Aggregator

De rechtbank in Den Haag heeft twee Pakistanen die hun volgelingen opriepen om PVV-leider Geert Wilders te vermoorden veroordeeld tot celstraffen van veertien en vier jaar.

De zwaarste straf, conform de eis van het Openbaar Ministerie, is voor de 56-jarige geestelijk leider Muhammad Ashraf Asif Jalali. De andere veroordeelde is de 29-jarige Saad Hussain Rizvi, leider van de extremistische partij Tehreek-e-Labaik Pakistan (TLP).

De rechtbank vindt het aannemelijk dat de volgelingen van Jalali zijn oproepen serieus namen. De religieus leider deed zijn uitlatingen ook in het Engels en richtte zich daarbij op een internationaal publiek. De rechtbank ziet die oproepen als een misdrijf met een terroristisch oogmerk.

Rizvi werd deels vrijgesproken van een misdrijf met een terroristisch oogmerk. Er zijn onvoldoende aanknopingspunten gevonden waaruit duidelijk werd dat dit Rizvi's doel was, zegt de rechtbank. Daarom wordt Rizvi veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar. Het OM had zes jaar geëist.

Geen uitleveringsverdrag

Zowel Jalali als Rizvi was niet in de rechtszaal aanwezig. Nederland heeft geen uitleveringsverdrag met Pakistan, waardoor het land ook niet verplicht is om de twee uit te leveren aan Nederland. De kans dat ze hun straf uitzitten is dus klein. Wilders zelf was wel aanwezig in de rechtbank.

Wilders kondigde in 2018 aan een cartoonwedstrijd in de Tweede Kamer te willen houden, waarbij mensen 10.000 dollar konden winnen met een spotprent over de profeet Mohammed. De wedstrijd leidde in de islamitische wereld, met name in Pakistan, tot veel verontwaardiging.

Pakistan heeft heel strenge wetgeving op het gebied van godslastering. Voor de extremistische partij TLP is het tegengaan van godslastering een belangrijk speerpunt. Wilders kreeg te maken met meerdere doodsbedreigingen en blies de wedstrijd af.

Eerdere veroordeling

In een soortgelijke zaak werd de Pakistaanse oud-cricketspeler Khalid Latif vorig jaar in Nederland bij verstek veroordeeld tot een celstraf van twaalf jaar. Hij werd schuldig bevonden aan een poging tot uitlokking van moord op Wilders, opruiing en bedreiging en kreeg twaalf jaar cel. Latif is niet uitgeleverd aan Nederland.

Na de veroordeling van Latif uitte Rizvi zich lovend over Latif. Ook Rizvi heeft een groot bereik van miljoenen mensen, zegt de rechtbank. Een "niet onaanzienlijk" deel van de TLP-aanhang is volgens de rechtbank bereid geweld te gebruiken, wat de gevolgen van de oproepen van Rizvi groot maakt.

De veroordeelden kunnen nog in hoger beroep gaan.

'Belangrijk signaal'

Wilders kwam zelf niet aan het woord tijdens de rechtszitting. Na afloop zei hij tevreden te zijn en noemde hij het vonnis "pure winst". "Ik hoop nu dat de Nederlandse regering ook alles in het werk zal stellen om ervoor te zorgen dat de betrokkenen hun straf ook zullen uitzitten."

Makkelijk zal dat niet worden, erkende de PVV-leider. "Los daarvan is het wel een belangrijk signaal, ook internationaal, dat het uitspreken van een fatwa over een parlementariër niet onbestraft blijft, zei Wilders.

Een fatwa is een juridisch advies in de islam en kan normaliter alleen worden uitgesproken door een hoge islamitische wetsgeleerde. Een fatwa is niet per definitie bindend, maar een moslim kan het wel als een heilige plicht zien de fatwa uit te voeren. Fatwa's kunnen ook doodvonnissen zijn.

De eredivisiewedstrijd Ajax tegen FC Utrecht in de Johan Cruijff Arena gaat zondag niet door. Dat heeft de bestuurlijke driehoek van Amsterdam (burgemeester, politie en Openbaar Ministerie) besloten vanwege de aangekondigde politieacties.

"De veiligheid van de spelers, supporters en de openbare orde in de stad kunnen niet gegarandeerd worden zonder de belangrijke inzet van de politie", laat de gemeente weten. De gemeente zegt begrip te hebben voor de politieacties, maar betreurt het wel dat Ajax nu opnieuw wordt getroffen.

Ook de optie om zonder publiek te spelen is volgens de gemeente besproken. "Maar ook daarbij is het risico op ongeregeldheden en onveilige situaties te groot en onverantwoord om te nemen zonder mogelijke inzet van politie." Er wordt verwezen naar Ajax-Utrecht afgelopen maart, waarbij provocatie tussen de supportersgroepen uit de hand liep en de mobiele eenheid nodig was.

Ajax baalt er vreselijk van, zegt de club in een reactie. Volgens de Amsterdamse voetbalclub had de wedstrijd ook zonder politie kunnen doorgaan, "met aanvullende maatregelen en goede afspraken tussen de beide clubs en supporters".

Vroegpensioen

Al maanden voeren politiebonden actie voor een betere vroegpensioenregeling. De huidige regeling loopt volgend jaar af, en bovendien zijn de bonden niet tevreden met de inhoud ervan. Vorige week kondigden ze aan dat bij Ajax-FC Utrecht geen politie aanwezig zou zijn.

Ook de eredivisiewedstrijd tussen Feyenoord en Ajax in Rotterdam sneuvelde twee weken geleden vanwege de aangekondigde acties. Daar zouden alleen fans van de thuisclub in het stadion zitten, maar toch vond burgemeester Aboutaleb dat "de veiligheid voor de spelers, maar ook voor het publiek, zonder inzet van de politie onvoldoende kan worden gewaarborgd". Deze wedstrijd is verplaatst naar 30 oktober.

2 miljoen per week

De werkonderbreking bij Ajax-FC Utrecht is de zesde politieactie bij eredivisiewedstrijden. Politie in Actie zegt dat de acties onverminderd doorgaan als er onvoldoende zicht is op een doorbraak in het conflict over het vroegpensioen. Ook andere acties lopen nog; sinds mei schrijft de politie bijvoorbeeld minder bekeuringen uit. De waarde van alle niet-uitgeschreven bekeuringen schat de organisatie op 1,5 á 2 miljoen euro per week.

Ook in andere sectoren wordt actiegevoerd voor een betere regeling voor vervroegd uittreden. Vandaag hebben schoonmakers in heel Nederland het werk neergelegd, zoals het schoonmaakpersoneel op Schiphol. Ook onder schoonmaakpersoneel in de trein, bij het streekvervoer, in de bouw en de industrie zijn deze week werkonderbrekingen aangekondigd.

