Aggregator

Ook in de Tweede Kamer is er boosheid over de gang van zaken rond het Nationaal oorlogsarchief CABR, het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. Op die openbare lijst staan namen van mensen die beschuldigd of verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Of die beschuldigingen van destijds terecht waren of niet blijkt niet uit de lijst. Want de onderliggende dossiers zijn niet openbaar en slechts op aanvraag in te zien bij het Nationaal Archief. Daar is inmiddels een wachttijd van maanden ontstaan. De gang van zaken leidde al tot veel verontwaardigde reacties van mensen die familie of bekenden op de lijst zagen staan. Die hebben in hun ogen nu het stempel een foute Nederlander te zijn.

En het overkwam ook Kamerleden, zo bleek tijdens het Vragenuurtje. Minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap moest ervoor naar de Kamer komen. D66-Kamerlid Paternotte vindt dat er een enorme bende van is gemaakt. "Mijn eigen opa en oma hadden twee kleine kindjes ondergedoken zitten, die hebben het daardoor overleefd. En dan staat er een jongere broer van mijn opa op deze namenlijst, zonder context of uitleg."

Mensen willen dit rechtzetten

JA21-Kamerlid Eerdmans zag zijn grootvader op de lijst staan. "Terwijl ik van mijn vader weet dat ze Joden in huis hadden. De Duitsers kwamen zelfs nog een keer zoeken, maar ze konden ze niet vinden." Eerdmans vindt dat op de lijst achter de naam van zijn opa moet staan dat hij onderduikers heeft geholpen. "En dat geldt voor meer mensen, die willen dit rechtgezet hebben. Begrijpt u dat?", vroeg hij de minister.

Het archief met namen werd aangekondigd als lijst met mogelijke collaborateurs. Inmiddels is duidelijk geworden dat er zelfs overlevenden van concentratiekamp Auschwitz op staan, puur omdat zij ooit de Duitse nationaliteit hadden. "Er zijn mensen besmeurd", zegt SGP-Kamerlid Van Dijk. "Ook nabestaanden van overledenen die op de lijst staan. Had je dit niet kunnen voorzien?"

Volgens de minister was dit inderdaad voorzien in het overleg tussen overheid, Nationaal Archief, het Centraal Joods Overleg, nabestaanden van NSB'ers en andere belangenorganisaties. Er is toch besloten tot openbaarmaking van de namenlijst omdat er bij veel nabestaanden behoefte is om uit te zoeken wat hun familie is overkomen, legde Bruins uit. De lijst is het begin, openbaarmaking van de achterliggende dossiers mag nu niet.

Bruins spreekt de Kamerleden tegen dat de openbaarmaking een rommeltje is geworden. "Het archief is in een chaotische tijd ontstaan. Dat er ook verzetsmensen en overlevenden op de lijst staan is de weerspiegeling van deze chaotische situatie."

Meer plekken beschikbaar

Hij belooft de Kamer zo snel mogelijk meer plekken in het land beschikbaar te krijgen bij Regionaal Historische Centra, waar mensen op aanvraag in de dossiers mogen kijken. Hierdoor moet de enorme wachtlijst die is ontstaan kleiner worden. Ook bij het Nationaal Archief zelf wordt gekeken naar uitbreiding.

Verder werkt Bruins aan wetgeving die het mogelijk maakt om mensen online, bijvoorbeeld vanuit huis, in de dossiers te laten kijken. Nu bijvoorbeeld inlogcodes verstrekken mag niet van de Autoriteit Persoonsgegevens, omdat mensen dan kopieën kunnen maken die ze kunnen verspreiden.

De Technische Universiteit Eindhoven heeft besloten om het hervatten van het onderwijs met een week uit te stellen. De onderwijsinstelling werd het afgelopen weekend het slachtoffer van een cyberaanval. Hierdoor was er geen onderwijs op maandag.

De storing bij DigiD is grotendeels voorbij. Dat meldt een woordvoerder van Logius, de overheidsinstelling die DigiD beheert.

Er is nog een klein aantal mensen dat via DigiD niet kan inloggen bij overheidsdiensten, gemeenten en de Belastingdienst. De woordvoerder zegt dat er hard wordt gewerkt om ook voor die mensen DigiD weer werkend te krijgen.

