De Nederlandse rivierendelta wordt door menselijk ingrijpen in combinatie met klimaatverandering steeds kwetsbaarder voor onomkeerbare veranderingen. Dat concluderen drie onderzoekers van de Wageningen Universiteit in een onderzoek naar 47 rivierdelta's wereldwijd.
Het heeft ermee te maken dat de ruimte van de rivieren in Nederland en onze buurlanden wordt ingeperkt en de aanvoer van zand en slib wordt tegengehouden door dammen. De kwetsbaarheid wordt verder vergroot door hevigere stormen, regenval en een stijgende zeespiegel - allemaal gevolgen van klimaatverandering.
Het kan ertoe leiden dat er kantelpunten bereikt worden, waarna de verandering omkeren zo goed als onmogelijk is. De onderzoekers pleiten ervoor natuurlijke oplossingen te vinden, waarbij de rivier meer zijn loop houdt.
"Wereldwijd worden rivieren steeds meer onderbroken en ingeperkt, terwijl overstromen voor zowel rivieren als de bodem eromheen juist heel belangrijk is", stelt Delta-professor Ton Hoitink.
Op deze gedraaide kaart van Nederland is duidelijk het deltagebied in Nederland te zien:
Bij rivieren en delta's hebben de wetenschappers vier soorten kantelpunten uitgelicht. Zo kan een rivier van loop veranderen, wat gebeurde in de Gangesdelta in Bangladesh. Na hevige regenval trad de rivier buiten zijn oevers en sindsdien stroomt de Ganges op een andere plek.
Een ander kantelpunt kan bereikt worden door het vertroebelen van water. Als er door verdieping van de vaarweg en landwinning steeds meer slib in een rivier terechtkomt, kan er een soort dikke drab ontstaan waarin niets meer kan leven. Zo'n ecologische ramp vond al eens plaats in de rivier de Eems in Duitsland.
Het verdrinken van kwelders is een ander kantelpunt. Een kwelder, ook wel schor of zoutmoeras genoemd, is een stuk begroeid land vlak bij zee. Deze kwelders beschermen de kust, maar komen in gevaar door een te snelle zeespiegelstijging. Hierdoor komt een kwelder te vaak onder water te staan, waardoor vegetatie sterft die zand en slib vasthoudt.
Een risico voor Nederland is het 'badkuip-kantelpunt'. In een ideale situatie voert een rivier zand en slib aan, waardoor een bodem niet inzakt maar gelijk blijft. Maar door het aanleggen van dammen en het beperken van ruimte door bijvoorbeeld landbouw of woningen, stromen steeds minder deltagebieden regelmatig onder.
Dit 'badkuip-effect' speelt al in Zeeland waar de bodem inzakt terwijl de zeespiegel stijgt. Uiteindelijk zullen alsmaar hogere dijken steeds meer op de proef worden gesteld.
"Het zijn allemaal voorbeelden van kantelpunten waar door menselijk ingrijpen de rivieren en delta's kwetsbaar zijn geworden. Hevige stormen, regenbuien en zeespiegelstijging - veroorzaakt door klimaatverandering - leiden tot een versterkend effect", zegt fysisch oceanograaf Roeland van de Vijsel, "Aangezien het grootste deel van de steden in de wereld in kustgebieden ligt, is het cruciaal hier meer over te leren en besluiten te nemen."
Vier soorten kantelpunten in beeld:
Volgens Hoitink zijn Bangladesh en Nederland eigenlijk jaloers op elkaar. "In Bangladesh wensen ze Deltawerken die hun inwoners beschermen tegen overstromingen. Nederland snakt naar plekken waar de rivier kan overstromen." Zo wordt het Nederlandse Ruimte voor de Rivier-programma als een succes gezien. Hierbij zijn gebieden aangewezen die af en toe onder water komen te staan.
Geen heilige huisjes meerIn Zeeland, waar sinds de Watersnoodramp van 1953 het water door middel van dijken zoveel mogelijk buiten wordt gehouden, is volgens Hoitink het praten over een wisselpolder niet meer taboe. Dat is een gebied waar af en toe water binnen de dijken wordt gelaten om slib achter te laten. Op die manier wordt het inzakken van het land binnen de dijken tegengehouden.
"Het is belangrijk dat er geen heilige huisjes meer zijn als het aankomt op waterbeheer", zegt Hoitink. "Kantelpunten in rivieren moeten we zoveel mogelijk voorkomen, want er is geen weg terug. De Afsluitdijk, Deltawerken, rivierhuishouding: alles moeten we kritisch bekijken. Dan kunnen we naar een situatie waar zowel mens als natuur het meeste baat bij hebben."
