Gewelddadige rellen in tientallen Britse steden, vele vernielde winkels, auto's en woningen, bijna 400 arrestaties en tientallen gewonden. In het Verenigd Koninkrijk zijn de hevigste rellen in het land sinds 2011. Ook vanavond wordt er rekening gehouden met nieuwe onlusten.
De rellen worden gekenmerkt door extreemrechts geweld. Sinds vorige week verspreiden de betogingen zich als een olievlek over het land, ze zijn voornamelijk gericht tegen migranten. In verschillende plaatsen zijn moskeeën en asielzoekerscentra aangevallen, winkels van migranten worden vernield en er zijn slogans zoals "Stop the boats" te horen.
In Rotherham vielen relschoppers zondag een asielzoekerscentrum aan:
"Ik twijfel er niet aan dat sommige mensen tegen de islam zijn, dat mensen racisten zijn. Dat speelt zeker een rol", zegt Stephanie Alice Baker. Ze onderzoekt het gedrag van groepen en extreemrechts aan de City University of London. "Maar je ziet een veel grotere groep die moeite heeft om rond te komen. En zij geven de immigratie de schuld van hun problemen."
Volgens haar zijn de rellen het gevolg van een gevaarlijke cocktail van onderhuidse spanningen die al langer spelen en verder zijn aangewakkerd. "Veel online influencers voeden deze onvrede met retoriek die voor een groot deel anti-immigratie en anti-establishment is."
Geest uit de flesDe onlusten begonnen een week geleden nadat een 17-jarige jongen acht jonge kinderen en twee volwassenen had neergestoken in Southport. Drie kinderen overleefden het niet. Nog geen twee uur na het incident verschenen op X en later op Facebook en Telegram berichten dat het zou gaan om een moslimimmigrant die per boot naar het Verenigd Koninkrijk was gekomen, een gerucht dat later nadrukkelijk door de politie werd ontkracht.
Maar vervolgens ging het snel. Het gerucht werd opgepikt door influencers uit rechts-radicale hoek en de geest was uit de fles. Een dag later was Southport het toneel van gewelddadige rellen, gericht tegen een moskee.
Bij de rellen in Southport raakten tientallen agenten gewond:
Sindsdien is het elke avond raak in het Verenigd Koninkrijk. Extreemrechtse groepen roepen online op om deel te nemen aan de rellen en voeden het anti-migratie-sentiment.
Zo deelde de leider van de grootste fascistische groep foto's van zichzelf tijdens de rellen in Southport. Andere influencers riepen op om deel te nemen aan de protesten of schaarden zich erachter.
Golf van populismeIn veel van hun berichten wordt direct of indirect de link gelegd met migratie. "In de kern is hun idee dat immigratie de oorzaak is van hun problemen", zegt onderzoeker Baker. "Ze vinden dat het Groot-Brittannië zoals zij dat kennen onder druk staat. Er is geen twijfel over mogelijk dat mensen het zwaar hebben, maar migratie wordt gebruikt als zondebok."
Het is een sentiment dat al langer leeft in het land en volgens Baker niet alleen wordt aangewakkerd door extreemrechtse influencers. "Veel politici voeden deze retoriek, niet alleen politici uit extreem rechtse hoek. Een golf van populisme trekt over het land en dat creëert een vruchtbare voedingsbodem voor de rellen van de afgelopen dagen."
Asielzoekerscentra aanvallenHoe snel die onvrede omslaat in geweld wordt duidelijk op sociale media. Voor vanavond is opgeroepen om op zo'n veertig plekken asielzoekerscentra en organisaties die zich inzetten voor asielzoekers aan te vallen. Het eerste bericht dat daartoe oproept verscheen twee dagen geleden op een klein Telegramkanaal met slechts een paar duizend volgers.
Dat werd overgenomen door een groter kanaal en door steeds meer influencers en uiteindelijk ging het viraal. Aan het einde van de dag was het alleen al op X door ten minste 5 miljoen mensen bekeken en gedeeld, onder wie velen die hun afschuw over de acties uitspreken.
Of er een duidelijk plan achter de oproep zit is onduidelijk, maar de impact is enorm. Door het hele land neemt de politie voorzorgsmaatregelen, tegendemonstraties worden aangekondigd, bedrijven in de buurt van die locaties hebben besloten hun deuren te sluiten.
SnelrechtIn totaal is het bericht miljoenen keren bekeken en gedeeld. "De bekende socialemediakanalen worden niet gebruikt om mensen te werven of rellen te organiseren. Ze maken het probleem zichtbaar", zegt Baker. "Mensen die zich niet begrepen voelen, ontdekken dat anderen hetzelfde gevoel hebben en gaan protesteren of geweld plegen. Ook voelen ze zich dan gesterkt om te handelen."