Het was het grootste deel van de middag niet mogelijk om in te loggen op DigiD. De problemen begonnen rond het middaguur, bleek uit een storingsmelding van Logius. Wie met DigiD ergens probeerde in te loggen, kreeg een foutmelding.

Wat de oorzaak van de storing was, wordt nog onderzocht. Of die door problemen van binnen of van buiten komen door bijvoorbeeld een cyberaanval is daarom nog niet duidelijk, aldus Logius.

Rebel Wolves, een studio opgericht door voormalige CD Projekt RED-ontwikkelaars, heeft maandag de eerste trailer gedeeld van The Blood of Dawnwalker. Het is een singleplayer rpg die volgens de ontwikkelaars 'sterke focus heeft op het verhaal en de personages'.

Toen schrijver Thomas Heerma van Voss een vermelding van zijn nieuwe boek Het Archief op de website van het modetijdschrift Harper's Bazaar las, was hij verbaasd over de tekst. Hoe zijn boek werd beschreven, strookte helemaal niet met het verhaal.

Ook vermeldingen van andere boeken bleken niet te kloppen. "Ik was al eens eerder slordige samenvattingen tegengekomen, maar niets van de tekst die ik las leek op mijn boek te slaan", schrijft de auteur in een column.

Heerma van Voss vermoedde dat de tekst door kunstmatige intelligentie was geschreven en besloot de redactie te mailen. Hij verzocht de redactie het artikel over de boeken offline te halen en vroeg om een rectificatie. Ook uitte hij zijn vermoedens van het gebruik van kunstmatige intelligentie.

Om de proef op de som te nemen vroeg de schrijver zelf AI-systeem ChatGPT waar zijn boek over ging. Daaruit kwam een vergelijkbare tekst als het tijdschrift publiceerde.

'Uiterst kwalijk'

In een reactie op zijn e-mail liet het tijdschrift hem weten dat de bespreking was aangepast naar een tekst waarvan de inhoud wel klopte, maar een schriftelijke rectificatie ontbrak. Het tijdschrift erkende ook niet dat het een AI-tool gebruikte.

Het blad heeft inmiddels aan de NOS wel een reactie gegeven en erkend dat "helaas bleek dat er inderdaad kunstmatige intelligentie was gebruikt om het artikel te schrijven". Het stuk is offline gehaald.

"Het gebruik van AI voor het schrijven van artikelen is niet in overeenstemming met onze interne richtlijnen en regels. We betreuren de gang van zaken ten zeerste en er zijn passende maatregelen genomen. We nemen onze journalistieke rol serieus en we zorgen ervoor dat dit in de toekomst niet meer gebeurt."

'Uitholling van de waarheid'

Heerma van Voss noemt het voorval uiterst kwalijk. Volgens hem moeten kranten en tijdschriften hun best doen om "geen vergaarbak te worden voor de meest idiote en kwetsende desinformatie". Hij vindt het een voorbeeld van "verdere uitholling van de waarheid".

Het voorval roept de vraag op of redacties vaker gebruikmaken van AI voor het schrijven van artikelen.

Laurens Vreekamp is journalist en schreef een boek over kunstmatige intelligentie. Hij herkent het verhaal van Thomas Heerma van Voss. Volgen hem kloppen de teksten grammaticaal en taalkundig van AI-gegenereerde artikelen meestal wel, maar kan de inhoud onjuist zijn. "Het is een taalmodel, geen waarheidsmodel."

Het schrijven van artikelen door AI-tools gebeurt vooral in de Verenigde Staten bij "websites die hun bestaansrecht ontlenen aan het aantal bezoekers. Hoe meer traffic een website genereert, hoe meer geld van adverteerders dat oplevert", zegt Vreekamp. "De inhoud van de website is dan slechts een middel om dat te bereiken. "En op die inhoud kun je besparen door de site door tools als ChatGPT te laten schrijven."