Het overvolle stroomnetwerk begint ook steeds meer huishoudens te raken. Het was al bekend dat een kleine tienduizend bedrijven op de wachtlijst staan voor een nieuwe aansluiting of een verzwaring, maar De Telegraaf schrijft dat ook inmiddels enkele duizenden particulieren wachten
En de wachttijden lopen op: sommige mensen wachten van veertig weken tot anderhalf jaar op een aansluiting.
"We zijn steeds meer aan het elektrificeren, we koken en rijden vaker elektrisch. Dat vraagt ook om groeiende capaciteit. In sommige wijken is het netwerk daar niet op berekend", zegt Theo Scholte van branchevereniging Netbeheer Nederland, in het NOS Radio 1 Journaal. "Nu is het: wie het eerst komt, wie het eerst maalt."
ProblemenDe problemen op het stroomnet spelen al jaren. Het netwerk kan op dit moment de toenemende vraag niet aan voor stroom en het terugleveren van elektriciteit door bijvoorbeeld windparken of zonneweides. Netbeheerders hebben aangekondigd om de komende jaren miljarden te investeren in uitbreiding van het netwerk. Een op de drie straten wordt opengebroken om het te versterken.
Door het overvolle net kunnen ook nieuwbouwhuizen in sommige wijken niet worden voorzien van een volledig elektrische warmtepomp, en worden ze uitgerust met een hybride. Daarnaast zet een aantal provincies aardgas in om ervoor te zorgen dat nieuwe woonwijken wel opgeleverd kunnen worden.
Gebruik uitsmeren"Er is niemand in de sector die niet bouwt als ze kunnen bouwen", zegt Scholte. "We bouwen het maximale." Maar het gaat jaren duren voordat het netwerk de toenemende vraag kan faciliteren.
Volgens Netbeheer Nederland draait het vooral om de pieken, en kan het netwerk een stuk meer aan als er een kleine aanpassingen zijn vanuit gebruikers. "Als we thuis komen van werk, gaat de kookplaat aan en pluggen we onze auto's in. Dat vraagt enorme vermogens. Als we in de pieken ons verbruik kunnen uitsmeren, scheelt dat enorm."
Elektrische auto's later op de avond opladen zou zo bijvoorbeeld een hoop kunnen schelen. "Door die kleine dingen ontstaat er meer ruimte op het net, en is er meer ruimte voor nieuwe gebruikers of zwaardere gebruikers."
Na een zoektocht van een paar uur heeft de politie vannacht op een landweg bij Smilde het lichaam aangetroffen van een 60-jarige wielrenner. De politie vermoedt dat de man is aangereden en daarna achtergelaten. De politie heeft in Beilen twee mensen aangehouden in verband met de dood van de fietser.
RTV Drenthe meldt dat de man uit Smilde rond 22.30 uur gisteravond als vermist was opgegeven. Hij was eerder gisteravond op zijn racefiets van huis vertrokken en niet teruggekeerd. Via Burgernet werd het signalement van de 60-jarige man verspreid.
Even voor 03.00 uur vannacht werd de man op een smalle landweg iets buiten het Drentse dorp gevonden. Bij zijn lichaam lag onder meer de afgebroken spiegel van een voertuig.
AanrijdingOp basis van het eerste onderzoek hield de politie vanochtend rekening met een aanrijding, waarbij de bestuurder van een voertuig was 'vertrokken', zo liet een woordvoerder van de politie weten. Aan het begin van de middag wist de politie in Beilen de verdachten aan te houden. "Ook het mogelijk betrokken voertuig is daar aangetroffen", meldt de politie. Het gaat om een Poolse man (33) en vrouw (33).
Het onderzoek loopt nog. Om meer duidelijkheid te krijgen over wat er is gebeurd, roept de politie getuigen op om zich te melden.
De gemeenteraad van Winterswijk vergadert voorlopig achter gesloten deuren. Er is geen publiek meer welkom bij de openbare vergaderingen omdat sprake is van "serieuze bedreigingen", aldus een woordvoerder van de gemeente.
Het is niet helemaal duidelijk waar de dreigementen uit bestaan. Mogelijk hebben ze te maken met de aanleg van een nieuw bedrijventerrein in Winterswijk, schrijft Omroep Gelderland.