'Elke drie jaar opnieuw'

Vorige week legde minister Van Hijum van Sociale Zaken een voorstel op tafel. Het ging volgens vakbond FNV opnieuw om een tijdelijke regeling, met onder meer een inkomensgrens in de vroegpensioenregeling, een maximum van 15.000 mensen dat de regeling in mag stromen en een driejaarlijkse herziening. De bonden pleiten juist voor een permanente en structurele regeling. "Zo krijgen we elke drie jaar deze onrust opnieuw", reageerde de bond.

Minister Klever (Ontwikkelingshulp) trekt drie miljoen euro uit voor de bestrijding van het mpox-virus in Afrika. Het geld gaat naar de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die er vaccinatiecampagnes mee kan opzetten.

Klevers collega Agema (Volksgezondheid), ook van de PVV, is tot nu niet van plan Nederlandse vaccins naar Afrika te sturen, omdat ons land de huidige voorraad van 100.000 vaccins volgens haar niet kan missen. Het RIVM adviseerde Agema om juist wel een deel van de pokkenvaccins naar Afrika te sturen om de uitbraak in te dammen.

Ook een meerderheid van de Tweede Kamer vindt dat er vaccins gestuurd moeten worden naar landen waar het virus heerst. Agema zei vorige week nog dat ze er nog steeds geen voorstander van is, maar dat ze bereid is de Kamer te volgen.

Sneller opsporen

Volgens minister Klever zijn vaccins belangrijk, "maar er is meer nodig om de vaccins ook bij de mensen te krijgen die ze het hardst nodig hebben." Daarom helpt ze de WHO financieel met het vaccineren van risicogroepen en het sneller opsporen van uitbraken in Afrika. "Zo helpen we voorkomen dat het virus zich verder verspreidt."

De WHO heeft een plan opgesteld om de mpox-epidemie in Afrika in te dammen. Er wordt gewerkt aan transport van vaccins, meer testcapaciteit en het trainen van personeel.

Een proef waarbij boa's handhaven op seksuele straatintimidatie in de gemeente Utrecht heeft tot dusver maar één keer geleid tot een proces-verbaal. Wel is er een toename in het aantal meldingen van seksuele intimidatie op straat, meldt het gemeentebestuur.

Sinds 1 juli is het maken van seksueel intimiderende opmerkingen op straat, in winkels en op sociale media landelijk strafbaar en kunnen slachtoffers aangifte doen. Op dezelfde datum begon Utrecht met een pilot waarbij een aantal speciaal getrainde boa's de bevoegdheid heeft om bij het zien of horen van seksuele straatintimidatie een proces-verbaal op te stellen.

Tijdens de pilot, die tot juli 2025 loopt, wordt gekeken hoe de handhaving verloopt en hoe effectief die is. Het doel is om daders op heterdaad te betrappen. Boa's die seksuele intimidatie waarnemen, kunnen dan een proces-verbaal opstellen. Vervolgens gaat de zaak naar het Openbaar Ministerie en kijkt een rechter ernaar.

Meer meldingen van seksuele intimidatie op straat

De gemeente zegt dat de afgelopen twee maanden flink meer meldingen van straatintimidatie zijn binnengekomen dan de maanden ervoor en dan dezelfde periode vorig jaar.

In juli en augustus ging het om respectievelijk 35 en 30 meldingen, in mei en juni waren dat er 9 en 14. De toename valt volgens de gemeente mogelijk te verklaren door de publieke aandacht voor de nieuwe wet.

Grensgevallen

Sinds de start van de proef zijn er vijf acties gehouden in het centrum, het stationsgebied en de wijk Lombok. Volgens de gemeente zagen de boa's tijdens zo'n actie gemiddeld één of twee keer zogenoemde grensgevallen van seksuele straatintimidatie. Het gaat dan om sissen, nastaren en suggestieve vragen stellen of opmerkingen maken. Deze incidenten waren volgens de gemeente niet strafbaar genoeg voor een proces-verbaal.

Twee keer werd wel een overtreding geconstateerd, maar in beide gevallen waren de daders minderjarig. Daarom kregen ze een waarschuwing en een corrigerend gesprek op straat, meldt de gemeente. In beide gevallen is ook op straat met de slachtoffers gesproken, om te kijken of zij nog een vorm van hulp nodig hadden.

Strafbaar feit

Bij de ene keer dat een proces-verbaal werd opgesteld, was het een boa van het speciaal opgeleide team zelf die, buiten de acties om, zelf seksueel werd geïntimideerd.

Een woordvoerder van de gemeente erkent bij RTV Utrecht dat het in de praktijk lastig is om aan te tonen wanneer het om een strafbaar feit gaat. "De handhavers moeten iemand op heterdaad betrappen. Vervolgens moeten zij een hele checklist afgaan om te kijken of iets strafbaar is."

Boa- en politievakbonden zeiden voor het ingaan van de nieuwe wet tegen onderzoeksprogramma Pointer twijfels te hebben over de uitvoerbaarheid van de wet. Zo noemde vakbond ACP de opstapeling van nog meer taken van boa's eerder al een "heel grote uitdaging". Ook waren er zorgen over de haalbaarheid van het op heterdaad betrappen van daders.

Regeringspartijen NSC, PVV, BBB en VVD zitten niet op één lijn bij de bestrijding van witwassen. Ze zijn het niet eens over welk bedrag je als limiet moet stellen om witwaspraktijken - van waaruit vaak ook terrorisme wordt gefinancierd - aan te pakken.

Het oude kabinet werkte aan een wet om een limiet van 3000 euro voor contante betalingen in te voeren. Daarmee maak je het criminelen moeilijker om met contant geld transacties te doen waarmee ze eigenlijk crimineel geld willen witwassen. Maar NSC, PVV en BBB vinden dat te streng en willen die grens liever oprekken naar 10.000 euro. Ze zeggen dat bij een limiet van 3000 euro ook burgers worden getroffen die te goeder trouw met contant geld dingen willen betalen.

De VVD wil toch aan die limiet van 3000 euro vasthouden, zei VVD-Kamerlid De Vries vandaag in een debat. Ze wees erop dat ervan afzien ook financiële gevolgen heeft. Het oude kabinet heeft de limiet van 3000 euro namelijk eerder opgenomen in hervormingsplannen waarmee Nederland aanspraak hoopt te maken op geld uit het Europese coronaherstelfonds. Als Nederland die plannen niet uitvoert, dan zouden we honderden miljoenen kunnen mislopen, waarschuwde het vorige kabinet al..