Disclaimer vereist

Veel kwaliteitsmedia hebben na de introductie van ChatGPT regels opgesteld voor het gebruik van AI. "In vrijwel alle richtlijnen die ik heb gezien, is het redacteuren verboden om artikelen te laten schrijven door AI-taaltools." Als dat wel gebeurt, is het belangrijk dat er een disclaimer bij een artikel wordt geplaatst waarin staat dat dit gedaan is, stelt Vreekamp.

Dat beaamt Hannes Cools, media-onderzoeker en AI-expert van de Universiteit van Amsterdam. Hij kent voorbeelden van verkeerd gebruik van kunstmatige intelligentie door redacties.

In een Belgische krant stond een overlijdensbericht over iemand waar tot wel vijf fouten in stonden, zegt Cools. "Iemand zou volgens dat artikel meer kinderen hebben dan diegene in werkelijkheid had." De krant kreeg vervolgens een telefoontje van de nabestaanden met een verzoek tot rectificatie.

Het is volgens Cools voor de lezer moeilijk te bepalen wat door een AI-tool is gemaakt. "Ook weet de lezer niet of een tekst nog herschreven of beoordeeld is door een eindredacteur."

Het is daarom goed als er een voetnoot bij een artikel staat als het door een AI-bot- of taalmodel is gegenereerd, vindt Cool. Hij tekent daarbij aan dat uit onderzoek is gebleken dat lezers een artikel minder vertrouwen als erbij staat dat het door kunstmatige intelligentie is gemaakt.

Transparantie

"Als je kijkt naar regelgeving, dan staat transparantie centraal", zegt de onderzoeker. Mediaorganisaties vallen niet onder de AI-act van de Europese Unie, maar ze volgen deze regels wel", legt Cools uit. Volgens Vreekamp komt dat er in de praktijk op neer dat kwaliteitsmedia vaak geen AI gebruiken.

"Ik zie wel dat AI gebruikt wordt om teksten op grammatica te controleren maar dat er in dit soort gevallen geen disclaimer bij staat. Dat moet anders, vindt onderzoeker Cools. "Het is niet altijd opportuun om te vertellen welke tools er zijn gebruikt, maar het is wel noodzakelijk."

"Als redacties niet uitleggen waarom iets met kunstmatige intelligentie is gemaakt en dit wordt ontdekt, dan lijden ze gezichtsverlies en dat schaadt de organisatie." Het is daarom belangrijk dat ze consequent vertellen wanneer en waarom AI gebruikt wordt, besluit de onderzoeker.

De Friese journalist Jack Kooistra is vandaag op 94-jarige leeftijd overleden, meldt zijn familie aan Omrop Fryslân. Kooistra, ook bekend als 'nazi-jager', was degene die oorlogsmisdadiger Jacob Luitjes wist op te sporen, ofwel 'De Schrik van Roden'.

Kooistra begon als kind met het bijhouden van de namen van gesneuvelde militairen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat bleef hij zijn hele leven doen. In 2019 had hij bijna 180.000 kaartjes met namen, schrijft de omroep. Al die kaartjes bewaarde hij thuis in Leeuwarden tot het hele archief naar het privémuseum Militair Mobiel Depot in Loosdrecht verhuisde.

"Mijn huis werd ook wel Huize Lijkzicht genoemd", zei Kooistra eerder tegen de regionale omroep. "Als je in mijn archief kijkt, dan zijn het allemaal documenten en informatie over doden en oorlogsmisdadigers. Je kunt het zo gek niet bedenken. Ik weet soms zelf niet meer wat ik wil en wat ik niet heb."

Het archief in de woning van Kooistra:

Kooistra schreef meerdere boeken over slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en soldaten die in Nederlands-Indië sneuvelden. Ook bleef hij tot late leeftijd actief als journalist voor het Friesch Dagblad. Hij was daar 43 jaar rechtbankjournalist en ging pas op zijn 81e met pensioen.

Landelijke bekendheid

Kooistra verwierf landelijke bekendheid door zijn speurwerk naar nazi's die na de oorlog niet berecht werden. Hij kreeg zo de bijnaam 'De Friese Wiesenthal'.

