NOS Nieuws - Algemeen

Voor het stadion van Go Ahead Eagles in Deventer is een standbeeld onthuld van Han Hollander, de legendarische sportverslaggever en een van de oprichters van Go Ahead Eagles.

Han Hollander was voor de Tweede Wereldoorlog de bekendste en geliefdste sportverslaggever van Nederland. In 1928 schreef hij radiogeschiedenis met het eerste liveverslag van een voetbalwedstrijd; Nederland-België in Amsterdam.

Met zijn karakteristieke ooggetuigenverslagen werd hij in zijn tijd een van de bekendste Nederlanders. De journalist, van Joodse komaf, deed in 1936 nog verslag van de Olympische Spelen in Berlijn. Hij werd in juli 1943 met zijn vrouw vermoord in vernietigingskamp Sobibor.

Naast zijn carrière als sportverslaggever was Hollander ook betrokken bij de oprichting van Go Ahead Eagles. De voetbalclub werd in 1902 opgericht door zijn broer, toen nog met de naam Be Quick. Hollander was toen een van de eerste leden. Later veranderde de naam van de club, mede dankzij hem, in Go Ahead.

"Veel jonge mensen zijn door hem gaan voetballen", zegt Go Ahead Eagles-medewerker Stefan Rutgers tegen RTV Oost. "Hij wist de sport, die toen voor de elite was, te verbinden met het gewone volk."

Nooit vergeten

Het standbeeld is onthuld door Jan Willem van Dop, algemeen directeur van Go Ahead Eagles, en Freddy Hollander. Hij is de kleinzoon van de broer van Han Hollander.

Tijdens een korte toespraak stond hij uitgebreid stil bij de waarschuwing die ook van het beeld uitgaat. "We mogen het verhaal van Han Hollander nooit vergeten. Ik waarschuw voor racisme en Jodenhaat, want die kreten zijn nu weer in de straten te horen en te lezen op sociale media. Ik maak mij hier zorgen om. Niet zozeer voor mezelf, maar voor mijn kinderen en voor mijn kleinkinderen."

Volgens Hollander is het beeld erg goed gelukt. "Het is een schitterend beeld en een hele goede gelijkenis. Met name doordat zowel de bal als de microfoon in zijn hand ligt, dus zijn radioloopbaan en Go Ahead Eagles in één beeld gevangen."

Een moeder in Zuid-Afrika is schuldig bevonden aan de ontvoering en het verkopen van haar dochtertje aan een traditionele genezer. Volgens de rechter heeft de moeder samen met twee andere mannen het meisje "verkocht als koopwaar". De zaak heeft tot veel opschudding geleid.

De destijds 6-jarige Joshlin Smith verdween vorig jaar februari uit haar huis in Middelpos, in de buurt van Kaapstad. De 35-jarige Kelly Smith beweerde op de dag van de verdwijning van het kind dat ze haar dochter bij een vriend had achtergelaten.

Er werd een landelijke zoekactie opgezet om het meisje te vinden, maar ze wordt nog steeds vermist. Zuid-Afrikaanse media besteden veel aandacht aan de zaak.

Aanklagers beschuldigden Smith ervan te hebben gelogen over de verdwijning van haar dochter en haar te hebben verhandeld voor geld. Ook haar partner Jacquen Appollis en hun gezamenlijke vriend Steveno van Rhyn zijn daarvoor aangeklaagd.

In de zaak werden 35 getuigen opgeroepen die soms schokkende verklaringen hebben afgelegd.

Een vriendin en buurvrouw van Smith verklaarden in de rechtbank dat de verdachte had gezegd dat ze "iets onnozels" had gedaan. Ze had volgens de vriendin Joshlin verkocht aan een sangoma, een traditionele genezer. "Die persoon wilde het meisje hebben vanwege haar ogen en huid", vertelde de vriendin van Smith in de rechtbank. Het meisje heeft een lichtgetinte huidskleur en groene ogen.

Volgens een lokale priester beweerde Smith dat mensen haar dochter wilden kopen voor 20.000 Afrikaanse rand (ruim 955 euro). Maar ze was volgens de priester bereid om Joshlin voor minder te verkopen, aldus Zuid-Afrikaanse media. De priester zou hebben gezegd dat Smith van plan was om alle drie haar kinderen te verkopen.

Een schooljuf van Joshlin verklaarde dat Smith haar tijdens de zoektocht naar het meisje in vertrouwen had verteld dat Joshlin al in een container zat op een schip dat op weg was naar West-Afrika.