Om nieuwe rellen te voorkomen heeft de politie 6000 agenten opgeroepen, en er wordt snelrecht toegepast: de eerste relschoppers zijn al veroordeeld tot celstraffen.
Ongeveer vierhonderd mensen hebben vanavond in Amsterdam-Zuidoost meegelopen met een 'Solidariteitsmars voor Mikael', onder wie buren, vrienden en andere sympathisanten van de 11-jarige jongen van Armeense afkomst. Sommigen hadden borden bij zich met teksten als: "Den Haag, schaam je" en "Bij goed beleid hoort menselijkheid".
Ook Mikael zelf en zijn moeder waren bij de betoging. Mikael had een shirt aan met de tekst: "Geen afkomst maar toekomst". Hij noemde de mars bijzonder en mooi, "maar de reden is ietsje minder leuk."
Hij is blij dat zo veel mensen hem steunen. "Mensen moeten niet naar afkomst kijken, maar naar de toekomst om iets te bereiken. Ik verdien het gewoon om hier te blijven."
Stapelen van proceduresDe Raad van State oordeelde vorige week dat de in Nederland geboren jongen en zijn moeder Gohar (56) geen verblijfsvergunning hoeven te krijgen, wat betekent dat ze worden uitgezet naar Armenië.
Ondanks de uitspraak, is de hoop van de familie en betrokkenen dat er toch nog een oplossing komt. De ogen zijn daarbij ook gericht op minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber (PVV).
Maar die zei vandaag opnieuw dat ze niks voor hen kan doen. "De hoogste rechter heeft dit bepaald en wij zien geen reden om hiervan af te wijken." Volgens Faber is moeder Gohar verantwoordelijk. "Zij heeft hem in deze situatie gebracht door het veertien jaar lang stapelen van procedures. Ik snap dat het vervelend is voor hem, maar zo werkt een democratische rechtsstaat."
'Kleine kans'Marlou Schrover, hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Leiden, zegt dat de minister wel degelijk nog wat zou kunnen doen. "De minister kan nog steeds gebruikmaken van de mogelijkheid om iemand een verblijfsvergunning te verlenen."
Bekijk beelden van de mars:
Toch is de kans klein dat dat gebeurt. Faber is hier wederom heel duidelijk over. Daarbij kan het een precedent scheppen voor andere kinderen die in onzekerheid zitten, vindt Schrover. "Als een minister alsnog zou besluiten dat Mikael en zijn moeder in Nederland mogen blijven, is dat natuurlijk oneerlijk voor al die mensen die wel gewoon Nederland hebben verlaten."
Onderzoeker migratierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen Carolus Grütters vindt wel dat de minister Mikael alsnog een verblijfsvergunning moet geven. "Er zijn de afgelopen jaren vergelijkbare zaken geweest en die kinderen mochten gewoon blijven", zegt hij.
"De regeling waarvoor hij in aanmerking kwam bestaat al niet meer en het groepje kinderen dat nog uit die tijd stamt is hooguit een handvol. Dus bang voor een precedentwerking hoef je niet te zijn."
Grütters heeft overigens geen hoop voor Mikael en zijn moeder. "Het gaat onder deze minister natuurlijk nooit gebeuren."
Buiten beeldIn 2010 kwam Gohar naar Nederland, maar haar asielaanvraag werd afgewezen. Toch bleef ze. Mikael werd in 2012 in Amsterdam geboren en had dus ook geen verblijfsvergunning. Om te kunnen blijven, diende hij een aanvraag in op basis van de zogenoemde Afsluitingsregeling, de opvolger van het kinderpardon.
De aanvraag werd in eerste instantie afgewezen door toenmalig staatssecretaris Eric van den Burg, omdat moeder en zoon te lang buiten beeld waren van betrokken instanties. Volgens Mikaels moeder was dit niet zo. Hij ging gewoon naar school en de overheid kon dus weten waar hij was, zegt Gohar.
Mikael en zijn moeder gingen naar de rechter om het besluit van de staatssecretaris aan te vechten. In september 2021 kregen ze gelijk van de rechter.
Tegen dat besluit ging de staatssecretaris vervolgens in beroep en de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, was vorige week dus eenduidig in z'n oordeel: Mikael en zijn moeder moeten naar Armenië.
"Door hun eigen toedoen is een situatie ontstaan waar de Afsluitingsregeling niet voor bedoeld is. De minister hoeft daardoor niet de verantwoordelijkheid voor de lange duur van het verblijf in Nederland te nemen."
De nieuwe interim-regering in Bangladesh, onder leiding van bankier en Nobelprijswinnaar Muhammad Yunus, wordt morgenavond beëdigd. Dat bevestigt de hoogste militair van het land in een televisietoespraak.
