De conservatieve nationalist Karol Nawrocki heeft de Poolse presidentsverkiezingen gewonnen. Met alle stemmen geteld is de politicus die zich verbonden heeft aan oppositiepartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS), als winnaar uitgeroepen door de Poolse kiescommissie.
De exitpolls lieten zien dat het een nek-aan-nekrace was tussen Nawrocki en zijn tegenstander, de pro-Europese Rafal Trzaskowski, die lid is van de partij Burgerplatform (PO), van huidige premier Tusk. Aanvankelijk leek Trzaskowski in de exitpolls aan het langste eind te trekken en claimde hij de overwinning. Maar latere polls lieten zien dat het zeer dicht bij elkaar lag en dat Nawrocki zelfs een lichte voorsprong had.
Uiteindelijk trok Nawrocki aan het langste eind en won met 50,89 procent, terwijl Trzaskowski op 49,11 procent bleef haken. Het opkomstcijfer was uiteindelijk bijna 72 procent, een historisch hoog aantal voor de presidentsverkiezingen.
Tegenvaller voor Tusk
De overwinning van Nawrocki is een grote tegenvaller voor de regering van premier Tusk. Trzaskowski had gezegd in zijn campagne Tusk te willen helpen bij zijn ambities. Nu treft Tusk op die plek weer een kritische president, zoals hij de afgelopen tijd onder Andrzej Duda ook al had. De president heeft in Polen vetorecht, waarmee hij wetgeving kan blokkeren.
Voor veel Polen gingen deze verkiezingen over de positie van Polen in Europa. Een grote groep Nawrocki-aanhangers wil dat Polen minder afhankelijk wordt van de EU. Nawrocki is kritisch over de invloed van Brussel en tegen een EU-en NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne.
Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen feliciteerde Nawrocki met zijn overwinning en zei ervan overtuigd te zijn dat de EU de "zeer goede samenwerking" met Polen kon voortzetten.
"Wij zijn allemaal sterker samen in onze gemeenschap van vrede, democratie en waarden. Laten we daarom samenwerken om de veiligheid en welvaart van ons gezamenlijke thuis te waarborgen," zei Von der Leyen in een bericht op X.
Bewogen campagne
In de eerste ronde behaalden de twee kandidaten rond 30 procent van de stemmen. Trzaskowski kwam als eerste uit de bus met nog geen 2 procentpunt verschil.
Oud-burgemeester van Warschau Trzaskowski deed veel beloftes om linkse kiezers voor zich te winnen, onder meer op het gebied van sociale huur en goedkope woningen. Maar hij kon niet op veel vertrouwen rekenen bij een grote groep kiezers. Zo werd onder Trzaskowski veel sociale huur in de stad geprivatiseerd waardoor mensen op straat kwamen te staan.
Nawrocki is een 42-jarige historicus zonder politieke ervaring vóór zijn campagne. Hij was zelfs geen lid van een partij toen hij werd voorgedragen door de conservatieve partij PiS, die Polen regeerde van 2015 tot 2023.
De campagne van Nawrocki werd geteisterd door het ene schandaal na het andere. De conservatieve kandidaat loog over het bezit van een tweede appartement, was in zijn jongere jaren betrokken bij georganiseerde straatgevechten tussen hooligans, en onlangs kwam naar buiten dat hij als beveiliger van een luxehotel prostituees zou hebben geïntroduceerd bij gasten. Nawrocki ontkent de beschuldigingen.
Zijn aanhangers omschrijven hem als de belichaming van traditionele, patriottische waarden. Velen van hen zijn tegen abortus, tegen zichtbaarheid van de LGBTQ+-gemeenschap en sterk tegen migranten.