De eerste oorlogsmisdadiger die hij opspoorde, was Jacob Luitjens. Hij deed dat in 1992 samen met het televisieprogramma Reporter van omroep KRO. Dankzij het speurwerk werd Luitjens alsnog uitgewezen aan Nederland en veroordeeld tot 28 maanden gevangenisstraf. Over 'De Schrik van Roden' werd enkele jaren geleden nog een populaire podcast gemaakt. De bijnaam had hij te danken aan zijn gewelddadige optreden als landwachter. Luitjens overleed in 2022 op 103-jarige leeftijd.

Een jaar later ging hij eveneens met tv-programma Reporter in Duitsland op bezoek bij Herbertus Bikker, ook wel 'De Beul van Ommen'. Bikker kreeg die bijnaam vanwege zijn gewelddadige gedrag als bewaker in strafkamp Erika, in de bossen van Ommen.

Onderscheidingen

Voor zijn werk over de Tweede Wereldoorlog kreeg Kooistra meerdere onderscheidingen. In 2016 ontving hij van Prinses Beatrix een Zilveren Anjer. Sinds 1998 was hij Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In augustus 2024 werd hij bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn bijzondere verdiensten.

Onder Kenianen is online onrust ontstaan over het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima, dat vorige week werd aangekondigd. Het koningspaar bezoekt het Oost-Afrikaanse land tussen 18 en 20 maart, op uitnodiging van president William Ruto. Maar de Keniaanse president ligt al langere tijd onder vuur vanwege mensenrechtenschendingen in het land.

Met hashtags zoals #CancelTheVisit en #HumanRightsFirst vragen Kenianen op sociale media het koningspaar om het staatsbezoek af te zeggen. Ook roepen ze op om protestmails te sturen aan de Rijksvoorlichtingsdienst en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze oproepen werden al duizenden keren gedeeld en geliket.

Buitenlandse Zaken bevestigt desgevraagd, ook namens de RVD, dat zij zeker driehonderd e-mails over het koninklijk bezoek aan Kenia hebben ontvangen maar nog niet het volledige beeld hebben en dit nog uitzoeken. Volgens activisten, die onder meer een online formulier gebruiken, zou het echter gaan om duizenden e-mails.

Demonstranten doodgeschoten

In augustus 2022 won Ruto de presidentsverkiezingen, dankzij beloftes om de haperende economie uit het slop te trekken. Hij kreeg steun van miljoenen Kenianen die in de informele economie werken in het land. Maar de hoop sloeg om in teleurstelling en uiteindelijk, vorig jaar juni, in massale protesten tegen overheidsplannen om de belasting op basisvoorzieningen, zoals voedsel en brandstof, te verhogen.

Deze demonstraties liepen volledig uit de hand; de politie schoot met scherp op de veelal jonge betogers. Daarbij zouden zeker 60 Kenianen zijn omgekomen. Uit recent onderzoek van persbureau Reuters blijkt bovendien dat de politie meermaals de gewelddadige doodsoorzaak heeft geprobeerd weg te moffelen.

De straatprotesten werden hard neergeslagen, maar met online acties en petities blijven Kenianen massaal het aftreden van de president eisen. Mensenrechtenorganisaties zeggen dat dit activisme levensgevaarlijk is: sinds juni vorig jaar zouden zeker 82 mensen tegen hun wil door gewapende mannen zijn meegenomen. Een aantal werd dood teruggevonden, tientallen mensen zijn nog altijd vermist.

Vorige maand was er wederom een golf aan ontvoeringen. De autoriteiten ontkennen elke betrokkenheid, maar onder de slachtoffers zijn Kenianen die zich kritisch over de regering hebben uitgelaten.

Staatsbezoek ongepast

Het is in die context dat veel Kenianen het staatsbezoek ongepast vinden. "Het lijkt nu alsof de koninklijke familie dat allemaal goedkeurt", zegt Nelson Amenya, een econoom en prominent criticus van de regering-Ruto, die zich op zijn X-profiel, met ruim 180.000 volgers, uitspreekt tegen het bezoek en veel bijval krijgt.

"We nemen dit heel serieus", zegt hij in een Zoom-gesprek vanuit het Verenigd Koninkrijk. "Dit gaat om mensenlevens (...) het lijkt alsof ze een moorddadig regime steunen, een regime waarvan bekend is dat het zijn eigen jeugd vermoordt."

