Minister Barry Madlener komt met een proef waarbij watertaxi's 's nachts een snelle overtocht kunnen maken tussen Ameland of Terschelling en het vasteland. Daarmee zou er een eind komen aan het huidige, nachtelijke isolement van de twee Waddeneilanden.
"Ik ben in overleg met de bestuurders van de Waddeneilanden en de watertaxiondernemers over de voorbereiding van een pilot", schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer. Hij wil voor de zomer met een uitgewerkt plan komen.
De pilot is goed nieuws voor de eilanden, want die zitten nu op slot als de laatste veerboot is vertrokken. Alleen bij noodgevallen is een ambulancehelikopter beschikbaar om mensen naar het ziekenhuis op het vasteland te brengen.
De nachtelijke bereikbaarheid van de eilanden was tot 1 januari 2023 wel goed geregeld. Er voeren op afroep watertaxi's. Maar de exploitanten stopten daarmee omdat er op de Waddenzee 's nachts uit veiligheidsoverwegingen niet harder dan 20 kilometer per uur mocht worden gevaren.
AanvaringDie maximumsnelheid gold al veel langer, maar werd vanaf 1 januari 2023 ook gehandhaafd. Justitie besloot daartoe na de aanvaring tussen een (snel)veerboot en een watertaxi bij Terschelling. Bij dat ongeluk op 21 oktober 2022 kwamen vier mensen om het leven. De veerboot voer 55 km/uur, de watertaxi 28 km/uur.
Toch was de handhaving van de regels reden voor de exploitant van de watertaxi's om de nachtelijke service te stoppen. "Voor ons is zo'n langzame overtocht gewoon niet te doen", zegt een woordvoerder van Veltman Marine Service op Ameland. "Wij zijn een bergings- en sleepdienst en deden die watertaxi erbij. Daarvoor zetten we crewtenders in, schepen die bedoeld zijn om mensen vlot over te zetten - en niet gebouwd zijn om langzaam te varen."
Schrijnende gevallenDe exploitant vervolgt: "Zo'n langzame overtocht staat niet in verhouding tot het doel dat je ermee wilt bereiken: bij eilanders die 's nachts naar het vasteland willen, gaat het vrijwel altijd om schrijnende gevallen. Dan moet je een vlotte overtocht garanderen."
"Het is alsof je een hek om Amsterdam zet als het donker is geworden", reageerde burgemeester Leo Pieter Stoel van Ameland bij Omrop Fryslän. "Dat is in Amsterdam ondenkbaar en dat zou het hier ook moeten zijn."
UitzonderingssituatiesNadat ook de provincie Friesland en vrijwel de gehele Tweede Kamer daarop hadden aandrongen, komt de minister nu met het voorstel waarbij watertaxi's 's nachts toch harder dan 20km per uur mogen varen. Maar het gaat nadrukkelijk om een proef, zo blijkt uit zijn woorden. "Met als doel om in kaart te brengen in welke gevallen een verruiming van de uitzonderingssituaties mogelijk is en hoe we dat in de praktijk kunnen gaan vormgeven".
Voor de proef uit gaat een gespecialiseerd onderzoeksinstituut uitzoeken aan welke eisen de vaartuigen en bemanning moeten voldoen voor een veilige nachtelijke overtocht. En dan is ook nog de vraag of de pilot mag doorgaan omdat de Waddenzee een Natura 2000-gebied is met tal van beschermde vogels en anderen dieren. Een verhoging van nachtelijke snelheid moet worden getoetst aan de natuurwetgeving.
Verslaggever Gerri Eickhof neemt na 37 jaar afscheid van de NOS. Hij gaat met pensioen en maakt zondag zijn laatste item voor het NOS Journaal. Zijn laatste bijdrage aan de YouTube-serie Rondje Binnenhof verschijnt volgende week.
Eickhof is een van de langstzittende verslaggevers bij de NOS. Hij begon in 1988 als freelancer bij de buitenlandredactie van het NOS Journaal. Even later ging hij in vaste dienst aan de slag voor de binnenlandredactie, waar hij ook chef werd. Uiteindelijk werd hij verslaggever en die baan bleef hij jarenlang doen. In 2023 sloot Eickhof aan bij Rondje Binnenhof.