Na een lange zoektocht besloot stelde het college vorige maand voor om aan de westkant van het dorp een bedrijventerrein aan te leggen van 22 hectare. De keus is omstreden. Buurtbewoners wijzen er op dat het gaat om een gebied "met akkers, bossen, beschermde natuurgebieden en woningen: groen buitengebied dus!"
Ze begonnen een petitie waarin ze schrijven: "Winterswijk als Nationaal Landschap komt in het gedrang, omdat het prachtige landschap vol met blokkendozen komt te staan en de natuurgebieden en boerenbedrijven onder toenemende druk zullen komen van luchtvervuiling en verkeer."
Democratisch procesHet besluit over de aanleg van het bedrijventerrein staat voor de komende raadsvergaderingen op de agenda. Maar de gemeente Winterswijk ontkent noch bevestigt of de "serieuze bedreigingen" daar iets mee te maken hebben.
"Wij veroordelen elke vorm van dreiging of agressie en benadrukken dat deze geen plaats hebben in een gezond democratisch proces", aldus de gemeente in vrij algemene woorden op de website. Tijdens de voorlopig laatste raadsvergadering met publiek, vorige week donderdag, gaf burgemeester Joris Bengevoord (GroenLinks) ook geen toelichting. "Weet dat ik voor u sta en dat u op uw burgemeester hierin kunt rekenen", stelde hij toen.
"Het is in- en intriest dat dit moet", reageert waarnemend commissaris van de Koning van Gelderland Henri Lenferink op het besluit van de gemeente om achter gesloten deuren te vergaderen. "Het is openbaar bestuur, dat betekent van en voor ons allemaal", zegt hij bij Omroep Gelderland.
Bijl aan de wortel"Helaas moet ik zeggen dat er een trend is dat er steeds vaker sprake is van bedreigingen, van agressie tegen bestuurders, tegen burgemeesters, wethouders, raadsleden, en dat kan natuurlijk absoluut niet". aldus de commissaris. "Dat is de bijl aan de wortel van onze samenleving. Dit kunnen we echt niet accepteren."
Hij begrijpt de keuze om achter gesloten deuren te gaan vergaderen. "Raadsleden moeten in veiligheid kunnen discussiëren. En als dat niet gegarandeerd kan worden dan moet je soms zoiets doen."
Er komt dit jaar geen voorstel meer om de spreidingswet in te trekken. Minister Faber van Asiel en Migratie heeft de Tweede Kamer de planning gestuurd van haar wetten. Daarin schrijft ze onder meer dat het wetsvoorstel om de spreidingswet in te trekken "in het eerste kwartaal van 2025 voor advies en uitvoeringstoetsen wordt voorgelegd". Het gaat dan om adviezen van instanties als de IND en de politie.
In de brief die het kabinet drie weken geleden aan de Kamer stuurde met nadere afspraken over asiel stond nog dat het wetsvoorstel "zo mogelijk nog dit jaar" zou komen.
De spreidingswet is sinds begin dit jaar van kracht. Kern ervan is dat gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te nemen. De coalitie wil van die verplichting af.
Asielnoodmaatregelenwet dit jaar naar Raad van StateHet is de bedoeling van het kabinet dat nog wel dit jaar de 'asielnoodmaatregelenwet' om de asielketen te ontlasten en de instroom te verminderen voor advies en uitvoeringstoetsen wordt voorgelegd. En de Raad van State wordt nog dit jaar om een spoedadvies over die wet gevraagd. Faber wil het voorstel zo snel mogelijk daarna bij de Tweede Kamer indienen.
In de asielnoodmaatregelenwet komt onder meer te staan dat er geen asielvergunningen voor onbepaalde tijd meer worden gegeven. Ook moet het makkelijker worden om iemand na een veroordeling ongewenst te verklaren en de mogelijkheid tot nareis van meerderjarige kinderen en ongehuwde partners wordt geschrapt.
In haar brief gaat de minister ook nog in op diverse andere maatregelen en wanneer ze daarmee denkt te komen. Haar inzet is om de wetsvoorstellen zo spoedig mogelijk in te dienen. Maar ze benadrukt dat het een planning is en dat die "aan diverse factoren onderhevig is".
Er komen geen strengere regels in de Rotterdamse binnenstad ondanks de bestorming van de Mediamarkt eind oktober. Een meerderheid van de gemeenteraad voelt er niets voor om meer politie in te zetten of grote commerciële evenementen te verbieden.