Volgens Amenya voelt het koninklijke bezoek extra wrang vanwege het Internationaal Strafhof, dat in Den Haag is gevestigd. Ruto werd in 2012, toen hij nog vice-president was, door het strafhof aangeklaagd voor zijn rol bij massaal verkiezingsgeweld in 2007-2008. Bij gebrek aan bewijs werd hij in 2016 vrijgesproken.

In een schriftelijke reactie laat Buitenlandse Zaken, ook namens de Rijksvoorlichtingsdienst, weten op de hoogte te zijn van de mensenrechtenschendingen in Kenia, "waartegen Nederland zich zowel publiekelijk als in contacten met Keniaanse autoriteiten uitspreekt" en dat ze het bezoek als kans zien om "het gesprek te voeren over moeilijke onderwerpen zoals mensenrechtenschendingen".

Meer dan bloemen en toerisme

"Het koningspaar maakt een grote fout als zij hier komen terwijl er nog zoveel vragen onbeantwoord zijn", zegt ook Francis Gaitho, een voetbalcommentator die vanwege zijn kritiek op Ruto meerdere keren werd gearresteerd en in oktober kortstondig door gewapende mannen in burgerkleding werd meegenomen. Sinds begin dit jaar leeft hij ondergedoken; hij wordt gezocht door de politie.

"We begrijpen allemaal dat Nederland en Kenia een belangrijke band hebben", zegt Gaitho. "Zeker als het gaat om zaken als bloemen en toerisme. Maar de koning en koningin kunnen niet doen alsof ze in een bubbel leven, alsof ze het nieuws niet meekrijgen. Het leven kan voor hen dan wel makkelijk zijn, als royals, maar voor ons is het leven zolang Ruto aan de macht is een nachtmerrie."

Kenianen in Nederland

Ook Kenianen in Nederland willen dat het staatsbezoek wordt geannuleerd. Zoals Jaya Khamala, die nu zeven jaar in Nederland woont en als administratief medewerker in het onderwijs werkt. "Ik heb al meerdere e-mails gestuurd naar de Rijksvoorlichtingsdienst in de hoop dat er naar me geluisterd wordt."

Khamala valt erover dat er in de aankondiging van het bezoek staat dat het koningspaar in Kenia op bezoek gaat omdat het land 'een steeds grotere invloedrijke rol speelt op het wereldtoneel'. "De president van Kenia wil dat ze langskomen om te laten zien dat hij buitenlandse vrienden heeft en om zijn imago op te poetsen", zegt ze. "Daar moet het Nederlands koningshuis niet aan meedoen als ze om mensenrechten geven."

Khamala zit in een WhatsApp-groep met zo'n honderd andere Kenianen die in Nederland wonen. "Wij gaan in ieder geval proberen om zoveel mogelijk van ons te laten horen en willen ook een petitie aanbieden."

Ook op de aankondiging op X van het staatsbezoek, door de Nederlandse ambassade in Kenia, is al honderden keren gereageerd. Zo plaatsen Kenianen onder meer foto's van dode demonstranten op straat en schrijven zij "we zijn niet klaar voor bezoek, wacht tot we Kenia hebben gerepareerd en dan krijgen jullie een uitnodiging".

If you’ve ever gazed at the shoreline of Santos, Brazil, and felt like something was tugging at your inner eye level, you’re not alone. In fact, you’ve spotted one of …read more

Het Verenigd Koninkrijk overweegt om ransomwarebetalingen door instanties in de publieke sector te verbieden. Op die manier wil de Britse overheid het aantal ransomwareaanvallen op essentiële diensten terugdringen.

DigiD was dinsdagmiddag niet of moeilijk bereikbaar door een storing. Gebruikers konden de dienst niet gebruiken om in te loggen bij verschillende overheidsdiensten, zoals MijnOverheid.

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft de Belastingdienst geadviseerd om zijn datalekkenbeleid aan te passen. Zo adviseert de privacywaakhond onder andere om de noodzaak van een BSN-registratie bij melders van datalekken na te gaan.

In Haïti zijn inmiddels meer dan een miljoen mensen binnen het land op de vlucht geslagen. Dat meldt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) van de Verenigde Naties. Nooit eerder waren er zoveel mensen op de vlucht. Meer dan de helft van de ontheemden is kind.