Met Yunus aan het hoofd van de interim-regering moet de rust in het land terugkeren, nadat voormalig premier Hasina maandag na een week van gewelddadige protesten was afgetreden en naar India gevlucht. Ook volgde de ontbinding van het parlement, een belangrijke eis van de demonstranten die wekenlang hebben gedemonstreerd tegen de regering.
Bedenker van microkredietenDe 84-jarige Yunus is door president Shahabuddin gevraagd om de interim-regering te leiden. De president beloofde dat er zo snel mogelijk verkiezingen worden gehouden.
Yunus is internationaal bekend als bedenker van microkredieten, financiering voor mensen die geen toegang hebben tot grote leningen. Daarvoor kreeg hij in 2006 de Nobelprijs voor de Vrede.
Vanwege een medische behandeling verbleef Yunus de afgelopen tijd in Parijs. Daarvandaan nam hij vandaag een vlucht naar de Bengaalse hoofdstad Dhaka.
"Ik zie ernaar uit om terug naar huis te gaan om de problemen op te lossen waar we met zijn allen in zitten", zei Yunus op de luchthaven in Parijs. Ook riep hij de bevolking op om de rust te bewaren en geen geweld te gebruiken.
Yunus stapte vandaag in Parijs op het vliegtuig naar Bangladesh:
De Nobelprijswinnaar geldt als uitgesproken tegenstander van de gevluchte premier Hasina, die allerlei aanklachten tegen hem had ingediend. In januari werd Yunus voor de overtreding van de arbeidswet tot zes maanden gevangenisstraf veroordeeld. In afwachting van het hoger beroep werd hij op borgtocht vrijgelaten.
De veroordeling werd internationaal als politiek gemotiveerd bestempeld, waarbij Yunus steun kreeg van vooraanstaande figuren als de Amerikaanse oud-president Obama en oud-VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon.
Hij hoeft bij aankomst in Bangladesh niet meer de cel in: een Bengaalse rechtbank heeft de veroordeling nietig verklaard.
Dodelijkste dagDe protesten in Bangladesh begonnen vorige maand toen studenten van de universiteit van Dhaka de straat op gingen om hun onvrede te uiten over een nieuw banenquotum. Meer dan de helft van alle overheidsbanen wordt volgens dat quotum verdeeld onder bepaalde groepen.
Zo gaat een derde naar familie van veteranen die in 1971 hebben gestreden voor de onafhankelijkheid van het land. Studenten zeggen dat het door die maatregel nog moeilijker zou worden om aan een baan te komen.
Ook zagen ze het als een manier voor Hasina om de positie van haar achterban te versterken. Zij is zelf de dochter van een van de bekendste onafhankelijkheidsstrijders van het land.
Na een vreedzaam begin van de protesten grepen het leger en de politie met geweld in. Daarbij werden meer dan 10.000 studenten opgepakt. Ook zijn er in totaal zo'n 400 demonstranten gedood. Maandag, de dag dat Hasina naar India vluchtte, bleek de dodelijkste dag. Ruim honderd demonstranten zijn toen omgekomen bij het geweld.
De Duitse politie heeft een arts opgepakt die in Berlijn vier patiënten zou hebben gedood. Vervolgens zou hij hun woningen in brand hebben gestoken om zijn daden te verdoezelen.
De 39-jarige man, die werkt in de palliatieve zorg, wordt verdacht van brandstichting en vier gevallen van doodslag, aldus het parket in Berlijn. Het is nog onduidelijk hoe de patiënten om het leven zijn gekomen.
De vier dodenHet eerste slachtoffer kwam 11 juni om het leven in de wijk Neukölln. Toen de brandweer arriveerde, leefde de 87-jarige inwoonster nog. Ze werd gereanimeerd maar overleed in het ziekenhuis aan haar verwondingen.
Een kleine maand later zou de arts zijn volgende slachtoffer hebben gemaakt, een paar straten verderop in dezelfde buurt. Ditmaal zou zijn poging om de woning in brand te steken zijn mislukt, aangezien het vuur al snel doofde. Nadat de arts dat had opgemerkt, zou hij familieleden van de vrouw hebben gebeld en hebben beweerd dat hij voor haar appartement stond, terwijl niemand opendeed.
Op 15 juli zou de verdachte weer hebben toegeslagen in Neukölln. Daar doodde hij volgens de politie een 94-jarige vrouw, waarna hij de keuken in brand zou hebben gestoken. Het laatste slachtoffer werd 24 juli gevonden in haar uitgebrande appartement in de wijk Plänterwald.
Rol van slachtoffersAanvankelijk ging justitie uit van brandstichting met dood tot gevolg. "Maar geleidelijk aan zagen we een patroon ontstaan. We konden veel verbanden zien en schakelden opnieuw de politie in", zegt een woordvoerder tegen de regionale omroep rbb24. Een van de slachtoffers zou inmiddels zijn opgegraven voor onderzoek naar de doodsoorzaak.