'Te streng'

Maar BBB, PVV en NSC twijfelen daaraan en willen liever een minder strenge limiet. NSC-Kamerlid Joseph noemde het bedrag van 3000 euro "niet goed onderbouwd en te streng". PVV'er de Vree is dat met haar eens. Hij wees erop dat vanuit Europa de limiet nu wel op 10.000 euro ligt. "Waarom zou Nederland de eigen economie onder druk zetten met maatregelen die verder gaan dan waar de EU om vraagt?"

NSC, PVV en BBB betwijfelen ook of Brussel echt zo streng zal oordelen over de hervormingsplannen. VVD'er De Vries neemt het risico liever niet. Ze stipte aan dat er meer terreinen zijn waarop de nieuwe coalitie "hoopt op coulance in Brussel", zoals stikstof en migratie.

Justitieminister Van Weel (VVD) benadrukte in het debat overigens dat de financiële gevolgen nooit de belangrijkste reden zijn geweest om de limiet op 3000 euro te stellen. Het hoofdargument is echt inhoudelijk, zo benadrukte hij, namelijk om het criminelen lastiger te maken.

Naar verwachting volgende week stemt de Kamer over de plannen. Het is nog niet van alle partijen duidelijk hoe ze zullen stemmen. D66 en GroenLinks lijken de 3000-euro-limiet te steunen.

Duitsland gaat tijdelijk alle landsgrenzen controleren. Minister Faeser van Binnenlandse Zaken wil paspoortcontroles om het aantal mensen terug te dringen dat het land zonder geldig visum binnenkomt, melden diverse Duitse media.

De maatregel gaat volgende week maandag in en geldt zeker zes maanden. Faeser wil hiermee ook Duitsland beschermen tegen dreigingen zoals islamitisch terrorisme en grensoverschrijdende criminaliteit.

Het zou ook betekenen dat er controles aan de Nederlandse grens komen, al staat dat nergens expliciet benoemd.

De roep om strengere grenscontroles is in Duitsland is zowel in de samenleving als in de politiek sterk toegenomen na de terreuraanvallen in onder meer Solingen en Mannheim. In mei doodde een Afghaanse man een politieagent bij een bijeenkomst van de islamkritische beweging Pax Europa in Mannheim. Ruim twee weken geleden stak een Syrische asielzoeker in Solingen drie mensen dood bij het 650-jarig bestaan van de stad.

Duitsland controleerde de grenzen deze zomer ook al tijdens het EK voetbal. Hoe dit nieuwe voorstel om alle grenzen te controleren er precies uitziet, is nog onduidelijk. Duitsland deelt grenzen met Denemarken, Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Tsjechië en Polen.

Volgens Duitse media gaat de regering ervan uit dat de plannen voldoen aan de Europese regels. Mogelijk worden buitenlanders zonder documenten of asielzoekers die al geregistreerd zijn in een ander land binnen de eurozone teruggestuurd bij de grens.

Op dit moment worden in Duitsland alleen in bepaalde gevallen mensen geweigerd als iemand een inreisverbod heeft of wanneer er geen asiel is aangevraagd.

Minister Faber van Asiel en Migratie laat in een reactie weten dat ze begrijpt dat Duitsland controles invoert. Zij heeft eerder de ambitie uitgesproken om het grenstoezicht in Nederland ook te versterken. Wel is het volgens de PVV-minister belangrijk om te kijken of de impact op het handelsverkeer zo klein mogelijk kan worden gehouden. Daarover gaan Nederland en Duitsland in gesprek, zegt Faber.

De minister wil dat het kabinet met Duitsland optrekt om in de rest van Europa de migratieregels aan te scherpen, bijvoorbeeld op het gebied van terugkeer en "het versterken van de buitengrenzen".

De Oostenrijkse minister van Binnenlandse Zaken Karner zegt tegen Duitse media dat Oostenrijk het terugsturen van personen niet zal accepteren. Ook heeft hij de federale politie opgedragen het terugsturen aan de grens niet toe te staan.

Werknemers zijn steeds minder vaak nog lid van een vakbond. In 1993 was nog 28 procent lid van een bond. In de dertig jaar daarna is dat gestaag gedaald, naar 15 procent in 2023, meldde het CBS vanochtend.

Dat roept de vraag op wat dat betekent voor de rol van vakbonden in Nederland. Want zij onderhandelen namens werknemers met werkgevers over bijvoorbeeld cao's. In die collectieve arbeidsovereenkomsten worden zaken als loonsverhogingen, werktijden en thuiswerkregels afgesproken.

'Kijk verder dan ledental'

Volgens UvA-hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp is het goed te beseffen dat misschien steeds minder mensen lid zijn, maar dat veel niet-leden positief zijn over vakbonden en ervan profiteren. "Het ministerie van Sociale Zaken houdt bijvoorbeeld enquêtes onder alle werkenden. En de meeste, echt 87 procent, beschouwen de vakbond nog steeds als hun vertegenwoordiger. Dus niet alleen het ledental zegt iets over de representativiteit van bonden."

De resultaten die vakbonden behalen, bijvoorbeeld loonsverhogingen, gelden voor alle werknemers in een sector of een bedrijf. Of je nu vakbondslid bent of niet. Dat betekent dus dat je als niet-vakbondslid wel de lusten (meer loon), maar niet de lasten (bondscontributie) hebt van vakbonden.

'Bloedchagrijnig'

Kitty Jong, vicevoorzitter van Nederlands grootste vakbond FNV, wordt soms 'bloedchagrijnig' van dat gegeven. "Ik hoor wel eens iemand zeggen 'ik heb zo'n fijne loonsverhoging gekregen'. En als je dan vraagt 'ben je ook lid van de vakbond die dat regelde' dan blijkt dat niet het geval. Vakbonden zijn nog steeds van deze tijd, zolang werkgevers niet vanzelf zeggen dat ze er 5 procent loon bij doen".

"Als ik heel diep in mijn hart kijk, denk ik soms wel eens: we moeten alleen nog cao's voor leden afsluiten", zegt Jong. "Niet-leden gun ik ook van harte een loonsverhoging. Maar het is niet solidair." Toch heeft de FNV geen plannen om daar echt op in te zetten. "We zetten meer in op bewustwording van de rol van bonden. Bijvoorbeeld met gastlessen op middelbare scholen, uitleggen wat we doen."

Werkgevers: zorgelijk

Werkgeversvereniging AWVN vindt het geringere animo voor vakbondslidmaatschap wel reden tot zorg. "Omdat elke werkgever wil dat een bond werknemers vertegenwoordigt en ergens voor staat", aldus een woordvoerder. "Maar in de praktijk gaat het nog wel goed zo. Bonden nemen het ook op voor het algemene werknemersbelang en zijn er niet alleen voor de eigen leden."