Haïti wordt al tijden geteisterd door bendegeweld, afwezig bestuur en falende publieke voorzieningen en gezondheidszorg. In 2021 werd president Moïse vermoord, sindsdien is er een bestuurlijke chaos in het land en zijn er geen verkiezingen meer geweest. Gewapende bendes hebben bijna de volledige controle over de hoofdstad Port-au-Prince en veel invloed in de rest van het land.

"Haïti heeft aanhoudende humanitaire hulp nodig om levens te redden en te beschermen", zegt IOM-directeur Amy Pope. "We moeten samenwerken om de oorzaken aan te pakken van het geweld en de instabiliteit, die tot zoveel dood en vernietiging hebben geleid."

Gemeenschappen overweldigd

Volgens de IOM is het aantal ontheemden in een jaar tijd ruim verdrievoudigd. In december 2023 waren nog 315.000 mensen hun huizen ontvlucht.

De meerderheid van de ontheemden komt uit de omgeving van Port-au-Prince en zoekt een veilig heenkomen in andere provincies. Volgens het IOM worden gemeenschappen in deze gebieden overweldigd door de grote aantallen gevluchte mensen, en komen de toch al beperkte middelen onder druk te staan.

In deze explainer wordt uitgelegd hoe de situatie in Haïti is ontstaan:

Het Openbaar Ministerie (OM) eist een gevangenisstraf van achttien maanden, waarvan zes voorwaardelijk, tegen recreatieondernemer Peter Gillis voor onder meer belastingfraude. Ook is geëist dat hij twee jaar niet mag ondernemen. "Tot op de dag van vandaag is het een rommeltje bij Oostappen Groep, ondanks waarschuwingen sinds het begin van de eeuw", zei de officier van justitie over Gillis' bedrijf.

De 62-jarige Gillis wordt ervan verdacht jarenlang belastingfraude te hebben gepleegd. Daarnaast wordt hij verdacht van het onjuist voeren en bewaren van administratie, het niet leveren van documenten aan de Belastingdienst en het niet tijdig doen van belastingaangifte.

In deze video reageert Gillis op de eis:

Zo heeft hij volgens justitie minimaal 500.000 euro aan belastinggeld ontdoken. De fraudepraktijken zouden zich hebben afgespeeld op het hoofdkantoor en acht vakantieparken van de Oostappen Groep Vakantieparken. Ook zijn dochter en zijn ex-vrouw worden hiervoor vervolgd.

'Alles aan gedaan om 'zwarte huur' te verhullen'

Uit mails en gesprekken met medewerkers en parkbeheerders blijkt dat op de vakantieparken van Gillis huisjes zwart zijn verhuurd, zo stelde de officier van justitie. Huurders moesten contant betalen, waardoor een groot deel van de omzet buiten de boeken zou zijn gebleven.

"Peter, zijn dochter en ex-vrouw hebben er alles aan gedaan om die 'zwarte verhuur' te verhullen. Dat deden ze door documenten te vernietigen en het reserveringssysteem te manipuleren", zei de officier van justitie.

Ook werden de urenlijsten van buitenlandse werknemers niet bijgehouden en werden ze zwart uitbetaald. "Ze werkten meer uren dan ze volgens de registratie betaald kregen. Er is bewust een papieren werkelijkheid gecreëerd die niet klopt met de echte werkelijkheid", zei de officier van justitie.

Boete geëist

Peter Gillis had volgens justitie de grootste rol. Daarnaast eist het OM tegen zijn dochter Inge een taakstraf van 240 uur en een voorwaardelijke celstraf van zes maanden, meldt Omroep Brabant. Zij hoeft wat justitie betreft voorlopig niet de gevangenis in; als ze de komende twee jaar opnieuw in de fout gaat, moet ze die zes maanden wel uitzitten.

Verder wordt tegen elk vakantiepark nog een boete geëist van 5000 euro voor ieder jaar dat de administratie niet op orde was. In totaal gaat het om 200.000 euro. En de Oostappen Groep zou volgens justitie een boete van 365.000 euro moeten betalen.