Hij deed verslag uit binnen- en buitenland. "Ik heb reportages gemaakt in acht verschillende oorlogen op drie verschillende continenten, soms wel twee, drie, vier maanden per jaar", vertelt Eickhof.
"Dat was niet altijd fijn, ik heb daardoor meer doden gezien dan een gemiddelde begrafenisondernemer bij het eerste lustrum. Ook heb ik een keer of tien gevangengezeten bij persvijandige groepen of regimes, meestal gelukkig maar een paar uur. En ik ben een keer ontvoerd, een dieptepunt." Dat gebeurde in 1999, in Belgrado.
Kenmerkende stijlIn zijn werkbiografie schrijft Eickhof ook dat hij zijn werk het leukste beroep vindt dat hij zich kon voorstellen. "En hoewel we tegenwoordig als journalisten, en zeker als journalisten van de NOS, regelmatig worden uitgescholden en belaagd, zou ik met niemand willen ruilen."
Hij staat bekend om zijn kenmerkende stijl en eigenzinnige toon. In 2020 presenteerde hij zijn verslag over camping-wc's deels in rijmvorm. Jaren eerder verwierf hij online faam met een kritische bijdrage in het NOS Journaal na het ontslag van trainer Marco van Basten bij Ajax. Ook zijn winteritems met de iconische bontmuts met flappen leverden zeker op sociale media veel reacties op.
De aankondiging van de regering-Trump om importheffingen af te kondigen tegen Canada leidde in de afgelopen weken tot een vastberadenheid onder Canadezen om producten te kopen uit eigen land, in plaats van Amerikaanse. Nu de EU ook is getroffen door Amerikaanse importheffingen, lijkt in Europa een soortgelijke beweging te ontstaan.
Zo delen op verschillende internetfora tienduizenden mensen Europese alternatieven voor Amerikaanse producten met elkaar. In Nederland is het vooralsnog geen groot thema, maar in andere Europese landen lijkt de beweging op stoom te komen. Een Franse Facebookgroep heeft inmiddels bijna 20.000 leden en gebruikers van Reddit hebben zelf een site opgezet met Europese alternatieven.
Rabobank-econoom Olaf Zwijnenburg legt uit dat dergelijke acties door sociale media binnen een mum van tijd een groot publiek bereiken. "Dat kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor de verkoop. Er ontstaat ineens in een heel hoog tempo een beweging in Europa om Amerikaanse producten te boycotten als reactie op recente politieke beslissingen van Trump."
Zwijnenburg stelt dat deze ontwikkeling een sentiment toont van groeiende onvrede over de Amerikaanse politiek in Europa.
Volgens retaildeskundige Kitty Koelemeijer zijn Nederlanders zeer gehecht aan Amerikaanse merken. "Made in America was voor veel producten een aanbeveling, net als bijvoorbeeld kleding met Made in Italy. Dat gaat er nu een beetje vanaf."
ING-econoom Dirk Mulder benadrukt dat het voor consumenten niet makkelijk is om zomaar over te stappen. Volgens hem storen mensen zich misschien wel aan de wereldwijde politieke situatie, maar is een verandering in gedrag niet eenvoudig. "We zijn gewend aan bepaalde producten, bepaalde smaken en daar moet je dan afscheid van nemen".
Nederlanders zijn volgens hem ook een stuk nuchterder en minder nationalistisch dan bijvoorbeeld Fransen of Denen. Overstappen op meer Europese producten is uiteindelijk goed voor de economie in Europa, zegt Mulder, maar er zijn ook nadelen. "Vergeet niet dat van bijvoorbeeld Coca-Cola hier in Nederland de flesjes worden gebotteld. Op het moment dat je gaat boycotten, raak je dat misschien kwijt, inclusief het kantoor en de banen."
Huismerk is doorgaans EuropeesHet is voor Nederlandse consumenten ook niet makkelijk om te zien welke producten Amerikaans zijn. Het merk Honig heeft voor veel mensen bijvoorbeeld een oer-Hollands imago. Toch is het al ruim twintig jaar in handen van het Amerikaanse Kraft Heinz.
Een Deense supermarkt sprong daarop in en lanceerde een label om Europese producten te identificeren. Retaildeskundigen zien dergelijke labels in Nederlandse supermarkten niet zitten. Kitty Koelemeijer: "Als je producten gaat labelen moet de consument er voordeel van hebben, dit lijkt me dat niet te doen. De klant wordt al overspoeld met informatie en dan gooi je er nog meer bovenop."