Slachthuizen die verschillende groepen varkens bij aankomst in het slachthuis mengen riskeren vanaf volgende week donderdag een boete.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft aangekondigd vanaf dan te gaan handhaven. Het was eigenlijk al sinds 2023 een overtreding als de varkens in de 'wachtruimtes' met andere groepen werden gemengd, maar vanaf volgende week gaan de inspecteurs daar ook echt op handhaven. Bedrijven krijgen bij overtreding een boete van 2500 euro.
De NVWA meldt dat uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat wanneer groepen varkens worden samengevoegd er onnodige spanning ontstaat. Omdat er andere regels gelden voor verzamelcentra en voor veevervoerders, zegt de NVWA alleen in slachthuizen te kunnen handhaven.
StrengerDe overheid kondigde vorig jaar al aan dat er vanaf dit jaar strenger zou worden gecontroleerd op het mengen van groepen varkens in slachthuizen. Dierenwelzijnsorganisatie Wakker Dier had een handhavingsverzoek ingediend omdat het mengen van verschillende groepen onder meer zou leiden tot stress en gevechten, waardoor de varkens voor de slacht verwondingen opliepen.
Vorig jaar mei zei toenmalig landbouwminister Adema dat er nog steeds structureel te veel fout gaat in slachterijen. Hij zei aan een wetswijziging te werken waardoor slachterijen verplicht worden camera's op te hangen. Op die manier kunnen inspecteurs van de NVWA van een afstand meekijken.
Ook komt er zeer waarschijnlijk een volledig verbod op het gebruik van stroomstootwapens voor vee. Minister Adema zei dat dat verbod op de zogenoemde veeprikkers er vanaf vanaf juli 2025 komt, als de kamer ermee instemt.
Er zijn afgelopen tijd meerdere gevallen gemeld van datalekken door het gebruik van een chatbot met AI (kunstmatige intelligentie). Zo voerde een medewerker van een huisartsenpraktijk persoonsgegevens in bij een programma als ChatGPT, waardoor die informatie terechtkwam in het systeem van die chatbot die daarop mogelijk weer wordt getraind.
Dit is vandaag bekendgemaakt door de Autoriteit Persoonsgegevens, die nu waarschuwt voor het gebruik van de chatbots op het werk. "Vooral in het geval van medische gegevens, die gaan naar je huisarts", zegt Karin Bruinenberg, programmamanager persoonsgegevens & algoritmes bij AP. Mensen mogen erop vertrouwen dat die daar veilig mee omgaat, zegt ze, maar toch zijn er zorgen. "Want als de informatie ingevoerd is, dan heb je er geen controle meer over als bedrijf."
Een andere melding van een datalek kwam vanuit een telecombedrijf. Daar had een medewerker een bestand met onder andere adressen ingevoerd bij een chatbot. Bij een datalek worden persoonsgegevens bedoeld of onbedoeld gedeeld met de buitenwereld.
Bedrijven achter de chatbots slaan de ingevoerde informatie op. Daardoor komen gegevens op servers te staan van verschillende Amerikaanse techbedrijven.
Chatbot gebruiken, of liever niet?Bruinenberg: "Er zijn allerlei toepassingen voor chatbots. Sommige zijn ontzettend handig, maar je moet weten wat wel en niet kan. Zelfs een algemeen ziektebeeld zonder naam kan al onhandig zijn om in te voeren."
De toezichthouder roept bedrijven op duidelijke afspraken te maken met hun werknemers over de inzet van door kunstmatige intelligentie gestuurde chatbots. De AP ziet dat AI-chatbots op eigen initiatief van de werknemer worden gebruikt.
Als een organisatie het gebruik toestaat, moeten er afspraken worden gemaakt welke gegevens wel en vooral niet worden ingevoerd. Ook zouden bedrijven die een contract hebben met een aanbieder van chatbots afspraken kunnen maken, zegt Bruinenberg. "Dan kun je afspreken dat er met jouw input geen data worden opgeslagen voor de training van de chatbot."
In het geval dat het toch misgaat met gebruik van een chatbot en er informatie wordt gelekt, moet dit in veel gevallen worden gemeld aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Maar ook aan degene van wie informatie is vrijgegeven.
In het Verenigd Koninkrijk zijn drie mannen veroordeeld tot een gevangenisstraf voor hun rol bij de rellen van vorige week. Een man werd veroordeeld tot drie jaar cel vanwege zijn deelname aan rellen in Southport. De twee anderen kregen dertig en twintig maanden celstraf opgelegd voor geweldpleging in Liverpool.
Maandag riep premier Starmer het crisiskabinet bijeen voor spoedoverleg over de onlusten. Hij kondigde aan hard te zullen optreden. Inmiddels zijn er 428 relschoppers opgepakt. Het Britse Openbaar Ministerie meldt dat inmiddels ruim 140 mensen vervolgd worden en dat dat aantal nog flink kan oplopen.
