakan Army speelt een belangrijke rol in de strijd tegen de junta. Het heeft een groot deel van de deelstaat in handen en is verwikkeld in een bloedige strijd om de tactisch belangrijke stad Maungdaw, waar vooral Rohingya wonen.

Dat is een moslimminderheid die al decennialang gediscrimineerd en vervolgd wordt in het overwegend boeddhistische Myanmar. Net als het leger wordt het Arakan Army beschuldigd van grove mensenrechtenschendingen.

In mei kwamen berichten naar buiten over tienduizenden Rohingya die door het Arakan Army zouden zijn verdreven, waarna hun dorpen werden platgebrand. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch stelt in een rapport dat het erop lijkt dat Rohingya opzettelijk werden uitgekozen als doelwit.

"Beide partijen gebruiken haatdragende taal, aanvallen op burgers en massale brandstichting om mensen uit hun huizen en dorpen te verdrijven, wat doet denken aan etnische zuivering", schrijft Elaine Pearson, directeur Azië bij Human Rights Watch.

Hoe het eraan toegaat in Rakhine is moeilijk vast te stellen. Er werken nauwelijks journalisten en de junta heeft de communicatiemogelijkheden flink beperkt. Afgelopen vrijdag meldde Artsen zonder Grenzen dat het aantal Rohingya dat naar Bangladesh wist te vluchten en medische hulp nodig heeft flink is toegenomen. Meer dan 40 procent van die gewonden zijn vrouwen of kinderen.

Dat bericht verscheen niet lang nadat er video's begonnen te circuleren op X van tientallen dode lichamen die verspreid lagen naast de rivier de Naf, de natuurlijke grens tussen Myanmar en Bangladesh.

Rohingya zitten vast

Wat er precies is gebeurd is niet onafhankelijk te verifiëren. Overlevenden zeggen tegen Artsen zonder Grenzen dat mensen werden aangevallen met drones, toen ze de rivier probeerden over te steken om te vluchten naar Bangladesh.

Ooggetuigen vertellen aan persbureau Reuters dat er meer dan 200 mensen zijn omgekomen, andere bronnen spreken tegenover AP van 150 doden. Het Arakan Army en de junta beschuldigen elkaar van de aanval, maar Myanmarese mensenrechtenorganisaties en ooggetuigen houden het Arakan Army verantwoordelijk.

Paul Brockmann coördineert vanuit Amsterdam de projecten van Artsen zonder Grenzen in Myanmar, en staat in nauw contact met zijn collega's die de gewonde Rohingya behandelden. Dat grote groepen Rohingya überhaupt nog de grens proberen over te steken, bewijst volgens hem hoe nijpend de situatie is. "Bangladesh wil eigenlijk geen Rohingya ontvangen, en om bij de grens te komen moeten ze eerst een gebied doorkruisen waar ze niet vrij mogen bewegen", zegt Brockmann.

"Rohingya vrezen voor een tweede genocide, en dat lijkt dat mij geen onterechte angst", vervolgt hij. "De wereld lijkt de crisis te zijn vergeten en vluchten naar Bangladesh wordt steeds moeilijker. De Rohingya zitten vast."