Volgens de AWVN kan het een alternatief zijn om te onderhandelen met een ondernemingsraad over arbeidsvoorwaarden. In een ondernemingsraad zitten werknemers van een bedrijf die vaak parttime, bijvoorbeeld een dag per week, meepraten over de gang van zaken en ook advies uitbrengen aan het bestuur van een bedrijf.

Maar volgens de AWVN heeft een vakbond vaak meer kennis over arbeidsvoorwaarden. "Daarom geven wij aan bonden de voorkeur voor cao-onderhandelingen. Als je als werkgever wil spreken over arbeidsvoorwaarden dan is het heel vervelend als de gesprekspartner het technisch niet snapt."

Anders bekostigen?

Hoogleraar Verhulp suggereert dat de financiering van vakbonden misschien anders moet, als er steeds minder betalende leden zijn. "Op dit moment valt nog 72 procent van de werknemers onder een cao. Die hebben voordeel van die cao, terwijl ze daar financieel niet aan bijdragen. Je kunt ook zeggen tegen deze groep werknemers: nou, betaalt u ook maar. Bijvoorbeeld via belastingen. Of een opt-out-systeem: dat het uitgangspunt is dat je lid bent, tenzij je heel nadrukkelijk aangeeft dat je dat niet wilt."

Kitty Jong van de FNV zegt dat haar bond nu financieel gezond is. "We hebben nog steeds een heleboel leden. En onze stakingskassen zijn gevuld om heel lang te kunnen staken." Als vakbondsleden staken, hoeven werkgevers aan hen geen loon te betalen. Stakers kunnen dan geld uit de stakingskas van de vakbond krijgen.

Onafhankelijk

Ook heeft ze twijfels over een andere bekostiging van vakbonden. "We hebben een onafhankelijke positie en vertegenwoordigen onze betalende leden. We hebben al last van zogeheten gele vakbonden." Dat zijn bonden met weinig leden, die vaak door werkgevers worden opgericht. "Die worden vooral gefinancierd door werkgevers, maar gaan ook snel akkoord met slechte loonafspraken."

Overigens heeft de FNV volgens Jong vorig jaar ledenwinst geboekt onder werkenden. "Een zwaluw maakt nog geen zomer, daar ben ik me heel goed van bewust. Maar we zijn onszelf opnieuw aan het uitvinden. We investeren bijvoorbeeld veel in het aantrekken van jongeren. Zo zijn we bezig met het minimumjeugdloon en de langstudeerboete."

In Antwerpen zijn twee mannen aangehouden voor het joyriden met een gestolen ambulance. De rit werd vastgelegd door camera's aan boord van de ambulance.

De wagen stond geparkeerd voor een huis waar het ambulancepersoneel op dat moment hulp aan het verlenen was.

Op de dashcambeelden is te zien hoe drie personen het voertuig in stappen en met de zwaailichten aan lachend wegrijden:

Na een 200 meter werd de ambulance langs de weg gezet. In eerste instantie waren de drie spoorloos, maar gisteravond meldde een van de verdachten zich. De man van 22 uit Antwerpen bekende direct en werd opgepakt.

Vanochtend liet een rechter de man onder voorwaarden vrij. Een andere verdachte, een 21-jarige Antwerpenaar, werd vandaag opgepakt. De politie zoekt nog naar de derde verdachte.

Op zijn twaalfdaagse reis door Zuidoost-Azië en Oceanië is paus Franciscus aangekomen Oost-Timor. Hij werd op het vliegveld in de hoofdstad Dili welkom geheten door president José Ramos-Horta, die een belangrijke rol speelde in de Oost-Timorese onafhankelijkheidsstrijd.

De paus stond stil bij de onafhankelijkheidsstrijd en sprak waarderende woorden over de verzoening tussen Oost-Timor en de voormalige bezetter Indonesië.

Kolonie

In tegenstelling tot de eerste twee landen van de rondreis, Indonesië en Papoea- Nieuw-Guinea, is Oost-Timor overwegend katholiek. In de jaren 70 deed Indonesië een inval en ging over tot annexatie, een groot deel van het land werd verwoest. Er volgde een langdurige onafhankelijkheidsstrijd, die aan ten minste 100.000 mensen het leven kostte.

In 2002 werd Oost-officieel onafhankelijk. Sindsdien is de politieke situatie in het jonge maar zeer arme land redelijk stabiel.

In zijn toespraak benoemde Franciscus ook de alcoholproblematiek en het bendegeweld in het land. "We zijn allemaal geroepen om al het mogelijke te doen tegen misbruik, en een gezonde en vredige jeugd voor alle kinderen te garanderen."

Bisschop

Met het woord misbruik leek de paus te verwijzen naar bisschop Carlos Ximenes Belo. Die kreeg in 1996 samen met president Ramos-Horta de Nobelprijs voor de Vrede voor hun aandeel in het vredesproces, maar in 2022 werd hij in het geheim gestraft door het Vaticaan na beschuldigingen van misbruik van minderjarigen. De bisschop verschijnt niet meer in het openbaar, en is ook tijdens dit pauselijke bezoek niet in beeld.

Morgen is er een grote mis op de locatie waar paus Johannes Paulus II in 1989 ook was tijdens het laatste bezoek van een paus. Er worden 750.000 mensen verwacht. Na dinsdag trekt de 87-jarige Franciscus door naar de laatste stop van zijn reis door de regio: Singapore.

Het is de hoogste tijd dat het Europese economiebeleid drastisch op de schop gaat. Het voortbestaan van de Europese Unie staat op het spel, er is sprake van een "existentiële uitdaging". Aan grote woorden geen gebrek in een rapport over de toekomst van het Europese concurrentievermogen dat oud-topman van de Europese Centrale Bank Mario Draghi vanochtend presenteerde. Volgens hem zijn elk jaar honderden miljarden euro extra nodig.

Draghi werd vorig jaar om advies gevraagd door Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. De Europese economie blijft achter in vergelijking met de Amerikaanse en de Chinese. De groei van het besteedbare inkomen is in de Verenigde Staten al sinds begin deze eeuw bijna twee keer zo hoog als in Europa, schrijft Draghi.

Dat de Europese industrie het moeilijk heeft, bleek vorige week nogmaals. Toen werd bekend dat Volkswagen overweegt om zijn fabrieken in Duitsland te sluiten vanwege de toenemende druk van Chinese concurrenten.