ImmigratiecentraOok vanavond verwachten politiechefs dat er weer rellen komen vanuit rechts-radicale hoek. Volgens de BBC gaan zij ervan uit dat dat op zo'n honderd plekken in Engeland en Wales zal gebeuren. De protesten richten zich naar verwachting vooral op immigratiecentra en advocatenkantoren. Ook worden zo'n dertig tegenprotesten verwacht.
De onrust begon een week geleden, na de steekpartij tijdens een dansles in de stad Southport. Een 17-jarige jongen viel daar kinderen aan met een mes, drie jonge meisjes overleefden dat niet. Ook twee volwassenen raakten gewond.
Op basis van desinformatie dat een islamitische bootvluchteling de dader was, viel een woedende menigte een dag later een moskee in Southport aan. In de dagen die volgden, verspreidde de onrust zich naar verschillende Britse steden.
'Hevigste rellen in jaren'Betogers, onder wie rechts-radicale en rechtsextremistische groepen, gingen de straat op om de confrontatie aan te gaan met de politie en tegendemonstranten. Ook vielen ze moskeeën en opvangplekken voor asielzoekers aan. Britse media spreken van de hevigste rellen in het Verenigd Koninkrijk in jaren.
Ondertussen staan er 6000 agenten klaar voor het geval het vanavond weer uit de hand loopt.
Hulpdiensten noemen het een wonder dat ze vanmorgen vroeg een Nederlands jongetje van bijna 2 jaar en zijn moeder (23) levend uit het ingestorte hotel in Duitsland halen. Met zijn slaapzak nog aan wordt het kind door hulpverleners uit de betonnen constructie getild. Zijn moeder volgt niet veel later. De Nederlandse vader (26) wordt later gered, hij heeft urenlang onder het puin gelegen.
"We dachten dat we niemand levend zouden terugvinden", vertelt een van de betrokkenen bij de reddingsoperatie.
Gisteravond stortte het hotel in het Duitse plaatsje Kröv in, waardoor twee mensen zijn omgekomen. In totaal zaten er veertien mensen vast onder het puin, waaronder het Nederlandse gezin uit Urk. Eén persoon is nog niet gered, de Duitse politie zegt daarmee wel in contact te zijn. Het is niet duidelijk hoe die persoon eraan toe is.
Overleefd door deurDe moeder en zoon uit Urk overleefden doordat er een deur op hen viel, zo is verteld op een persconferentie. Onder de deur werden ze beschermd tegen de brokstukken. De vader is naar het ziekenhuis gebracht, hij is buiten levensgevaar. De vrouw liep lichte verwondingen op, het kind is fysiek ongedeerd.
Het plaatsje Kröv is een populaire toeristenplek aan de Moezel en is ook geliefd onder Nederlanders, het ligt slechts iets meer dan twee uur rijden van Maastricht.
Op beelden is te zien hoe de eerste mensen uit het gebouw worden gehaald:
In Urk is al snel duidelijk dat het gaat om een gezin uit die plaats. De vrouw werkt bij een lokale krant als redacteur en de krant wordt goed op de hoogte gehouden van de situatie. Ook de gemeente wordt geïnformeerd en heeft contact met de familie. "We leven erg mee en we bidden voor de familie van iedereen die eronder terecht is gekomen", laat de gemeente weten aan de regionale Omroep Flevoland.
Een duidelijke oorzaak voor het instorten is er nog niet. Wat wel bekend is, is dat er gisteren nog bouwwerkzaamheden waren in hotel Reichsschenke Zum Ritter Götz. Er wordt onderzocht of er een verband is tussen de werkzaamheden en het instorten. Het gebouw, dat dateert uit de 17de eeuw, kreeg er in de jaren tachtig twee verdiepingen bij, ondersteund door een betonnen plafond.
Delen van dat plafond liggen met andere brokstukken rond het ingestorte gebouw, is te zien op foto's. Het ooit zo pittoreske en typisch Duitse pand ligt behoorlijk in puin. In de tussentijd doen de hulpdiensten er alles aan om de laatste persoon die in het pand zaten, te redden. Dat gaat moeizaam vanwege instortingsgevaar. "Maar alle energie gaat uit naar het redden van mensen", aldus een hulpverlener. De verwachting is dat het nog enkele uren kan duren.
Bij een grootscheepse zoekactie in de Rijn bij Arnhem is vanmiddag een lichaam aangetroffen. Onderzoek moet nu uitwijzen of het gaat om een asielzoeker die gisteren bij het zwemmen vermist raakte.
De vondst van het lichaam werd vanmiddag bevestigd door de verschillende hulpdiensten die in Arnhem op zoek waren naar de vermiste man, meldt Omroep Gelderland.