"We moeten onze oren niet laten hangen en zeker niet buigen voor het asociale gedrag van een hele kleine groep relschoppers die het voor iedereen verpest", zei wethouder Robert Simons (Leefbaar Rotterdam) tijdens de raadsvergadering gisteravond, meldt de regionale zender Rijnmond.
Het liep in de nacht van 26 op 27 oktober volledig uit de hand bij een nachtelijke kortingsactie van Mediamarkt in Rotterdam. De elektronicaketen wilde vanaf middernacht een uur lang allerlei spullen met kortingen verkopen, maar kwam daar niet aan toe omdat zich een menigte van naar schatting 2000 mensen voor de deur verzamelde.
Een kwartier voordat de winkel open zou gaan kwam plotseling een groep te voorschijn van enkele tientallen mensen met hoodies en gezichtsbedekking. De groep vernielde de glazen voorpui en probeerde binnen te dringen. De politie moest eraan te pas komen om het personeel te ontzetten en het plein voor de winkel schoon te vegen. De kortingsactie was toen al afgeblazen.
Black FridayNaar aanleiding van de rel pleitte raadslid Simon Ceulemans (Leefbaar Rotterdam) voor een mobiele politiepost op de Lijnbaan, in ieder geval als eind deze maand tijdens Black Friday opnieuw kortingsacties gepland staan.
Ook wilde Ceulemans dat de politie het samenscholingsverbod strenger handhaaft en nadrukkelijk controleert of mensen spullen bij zich hebben zoals bivakmutsen. Die zijn volgens hem bedoeld om de openbare orde of de veiligheid in gevaar te brengen. Ceulemans wees erop dat niet alleen hij maar ook veel winkeliers meer politie willen.
Maar de nieuwe burgemeester Carola Schouten vond de politiepost geen goed idee. "Je moet daar iemand inzetten die anders in het hele winkelgebied zou rondlopen en allerlei zaken kan zien", stelde ze, in haar eerste debat over de openbare orde in Rotterdam.
"Daarnaast is het gewone politiebureau dichtbij. De politie kan heel snel ter plaatse zijn." De burgemeester zei ook zich niet te willen bemoeien met hoe de politie en de boa's handhaven.
Gek maken"Laten we elkaar niet gek maken met Black Friday voor de deur", aldus raadslid Imane El Filali (Volt). "Het tijdstip, het aantal mensen en de omstandigheden zijn compleet anders." Een meerderheid van de raad was het met haar eens.
Wat er wel gaat gebeuren is dat Rotterdam minder makkelijk ontheffingen gaat verlenen voor grote commerciële evenementen, als daar extra politie-inzet bij nodig is. "We kwamen er te laat achter dat de Mediamarkt te veel had ingezet op promotie van het evenement. Dat is een les die we hebben geleerd: niet meer routinematig ontheffingen verlenen, maar maatwerk toepassen", zei wethouder Simons.
Een verbod naar aanleiding van één nachtelijke rel ging ook hem te ver. Rotterdam heeft de afgelopen jaren zo'n twintig van dit soort acties toegestaan, liet de wethouder weten. Variërend van de drukbezochte Museumnacht tot een stripwinkel in Overschie die 's nachts het nieuwe album van Asterix en Obelix wilde verkopen. In al die gevallen verliepen de evenementen probleemloos.
In de zomer mocht hij nog vertrekken bij Ajax, drie maanden later is hij overwegend basisspeler in Amsterdam en maakt hij indruk door met 'schoolpleinvoetbal' tegenstanders dol te draaien. Kian Fitz-Jim gaat als een speer en dat heeft hij te danken aan zijn periode als wisselspeler bij Excelsior. "Die periode is het fundament geweest voor mijn spel van vandaag de dag."
Het goede spel is één ding, maar na zijn recente doelpunten tegen PSV en Maccabi Tel Aviv mag hij zich ook melden bij Jong Oranje, dat vandaag en maandag oefeninterlands speelt. Fitz-Jim is een verrassende openbaring in de eerste maanden van het nieuwe seizoen. "Dit is wel een behoorlijke kentering vergeleken met vorig jaar. Het voelt heerlijk, want ik heb toch flink wat mensen ongelijk gegeven", zegt de 21-jarige middenvelder.
Fitz-Jim klom in Amsterdam op tot Jong Ajax en maakte begin 2023 zijn debuut in het eerste. In die zomer werd hij verhuurd aan Excelsior. Tijdens die periode waren er twijfels over zijn capaciteiten. Hij zou geen Ajax-materiaal zijn, pendelde bij de Kralingers tussen bank en basis en raakte geblesseerd. "Ik was altijd gewend dat alles goed ging. Kort daarvoor was ik nog aanvoerder bij Jong Ajax. In Rotterdam maakte ik de andere kant mee, en dat haalt toch wel het slechtste in je naar boven."