In andere Europese landen, zoals Spanje, zetten sommige klanten Amerikaanse merken ondersteboven om zo andere klanten te informeren. Retaildeskundige Eelco Hos zegt dat er een makkelijkere manier is om zo goed als zeker te zijn van een Europees product: koop het huismerk. Die merken zijn eigendom van de supermarkt zelf en worden voor het grootste deel in Europa geproduceerd.
InRetail, de branchevereniging voor non-food, ziet nog geen grootschalige acties met bijvoorbeeld stickers, maar verwacht deze trend wel in de winkelstraat terug te gaan zien.
Naast voedsel zijn er ook veel Amerikaanse diensten en platforms ingeburgerd in Europa. Volgens ING-econoom Mulder kan overstappen bij de een makkelijker gaan dan bij de ander. "Het moet geen ongemak opleveren. Een andere browser of zoekmachine kan wel, maar weggaan van diensten als Gmail is veel moeilijker."
Wat zeker is, is dat er is op dit moment meer aandacht en waardering is voor spullen die uit Europa zelf komen, ongeacht hoe sterk de beweging die pleit voor Amerikaanse alternatieven nog wordt. Rabobank-econoom Olaf Zwijnenburg: "Je moet de macht van de klant niet onderschatten. Consumenten verwachten tegenwoordig veel meer van merken dan alleen goede spullen. Ze willen ook weten hoe hun favoriete merk in politieke en maatschappelijke discussies staat."
Er zijn beelden verschenen van het moment waarop een vrachtschip maandagochtend voor de Engelse kust tegen een kerosinetanker voer. Daarop zijn niet alleen de grote impact van de aanvaring en de explosie te zien, maar ook hoe slecht het zicht op de Noordzee was door de dichte mist.
De beelden zijn vastgelegd door een camera op een tankerschip dat voor anker lag voor de kust van Grimsby. Ze bieden meer duidelijkheid over de omstandigheden tijdens de aanvaring.
De Britse autoriteiten doen onderzoek naar de beelden. Ze gaan voorlopig niet uit van kwade opzet.
Dit zijn de beelden van de aanvaring en de enorme schade die daardoor ontstond:
De brand op de kerosinetanker Stena Immaculate, die nog voor anker ligt in de Noordzee, is inmiddels gedoofd. Op vrachtschip Solong worden nog wel vlammen gezien.
Eerder werd bekend dat de kapitein van het vrachtschip een 59-jarige man uit Rusland is. Hij wordt verdacht van doodslag door ernstige nalatigheid, maar is nog niet aangeklaagd. Een van zijn bemanningsleden is vermist.
Het Nederlandse bedrijf Boskalis is gevraagd om de kerosinetanker te bergen.
Inwoners van Napels zijn vannacht wakker geschrokken door een aardbeving. De beving had een kracht van 4,4 en werd gevolgd door verschillende naschokken. De aardbeving had ongeveer dezelfde intensiteit als de beving die de regio vorig jaar mei trof. Dat was de zwaarste aardbeving in 40 jaar.
De beving werd gevoeld rond 01.25 uur. In de stromende regen vluchtten de mensen de straat op, schrijft de krant La Repubblica. Een kwartier later volgde een naschok.
Op sociale media is te lezen dat mensen in paniek raakten. "Er vielen voorwerpen, kinderen huilden." Een ander omschrijft hoe de kledingkast maar niet ophield met schudden.
Vallend puinIn de stad zat iemand klem onder een plafond dat naar beneden was gekomen. In de kustplaats Pozzuoli, ten westen van Napels, kwam iemand vast te zitten in een huis toen een vloer instortte. De brandweer wist de slachtoffers te redden. Beiden raakten niet ernstig gewond.
Volgens de hulpdiensten was er verder vooral overlast door vallend puin, waardoor onder meer auto's schade opliepen. Er werd ook schade gemeld aan de klokkentoren van een kerk.
De laatste naschok werd gevoeld om 03.26 uur. Vanwege de beving blijven scholen in de regio vandaag dicht.
Utrecht heeft de straatnaambordjes op de Prins Bernhardlaan en het Prins Bernhardplein aangepast. Onder de naam van de prins staat nu een QR-code. Wie die scant, komt uit op een Wikipedia-pagina over het leven van de prins en zijn lidmaatschap van de NSDAP, de politieke partij van Adolf Hitler.