Het COA biedt al geruime tijd onderdak aan enkele honderden asielzoekers op een boot die ligt aangemeerd aan de Nieuwe Kade in Arnhem. Gisteren ging een van hen samen met een groep andere asielzoekers naar een van de strandjes bij de rivier om te zwemmen.
Toen hij daarbij vermist raakte, werd direct een zoektocht opgezet. Het zoeken stopte toen de schemer inviel, maar vanochtend hervatte de politie de zoektocht met onder meer een duikteam en een sonarboot. Rijkswaterstaat legde de passerende scheepvaart een snelheidsbeperking op. Iets na het middaguur werd het lichaam gevonden.
Eerder verdronkenEnkele weken geleden verdronk ook al een bewoner van een van de opvangboten in de Rijn. Vorig jaar liet een minderjarige vluchteling het leven in de Rijkerswoerdse plassen. In 2022 kwam een asielzoeker niet meer boven na een duik in de Nederrijn bij Wageningen.
Het COA wijst alle asielzoekers die op de boot verblijven, op de gevaren van het water: "Iedereen die hier komt krijgt een uitgebreide instructie en wordt gewezen op de gevaren van het zwemmen in de Rijn", zegt een woordvoerder van het COA.
"Het probleem is dat veel asielzoekers de zwemkunst niet machtig zijn, vandaar dat ze extra risico lopen. Waar mogelijk proberen we ze zwemles te geven. Maar we sluiten de mensen niet op, ze zijn vrij om te gaan waar ze willen", aldus de woordvoerder. "Helaas zoeken mensen bij warme dagen toch het water op, zonder dat ze zich bewust zijn van de risico's."
Vorig jaar won de Move Forward-partij de Thaise verkiezingen; vandaag is de partij verboden door het Thaise Hooggerechtshof en moet die zichzelf ontbinden. De progressieve MF voerde campagne om de zware straffen op majesteitsschennis aan te passen. Volgens het Hooggerechtshof staat dat gelijk aan een oproep tot vernietiging van de monarchie.
Dat de MF ontbonden zou worden, werd verwacht. Begin dit jaar besloot het Hooggerechtshof dat hervormingen van de wetten tegen majesteitsschennis niet grondwettelijk zijn.
Naast het ontbinden van de partij mag partijleider Pita Limjaroenrat, die met zijn jonge verschijning veel jongeren voor zich wist te winnen tijdens de verkiezingen, tien jaar geen politieke functie uitoefenen.
'Democratie onder druk'De ontbinding van de Move Forward-partij is een klap voor de Thaise democratie. Ondanks de verkiezingswinst werd de partij al vakkundig uit de regering gehouden door de Senaat.
Na de staatsgreep van het leger in 2014 probeerde de conservatieve elite zijn macht in het parlement te behouden. De Senaat werd gevuld met politici die banden hebben met het leger en zij vetoden de benoeming van de MF-leider tot premier. "Het is duidelijk dat de democratie onder druk staat," aldus MF-leider Limjaroenrat, vlak voor de uitspraak van het Hooggerechtshof.
ASEANMP, een organisatie van regionale politici gespecialiseerd in mensenrechten, zegt geschokt te zijn door de uitspraak van het Thaise Hooggerechtshof. "Het ondermijnt de Thaise politieke stabiliteit en beschadigt de internationale reputatie van Thailand."
De Thaise premier Srettha Thavisin is het daar niet mee eens. Hij denkt dat alle partijen respect hebben voor de beslissing van het hof. "Het zal het werk van de regering niet in de weg staan, want er is geen probleem bij gekomen of opgelost." Hij lijkt zich ook niet druk te maken over grote demonstraties, want die worden voorlopig niet verwacht.
Future Forward, Leap ForwardHet vonnis hoeft niet het einde te betekenen voor alle politici in de Move Forward-partij. De 143 andere parlementsleden kunnen hun werk individueel voortzetten. En ze kunnen zich verzamelen in een nieuwe partij, wat al eens eerder gebeurde. In 2020 werd de voorganger van MF, de Future Forward-partij, ook opgedoekt door het hof.
Er zijn al plannen om onder een nieuwe naam verder te gaan. De naam 'Leap Forward' is al genoemd. "We vechten hier niet vanwege mijn persoonlijke toekomst," zegt Limjaroenrat. "We willen ervoor zorgen dat de Move Forward-partij de laatste is die eindigt op de begraafplaats der politieke partijen."
Oekraïne heeft gisteren en vannacht verschillende aanvallen uitgevoerd op de Russische grensregio Koersk, melden Russische persbureaus. Daarbij zijn gisteren zeer waarschijnlijk ook Oekraïense eenheden de grens overgestoken.