Op een persconferentie vanochtend bij de ontvangst van Draghi's rapport zei Von der Leyen daarom dat het verbeteren van de economische positie "bovenaan de agenda" staat. Het rapport wordt een leidraad voor de nieuwe Europese Commissie.

Investeren in innovatie

Volgens Draghi gaat het slecht met alle drie de factoren die de economische groei van Europa mogelijk hebben gemaakt: de bloei van de internationale handel, goedkope energie uit Rusland en de eerder vanzelfsprekende Amerikaanse verdediging van Europa. Al deze factoren zijn opeens allemaal onzeker of zijn zelfs helemaal verdwenen. En op al deze gebieden zijn volgens Draghi grote veranderingen binnen de EU nodig.

Meer investeren in kennis en innovatie is volgens Draghi cruciaal om als EU de strijd te kunnen aangaan met economische grootmachten China en de VS. Op dit moment "boksen we als EU onder ons gewicht", schrijft de Italiaan. Het is volgens hem noodzakelijk om te strenge regelgeving en andere barrières weg te werken waar innovatieve ondernemers in Europa nu nog tegenaan lopen.

Dure energie

Een andere uitdaging wordt energiebeleid. Sinds de invasie van Oekraïne is Rusland als leverancier van goedkope energie aan Europa weggevallen. Daardoor is de gasprijs voor de Europese industrie meer dan drie keer zo hoog als die in de Verenigde Staten. De EU moet, zegt Draghi, haast maken met schone energieplannen.

In zijn rapport staan dan ook ruim 170 concrete voorstellen om de "radicale verandering" te bewerkstelligen die volgens hem nodig is.

De EU moet volgens het rapport verder meer op eigen benen staan op het gebied van veiligheid. Er moet meer geïnvesteerd én samengewerkt worden op het gebied van defensie. Ook moet de EU actie ondernemen om de aanvoer van belangrijke grondstoffen veilig te stellen. De EU kan hiervoor partnerschappen aangaan met landen die veel van deze grondstoffen hebben, maar moet ook meer zelf doen. Draghi denkt bijvoorbeeld aan het openen van nieuwe lithiummijnen.

Ook moeten verschillende manieren waarop de EU werkt op de schop. Zo staat in het rapport dat de EU meer moet coördineren op het gebied van concurrentievermogen. Ook moet de Europese Raad van lidstaten sneller tot besluiten komen, door vaker af te stappen van het vetorecht.

Ga hervormen

Minister Heinen van Financiën spreekt van een uitgebreid rapport. "Ik moet de details nog bestuderen, maar de analyse is helder: Europa moet groeien en daar ben ik het zeer mee eens", zegt hij. "Een economie gaat groeien als je hervormt en dat is iets wat in de afgelopen jaren te weinig is gebeurd. Daar spreek je landen op aan. Ga hervormen. Meer geld is niet altijd de oplossing."

In tegenstelling tot het heersende beeld dat er bestaat, plegen jongeren niet steeds meer misdrijven op steeds jongere leeftijd. Dat meldt het WODC, het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum op basis van onderzoek. Ook zijn er geen aanwijzingen dat jongeren vaker verdachte zijn van of veroordeeld zijn voor ernstige geweldsdelicten.

Voor het onderzoek zijn registraties bij politie en justitie een belangrijke bron, maar ook zelfrapportages die zo'n 20.000 jongeren in de leeftijd van 10 tot 23 jaar online hebben ingevuld.

Plaatsers van explosieven bij huizen en bedrijfspanden en zogenoemde "uithalers", personen die drugs uit containers halen, zijn wel vaak minderjarig, maar "het beeld dat er sprake is van een steeds jongere leeftijd van verdachten en daders" wordt in de landelijke cijfers niet teruggevonden, schrijven de onderzoekers. "Dit sluit echter niet uit dat er geen verjonging kan zijn bij bepaalde soorten misdrijven of in specifieke regio's", klinkt het.

Het percentage jongeren dat zelf zegt een misdaad te hebben begaan, is wel ongeveer tien keer zo hoog als wat door de politie wordt geregistreerd, meldt het WODC. "Hoewel het dan vooral gaat om lichte vergrijpen die meestal niet tot vervolging zullen leiden, geeft het zicht op een deel van de delicten dat niet of beperkt in beeld is bij politie of justitie."

Het overkoepelende beeld is echter dat de geregistreerde jeugdcriminaliteit de afgelopen twee decennia fors is afgenomen. "Ten opzichte van de piekjaren in 2006-2008 is in 2023 sprake van meer dan een halvering in de aantallen jeugdige verdachten en strafrechtelijke daders", meldt het WODC.

Dat het aantal minderjarigen dat in aanraking kwam met justitie is afgenomen, werd vorig jaar al bekendgemaakt door het onderzoekscentrum.

De beeldvorming van een toename van ernstige (gewelds)delicten kan ook op een andere manier worden verklaard, zeiden de onderzoekers toen.

Het zou bijvoorbeeld kunnen dat het OM de afgelopen jaren een toenemend aantal zware zaken voorbij zag komen omdat na de coronapandemie de ernstigste zaken als eerste zijn opgepakt. Of er zijn mogelijk meer jeugdzaken buiten de rechter om afgedaan waardoor alleen de zwaarste zaken overbleven. En tenslotte vergelijkt het OM vaak alleen met het jaar ervoor en kijkt het dus niet naar langere trends of verschuivingen.

Verschil

De onderzoekers merken op dat de jeugdcriminaliteit die door de politie geregistreerd is, uit een klein aantal buurten komt, met name binnen de grote steden. Die concentratie blijft stabiel, mogelijk doordat de sociaaleconomische samenstelling en kenmerken van die buurten niet veranderd zijn.

Maar het kan ook met de beschikbare data te maken hebben. De onderzoekers zagen namelijk dat in de politiegegevens duidelijke verschillen zaten tussen bevolkingsgroepen en geografische regio's. Maar die verschillen zijn in de zelfrapportages veel kleiner of zelfs helemaal afwezig. Daar was niet of nauwelijks sprake van geografische variatie of concentratie van crimineel gedrag onder jongeren.

Online criminaliteit

Een mogelijke verklaring voor de landelijke daling van de traditionele jeugdcriminaliteit is dat daders zijn overgestapt naar online criminaliteit. Ook hier lopen de cijfers van veroordelingen en de zelfrapportage sterk uiteen. Jongeren worden nauwelijks veroordeeld voor cyberdelicten, maar ze zeggen relatief veel betrokken te zijn bij het plegen van digitale criminaliteit. Of er echt sprake is van een verplaatsing naar online criminaliteit, kunnen de onderzoekers op basis van de beschikbare data nu nog niet zeggen.