"Wat mij betreft is de neutrale toon prima", zegt het Utrechtse gemeenteraadslid Dirk-Jan van Vliet tegen RTV Utrecht. Hij is een van de aanjagers van het idee om de bordjes van 'context' te voorzien. "Waar het mij om gaat, is dat we de geschiedenis niet uitwissen. Het is niet aan de politiek om een oordeel te vellen. Mensen kunnen dit nu zelf doen."
PvdA-gemeenteraadslid Ilse Raaijmakers vindt de toevoeging van de QR-code een goed idee, maar zou liever een stapje verder gaan. "Straatnamen zijn een eerbetoon. Maar op behoorlijk wat namen is vanuit hedendaags perspectief wel wat aan te merken. Zo ontbreekt nog steeds informatie bij massamoordenaars zoals JP Coen en Van Heutsz", zegt ze, verwijzend naar twee koloniale bestuurders in voormalig Nederlands-Indië. "Het liefst zien we deze straatnamen verdwijnen. En op zijn minst dat er informatie wordt toegevoegd die verder gaat dan een QR-code."
LidmaatschapskaartIn Utrecht wordt al langer gediscussieerd over de teksten op straatnaambordjes. Bijna 1,5 jaar geleden kwam het debat in een stroomversnelling toen historicus Flip Maarschalkerweerd de originele NSDAP-lidmaatschapskaart van prins Bernhard in diens privéarchief aantrof.
Dat was opmerkelijk want de prins had altijd ontkend dat hij lid was geweest van de nazipartij. In een interview dat na zijn dood in 2004 werd gepubliceerd in de Volkskrant zei de prins: "Ik kan met de hand op de Bijbel verklaren: ik was nooit een nazi. Ik heb nooit het partijlidmaatschap betaald, ik heb nooit een lidmaatschapskaart gehad."
Kort na de onthulling van de historicus kwamen D66, PvdA, GroenLinks, Partij voor de Dieren en EénUtrecht met het voorstel om de straatnaambordjes met prins Bernard aan te passen.
SlavernijHet Utrechtse college is ook in gesprek gegaan met bewoners en de straatnamencommissie over andere vernoemingen zoals die van JP Coen en Van Heutsz. Maar daarbij gaven belanghebbenden en nazaten van tot slaaf gemaakten aan dat zij kennis en bewustwording over het slavernij- en koloniaal verleden belangrijker vinden dan het verwijderen van straatnamen.
Toch gaat het debat door, realiseert Van Vliet zich. Hij zal daarom binnenkort voorstellen om elk straatnaambordje te voorzien van een verwijzing. "Als de QR-code bij het Prins Bernhardplein en de Prins Bernhardlaan bevalt, laten we dan bij alle straatnaamborden zo'n code plaatsen, ongeacht of er sprake is van een beladen verleden. Dus bijvoorbeeld ook bij de Hyacintstraat."
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) is een onderzoek gestart naar misstanden in de pleegopvang voor jonge vluchtelingen. De aankondiging van de IGJ komt na een onderzoek van BNNVARA-programma Zembla naar de opvang.
Daaruit blijkt dat minderjarige vluchtelingen die onderdak krijgen in opvanggezinnen regelmatig worden verwaarloosd, doordat ze te weinig eten krijgen of plotseling weer op straat worden gezet. Ook is er sprake van mishandeling en onveilige situaties.
Centraal in de onthullingen van Zembla staat Nidos, de nationale voogdij- en jeugdbeschermingsorganisatie die als enige eindverantwoordelijk is voor de veiligheid en het welzijn van jonge vluchtelingen die zonder hun ouders in Nederland zijn aangekomen.
Slechte screeningHet tv-programma sprak met ruim veertig woonbegeleiders, docenten en (oud-)medewerkers en jeugdbeschermers van Nidos. Zij luiden de noodklok. De screening van opvanggezinnen die kinderen met een verblijfstatus opnemen, is volgens de geïnterviewden niet op orde. In een intern document van Nidos uit juli 2023, in handen van Zembla, staat dat er zorgen bestaan over 40 procent van de opvanggezinnen.
Tegelijk geven jeugdbeschermers aan vaak niet goed te kunnen controleren of alles goed gaat met de kinderen in een opvanggezin. Zij hebben als individuele voogd de verantwoordelijkheid voor tientallen jongeren, waardoor de werkdruk te hoog is.