Gillis zegt tegen Omroep Brabant dat de eis "hard binnenkomt". Hij vindt de omvang van de belastingfraude waarvan hij wordt verdacht "te klein" voor anderhalf jaar celstraf.

Een grote Oekraïense droneaanval heeft brand veroorzaakt bij een chemische fabriek in de Russische stad Engels, aan de Wolga, ruim 630 kilometer van de Oekraïense grens.

Volgens de plaatselijke autoriteiten komt er veel rook vrij en blijven de scholen in de omgeving, inclusief de grote stad Saratov, dicht. Er zouden geen gewonden zijn.

Volgens de Oekraïense autoriteiten is er een "massale aanval" uitgevoerd op Russische olieraffinaderijen, opslagplaatsen en wapenfabrieken in Engels, maar ook in Brjansk, Kazan, Saratov en Toela.

Oekraïense media melden dat Oekraïne de infrastructuur van de Russische luchtmachtbasis Engels onder vuur heeft genomen in een 'meerdaagse, alomvattende operatie'.

Ruim 200 drones

Russische Telegramkanalen en pro-Russische bloggers melden een grote droneaanval van Oekraïne op Russische regio's. Ook zijn er Amerikaanse ATACMS-raketten afgevuurd. Rusland zou meer dan 200 drones en vijf raketten hebben neergehaald. Het Russische ministerie van Defensie heeft daarentegen nog geen berichten naar buiten gebracht.

De gouverneur van de regio Saratov, ook ruim 600 kilometer vanaf de Oekraïense grens, zegt inderdaad dat de steden Saratov en Engels zijn getroffen door een massale droneaanval. Daarbij raakten volgens hem twee industrieterreinen beschadigd.

Een bron van de Oekraïense geheime dienst zegt dat er grote branden zijn in een chemische fabriek en een olieraffinaderij. Ook zou er nog een andere chemische fabriek zijn beschadigd door de aanval.

Russische drones

Verder meldde de Oekraïense luchtmacht dat er afgelopen nacht ook 58 Russische drones zijn neergehaald. In totaal vlogen er 80.

De drones werden boven elf verschillende regio's neergeschoten. 21 andere zijn volgens de luchtmacht van de radar verdwenen.

Meta zou actief verwijzingen naar het gedecentraliseerde fotodeelplatform Pixelfed verwijderen op zijn sociale netwerken. Dat meldde een gebruiker op sociale media en werd nadien getest door 404 Media.

De Europese Commissie gaat diverse klachten tegen onder andere Google, Apple en Meta heroverwegen, schrijft Financial Times op basis van betrokkenen. Het begin van Donald Trumps tweede termijn als president van de VS zou deels meespelen.

Twaalf mensen zijn besmet geraakt met hepatitis A na het eten van de bevroren blauwe bessen van Albert Heijn, meldt het RIVM. Van die twaalf was de besmetting in twee gevallen zo ernstig dat er een ziekenhuisopname nodig was. Het instituut houdt rekening met honderden besmettingen.

Hepatitis A is een infectieziekte waar een meldplicht op zit. De GGD meldt dat de eerste patiënt eind november binnenkwam, waarna de gevallen toenamen. Het RIVM is een onderzoek gestart waarbij de blauwe bessen naar voren kwamen. Na een monsterafname van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) werd de besmetting met hepatitis A ontdekt. De zakken werden tot gisteren nog verkocht.

Alle twaalf patiënten zijn tussen de 25 en 77 jaar oud. "Dit zijn enkel de ernstige gevallen waarbij patiënten medische hulp zochten", zegt een RIVM-woordvoerder.

Over het algemeen heeft de ziekte een mild verloop, waardoor het instituut een veelvoud aan besmetting vermoedt. De ziekte kan bij volwassenen leiden tot een leverontsteking. Volgens de woordvoerder lopen voornamelijk mensen met een verlaagde weerstand risico op een ernstige besmetting.

Een uitbraak op deze schaal is volgens het RIVM overigens niet geheel uniek, maar komt gemiddeld één keer per jaar voor.