Het is na dementie en kanker de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland: zelfdoding. Gemiddeld maken vijf mensen per dag een einde aan hun leven. Rik Dokter en Wies Klarenbeek wilden dat ook. Het is Wereld Suïcide Preventie Week en zij vertellen in deze podcast hoe het hen lukte om weer perspectief te vinden.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Ivo Talsma

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Het hoofd van de nationale politie van El Salvador is met een fraudeverdachte omgekomen bij een helikopterongeluk. Mauricio Arriaza had Manuel Coto opgehaald in buurland Honduras nadat die daar was opgepakt.

Coto werd ervan verdacht als manager ruim 30 miljoen euro te hebben verduisterd. In die zaak zijn al meerdere verdachten gearresteerd. Coto zou van plan zijn geweest via Honduras naar de VS te vluchten toen hij zondag werd gearresteerd.

Arriaza was hem persoonlijk komen ophalen in een legerhelikopter. Het ging mis op de terugreis: de helikopter stortte door nog onbekende oorzaak neer vlak over de grens. Volgens het leger zijn daarbij alle inzittenden omgekomen, hoeveel precies is nog niet duidelijk.

Vlaggen halfstok

De Salvadoraanse president Bukele zegt dat het incident grondig zal worden onderzocht met internationale hulp. "Dit kunnen we niet afdoen als 'een ongelukje'", schrijft hij op X.

Bukele roemt Arriaza als iemand die voor rust en veiligheid zorgde in het land. "Hij ging de strijd aan zelfs toen niemand dacht dat we die konden winnen." De rechtse Bukele werd populair in het land door de misdaad hard aan te pakken, waarbij Arriaza een belangrijke rol speelde.

Bukele kondigde aan dat alle vlaggen op overheidsgebouwen drie dagen halfstok zullen hangen.

In Noord-Vietnam blijft het aantal doden als gevolg van de orkaan Yagi oplopen. Die kwam zaterdag aan land en is inmiddels afgezwakt tot tropische depressie. Het dodental staat volgens diverse bronnen rond de 60 en meer dan 300 mensen raakten gewond door het hoge water en aardverschuivingen.

Het blijft hard regenen en nog altijd gebeuren er ongelukken als gevolg van de afgezwakte orkaan. Zo werd vandaag een bus met twintig passagiers meegesleurd bij een aardverschuiving in de bergachtige provincie Cao Bang. Reddingswerkers kunnen de rampplek niet bereiken doordat de weg wordt geblokkeerd door brokstukken. Over het lot van de inzittenden is niets bekend.

In de provincie Phu Tho stortte een brug vanochtend in. Volgens lokale berichten vielen tien auto's en vrachtwagens, net als twee motorfietsen, in de rivier eronder. Drie mensen werden uit de rivier gehaald en naar het ziekenhuis gebracht, maar dertien anderen zijn vermist.

Het moment dat de brug instortte werd vastgelegd met een dashcam:

Een van de overlevenden vertelt tegen de krant VNExpress dat hij op zijn motor over de brug reed toen hij een hard geluid hoorde. Voordat hij wist wat er gebeurde, viel hij in de rivier. "Ik had het gevoel dat ik naar de bodem van de rivier was gezonken." Uiteindelijk slaagde hij erin om te naar boven te zwemmen en zich vast te houden aan een drijvende bananenboom. Hij kon uiteindelijk worden gered.

Vanwege de schade door overstromingen bleven fabrieken in de provincie Haiphong ook vandaag dicht. Apparatuur en machines zijn door al het water zwaar beschadigd. Ook is er in de wijde omgeving geen elektriciteit. In de fabrieken worden onder meer Apple-producten gemaakt, meldt persbureau Reuters. De schade loopt in de miljoenen.

Yagi, de krachtigste orkaan in de regio in dertig jaar, kwam aan land in het noorden van Vietnam met windsnelheden van zo'n 150 kilometer per uur. Het dodental stond gisterochtend nog op 4, waarna het snel opliep. Duizenden huizen raakten beschadigd. In de hoofdstad Hanoi vielen bomen en elektriciteitspalen om en waaiden daken van gebouwen.

Later op de dag zwakte Yagi af, maar de Vietnamese weerdienst waarschuwde dat aanhoudende stortbuien overstromingen en aardverschuivingen kunnen veroorzaken. Op sommige plekken is er 40 centimeter regen gevallen.

Ook de bij toeristen populaire Ha Longbaai is getroffen. In de buurt van het Unesco-werelderfgoed raakten tientallen boten verwoest of zwaar beschadigd door de harde wind en hoge golven.

Nederland moet de oren niet laten hangen naar de Amerikaanse druk voor strengere regels voor de handel met China. Zo reageert China op de aankondiging van minister Klever voor Buitenlandse Handel dat er voor meer chipmachines van ASML een exportvergunning nodig is.

Peking vindt dat Nederland de internationale handelsregels moet handhaven, om de wederzijdse belangen van Nederlandse en Chinese ondernemingen te beschermen.

De EU en de VS vrezen dat China de geavanceerde chips die je met de ASML-machines kunt maken gebruikt om de Europese en Amerikaanse economie en defensie te ontregelen. Het land zou de chipmachines gebruiken om een economisch en militair overwicht op te bouwen. Daarom is er voor de uitvoer naar China van meer van die machines toestemming nodig van het Nederlandse ministerie.

Het Chinese ministerie van Handel denkt dat er andere motieven spelen. De exportbeperkingen zijn volgens China door de VS aan Nederland opgelegd. De VS isoleert zich daarmee, zegt China. Ook zou de maatregel de stabiliteit van de wereldwijde keten van toeleveranciers en de chipindustrie schaden.

ASML zegt in een verklaring op z'n website dat er door de exportbeperkingen weinig voor het bedrijf verandert. De exportregels in de VS waren al streng, met de Nederlandse verscherping "worden de Amerikaanse en Nederlandse regels geharmoniseerd".

Maar kort daarvoor zei ASML-topman Fouquet op een conferentie in New York dat de Amerikaanse beperkingen steeds meer economisch gemotiveerd zijn, in plaats van militair, zoals de VS zelf zegt.

Er komt geen hoger beroep in de zaak van profvoetballer Rai Vloet (29), die vorig jaar april werd veroordeeld tot 2,5 jaar cel vanwege een dodelijk ongeval op de A4. Hij kreeg ook een rijontzegging van vier jaar.

Vloet heeft zijn hoger beroep ingetrokken. Het Openbaar Ministerie heeft in navolging daarvan besloten ook niet in hoger beroep te gaan, mede vanwege de belangen van de nabestaanden.