Fitz-Jim had moeite om het voedingspatroon van een topsporter vol te houden en ook op mentaal vlak waren er verbeterpunten. "Door gesprekken met mensen om mij heen en m'n mental coach is dat goedgekomen."
Extra dimensieDe middenvelder ziet de veelbewogen periode bij Excelsior als een openbaring. "Ik heb daar echt vrienden gemaakt die ik nu nog dagelijks spreek. Bovendien heeft het een extra dimensie aan mijn spel toegevoegd. Je speelt daar heel ander voetbal. Ze hebben er niets aan als je leuk kan dribbelen. Je moet betrouwbaar zijn voor je ploeggenoten, want je speelt tegen degradatie. Dat gebruik ik nu ook bij Ajax. Tegen PSV hebben wij bijvoorbeeld minder de bal, dan moet je aan je teamgenoten laten zien dat je een betrouwbare speler bent. Ik heb nieuwe levels unlocked daar."
Na een paar maanden keerde Fitz-Jim alweer terug naar Amsterdam. Maar eenmaal terug waren invalbeurten schaars.
Bovendien leek de nieuwe Ajax-coach Francesco Farioli ook weinig toekomst in hem te zien, maar Fitz-Jim blijkt inmiddels goed te gedijen in de werkwijze van de Italiaanse coach. "Er is ten opzichte van vorig jaar veel meer structuur. Dat heeft mij het opkontje gegeven voor dit seizoen. Ik durf zelfs te zeggen dat ik er een gelukkiger mens door ben."
En zo draait de 21-jarige middenvelder dit jaar mee in de Italiaanse tombola van zijn coach Farioli. Het roulatiesysteem van de Ajax-coach doet regelmatig wenkbrauwen fronsen, maar er zit een groot voordeel aan, zegt Fitz-Jim. "Het zorgt voor veel meer harmonie, want iedereen heeft het gevoel dat hij praktisch basisspeler is. En met die groep willen wij dit jaar zo hoog mogelijk eindigen."
Kans op speelminutenEerst de focus op Jong Oranje, waar hij vanavond tegen Jong Slowakije zijn debuut kan maken. Kansen op speelminuten zijn er wel degelijk, want verschillende basiskrachten - onder wie Ajax-teamgenoten Kenneth Taylor en Youri Regeer - hebben zich afgemeld voor deze interlandperiode.
De Nederlandse consument is optimistisch: ondanks de hoge inflatie blijven we nieuwe spullen kopen. In het derde kwartaal groeit de economie verder. Het bruto binnenlands product (bbp) steeg in het derde kwartaal met 0,8 procent ten opzichte van het vorige kwartaal, meldt het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) op basis van nu beschikbare gegevens.
In de eerste drie maanden van het jaar kromp de economie met 0,5 procent. In het tweede kwartaal stond daar een opvallende groei van 1,1 procent tegenover.
Ondanks de hoge prijzen blijven Nederlanders geld uitgeven aan kleding, spullen voor de woning en energie. Dat is gecorrigeerd voor inflatie. "De lonen stijgen harder dan de prijzen, waardoor mensen meer te besteden hebben", zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen.
Sneller dan de Verenigde StatenDe economische groei komt mede dankzij deze consumptie, maar ook door overheidsuitgaven. Het Rijk investeerde met name in gezondheidszorg en openbaar bestuur. Daarnaast investeerden bedrijven ook meer.
In vergelijking met 2023 groeide de Nederlandse economie met 1,7 procent. Ook groeide de economie hier sneller dan in omliggende landen. De gemiddelde groei in de Europese Unie lag afgelopen kwartaal op 0,3 procent.
"Onze economie groeide zelfs een stukje sneller dan die van de VS. En dat gebeurt niet zo vaak", zegt Van Mulligen.
Het hoeft deze klimaattop officieel nog niet, maar sommige landen doen het al wel: ingrijpende aangescherpte plannen presenteren om hun broeikasgassenuitstoot omlaag te krijgen. Het is voor veel landen een zware bevalling: dure plannen die een forse impact hebben op de nationale economie, die regeringsleiders bovendien lang niet altijd populair maken bij hun kiezers. Integendeel.