Volgens Rusland trokken gistermiddag zo'n 300 Oekraïense soldaten de grens over. Het Russische ministerie van Defensie meldt dat het daarop extra legereenheden naar de grens heeft gestuurd. Ook zouden er Oekraïense luchtaanvallen zijn geweest.
Als er inderdaad zo'n driehonderd soldaten bij betrokken waren, is dat een van de grootste grondaanvallen op Russische bodem sinds de oorlog in Oekraïne begon.
Het Russische staatspersbureau Tass meldt dat bij de aanvallen 24 mensen gewond zijn geraakt. Volgens Moskou zijn er vannacht elf Oekraïense drones uit de lucht geschoten. De gouverneur van de noordoostelijke Oekraïense provincie Soemy, die aan Koersk grenst, zegt niets over grondtroepen, maar meldt alleen dat een Russische helikopter vernietigd is.
Luchtmacht en energieIn Koersk liggen onder meer enkele luchtmachtbases en op ongeveer 100 kilometer van de grens zit een energiecentrale die cruciaal is voor de energievoorziening in de regio.
Oekraïne heeft nog weinig details gegeven over de aanvallen en geeft zelden commentaar op aanvallen op Russische grondgebied. Een overheidsmedewerker laat wel aan de Britse krant The Guardian weten dat de aanvallen nog steeds doorgaan. Volgens Rusland is de situatie inmiddels onder controle.
"Ik vrij veilig of ik vrij niet", die slogan horen we al dertien jaar niet meer. Inmiddels stijgen de soa-cijfers en daalt het condoomgebruik. Sommige gemeenten proberen nu zelf in te grijpen, maar Soa Aids Nederland pleit, opnieuw, voor herstel van de landelijke aanpak.
De gemeente Diemen heeft onlangs besloten om gratis condooms voor jongeren beschikbaar te stellen. In Amstelveen ontstaat nu een soortgelijk initiatief. Dat is toe te juichen, schrijft Soa Aids Nederland vandaag in Het Parool, "maar dit soort maatregelen moeten landelijk worden getroffen."
De campagne Ik vrij veilig liep al sinds de jaren 80, gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid. Die financiering werd na 2011 stopgezet. En dat is te merken, zegt Soa Aids Nederland. De organisatie ziet het condoomgebruik onder jongeren sinds 2012 elk jaar dalen. Ook valt de toename van het aantal soa's op.
Met name de geslachtsziekte gonorroe verspreidt zich in rap tempo. Cijfers van het RIVM over 2023 lieten zien dat het aantal mensen met gonorroe in dat jaar met 31 procent toenam. Een jaar eerder steeg dat cijfer al met met 33 procent.
Meer testenEn hoewel de getallen bij andere soa's redelijk stabiel bleven, zag Soa Aids Nederland wel dat het steeds moeilijker is om je te laten testen, vooral voor jongeren en hoogrisicogroepen.
Zij kunnen, behalve bij de huisarts, in principe terecht bij het Centrum Seksuele Gezondheid, dat gratis en anoniem zorg biedt. Maar deze centra hebben te weinig geld om aan de stijgende vraag te voldoen. "Steeds meer mensen willen zich laten testen, maar de budgetten zijn al sinds 2015 niet meer aangepast", zegt Lyle Muns van Soa Aids Nederland in het NOS Radio 1 Journaal.
In een tijd waarin ook allerlei verkeerde informatie verspreid wordt, zijn die tekorten extra zorgelijk, denkt Muns. Jongeren halen veel informatie via sociale media. Zo is de laatste tijd zogenoemde 'natuurlijke anticonceptie' bijvoorbeeld in zwang, waardoor meer jonge vrouwen toch bij een abortuskliniek moesten aankloppen.
Muns ziet daarom veel brood in preventiecampagnes, juist op die kanalen. "Een Centrum Seksuele Gezondheid is ook dé plek waar betrouwbare informatie over soa's te krijgen is. Als je daar niet in investeert, krijgen mensen ook geen goede informatie."
GezondheidsschadeSoa's die onbehandeld blijven, kunnen gezondheidsschade opleveren, weet Muns. "Gonorroe bijvoorbeeld kan schade aan gewrichten toebrengen. Ook kan een geslachtsziekte gevolgen hebben voor een eventuele zwangerschap."
Daarom is het gek dat de regering wil bezuinigen op preventie, zegt Muns. De stichting zou graag zien dat er juist weer geïnvesteerd wordt in preventie, bijvoorbeeld door het herstellen van zo'n Ik vrij veilig-campagne. "We weten dat preventie werkt. We willen niemand angst aanjagen, maar we moeten zorg en informatie wel toegankelijk maken."