Bij het ongeval op 14 november 2021 in de buurt van Hoofddorp kwam de 4-jarige Gio Roos uit Zoetermeer om het leven. Tijdens de strafzitting gaf Vloet toe dat hij sterke drank had gedronken, voordat hij in de auto stapte. Op het moment van het ongeluk reed Vloet 193 kilometer per uur, waar 130 was toegestaan.

FK Oeral

Ten tijde van het ongeluk was Vloet speler van Heracles Almelo. Hij speelde ook bij onder meer PSV en NAC. Vloet werd na het ongeluk geschorst door Heracles. Hij vertrok vervolgens naar Kazachstan en speelde daarna enige tijd bij de Russische club FK Oeral.

Na degradatie van deze club werd zijn contract niet verlengd en keerde hij terug naar Nederland. Tijdens zijn periode in Rusland had Vloet al via zijn advocaat laten weten dat hij bereid was zijn straf in Nederland uit te zitten.

Het grootste Boeddhabeeld van Japan kan er weer een jaartje tegenaan. Twee schoonmakers in klimuitrusting hebben het Ushiku Daibutsu-monument zijn jaarlijkse gezichtsbehandeling gegeven.

De twee schrobben ieder jaar vogelpoep en stof van het enorme beeld. Met zijn 120 meter hoogte was de Ushiku Daibutsu bij voltooiing in 1993 het grootste beeld wereldwijd. Hoewel het in 2008 werd ingehaald door twee nog grotere Boeddha's elders, staat het nog altijd in de top-5.

Het Vrijheidsbeeld kan er met zijn 46 meter net niet drie keer in en de Boeddha zou ook precies boven de 112 meter hoge Utrechtse Dom uitpiepen.

Het bronzen beeld werd in 1993 in de stad Ushiku opgericht om de belangrijke boeddhistische stroming te eren die hier in de 13e eeuw ontstond. Jaarlijks trekt het 600.000 bezoekers, die met een lift een museum in de borstkas kunnen bezoeken en genieten van het uitzicht op 85 meter hoogte.

Schoonmakers Kazuyoshi Taguchi (54) en Kazumi Minowa (51) zoeken het nog hogerop: door een gat in het hoofd komen ze tussen de 480 haarbolletjes van een meter op de scalp terecht, waarna ze abseilen naar het gezicht. Het is een taak die beiden al een kwart eeuw uitvoeren.

"We hadden aanvankelijk geen idee hoe we het beeld moesten schoonmaken en ondervonden veel problemen", herinnert Kazuyoshi Taguchi zich. "Zo tolden onze lichamen door de wind."

Al het materiaal dat ze nodig hebben, rond de 150 kilo zwaar, moeten ze zelf naar boven slepen. Hoewel er traditioneel bamboebezems worden gebruikt om Boeddhabeelden te reinigen, zijn die voor deze klus te klein. De mannen gebruiken hogedrukwaterpistolen, zonder schoonmaakmiddel omdat dat het metaal zou kunnen aantasten.

Tempelfunctionaris Masahiro Maekawa is blij als de mannen weer zijn langsgeweest en een blinkende boeddha achterlaten, zegt hij tegen het Franse persbureau AFP, die het ritueel dit keer vastlegde. "We zien het als een moment om na te denken over het afgelopen jaar en een nieuwe periode fris te beginnen."

In Amsterdam is een man om het leven gekomen na een korte politieachtervolging. Vlak voor het ongeval werd de auto opgemerkt door de politie vanwege de hoge snelheid waarmee de wagen reed. Er volgde een korte achtervolging, die direct weer werd afgebroken omdat het te gevaarlijk werd, meldt de politie.

De bestuurder van de auto verloor waarschijnlijk de macht over het stuur en botste rond 03.30 uur op de Wibautstraat met hoge snelheid tegen de muur van een spoorwegviaduct.

In de auto zaten vijf mensen. Hulpdiensten waren snel ter plaatse, maar konden niet voorkomen dat een 28-jarige man uit Amsterdam ter plekke aan zijn verwondingen overleed. Het is niet duidelijk of hij de bestuurder was of een passagier.

Geen treinverkeer

Drie inzittenden raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht. Over de aard van hun verwondingen is niets bekendgemaakt. De vijfde inzittende bleef ongedeerd.

Vanwege de harde klap tegen het spoorwegviaduct lag het treinverkeer enige tijd stil om te controleren of er schade was aan het viaduct. Ook de weg is enige tijd afgesloten geweest voor onderzoek naar de toedracht. Daarbij zijn ook verkeersspecialisten van een andere eenheid betrokken, meldt de politie.

Het Openbaar Ministerie gaat niet uit van een causaal verband tussen de achtervolging en het ongeluk. Daarom stelt het OM geen onderzoek in naar het ongeluk, zegt een woordvoerder.

In 2023 waren opnieuw minder werknemers lid van een vakbond: 15 procent. Hiermee heeft de daling van de afgelopen jaren doorgezet. Het percentage vakbondsleden onder werknemers, ook wel de organisatiegraad genoemd, was in 2022 nog ongeveer 16 procent, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden.

Mannen zijn vaker lid dan vrouwen: 17 procent tegenover 14 procent. Tussen 2018 en 2023 is het vakbondslidmaatschap het sterkst afgenomen onder de oudere leeftijdsgroepen tot 65 jaar. Van de 55- tot 65-jarige werknemers was in 2023 25 procent lid, tegenover 31 procent in 2018. Onder de jongere leeftijdsgroepen nam het percentage vakbondsleden ook af, maar wel minder sterk.

De gemiddelde leeftijd van vakbondsleden was 47 jaar in 2023. Werknemers die geen vakbondslid zijn, waren gemiddeld 40 jaar. De organisatiegraad is het hoogst onder werknemers in het openbaar bestuur: 27 procent. Direct daarna volgt het onderwijs (26 procent) en in vervoer en opslag (24 procent). Aan de andere kant zijn werknemers in de informatie en communicatie met 6 procent het minst vaak vakbondslid.

Wel of geen cao

Verder valt op dat werknemers die in grote organisaties werken het vaakst zijn aangesloten bij een vakbond. Van de werknemers die in een bedrijf met 1 tot 5 personen werken, was 9 procent lid. Bij bedrijven met 1000 of meer personen was dit 20 procent, meldt het CBS. Ook is er in 2023 een verschil in lidmaatschap te zien tussen werknemers met een vaste arbeidsrelatie en werknemers met een flexibele arbeidsrelatie: 18 procent tegenover 9 procent. En werknemers die onder een cao vallen (19 procent) zijn veel vaker lid van een vakbond dan werknemers zonder cao (7 procent).