Terugroepactie

Gisteren werd bekend dat Albert Heijn een veiligheidswaarschuwing had gegeven voor de diepvrieskilozakken blauwe bessen van het huismerk, vanwege een besmetting met hepatitis A. De supermarkt roept de producten terug.

Het gaat om kilozakken met een tht-datum van 14-4-2026 en alle data daarvoor, maar uit voorzorg heeft Albert Heijn alle kilozakken uit de schappen gehaald. Het bedrijf adviseert consumenten de bessen niet te eten. Klanten kunnen de zakken terugbrengen naar de winkel en krijgen dan hun geld terug.

Klanten die symptomen ervaren krijgen het advies hun huisarts te raadplegen.

Slechte hygiëne

De besmette blauwe bessen zijn afkomstig van een fabrikant uit Polen, zegt Albert Heijn. Volgens het RIVM is de uitbraak waarschijnlijk veroorzaakt door slechte hygiëne in het verpakkingsproces.

Hepatitis A is een ziekte die alleen bij mensen voorkomt. De besmetting verspreidt zich volgens het RIVM ook alleen van mens op mens, via de ontlasting. "Het virus zou verspreid kunnen zijn door besmet irrigatiewater, maar het is waarschijnlijker dat een bessenplukker zijn handen niet goed heeft gewassen na een toiletbezoek", aldus de RIVM-woordvoerder. Anders zou volgens hem de uitbraak groter zijn geweest.

Het gaat volgens AH enkel om de diepvrieskilozakken; de papieren doosjes bevroren blauwe bessen en de zakken gemixt rood fruit lopen geen risico, omdat die van een andere leverancier komen.

De Chinese overheid onderzoekt de mogelijkheid om de Amerikaanse tak van TikTok aan Elon Musk over te dragen. Dat melden bronnen aan Bloomberg. China verkiest echter nog altijd de optie om TikTok niet te verkopen.

NAVO-landen gaan in de Oostzee meer samenwerken om onderzeese kabels te beschermen tegen nieuwe sabotageacties. Dat zei secretaris-generaal Mark Rutte op een NAVO-top in Helsinki voor landen rond de Oostzee. Op de top zijn Finland, Duitsland, Denemarken, Zweden en de drie Baltische staten Estland, Letland en Litouwen aanwezig.

Onder de naam Baltic Sentry zal de NAVO met onder meer fregatten en vliegtuigen in de Oostzee patrouilleren. Ook worden onderwaterdrones ingezet als afschrikking en wordt er gezocht naar de Russische schaduwvloot. Dat zijn schepen die onder een andere vlag varen om sancties tegen Rusland te omzeilen.

"Binnen de alliantie zien we elementen van een campagne om onze samenlevingen te destabiliseren door cyberaanvallen, pogingen tot moord en sabotage van onderzeese kabels in de Oostzee", zei Rutte in Helsinki.

Rutte zei ook dat de NAVO geen aanvallen op belangrijke infrastructuren zal accepteren en dat het bondgenootschap zal terugvechten om nieuwe sabotages te voorkomen.

De missie is gestart nadat onderzeese data- en stroomkabels in de Oostzee meerdere keren werden beschadigd. De NAVO en Europese landen beschuldigen Rusland daarvan.

Terwijl de leiders van de NAVO-landen bijeenkwamen, meldde de Poolse publieke omroep TVP dat een schip van de Russische schaduwvloot was gesignaleerd bij een gasleiding die van Noorwegen naar Polen loopt. Dat schip zou rond die pijplijn hebben gevaren.

De NAVO nam eerder al maatregelen door de militaire aanwezigheid in de Oostzee te vergroten. Dat besluit werd genomen nadat een elektriciteitskabel tussen Finland en Estland was beschadigd.

Ook op de Noordzee en op de Atlantische Oceaan is de NAVO actief. Het Nederlandse fregat Zr. Ms. Tromp leidt een vlootverband dat nieuwe sabotageacties op zee moet afschrikken. De schepen kunnen er snel erbij zijn als saboteurs ontdekt worden.

Correspondent Christiaan Paauwe ging eerder deze maand mee op patrouille met de marine van Estland:

(Telecompaper) French B2B operator Free Pro, the sister brand of Free, has announced the arrival of its latest Freebox Pro, which will be available as part of a...