De rechter heeft nu geoordeeld dat de beschuldigingen tegen de drie aannemelijk zijn en dat ze schuldig zijn aan ontvoering en mensensmokkel. De rechter liet in het midden aan wie Joshlin is verkocht.

De moeder van Kelly Smith, die de zitting bijwoonde, barstte in huilen uit na het horen van de uitspraak. Zij wil niets meer te maken hebben met haar dochter.

Volgende week krijgt het drietal hun straf te horen. Tot dan blijven ze vastzitten. Zij riskeren een levenslange celstraf.

Stapels met papieren liggen op tafel, uitgestald voor Naftali Fürst. Vergeelde documenten, maar nog duidelijk leesbaar. Hij pakt een document van kamp Buchenwald.

Naam gevangene: Margarite Fürst

Woonplaats: Pressburg (Bratislava)

Reden van gevangenschap: politiek, Jodin.

Overgedragen uit Auschwitz, 4 januari 1945

De 92-jarige Holocaustoverlever Naftali Fürst is uit Israël overgekomen om deze documenten voor het eerst in handen te hebben. Deze registratiekaart van zijn moeder ontroert hem, vanzelfsprekend. Zij overleefde de oorlog, talloze andere familieleden niet. "Ik wil achterhalen wat er met hen is gebeurd."

Dat is de hoofdtaak van het archief in Bad Arolsen. Het onopvallende kuuroord in de deelstaat Hessen herbergt het grootste nazi-archief ter wereld. Deze plek werd in 1945 gekozen omdat het telefoonnetwerk er nog werkte en de plaats centraal gelegen is. Sindsdien zijn er 30 miljoen documenten bewaard van ongeveer 17,5 miljoen slachtoffers en nabestaanden van nazi-Duitsland.

Ook liggen er nog zo'n 2000 persoonlijke voorwerpen van slachtoffers. Horloges, ringen, foto's, gestolen door de nazi's. Alles van waarde dat de gedeporteerden meenamen naar de concentratie- en vernietigingskampen.

Laatste poging

"Het doel is om de spullen terug te herleiden naar nabestaanden of, in het uitzonderlijke geval, de overlevenden", vertelt Anke Münster, medewerker van het archief. In de jaren 80 werd die actieve zoektocht stopgezet. "Een paar jaar geleden is er gezegd: we gaan toch nog een poging doen. Een laatste kans om families te vinden."

In het archief liggen ook spullen die van Nederlanders afkomstig zijn:

Het archief weet, 80 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, nog altijd wonderen te verrichten. Onlangs ontdekte een Amerikaanse via het archief dat ze een halfzus in Oostenrijk heeft, met opvallende gelijkenissen. Samen leerden ze het lot en het leven van hun vader beter begrijpen.

Naftali Fürst heeft ook nog meerdere stukjes in zijn familiepuzzel te leggen. Op zijn 12e werd de Slowaakse jongen naar Auschwitz gedeporteerd, waar ook zijn ouders en broer gevangen zaten. Toen het Rode Leger het vernietigingskamp naderde, werd Fürst eind januari 1945 op de beruchte Dodenmars gestuurd, te voet landinwaarts naar kamp Buchenwald.

Na de bevrijding van Buchenwald door de Amerikanen werd deze beroemde foto van de gevangenen gemaakt. In het midden is Fürst te zien:

Na de oorlog emigreerde hij, zoals vele overlevenden, naar Israël. "Ik heb daarna gezworen nooit meer naar Duitsland te komen of Duits te spreken", vertelt Fürst. Maar na 60 jaar ging hij toch in op een uitnodiging voor een Buchenwald-herdenking. Sindsdien bezocht hij regelmatig Duitsland om over de Holocaust te vertellen. "Dat is mijn plicht, ik moet mijn stem laten horen."

Nu ziet hij dus voor het eerst de registratiekaarten en andere documenten van zijn dierbaren. Zijn moeder, oom en tante gaan door zijn handen. En plots: "Wacht, deze naam interesseert mij", zegt hij met een glimlach. Marika Raab, of Rabová.

"Zij was mijn eerste liefde. Ik heb haar leren kennen in Auschwitz." Daar zag hij haar voor het laatst, voordat het jonge meisje werd vermoord. Meer informatie over haar lot blijkt het archief niet te hebben. Voor Fürst is het goed zo: "Ze is in mijn gedachten."

Hoewel er steeds minder Holocaust-overlevenden zijn, wordt het archief niet minder belangrijk, zegt Fürst. Zo'n archief is er niet alleen voor hem. "Ik weet uit eerste hand wat er is gebeurd. Dit is belangrijk voor andere mensen, zodat zij leren dat dit echt is gebeurd. En nooit meer mag gebeuren."