Waarom geen lid

Het CBS heeft voor dit onderzoek niet gevraagd aan niet-leden waarom ze geen lid zijn. Vorig jaar deed het statistiekenbureau dat wel: toen zei 54 procent dat ze er nooit serieus over hadden nagedacht. Daarna zei 12 procent dat vakbonden geen invloed (meer) hebben op hun arbeidsvoorwaarden. En 8 procent vond het lidmaatschap te duur.

Volgens Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht (Universiteit van Amsterdam) zegt het ledental niet alles over de representativiteit van de vakbonden. "Uit enquêtes die het ministerie van Sociale Zaken onder alle werkenden houdt, blijkt dat de meesten, echt 70 tot 80 procent, de vakbond nog steeds als hun vertegenwoordiger beschouwen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Volgens Verhulp is het zorgwekkender als het aantal werkgevers afneemt dat is georganiseerd. "Dan moeten werkgevers op een andere manier aan hun arbeidsvoorwaarden werken. Dan wordt er met ondernemingsraden onderhandeld of met hele kleine, net opgerichte vakbonden. Soms wordt alleen maar op individueel niveau onderhandeld, maar dat leidt natuurlijk tot allerlei problemen, zoals ongelijkheid tussen werknemers en bijzondere arbeidsvoorwaarden."

Om het ledental weer op te schroeven, zijn volgens de hoogleraar meerdere methoden denkbaar. "Een opt-outsysteem, met dus als uitgangspunt dat je als werknemer lid bent tenzij je uitdrukkelijk aangeeft dat je dat niet wilt. Je kunt ook denken: het ledental doet er niet zoveel toe, het gaat over representativiteit en de bereidheid van werknemers om een vakbond te steunen. Niet financieel, maar op een andere manier. Of je kunt aan stemmingen of verkiezingen denken."

Meebetalen

Toch is ledental wel belangrijk voor de financiële onderbouwing van vakbonden, omdat leden zorgen voor contributie en die contributie de vakbonden draaiende houden, zegt Verhulp. "Op het moment dat dat niet gebeurt en werkgevers gaan bijspringen om die vakbond te betalen, kan dat problemen opleveren. Want als een vakbond te veel werkgeversbijdragen krijgt, dan komt de onafhankelijkheid natuurlijk in gevaar."

Meer geld genereren voor vakbonden kan op verschillende manieren. "Eén ervan is dat je het via belastingen doet. Of via een algemene heffing", zegt Verhulp. "En daar zijn ook goede redenen voor: als bijna alle werknemers, op dit moment nog 72 procent, onder een cao vallen, dan hebben zij ook voordeel van die cao. Terwijl ze daar financieel niet aan bijdragen. Je kunt dan ook zeggen: dan betaalt u ook maar mee."

De NOS komt vanaf vandaag met een nieuwe tv-uitzending: het NOS Journaal in Makkelijke Taal. Dat is bedoeld voor mensen die moeite hebben met de Nederlandse taal, zo'n 2,5 miljoen mensen.

Een gevarieerde groep, bestaande uit ouderen, mensen met een andere eerste taal, zoals nieuwkomers, of mensen die leerproblemen of een problematische schooltijd hebben gehad.

Uit onderzoek is gebleken dat het nieuws voor deze groepen vaak moeilijk te volgen is en daardoor lastig te verwerken. "En omdat de NOS er voor iedereen is hebben wij de handschoen opgepakt en dit journaal ontwikkeld", zegt Marga van Beusekom, eindredacteur van het NOS Journaal in Makkelijke Taal.

Als het NOS Journaal van 20.00 uur lastig te volgen is kan je ook terecht bij het Jeugdjournaal, maar dat is voor veel mensen niet de oplossing, denkt Van Beusekom. "De doelgroep is anders, dus zal de onderwerpkeuze en invalshoek bij het nieuws daarop moeten aansluiten. Zo vertel je het nieuws voor kinderen vaak met veel vaart en effecten. Het tempo en het gebruik van beeld in het NOS Journaal in Makkelijke Taal is juist veel rustiger, zodat het voor die doelgroep goed te volgen is. Het programma heeft ook minder onderwerpen dan andere journaals, de presentator geeft meer uitleg en er worden geen moeilijke woorden gebruikt."

"De taal in de gewone journaals is in de loop van de jaren zeker ook veranderd", zegt Tjitske Speckmann, chef eindredactie. "We gebruiken meer spreektaal, kortere zinnen en geen jargon en onnodig moeilijke woorden. Maar we gaan bij het maken van het gewone journaal wel uit van mensen die de Nederlandse taal redelijk goed beheersen en een bepaalde basiskennis hebben."

Dat hoeft zeker geen hoger of universitair niveau te zijn. Het gewone journaal gaat er bijvoorbeeld van uit dat de kijkers weten wat de NAVO is. In het NOS Journaal in Makkelijke Taal zal dat veel meer uitgelegd worden", zegt Van Beusekom. "Op het moment dat Rutte daar de baas wordt, zullen we dat uitgebreid behandelen."

Het eerder genoemde onderzoek, dat werd uitgevoerd samen met de Stichting Lezen en Schrijven én met mensen die zelf moeite hebben met lezen en schrijven, leidde in 2021 al tot het NOS Nieuws van de Week, een wekelijks journaal op YouTube en op regionale en lokale tv-zenders. Het NOS Journaal in Makkelijke Taal is daar een vervolg op.

"In principe maken we gebruik van bestaand materiaal, maar verslaggevers zullen op ons verzoek ook interviews speciaal voor ons journaal opnemen", zegt Van Beusekom.

Verslaggever Joris van Poppel, die heeft meegewerkt aan een proefuitzending, heeft een interview met een deskundige twee keer opgenomen. "Als een geïnterviewde te moeilijke woorden gebruikt stellen we de vraag opnieuw, daar gaan we extra op letten", zegt Van Poppel.

Ook kan het zijn dat er aanvullende opnamen worden gemaakt om een onderwerp dichter bij de doelgroep te brengen, zoals bij een onderwerp over niet gestoord worden buiten werktijd.

De gewone journaals interviewden hiervoor werknemers op een kantoor. Het NOS Journaal in Makkelijke Taal zal eerder kiezen voor mensen met praktische beroepen. "We willen dat het journaal zo veel mogelijk aansluit bij de belevingswereld van onze doelgroep."

Het NOS Journaal Makkelijke Taal wordt gepresenteerd door de bekende gezichten van het NOS Journaal en is dagelijks te zien om 17.00 uur op NPO 1. Het gewone journaal komt dan te vervallen.