SchurftMedewerkers zeggen verder in het programma, dat zondagavond wordt uitgezonden op NPO 2, dat kinderen worden geplaatst bij gezinnen waarvan al bekend is dat er problemen zijn. Zo moesten kinderen naar gezinnen waar de schurft heerst. "Waar een Nederlands kind nooit geplaatst zou worden. Maar voor Nidos is dat goed genoeg", zegt een van hen.
Een ander deelt het voorbeeld van een kind dat gewond raakte tijdens een inval van een arrestatieteam in de woning van een opvanggezin dat verdacht werd van betrokkenheid bij drugshandel. En als er tussentijds signalen komen dat het niet goed gaat met een kind bij een bepaald gezin wordt er niet altijd ingegrepen. Meldingen van verwaarlozing of mishandeling zouden laks worden opgepakt vanwege het tekort aan opvangplekken.
Nidos zegt in een reactie als voogdijorganisatie niet te kunnen ingaan op individuele zaken.
Zeer kritischDeskundigen zijn uitermate kritisch in de uitzending van Zembla. "Als er signalen zijn van onveiligheid om welke reden dan ook, dan moeten we zorgen dat we die kinderen in veiligheid brengen", aldus hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning.
Emeritus-hoogleraar pedagogiek Micha de Winter ziet gelijkenissen met de conclusies die hij in 2019 trok over systemisch geweld sinds 1945 in de jeugd- en pleegzorg: "Slechte selectie van gezinnen, slecht toezicht, onvoldoende begeleiding".
Pleegmeisje uit VlaardingenSoortgelijke conclusies trok de Inspecties Gezondheidszorg en Jeugd en Justitie en Veiligheid recent ook over omstandigheden waarin het zwaar mishandelde pleegmeisje uit Vlaardingen verkeerde. Daarvoor werden er twee Syrische kinderen in dit gezin geplaatst: zij werden ook mishandeld en vervolgens weggehaald door Nidos.
De inspecties waren kritisch op het handelen van Nidos: zo verzuimde de organisatie om een aangifte van mogelijk strafbare feiten door te zetten en werd aanvullende informatie over het pleeggezin niet gedeeld met een andere betrokken jeugdorganisatie.
Signalen van mensenhandelVolgens de klokkenluiders die tegenover Zembla hun verhaal deden, schort het niet alleen aan de veiligheid van opvanggezinnen. Zo verblijven gevluchte kinderen die nog geen verblijfsstatus hebben doorgaans in azc's of - als ze tussen de 15 en 18 jaar zijn - in noodopvangen. Bijvoorbeeld in hotels langs snelwegen. Volgens jeugdbeschermers zaten daar ook locaties tussen waar criminelen actief zijn.
"Meisjes verdwenen stelselmatig uit verschillende opvanglocaties", zegt een van hen in Zembla. "Er waren vermoedens van mensenhandel, maar daar werd niet veel mee gedaan. Soms kwamen ze met een blauw oog weer terug. Of sommigen gingen uit wanhoop chloor drinken. Er waren ongewenste zwangerschappen, je wil het niet weten."
Veel meer jongerenNaast het aangekondigde onderzoek van de IGJ zegt Nidos zelf ook een onderzoek te starten: "De komende weken gaat Nidos met alle jongeren die in opvanggezinnen wonen individueel in gesprek. Als uit het onderzoek van Nidos of uit het toezicht van de inspectie blijkt dat zaken anders moeten, geeft Nidos daar natuurlijk een passend vervolg aan", aldus de organisatie.
Nidos wijst erop dat het aantal jongeren waarvoor de organisatie verantwoordelijk is sinds 2021 ruim is verdrievoudigd: van 3000 naar meer dan 10.000. Doordat er ook een tekort aan jeugdbeschermers was, daalde naar eigen zeggen de kwaliteit van de zorg. Zo werd de voogdijbegeleiding tijdelijk teruggeschroefd.
Vorig jaar bleek uit onderzoek van journalistencollectief Lost in Europe dat in drie jaar tijd ruim 50.000 minderjarige vluchtelingen in Europa zijn verdwenen. In 2023 zijn 360 van deze jongeren in Nederland verdwenen, met name uit het aanmeldcentrum in Ter Apel.