Nu de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris haar running mate, Tim Walz, heeft gekozen, is het duidelijk welk viertal in november gaat strijden om het Witte Huis. Harris hanteert met haar keuze voor de 'likeable' Walz uit Minnesota een andere strategie dan haar Republikeinse tegenstander Donald Trump met J.D. Vance, zeggen Amerika-deskundigen.
De 60-jarige Walz was voorheen onder meer aardrijkskundeleraar. Daarnaast is hij een veteraan van de Nationale Garde, die in de VS wordt ingezet bij bijvoorbeeld natuurrampen. Sinds 2019 is hij gouverneur van Minnesota.
In het verleden werd bij de keuze van de vicepresidentskandidaat vaak gelet op het "vinden van een balans in de tandem", zegt Amerika-deskundige Koen Petersen tegen Nieuwsuur. "Een oude kandidaat koos een jongere running mate, of een progressieve kandidaat koos een wat conservatievere kandidaat om ook het bredere politieke spectrum af te dekken."
Om die reden werd al verwacht dat Harris zou kiezen voor een man. Bovendien spreekt Walz waarschijnlijk een andere kiezersgroep aan dan Harris.
'Down to earth'Walz staat niet bekend als iemand die tot de elite van de west- of oostkust hoort. "Hij is een down to earth guy", zegt voormalig Amerika-correspondent Casper Thomas.
Bij verkiezingen stemden ook gematigde Republikeinen geregeld op Walz. Binnen zijn eigen partij is hij populair vanwege het progressieve beleid dat hij voert met bijvoorbeeld gratis ontbijt en lunch op scholen.
Harris moest voor haar rechterhand vooral op zoek naar iemand die zo dicht mogelijk staat bij de stemmers die president Biden aan de macht hebben geholpen, denkt Thomas. "Dat is een brede coalitie, met ook iets conservatievere kiezers die misschien niet altijd op de Democraten zullen stemmen, maar die dat wel overwegen."
Thomas denkt bijvoorbeeld aan laagopgeleide witte mannen uit het Midwesten en de belangrijke swing state Pennsylvania. "Harris is niet de natuurlijke voorkeurskandidaat van die kiezersgroep. Dat was Biden voor een aantal zeker wel."
De vicepresidentskandidaat kan ook een negatief effect hebben op de campagne, is te zien in deze video van Nieuwsuur:
Trump koos met Vance voor een andere strategie. De 40-jarige Vance staat bekend als zeer conservatief. Hij is bijvoorbeeld uitgesproken anti-abortus en is vóór het gezin als hoeksteen van de samenleving.
Volgens Amerika-kenner Raymond Mens maakte Trump de keuze voor Vance "uit zelfvertrouwen". Trump koos Vance nog voordat Biden uit de verkiezingsstrijd stapte, en vlak na de moordaanslag op de presidentskandidaat. "Omdat hij jonger is kan je zeggen: hij kan zijn troonopvolger zijn."
Thomas voegt daaraan toe dat Trump met Vance voor "meer van zichzelf" gaat. "Hij kiest niet voor een aanvullingskandidaat, maar zet juist dubbel in op zijn conservatieve agenda."
George FloydVance gaat er net als Trump "met gestrekt been in", zegt Mens. Zo kwamen opmerkingen van Vance uit 2021 onlangs weer bovendrijven; hij noemde Harris en andere Democraten "een stel kinderloze kattenvrouwtjes die ongelukkig zijn met hun eigen leven".
Het Republikeinse kamp vreesde dat die opmerkingen verkeerd zouden vallen bij onder anderen vrouwelijke kiezers en Trump zag zich genoodzaakt zijn running mate te verdedigen en de schade te beperken. Die rollen zijn doorgaans juist andersom.
Trump benadrukte in een interview met Fox News dat hij mensen zonder kinderen niet lager inschat. "Je bent net zo goed en in veel gevallen veel beter dan iemand die in een gezinssituatie zit."
Maar ook Walz als running mate is niet geheel risicoloos. Hij kreeg in 2020 als gouverneur te maken met de gewelddadige dood van George Floyd, een zwarte man die in Minneapolis gedood werd door een witte agent die minutenlang zijn knie op zijn nek had gedrukt.
Na zijn dood braken in Minneapolis, en later ook wereldwijd, felle protesten uit. "Republikeinen kunnen dat gebruiken en gaan roepen dat hij de steden laat branden als de chaos losbarst", zegt Thomas.
In debat?Hoe de keuzes voor de running mates gaan uitpakken, moet blijken op 5 november. Voor die tijd wordt verwacht dat niet alleen Trump en Harris nog met elkaar gaan debatteren, maar Vance heeft ook Walz uitgedaagd tot een debat.
Hij heeft hem naar eigen zeggen geprobeerd te bellen, maar kreeg de voicemail. "Hij nam niet op, maar ik zei gewoon: 'Gefeliciteerd, ik kijk uit naar een stevig gesprek en geniet van de rit.'"