Komende februari, zo hebben de landen afgesproken in het Parijsakkoord, moeten alle aangescherpte klimaatdoelen er liggen. En die moeten ambitieuzer zijn dan de vorige. Landen die al eerder zijn, bepalen eigenlijk de toon voor de rest. Want als de eerste landen razend ambitieus zijn, kan de rest dan wel achterblijven?
Op de klimaattop in Azerbeidzjan is de grote aandachttrekker - zowel negatief als positief - vooral de zogenoemde 'trojka': de drie landen die verantwoordelijk zijn voor de vorige klimaattop (Verenigde Arabische Emiraten), de huidige (Azerbeidzjan) en de komende (Brazilië). Zeker die eerste en laatste geven een signaal af dat andere landen in meer of mindere mate dwingt tot ambitie.
Gemiste kansOpvallend genoeg grijpt Azerbeidzjan de top in eigen land vooralsnog niet aan om plannen te presenteren. "Echt een enorme gemiste kans", reageert klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw van de TU Eindhoven. "Rond het begin van dit soort toppen proberen landen de bereidheid om te onderhandelen juist te vergroten met sweeping statements en grote beloften. Dat laat Azerbeidzjan nu volledig liggen."
Ambitieuzer is het signaal van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), een land dat weliswaar fossiele brandstoffen door de aderen heeft stromen, maar ook vorig jaar de klimaattop organiseerde en zich nu dus van zijn goede kant wil laten zien. Per 2035 wil het land de uitstoot van broeikasgassen met 47 procent verminderen, blijkt uit de nieuwste plannen.
"47 procent, heel mooi. Dat zijn percentages waar we een paar jaar geleden, voor het Parijsakkoord, alleen van konden dromen", zegt Pauw. "Tegelijk is het minder dan er wereldwijd nodig is: 60 procent. En dan stoten de Emiraten ook nog eens vrij veel uit per hoofd van de bevolking, dus ze hadden zelfs nog boven die 60 procent moeten zitten."
Olieproductie omhoogVerdere kritiek die op de Emiraten klinkt is dat het land voornemens is om naast de ambitieuze eigen uitstootdoelen tóch de fossiele productie verder op te voeren. Zolang de gas- en olieproductie omhooggaat, wordt er dus meer fossiele brandstof geëxporteerd en gaat de uitstoot elders omhoog.
Datzelfde probleem is er met de plannen van Brazilië, dat volgend jaar de klimaattop organiseert. De Brazilianen zijn ambitieuzer dan de Emiraten: de uitstoot per 2035 moet omlaag met tussen de 59 en 67 procent, wat zeker voor een ontwikkelingsland uitzonderlijk hoog is.
Brazilië stelt allerlei maatregelen voor om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in het eigen land te verminderen. Maar ook de Brazilianen bouwen tegelijk de productie niet af.
Toch is de verwachting dat het G20-land een grote impact heeft op de klimaatdoelen van andere landen. Pauw: "Denk bijvoorbeeld aan het effect op landen met net als Brazilië veel bossen, zoals Congo en Indonesië. Met deze plannen kunnen ze aankloppen bij die landen om ze aan het werk te zetten, onder het mom van: 'wij hebben het zelf ook gedaan, want de noodzaak is toch duidelijk?'."
Dit is wat jij moet weten over de klimaattop(pen):
Industrieland Verenigd Koninkrijk heeft officieel nog geen plan ingediend, maar premier Starmer zet bepaald niet laag in. Hij noemt een uitstootreductie van 81 procent ten opzichte van 1990, waar andere industrielanden met interesse naar zullen kijken.
Ook de EU zal dat doen, maar de verwachting is niet dat die het snel zal gebruiken om eigen plannen te presenteren. Los van het feit dat de Europese Commissie nog niet op volle kracht is na de verkiezingen van afgelopen zomer, is er in werkelijkheid weinig overeenstemming in EU-landen over ambitieuzer klimaatbeleid. In veel lidstaten, waaronder ook Nederland, heeft ambitieuzer klimaatbeleid de wind bepaald niet mee. Het is dan ook de vraag of de EU de deadline in februari überhaupt haalt.
Andere nationale plannen om de broeikasgassenuitstoot te beperken zijn voorlopig niet te verwachten. "Landen zullen nu toch de kat uit de boom kijken, en afwachten wat deze top oplevert voordat ze hun plannen formuleren", zegt Pauw. "En ontwikkelingslanden zijn ook echt op financiële hulp aangewezen voor de uitvoering, dus dat maakt de uitkomst van de top in Bakoe extra belangrijk."
